Handelingen 2:1-21 (Pinksteren 2012)

Transcriptie

1 Handelingen 2:1-21 (Pinksteren 2012) Pas is er een onderzoek uitgevoerd door twee studenten uit Ede naar de gastvrijheid van kerken. Negen allochtone christenen bezochten 26 overwegend autochtone kerken om daar de gastvrijheid te testen. Een van de undercover-gasten was ook bij ons. De resultaten waren niet best. Een schrale troost is dat de betreffende gast een doopdienst had uitgezocht waar zoveel gasten waren dat we waarschijnlijk een beetje de kluts kwijt waren en dat wij bovendien met het resultaat onderdeel uitmaakten van een groter geheel: van de 26 bezochte kerken zeiden de allochtone gasten dat ze in 14 kerken liever niet zouden terugkomen. Waaronder in de Kruiskerk dus. Nu kunnen wij van het onderzoek veel leren. Ik zal er daarom op een later moment nog wat uitgebreider op terugkomen. De schrijver van de Hebreeënbrief schrijft: houd de gastvrijheid in ere, want zo hebben sommigen zonder het te weten engelen ontvangen. Als je het verslag leest dan zeg je van sommige dingen: dat is een kwestie van smaak (bijv. het orgel waar de betreffende gast niet zo gecharmeerd van was). Sommige dingen gingen trouwens juist erg goed. Maar andere dingen moeten echt beter. Dat ik als voorganger bijvoorbeeld toch nog te veel kerktaal gebruik en dat gasten het persoonlijke contact missen bij het binnenkomen in de kerk én na de dienst bij de koffie. Waar het me nu om gaat heeft te maken met een specifieke waarneming van onze stiekeme gast. Deze observatie werd overigens ook in andere kerken gedaan (en ik vraag me trouwens af of dit niet meer te maken heeft met de kerkelijke achtergrond van de onderzoekers dan met hun kwaliteit als allochtoon, maar dat terzijde). Een verslag van het hele onderzoek kan je lezen in het Nederlands Dagblad van 15 mei jl., De waarneming die ik er nu dus even uithaal is de volgende. Het viel de gasten in de Kruiskerk op dat: Er weinig aandacht was voor de Heilige Geest en dat er weinig enthousiasme en vrolijkheid was tijdens het zingen. Bovendien keek de voorganger (ik dus) erg streng. In het algemeen vonden de undercovergasten (dus niet alleen bij ons) de diensten erg strak georganiseerd en misten ze vrolijkheid, enthousiasme en emoties. 1 1 Bron: verslag van het bezoek aan de Kruiskerk op en het Nederlands Dagblad van 15 mei 2012.

2 Waar denk je aan bij Pinksteren? De kans is groot dat juist deze woorden een grote rol spelen: vrolijkheid, enthousiasme, emotie. Dat is pijnlijk en de vraag die zich dan natuurlijk opdringt is of de Geest bij ons inderdaad wel genoeg aandacht krijgt. Hoe zit het eigenlijk met het enthousiasme bij óns? Op zich zijn dat goede vragen. Toch kan je elkaar ook onnodig in de put praten door ervan uit te gaan dat je met woorden als vrolijkheid, enthousiasme en emotie alles hebt begrepen van wat Pinksteren eigenlijk is. Veel mensen hebben geen idee van Pinksteren. Iets met een festival? Pinkpop, Opwekking in Jeruzalem? Zit wat in. Maar nu even serieus. Wat weten we eigenlijk van Pinksteren? Laten we eens in de huid kruipen van die andere gasten, waarover we zojuist lazen in Handelingen 2 die in grote getale naar Jeruzalem waren gekomen om daar het Pinksterfeest te vieren. Wat betekende Pinksteren voor hén en hoe reageerden zij op die bijzondere kerkdienst vanuit dat huis waar de leerlingen bij elkaar waren? Om dat proberen duidelijk te maken heb ik drie voorwerpen meegenomen. Een komkommer, een boek en een metseltroffel. Ik geef toe, dat zijn dan weer typisch dingen van nu maar het gaat er om dat wij nu gaan begrijpen wat er toen gebeurde. Daarvoor gebruik ik voorbeelden van nu. Oké, daar gaat-ie. Wat weten wij van Pinksteren? We beginnen bij die komkommer. Dat is zomaar een voorbeeld van een vrucht. Het Pinksterfeest zoals dat werd gevierd in Jeruzalem had alles te maken met de eerste oogst. Het was, om het zo maar even te zeggen, het feest van de nieuwe aardappelen. Een lentefestival waarbij de eerste vruchten van de oogst aan God werden aangeboden. Een vroege dankdag of een bid- en dankdag tegelijk, want het ging om de eerste opbrengst. De rest moest nog komen. Die gasten, trouwens uitsluitend joden en proselieten (niet-joden die zich hadden bekeerd tot de joodse religie), waren dus niet naar Jeruzalem gekomen om daar de Heilige Geest te zien komen over een paar volgelingen van een zekere Jezus. Ze waren niet gekomen voor Opwekking. Dat zou het wel worden, maar daarvoor waren ze niet gekomen. Ze kwamen voor een eerste-oogst-feest. Dat is één, een eerste oogstfeest dus. Maar dat is niet alles. Zo n oogstfeest stond in Israël nooit los van de, zeg maar religieuze betekenis ervan. Pinksteren had ook iets te maken met de geschiedenis van de bevrijding uit Egypte. Pinksteren kwam ná Pesach, het feest van de bevrijding van het volk Israël uit Egypte. De bezoekers van Jeruzalem, en de eerste lezers van Lucas waarschijnlijk ook, wisten dat.

