Op de bres voor walvissen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Op de bres voor walvissen"

Transcriptie

1 Op de bres voor walvissen Walvissen hebben ons nodig. Voor walvissen zijn vervuilde wateren en klimaatverandering slechts twee van de vele gevaren, die deze schitterende en intelligente dieren meer dan ooit bedreigen. Een publicatie van het International Fund for Animal Welfare

2 We geven de strijd niet op De gevaren die walvissen en dolfijnen bedreigen zijn talrijker dan ooit. De meest onnodige dreiging komt vanuit Japan, Noorwegen en IJsland, landen die zich nog steeds met de commerciële jacht op walvissen bezighouden. We zullen niet rusten voor zij daarmee ophouden. We zullen ons ook sterk maken voor nog meer maatregelen, die walvissen moeten beschermen tegen het verstrikt raken in visnetten en botsingen met schepen op drukbevaren routes. Ook gaan we door met de hulp aan zeezoogdieren als die op diverse stranden aanspoelen. Het IFAW zal alles in het werk stellen om walvissen en dolfijnen te beschermen tegen bedreigingen die door mensen worden veroorzaakt. Wereldwijd treedt het IFAW op als pleitbezorger en beschermer van walvissen en dolfijnen, maar met oog voor de belangen van de bevolking in de kustregio s. We redden gestrande dieren, dragen bij aan veiliger oceanen, voeren baanbrekende projecten uit en waar mogelijk oefenen we invloed uit op de politieke besluitvorming. Help ons alstublieft en steun dit belangrijke werk. Patrick R. Ramage Directeur Walvissenprogramma Inhoud Strijd tegen de commerciële walvisjacht Jacht op walvissen: onnodig en wreed pagina 4-5 Song of the Whale Diervriendelijk walvisonderzoek pagina 6-7 Walvistoerisme: een veelbelovend alternatief Pleidooi voor een waardevolle, groene industrie pagina 8-9 Bescherming voor leefgebieden van walvissen In actie tegen aanvaringen, dodelijke netten en geluidoverlast onder water pagina Gestrand en gered Redding voor zeezoogdieren pagina Lessen over behoud van natuurlijk leefgebied en liefde voor dieren Kinderen leren dieren te helpen pagina pagina 2 IFAW 2010 alle foto s IFAW, tenzij anders aangegeven pagina 3 Foto binnenzijde Brandon Cole. Cover image Masa Ushioda/SeaPics.com

3 Strijd tegen de commerciële walvisjacht De commerciële walvisjacht werd al meer dan twintig jaar geleden verboden. Desondanks blijven Japan, IJsland en Noorwegen hun harpoenen op deze nobele dieren afvuren, om er producten van te maken die niemand nodig heeft. Sinds het wereldwijd verbod op de commerciële walvisjacht in 1986 van kracht werd, zijn al meer dan walvissen door walvisvaarders gedood. In juni 2010 slaagden de walvisvarende landen er bijna in de walvisvaart door de IWC weer legaal te laten verklaren. Dankzij de niet-aflatende waakzaamheid van het IFAW en haar donateurs kon worden voorkomen dat Japan, Noorwegen en IJsland weer legaal op walvissen konden gaan jagen. Een wrede jacht De Internationale Walvisvaartcommissie (IWC) Jacht voor wetenschappelijke doeleinden : een leugen Walvisjagers voor de internationale rechter Er bestaat geen humane methode om een walvis te doden. Niet alleen proberen de jagers een dier te raken dat in beweging is en zich voor het grootste deel onder water bevindt, ze richten hun harpoenen ook nog eens vanaf een wankel platform. Dat maakt het bijna onmogelijk om een walvis snel en effectief te doden. Zijn doodstrijd duurt minstens twee minuten maar soms blijft hij nog een half uur in leven. Je kunt je geen voorstelling maken van het lijden dat deze dieren moeten doorstaan terwijl ze langzaam maar zeker verdrinken of doodbloeden. De IWC is een internationale organisatie die sinds 1949 elk jaar vergadert over zaken die met het beheer en het welzijn van walvissen samenhangen. Op het moment van oprichting waren nog maar enkele landen lid, nu telt de organisatie al meer dan 80 lidstaten. Helaas probeert de Japanse regering bij zoveel mogelijk lidstaten stemmen te ronselen om samen een krachtig blok van voorstanders van de jacht te vormen. Daarmee ondermijnen ze de inspanningen die tientallen jaren zijn geleverd om walvissen te beschermen. Zowel Japan als IJsland maakt handig gebruik van een bepaling van de IWC die de jacht op walvissen voor wetenschappelijke doeleinden toestaat. Daardoor kan al het vlees dat deze jacht oplevert, aan consumenten worden verkocht. De jacht voor wetenschappelijke doeleinden is echter een welkome dekmantel voor commerciële jagers die zich aan internationaal toezicht willen onttrekken. Het IFAW laat geen gelegenheid onbenut om het bedrieglijke karakter van deze jacht te ontmaskeren en de mazen in de wet, die deze jacht mogelijk maken, te dichten. Het IFAW heeft ruim vijf jaar hard gewerkt om zoveel mogelijk aanbevelingen van onafhankelijke juridische adviseurs te verzamelen. Als gevolg hiervan maakte de Australische regering in mei 2010 de Japanse walvisvaart in het walvisreservaat in de Zuidelijke IJszee aanhangig bij het Internationaal Gerechtshof. Het IFAW grijpt alle mogelijke internationale conventies en wettige strategieën aan om te zorgen, dat walvisreservaten echt veilige toevluchtsoorden voor walvissen worden. pagina 4 International Fund for Animal Welfare pagina 5

