Oog voor kwetsbaarheid

Transcriptie

1 Impuls - Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Oog voor kwetsbaarheid Prof. dr. Judith Wolf

2 Eigen verantwoordelijkheid Mensen met een beperking bij het maatschappelijk participeren kunnen zich, zonodig met een steuntje in de rug, in en om huis redden en kunnen langer zelfstandig blijven wonen en meedoen. Ze geloven meer in hun eigen kracht en leunen minder op overheid en professionals...

3 Top tien urgente participatieachterstanden over alle vier domeinen (10 van 40) gemeten met Taxatie van Sociale uitsluiting Cliënten (n = 335; 100%) Problematische schulden 44% Langdurig financieel niet kunnen rondkomen 41% Verlies of dreigend verlies van woonruimte of onderdak 34% Conflicten of breuken in persoonlijke relaties (afgelopen jaar) 33% Moeite met het op orde houden van administratie 32% Moeite met probleemoplossing & dagstructurering 32% Psychische problemen 30% Geen werk of zinvolle dagactiviteiten 28% Slechte wooncondities 24% Moeite met onderhoud van contacten met maatschappelijke instanties 22% Impuls - Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Weinig arbeidskwalificaties 22%

4 Kwetsbaarheid kinderen in huishouden (n=64) 0% 20% 40% 60% 80% 100% Onvoldoende geld om de kinderen te kleden/voeden. 36% Aanwijzingen voor verwaarlozing en mishandeling (incl. getuige van huiselijk geweld). 17% Aanwijzingen voor opvoedproblemen. 58% Kinderen in contact met Jeugdzorg en/of Kinderbescherming. 39% Ondertoezichtstelling of uithuisplaatsing van kinderen. 13% Impuls - Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg

5 Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Van asiel & beschermen naar herstel & participeren Zelfstandig wonen Transmuraal wonen Nachtopvang Inloop Flexibele ondersteuning Outreach

6 Mate van sociale uitsluiting per type woonsituatie (n=335) Impuls - Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg

7 Ja, je komt op een punt dat je nergens meer bij hoort. Je hoort niet meer bij die groep, maar je hoort ook niet bij de normale mensen.

8 Housing First: eerst woonruimte Evidentie: 88% van Housing First groep stabiel gehuisvest vs. 47% van gewone begeleiding en opvang (Tsemberis & Eisenberg, 2002) 79 tot 93% stabiel gehuisvest in HFpraktijken in Nederland 1 uitbijter (59%) Platform Housing First Impuls - Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Toepassing: dakloze mensen met meervoudige problemen, mensen met dreigende huisuitzetting en.

9 Minstens drie opgaven 1 Signalering en vroeginterventie 2 Rehabilitering & doorstroming van mensen vanuit voorzieningen 3 Maatschappelijke ondersteuning van kwetsbare mensen in de wijk Duurzame maatschappelijke ondersteuning: kwaliteit van leven Focus minder op toestand: wat is Maar meer op proces: wat kan Taxatie draagkracht draaglast Wat is passende zorg? Doelen & uitkomsten?

10 Academische werkplaats OGGZ, onderdeel van Impuls Referentiekader OGGZ in ontwikkeling

11 Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Versterkers van transitie & herstel werktraining activiteiten doen werk eerdere stabiele huisvesting woonruimte zelfstandige woonruimte woonsubsidie Formele relaties Inkomen Vrij van schulden kwaliteit van woning buurt Vrij van sociale stress in woonomgeving Goede relaties met medehuurders/omwonenden Bestaansvoorwaarden Instutionele inbedding Samenleving Kwaliteit van leven afwezigheid van conflicten hersteld contact met familie anderen zijn van persoon afhankelijk vermijden negatieve sociale banden Sociale inbedding Gezondheid en gedrag sociale steun peer support Informele relaties Beleid behandeltrouw case management frequente hulp (woon)begeleiders & snelle respons medische- en sociale diensten Weinig veroordelingen Individu Zingeving Spiritualiteit controle over verslaving

12 Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Streven naar sociale kwaliteit, dat is: te participeren in het sociale, economische en culturele leven en in de ontwikkeling van hun gemeenschap zodanig dat dit gunstig doorwerkt op hun welzijn en zelfrealisatie waardoor zij ook weer invloed kunnen uitoefenen op de condities van hun bestaan.

