Preek Pinksteren 2017

Transcriptie

1 Lieve gemeente, Vandaag is het Pinksteren en vieren we de uitstorting van Gods Geest in de mensen. Het Bijbelverhaal vertelt dat Jezus niet meer op aarde was, maar dat nu diezelfde geest, die Jezus had bezield naar de mensen kwam zodat ze daaruit kracht konden putten en nieuwe moed voor hun leven. Kracht van boven. Die hadden ze toen in de tijd van de Bijbel en die hebben we ook nu nog heel hard nodig. De dingen die er gebeuren om ons heen, in de wereld en in onze eigen familie, die kunnen ons beangstigen. De schrik kan je om het hart slaan bij alles wat je ziet en hoort. Ziekte, aanslagen, natuurrampen. Het maakt ons bang als we er aan denken wat er niet allemaal kan gebeuren en mis kan gaan in ons eigen leven en in het leven van onze dierbaren. Soms lukt het niet om die angst een plek te geven en kunnen we in paniek raken. En dan hebben we die kracht van boven, die Geest van God verschrikkelijk hard nodig. Gewoon om het hoofd boven water te houden. Kracht van boven, geestkracht van God. Hoe werkt de geest van God? Waar zien we daar wat van? En heeft het misschien ook te maken met hoe we naar de dingen om ons heen kijken? Eigenlijk weten we niet hoe die Geest werkt en waar en wanneer. Het kan goed zijn dat de Geest werkt maar dat we het niet zien. 1

2 Of we willen het wel graag zien en voelen, maar kunnen er niet bij komen door te veel verdriet dat ons vasthoudt en bezig houdt. Of we kijken alleen naar binnen in onze eigen comfort zone en vergeten daarbuiten te kijken, naar wat er ook gebeurt maar waar we geen oog voor hebben. De Geest wordt over de hele wereld uitgeblazen, binnen en buiten de kerkmuren. Overal ook in andere religies en overtuigingen en ook daarbuiten is die Geest aan het werk. Met Pinksteren, vertelt het verhaal, horen de mensen in hun eigen taal vertellen over de grote daden van God. Daar hoort ook de taal van de buitenkerkelijken bij. Als iemand zegt atheïst te zijn en tegelijkertijd ontdekt dat het leven verbazingwekkend is en het ontstaan van de wereld adembenemend, dan hoor je daarin toch ook iets van die Geest? En als je kinderen niet meer bidden voor het eten, maar wel voor je klaar staan en je ondersteunen in het leven, dan werkt de Geest daar toch ook? In iemands verwondering over de natuur waait de Geest evengoed als bij een kerkmens die geraakt wordt door een preek. Want wanneer wij ons verwonderen dan worden we getroffen door het mysterie dat in het leven zit en waarvan we in de kerk zeggen dat God daarachter zit. We kunnen God zien als een persoon tot wie een mens zich kan richten. Maar velen lukt dat niet meer. We kunnen ook spreken over God als Geest. Jezus zei dat al in zijn gesprek met de Samaritaanse vrouw: God is geest. 2

3 Geestkracht ofwel een heilig krachtenveld van liefde, trouw en recht dat een beroep doet op de mens om van hieruit te leven. Vanuit die Geestkracht had Jezus geleefd en het Pinksterverhaal doet een oproep aan alle mensen om ook vanuit die Geestkracht te leven. Henriëtte Roland Holst noemde dit de zachte krachten. De zachte krachten zullen zeker winnen in 't eind - dit hoor ik als een innig fluistren in mij: zo 't zweeg zou alle licht verduistren alle warmte zou verstarren van binnen. De machten die de liefde nog omkluistren zal zij, allengs voortschrijdend, overwinnen, dan kan de grote zaligheid beginnen die w'als onze harten aandachtig luistren in alle tederheden ruisen horen als in kleine schelpen de grote zee. Liefde is de zin van 't leven der planeten, en mense' en diere'. Er is niets wat kan storen 't stijgen tot haar. Dit is het zeekre weten: naar volmaakte Liefde stijgt alles mee. Het gaat hier over een kracht, Geestkracht, Liefde met een hoofdletter L kunnen we het ook noemen, en die kracht zal altijd blijven bestaan en onze wereld bij elkaar houden. En alle Bijbelverhalen gaan over deze Geestkracht, in de verhalen God genoemd, die de uiteindelijke essentie is van de wereld en van ons leven. 3

4 Het is daarom ook mooi om te zien dat er in het Pinksterverhaal zoals we dat gelezen hebben uit het boek Handelingen, niet verteld wordt over de start van iets nieuws, maar dat het juist een voortzetting is van het oude verhaal van Israël zoals dat lang voor de geboorte van Jezus begonnen is. Oorspronkelijk waren Pasen en Pinksteren oogstfeesten, dankdagen voor het gewas. Met Pasen was de eerste, de gerste oogst en na 50 dagen met Pinksteren was de tweede, de tarwe oogst. Maar deze feesten werden gekoppeld aan de geschiedenis van Israël. Met Pasen werd de uittocht uit Egypte, de bevrijding uit de slavernij gevierd en met Pinksteren werd het verbond bij de berg Sinaï gevierd. Daar ontving het volk de Thora met de Tien Geboden, de wet en de geboden die aan het volk leerden hoe zij als vrije mensen met elkaar moesten leven in een eerlijke en rechtvaardige samenleving. De feesten en de verhalen horen dus bij elkaar: eerst het feest van bevrijding en dan het verhaal van de roeping van het volk. Ze werden geroepen om een vrij volk te zijn en als vrije mensen te leven en daarvoor hadden ze regels nodig, want zonder regels gaat dat niet. Bevrijding die leidt tot leven in vrijheid. En als je het zo bekijkt dan sluit het Paasfeest en Pinksterfeest zoals wij het vieren hier naadloos op aan: Met Pasen vieren we de Opstanding: nieuw leven, bevrijding uit wat ons eronder houdt. En met Pinksteren de uitstorting van Gods geest op alle mensen. Om voortaan vanuit die Geest te leven, als nieuwe, vrije mensen in vrede en harmonie met elkaar. 4