4 Onderzoek vanaf Song of the Whale Hoe meer we weten over walvissen, hun gedragspatronen en behoeften, hoe beter we ze kunnen beschermen. Vanaf ons onderzoeksvaartuig, de Song of the Whale, doet het IFAW onderzoek naar walvispopulaties en werken we aan de perfectionering van meet- en onderzoeksmethoden en technieken die onschadelijk zijn voor dieren. Met de Song of the Whale hebben we dit soort onderzoeken al gedaan in de Atlantische Oceaan, de Middellandse Zee, de Caribische Zee en de Oostzee. Onze deskundigen De Song of the Whale wordt in opdracht van het IFAW geleid en gerund door Marine Conservation Research Limited (MCR), een onderneming die door leden van het onderzoeksteam van de Song of the Whale is opgericht. Het team voert in opdracht van het IFAW expedities uit en verricht samen met andere organisaties en wetenschappers uiteenlopend onderzoek naar mogelijkheden om het leven in en op zee te beschermen. Onderzoek naar walvissen met behulp van geluidstechnieken Alle walvisachtigen - walvissen, dolfijnen en bruinvissen -communiceren met behulp van geluiden. Vanaf de Song of the Whale kunnen we luisteren naar de liederen die ze zingen en de gesprekken die ze voeren, vaststellen hoeveel dieren een groep telt en een beeld vormen van hun migratie-, gedragsen communicatiepatronen. Die informatie gebruiken we vervolgens om ze nog beter te kunnen beschermen. In samenwerking met Cornell University hebben we speciale boeien ontwikkeld waarmee de geluiden van noordkapers kunnen worden opgevangen en schepen in het gebied kunnen worden gewaarschuwd voor hun nabijheid. Dankzij deze boeien is het aantal dodelijke aanvaringen van schepen met walvissen afgenomen. pagina 6 International Fund for Animal Welfare pagina 7

5 Walvistoerisme: een opkomende groene industrie Goed georganiseerd walvistoerisme is een milieuvriendelijke bedrijfstak die inkomsten genereert voor de regionale economie en draagt bij aan de bescherming van en kennis over walvissen. Volgens een wereldwijd onderzoek waarvan de uitkomsten in 2010 werden gepubliceerd, namen vorig jaar 13 miljoen mensen in 119 landen deel aan walvisexcursies. Dat leverde in totaal het kolossale bedrag van EUR 1,5 miljard aan inkomsten op. Bovendien bleek uit het onderzoek dat walvistoerisme als bedrijfstak veel sneller groeit dan de toeristenindustrie wereldwijd. Een zegen voor heel de gemeenschap Hoewel walvistoerisme onderdeel uitmaakt van de wereldwijde toeristenindustrie, is dit een vorm van toerisme die vooral lokale en regionale gemeenschappen ten goede komt. Toeristen die op walvisexcursie gaan, steunen de lokale economie met hun aankopen, van boottickets tot aanverwante uitgaven voor vervoer, eten, overnachtingen en souvenirs. Zo wordt het bedrijfsleven ondersteund, wordt werkgelegenheid gecreëerd en worden inkomsten gegenereerd in kustregio s over de hele wereld. Van jagen tot bewonderen In december 2010 sponsorde het IFAW een mondiaal congres voor walvistoerisme aan de VN-universiteit van Tokyo, Japan. Onder de deelnemers waren ondernemers in deze sector uit diverse landen, waaronder ook Japan en andere walvisvarende landen. We doen een beroep op Japan, IJsland en Noorwegen om te stoppen met de commerciële walvisjacht en in plaats daarvan het walvistoerisme in hun land te bevorderen, omdat die bedrijfstak de economie in hun kustprovincies duurzaam ten goede komt. pagina 8 International Fund for Animal Welfare pagina 9