3 Het boek dat ik heb meegenomen is geen echt boek. Het is een smoelenboek dat tegenwoordig erg populair is op internet. Ik heb het over Facebook. Op Facebook kan iedereen die dat wil een profiel aanmaken. Op die pagina kan je vertellen wat je aan het doen bent en anderen kunnen daar dan weer op reageren. Je kunt je profiel tegenwoordig ook inrichten met wat Fecebook noemt de tijdlijn. Als er een Facebookpagina zou bestaan van het volk Israël en als die ingericht zou zijn volgens de nieuwe tijdlijn, dan zou het beginnen met 1) de roeping van Abraham. Dan zouden nog een aantal betekenisvolle momenten volgen. Maar wat zeker niet zou ontbreken zijn de volgende drie, waar Pinksteren ook bijhoort [dia] Vijftig dagen na Pesach vierden de Israëlieten dat 50 dagen na de bevrijding uit Egypte hun voorouders bij de berg Sinaï kwamen, waar ze via Mozes de wet ontvingen. Pinksteren was dus voor de gasten in Jeruzalem niet alleen het feest van de vruchten van het land, maar ook het feest van de wetgeving. En let op: het ging niet om twee toevallige bijkomstigheden. Die vruchten (de eerstelingen) hadden alles te maken met de wetgeving. De eerste vruchten kwamen van God, er zouden er mee volgen. De Sinaï was de eerste tussenstop in de woestijn waar de mensen uit de handen van Mozes de wet ontvingen. Die wetten moet je ook zien als een soort eersteling. Een eerste stap in het leren leven met God, het leren kennen van de wil van God onderweg naar het beloofde land. Op die tijdlijn die in het collectieve geheugen van Israël gegrift stond, werd later druk gereageerd dor de profeten. Door Joël bijvoorbeeld. Petrus haalt zo n profetie aan om te verduidelijken wat er nu eigenlijk gebeurt. Dit, beste mensen, is niet zomaar een vreemde gebeurtenis die je als bezoeker in Jeruzalem niet kan plaatsen, maar het staat in lijn met het feest waarvoor je hier gekomen bent, met de weg die God gaat met zijn volk. Het is er de vervulling van. Zeg niet: die hebben zeker teveel gedronken. Maar: zie God aan het werk! We leven in de eindtijd, zegt Petrus. En in deze eindtijd wordt, in afwachting van de laatste dag van de geschiedenis, de Geest van God uitgegoten over alle mensen: jong en oud. Dat is eigenlijk behoorlijk schokkend, wat Petrus hier zegt. Uit het vervolg zal ook blijken dat de leiders van het volk Israël dit ook zo hebben opgevat. Gods nieuwe schepping bestaat uit mensen die geloven in Jezus. En dat zijn niet de leiders van het volk! God geeft zijn Geest hier zonder te discrimineren aan man én vrouw, aan slaaf én vrije, aan jong én oud. Zo begint er een nieuw volk. De eerste vruchten van een nieuwe schepping (die komkommer, weet je nog?)