5 Het Pinksterverhaal zoals we dat gelezen hebben is een poging om in beelden een verandering die mensen overkomt duidelijk te maken. Het gaat om een andere manier van kijken naar jezelf en naar de wereld om je heen. Een groepje mensen bij elkaar, binnen in een huis. Vastgelopen in de dood van hun grote voorbeeld en inspirator Jezus. Zijn einde lijkt ook voor hen het einde. Maar dan gebeurt er iets op dat Pinksterfeest dat maakt dat ze naar buiten gaan en dat ze vol vuur gaan praten met de mensen in de stad over wat ze in en met Jezus hebben ervaren. Ze praten tegen mensen die overal vandaan komen, andere talen spreken en uit een andere cultuur komen, en ze verstaan elkaar! De evangelist Lukas die dit verhaal geschreven heeft haakt hier aan bij de oude Bijbelverhalen. Allereerst wordt er een hele opsomming gegeven van stammen en landen die daar vertegenwoordigd waren met de bedoeling aan te geven dat het hier om alle volken van de wereld gaat. Wat hier gebeurt betreft de hele wereld. En het verhaal vormt ook een spiegelbeeld van het verhaal in Genesis over de torenbouw van Babel en de spraakverwarring die daarbij ontstond. In het begin was er op de aarde 1 taal die alle mensen spraken. De mensen begrepen elkaar en waren gelijkwaardig. Alleen werden de verschillen, die er altijd bestaan tussen mensen, ontkend, ze werden niet gerespecteerd en mochten er niet zijn. Men ging een toren bouwen om elkaar in de gaten en onder controle te houden. Het werd een totalitaire staat, zoals bijv. Noord-Korea dat is. Iedereen moest hetzelfde denken. 5

6 Men zocht naar 1 cultuur en verschillen werden onderdrukt. Het verhaal vertelt dat God vervolgens afdaalde uit de hemel om te zien wat de mensen gemaakt hadden en toen een spraakverwarring veroorzaakte zodat de mensen elkaar niet meer begrepen en bij elkaar vandaan trokken. De spraakverwarring werd zo een maatregel tegen de dictatuur. Het Pinksterverhaal is het spiegelbeeld van dit verhaal: iedereen verstaat elkaar. Aan de verscheurdheid en de vervreemding is een einde gekomen. Gods geest brengt mensen bij elkaar zodat ze elkaar verstaan en op één lijn zitten. Maar dan wel op een totaal andere manier dan in Babel het geval was. Hier is er niet sprake van plicht of elkaar in de gaten houden en het is met respect voor ieders eigenheid en voor de verschillen die er zijn tussen mensen. De grenzen die er tussen de mensen waren, worden hier overschreden en bestaan niet meer. De mensheid met alle verschillen die er zijn, is tot één gemeenschap geworden die elkaar begrijpt als het gaat om wat wezenlijk is in het leven. En wat is wezenlijk in het leven? Goedheid, barmhartigheid, mededogen met mensen die niet mee kunnen komen, die aan de onderkant van de samenleving zitten. Het je aantrekken van de ellende en narigheid die een mens kan overkomen en het zoeken naar gerechtigheid. Het je aantrekken en in actie komen tegen het misbruik van mensen en tegen het misbruik van de aarde. En dit gaat over grenzen heen. Daarin herkennen mensen uit verschillende landen elkaar. 6

7 En daarin kunnen zij elkaar verstaan en gaan samenwerken voor een betere wereld. Goedheid en barmhartigheid, je kunt zeggen dat die door de Geest in de mens worden opgeroepen en aangewakkerd. De Geest van God, geestkracht, van God gekregen levensadem zoals de Geest ook wel genoemd wordt. En dan kunnen we soms nog wel door ademnood overvallen worden, als het leven zwaar voor ons is. Als alles duister is om ons heen en we helemaal niets van die geest merken. Ook dan mogen we erop vertrouwen dat er een nieuwe dag komt. Dat Gods geestkracht blijft bestaan en blijft werken in mensen. Steeds opnieuw zal er vanuit deze Heilige Geest kracht van liefde, trouw en recht een beroep op mensen gedaan worden om van hieruit te leven en te werken aan een andere wereld. En die geestkracht kun je zien in soms hele kleine dingen, dat lazen we al in het gedicht van Alfred Bronswijk: bijv. in de zorg waarmee iemand zijn naaste verzorgt. In de troost die mensen elkaar bieden. In het meeleven met elkaar wanneer het moeilijk is. In verzoening brengen en kloven overbruggen. Kleine dingen, die meewerken aan een betere wereld. Zachte krachten, die uiteindelijk zullen winnen. Amen 7