6 Bescherming van oceanen Walvissen krijgen het steeds moeilijker naarmate de oceanen alsmaar drukker bevaren worden en de geluidoverlast toeneemt. Het IFAW zet zich in om, in wateren die voor walvissen van levensbelang zijn, de geluidoverlast te verminderen, botsingen met schepen en verstrikt raken in visnetten te voorkomen. Veilige doorgang voor walvissen Voor de oostkust van Noord-Amerika leven nog slechts zo n 450 noordkapers. Om de walvissen in deze drukbevaren wateren te beschermen, hebben IFAW-wetenschappers geassisteerd bij de ontwikkeling van geluiddetecterende boeien, die schepen waarschuwen als er walvissen in het gebied zwemmen. Ook hebben we samen met lokale vissers gevaarlijke drijvende kreeftennetten vervangen door walvisvriendelijk vistuig. Instellen van beschermde wateren Het IFAW en andere organisaties die zich inzetten voor het behoud van natuurlijke leefgebieden, hebben een belangrijke rol gespeeld bij de beslissing van de IWC (Internationale Walvisvaartcommissie) om de wateren rond Antarctica tot beschermd gebied voor walvissen uit te roepen. Dit walvisreservaat in de Zuidelijke IJszee zou duurzame bescherming moeten bieden aan ongeveer driekwart van de overgebleven walvissen die voor hun voedsel van deze wateren afhankelijk zijn. Het IFAW tracht ook in overleg met regeringen over de hele wereld walvissen een veilige plek te bieden, van walvisreservaten in de Stille Oceaan tot de Indische Oceaan tot de zeeën die Noord- en Zuid-Amerika omgeven. Redding voor levensbelangrijk voortplantingsgebied Mede onder druk van het IFAW zagen de Mexicaanse overheid en Mitsubishi Corporation af van hun plannen om de grootste zoutfabriek ter wereld te bouwen in Laguna San Ignacio, het laatste nog ongerepte voortplantingsgebied voor de met uitsterven bedreigde grijze walvis. Geluidoverlast door industrie indammen Er zijn momenteel nog geen 150 westelijke grijze walvissen meer in leven. En de enige wateren, voor zover bekend, waarin ze foerageren, bevinden zich vlak voor de kust van het Russische eiland Sachalin, met een zeebodem die rijk is aan olie. Het IFAW helpt deze walvissen beschermen door te lobbyen voor een aanpassing van de bouwplannen, zodat de dieren in de zo belangrijke zoogtijd geen hinder ondervinden van de door industrie veroorzaakte geluiden. Bescherming voor de walvis met de glimlach Het lijkt wel of witte walvissen (Beluga s) lachen, maar door de klimaatverandering hebben ze misschien maar weinig reden om vrolijk te zijn. Samen met Russische wetenschappers observeert het IFAW witte walvissen rond het eiland Solovetsky. Deze ijskoude wateren trekken jaarlijks witte walvismoeders met hun kalveren aan. pagina 10 International Fund for Animal Welfare pagina 11