4 Wat we tot nu toe van Pinksteren hebben begrepen is dat het helemaal in lijn staat met vroeger, toen Mozes nadat God zijn volk bevrijd had uit Egypte, omhoog ging, de berg op en weer naar beneden kwam, met Gods wet. Nu is Jezus omhoog gegaan naar de hemel en komt Hij in zijn Geest weer naar beneden om diezelfde weg, diezelfde wet, niet alleen te geven maar in de harten te schrijven van de mensen die in Hem geloven. Het is de vervulling van de profetie van Joël, legt Petrus uit. Het is de vervulling van de verzuchting van Mozes, die nadat hij 70 oudsten had aangesteld en de HEER afdaalde in een wolk om een deel van de Geest die rustte op Mozes, te verdelen over de oudsten en toen bleek dat twee mannen, die wel bij de 70 hoorden, maar in het kamp waren gebleven, ook profeteerden, verzuchtte (Numeri 11 vers 29): Legde de HEER zijn geest maar op heel het volk! Profeteerde iedereen maar! Pinksteren betekent dus heel veel. Meer dan je zo op het eerste gezicht zou denken. Het heeft ook te maken met het derde voorwerp dat ik heb meegenomen. Een troffel. Het verwijst naar de geschiedenis van de torenbouw van Babel. Hoe God daar de taal verwarde van de mensen omdat ze niet naar Hem wilden luisteren. En hoe God nu door de Geest maakt dat iedereen in dat huis in Jeruzalem gaat praten in vreemde talen. In tongentaal. En dan bedoelt Lucas hier niet een taal die niemand kan verstaan maar een taal die juist iedereen kan verstaan. Dat is een regelrecht wonder. De Geest die de spraak van de mensen die bezig waren met de bouw van de toren van Babel verwarde is nu bezig de taal te herstellen. Een taal waarin iedereen elkaar kan verstaan. Iedereen weet hoe makkelijk het is om elkaar niet of verkeerd te begrijpen. Zelfs in één en dezelfde taal. Dat heb je soms ook in de kerk. Dan praten we verschillende accenten. Zo lijkt het wel. Denk aan het voorbeeld waar ik de preek mee begon. Een serieus probleem. Het werk van satan. Waarom zo scherp? Omdat het werk van de Geest een compleet andere uitwerking heeft. Lucas vertelt er niet bij wát ze vertelden. Toch is de boodschap duidelijk. Duidelijk genoeg: hier is God bezig, door zijn Geest, ervoor te zorgen dat mensen elkaar vinden in het geloof en in de aanbidding van God!

5 Samen in de naam van Jezus we gaan het straks ook zingen een loflied aanheffen omdat de Geest alle talen spreekt en zo maakt dat wij elkaar verstaan. Het is Gods liefde die als een lichtstraal doordringt in de duisternis. t Werk van God is niet te keren omdat Hij erover waakt en de Geest doorbreekt de grenzen die door mensen zijn gemaakt. We zijn een beetje in de huid gekropen van de gasten die daar, toen, in Jeruzalem bij elkaar waren. Om te leren begrijpen wat Pinksteren is. Een soort festival, inderdaad. Zoals er meer zijn op dit moment. De bedoeling van Pinksteren is dat ook wij nu in beweging komen. De Geest leert ons het loflied. Opnieuw, en samen. Dat brengt mij weer terug bij dat onderzoek. We weten nu dat met de woorden enthousiasme, emotie en vrolijkheid niet alles is gezegd. Net zoals met de opmerking dat de mensen in dat ene huis in Jeruzalem zeker dronken waren, niet alles gezegd is over Pinksteren. Petrus zegt dan juist: kijk verder! Maar wat wel waar is, is dat er iets zichtbaar aan de hand was. Er gebeurde iets. Hoe dat ook verder tot uitdrukking komt, of dat nu is met de handen in de lucht of meer ingetogen, er zal iets vanuit moeten gaan. Dat kan niet anders. Pinksteren en een kerkdienst, het leven van gelovige mensen sinds Pinksteren kan verschillende reacties oproepen. Als het maar opvalt. Wat in ieder geval géén optie is, is dat mensen er schouderophalend aan voorbij gaan. Of anders gezegd (want dat kan natuurlijk wel) dat wij schouderophalend aan mensen voorbijgaan! De Geest van God wil jou in beweging zetten. Daarvoor ging Jezus naar de Vader. Om ons die Geest te geven. Voel je t aan? De kern van Pinkeren is niet begrijpen maar in beweging gezet worden. Het is niet: blijven staan en kijken maar het is samen met Petrus de Naam van de HEER aanroepen. De HEER Jezus. Want wie dat doet (!), zegt Petrus, zal worden gered. Wie dat doet gaat horen bij die nieuwe schepping. Bij die eerstelingen, die mensen die van binnenuit veranderd worden naar het beeld van God. Wie dat doet gaat horen bij dat volk van profeten, koningen en priesters, bij die nieuwe familie van mannen en vrouwen, jong en oud, mensen met verschillende opleidingen, achtergronden, culturen, rassen en standen. Genoeg gepraat óver Pinksteren. Hoog tijd dat wij Pinksteren gaan dóen! [amen]