13 Omz, J. Wolf, Kwaliteit van leven Condities van participatie: Bestaanszekerheid en bestaansvoorwaarden Verbindingen met anderen Competenties, een positieve identiteit, zelfwaardering Toegang tot instituties, netwerken en rechten Met als uitkomst: Een zingevend bestaan met hoop en zicht op een betere toekomst, en Leven in veiligheid

14 Ik weet wel wat er allemaal mis is gegaan. Ik heb ook al vaak genoeg gehoord dat het aan mij ligt. Het is belangrijk dat hulpverleners de positieve, gezonde kant van cliënten laten zien.

15 Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Eigen kracht en zelfbepaling: psychologische basisbehoeften (Deci & Ryan, 2010) Competentie Autonomie Verbinding Vertrouwen in eigen kunnen en de capaciteit om doelen te bereiken Een drive tot zelfregie en het ondernemen van activiteit die in overeenstemming is met one s integrated sense of self Veilige betrokkenheid op anderen: to love and care and to be loved and cared for People are likely to be amotivated when they lack either a sense of efficacy or a sense of control with respect to a desired outcome. (Deci & Ryan, 2010: 237)

16 Impuls - Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg

17 Matrix maatschappelijke zorg (Wolf, 2014) Schaalniveaus Doelgroep Type ondersteuning Zorgfuncties? 0 Bevolking Zelfmanagement + informele zorg 1 Risicogroep in gemeenschap Basisondersteuning in sociale teams + leun- & steunstructuur smal of breed? welke doelgroepen? criteria op + afschalen? 2 Kwetsbaar in gemeenschap 3 Kwetsbaar in instituties 4 Kwetsbaar op straat Ambulante maatwerkinterventies Maatwerkvoorziening Maatwerkvoorziening

18 Indicatoren voor beoordeling van afschalen (en eerste inschatting) en opschaling Mate van sociale s uitsluitin Laag Hoog Conditiei v an particpa tie 1. Bestaansvoorwaarden 2. Sociale inbedding 3. Gezondheid & gedrag Afschalen Stabiele woonruimte Toereikend inkomen Administratie i op orde Dagactivt eiten + stabiele dagstructuur Veiligheid (ook van kinderen) geborgd Geen overlast Informeel netwerk is voldoende steunend Zelfregulering Opschalen Dreigend of feitelijk verlies van woonruimte Huiselijk geweld Overlast Informeel netwerk is beperkt, overbelast of versterkt problematie k Zelfverwaarlozing s en/of zelf bechadi gi ng 4. Verankering in netwerken Reguliere professionele hulp is toereikend Reguliere professionele hulp ontoereikend

19 Duurzame maatschappelijke ondersteuning: systeemgericht Als je mensen kunt versterken, versterk ze dan. Als je ze niet kunt versterken, blijf er dan dichtbij. (Baart) Isolement & verveling: Voorbij schaamte- & schuldgevoelens, versterking zelfvertrouwen (H)erkenning systeem als klant: Voorkomen uitputting stigmatisering (H)erkenning uitsluiting mechanismen in instituties & wetgeving Verbindingen in preventie & herstel: Aansluiten bij onderwijs, werk, welzijn, sport, wonen, cultuur..

20 Duurzame maatschappelijke zorg: hooggekwalificeerde ambachtslieden Het is soms heel moeilijk als ze niks geven van zichzelf om die opening te blijven zien... Als ik niet in die weerstand schiet is het misschien bij die cliënt wel de opening om eindelijk een keer open te gaan. (werker) Effectieve werkers en ervaringsdeskundigen Toerusting van werkers: Outreach & zorgcoördinatie Taxatie draagkracht draaglast Systeemgericht werken Specialisaties op bestaansvoorwaarden en gezondheidbevordering Werkzaam in netwerkstructuren bij trajecten Toetsing van kwaliteit & professionaliteit!

21 Ik ontdekte steeds meer hoe ik andere mensen kon helpen met mijn ervaringen en kennis en wat ik allemaal wel kan. Ik moet iets hebben om er iets mee te doen (ervaringen). Ik heb een wil maar ik moet geholpen worden om de wil te laten zien en er uit te komen. Er moet iemand zijn die in je gelooft.

22 Impuls - Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Radboudumc Impuls - Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg Geert Grooteplein EZ Nijmegen T E judith.wolf@radboudumc.nl I Radboud universitair medisch centrum