7 Gestrand en gered Het IFAW Reddings- en Onderzoeksteam Zeezoogdieren (MMRR) beschikt over professionele middelen en de nodige gemotiveerde vrijwilligers om in actie te komen zodra zeezoogdieren (dolfijnen, walvissen, bruinvissen of zeehonden) zijn gestrand. Het team opereert voornamelijk op Cape Cod in de Verenigde Staten, een locatie waar walvissen en dolfijnen veelvuldig in grote aantallen aanspoelen. We doen ons uiterste best om elk gestrand dier zo goed mogelijk te verzorgen. Daarnaast werken we continu aan het verbeteren van protocollen voor onderzoek naar optimale methoden om gestrande zeezoogdieren te redden. Dankzij IFAW s geavanceerde wetenschappelijke benadering van de strandingproblematiek is het overlevingspercentage van geredde dieren toegenomen. Ook hebben onze reddingsexperts trainingen verzorgd op diverse plaatsen in de VS en in India, Chili en Trinidad. Voorkomen van strandingen Het IFAW stelt ook alles in het werk om massale strandingen van dolfijnen en walvissen te voorkomen. Als het team ontdekt dat een groep dieren te dicht bij de kust zwemt, gaan ze met kleine boten het water in. Ze leggen dan zogeheten pingers in het water, die hoogfrequente en voor de dieren onschadelijke, maar irritante geluiden produceren. Daardoor worden ze weggejaagd van de stranden, terug de zee in. Bevrijding uit dodelijke netten Als een walvis met visgerei in aanraking komt, kan hij daar zo verstrikt in raken dat hij niet goed meer kan zwemmen. Soms blijft zo n dier dan nog wekenlang soms zelfs maanden of jaren in leven, terwijl het dodelijke vistuig hem steeds strakker omknelt. Daardoor ontstaan infecties en ziekten en veelal volgt dan een pijnlijke dood. Het IFAW maakt zich sterk voor het ontwikkelen van visnetten die minder gevaar opleveren. Ook zoeken we voortdurend naar meer effectieve methoden om verstrikte walvissen te bevrijden. In Noord-Amerika ondersteunt het IFAW het Campobello Whale Rescue Team, een groep vrijwilligers die in netten verstrikte walvissen bevrijden. Ook hebben we geassisteerd bij het vervangen van vele kilometers gevaarlijke kreeftennetten door zinkende lijnen, waar walvissen niet zo snel in verstrikt raken. Alleen, maar niet zonder hoop Dolfijnen en kleine walvissoorten zijn sociale dieren en tot voor kort werd algemeen aangenomen, dat individuele dieren buiten hun groep niet kunnen overleven. De huidige standaardprotocollen schrijven voor, dat sociale walvisachtigen die individueel stranden of als enige een stranding overleven, beter kunnen worden geëuthanaseerd dan in zee teruggezet, zelfs als ze gezond zijn. Op basis van gezondheidsevaluaties concludeerde het Marine Mammal Rescue and Research team van het IFAW echter, dat veel van deze dieren wel degelijk een kans hebben om te overleven. Door uitgezette dolfijnen uit te rusten met satellietzenders hebben wetenschappers van het IFAW aangetoond, dat gezonde dieren die individueel worden vrijgelaten, goed in staat zijn om weer aansluiting bij soortgenoten te vinden. Deze ontdekking kan jaarlijks honderden dolfijnen het leven redden. Normaal gesproken zouden ze worden afgemaakt, maar nu krijgen ze een nieuwe kans. In Zanzibar heeft het IFAW reddingswerkers speciaal opgeleid om walvissen te bevrijden van touwen waarin ze bekneld zijn geraakt. Ook zijn daar lokale vissers met onze hulp overgestapt op het gebruik van visnetten met zwakke schakels netten die uiteenwijken wanneer een walvis erin belandt. Daardoor blijven zowel de walvis als de uitrusting van de visser intact. International Fund for Animal Welfare pagina 13

8 Lessen over behoud van natuurlijk leefgebied en liefde voor dieren De kinderen van nu beslissen morgen over het lot van walvissen en andere zeedieren. Een van de beste manieren om walvissen een meer zekere toekomst te bieden, is kinderen al op jonge leeftijd met deze prachtige dieren vertrouwd te maken. Drijvende leslokalen Voor veel scholieren op het eiland Dominica bieden de drijvende leslokalen van het IFAW een eerste gelegenheid om de oceaan op te gaan en walvissen en andere dieren in hun natuurlijke leefomgeving te bewonderen. Deze uitstapjes vormen het hoogtepunt van een maandenlang leerproces over de oceaan. Deze boottochten inspireren de jongeren die later verantwoorde beslissingen zullen moeten nemen voor het behoud van de oceanen en het leven in zee. Animal Action educatief Met het Animal Action educatieprogramma bereikt het IFAW elk jaar meer dan vijf miljoen jonge mensen, docenten en gezinnen over de hele wereld met lespakketten en educatieve activiteiten, waarbij steeds weer een ander dier centraal staat. Met ons programma Leven onder de golven leren kinderen over walvissen en andere dieren die in zee leven. Ook geven we aan, hoe deze dieren beschermd kunnen worden. pagina 14 International Fund for Animal Welfare pagina 15

9 Help ons de walvissen te redden! Als u tijdens uw vakantie de mogelijkheid heeft aan een walvisexcursie deel te nemen, moet u dat zeker doen. Zie met eigen ogen hoe schitterend deze dieren zijn in hun eigen leefomgeving. Tegelijk steunt u er een verantwoorde en duurzame vorm van ecotoerisme mee. Het is belangrijk de walvissen te beschermen en een eind te maken aan de commerciële en zogenaamde jacht voor wetenschappelijke doeleinden. Steun het IFAW! Ga voor meer informatie over het IFAW naar onze website: International Fund for Animal Welfare Javastraat AR Den Haag Het IFAW (International Fund for Animal Welfare) werd in 1969 opgericht om dieren in nood te redden. Via projecten in meer dan veertig landen zet het IFAW zich in voor het redden van individuele dieren in nood, het voorkomen van wreedheden tegen dieren en het beschermen van wilde dieren en hun leefgebieden. Vestigingen in: Australië Kenia België Nederland Canada Rusland China Zuid-Afrika Frankrijk de Verenigde Arabische Duitsland Emiraten India het Verenigd Koninkrijk Japan de Verenigde Staten youtube.com/ifawvideo facebook.com/ifawhq twitter.com/action4ifaw

Op de bres voor walvissen

Op de bres voor walvissen Op de bres voor walvissen Walvissen hebben English ons nodig. Voor walvissen zijn vervuilde wateren en klimaatverandering slechts twee van de vele gevaren, die deze schitterende French en intelligente

Nadere informatie

Strategisch plan Januari 2012

Strategisch plan Januari 2012 Strategisch plan Januari 2012 BEGINSELEN Onze visie: Ons staat een wereld voor ogen, waarin dieren respect en bescherming genieten. Onze missie: Het IFAW redt en beschermt dieren over de hele wereld. Onze

Nadere informatie

Noodhulp. voor dieren

Noodhulp. voor dieren Noodhulp voor dieren Een reddingslijn voor dieren Olifanten die hun ouders verliezen door conflicten met mensen, pinguïns die lijden onder de klimaatverandering, ontheemde honden en katten als gevolg van

Nadere informatie

Overwinning! 1974: Frankrijk maakt een einde aan kernproeven in het zuiden van de Stille Oceaan

Overwinning! 1974: Frankrijk maakt een einde aan kernproeven in het zuiden van de Stille Oceaan Van 1971 tot nu Acties en resultaten In de loop der jaren behaalde Greenpeace talrijke overwinningen voor het milieu. Onmogelijk om ze allemaal op te noemen. Daarom halen we er vier aan, eentje per decennium.

Nadere informatie

DE BRUINVIS. Kleinste walvisachtige van ons grootste natuurgebied, de Noordzee

DE BRUINVIS. Kleinste walvisachtige van ons grootste natuurgebied, de Noordzee DE BRUINVIS Kleinste walvisachtige van ons grootste natuurgebied, de Noordzee Bruinvis paspoort Lengte Gewicht Leeftijd Groepsgrootte 1-10 Voedsel vrouw ± 1,60 m man ± 1,45 m vrouw ± 60 kg man ± 50 kg

Nadere informatie

De orka. De geschiedenis van de orka. Kenmerken van de orka

De orka. De geschiedenis van de orka. Kenmerken van de orka De orka De orka is de grootste soort uit de familie van de dolfijnen. De orka heeft een gezet lichaam, met een stompe snuit. Het dier heeft één spuitgat, en grote peddelvormige buikvinnen. Wil je zelf

Nadere informatie

TSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in.

TSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in. EEN KRACHTIGE NATUURRAMP ERKBOEK VOOR LEERLINGEN Vul hier je naam in. INHOUD at is een tsunami? 2 Vul hier je groep in. Hoe ontstaat een tsunami? 3 aar komen tsunami s voor? 4 De gevolgen van een tsunami

Nadere informatie

Haag - Rohrbeck. Luister naar de zee!

Haag - Rohrbeck. Luister naar de zee! Belangrijke informatie Dit product gebruikt drie batterijen van 1,5V (knoopcel batterijen van het type AG10/LR1130). Gebruik geen oude en nieuwe batterijen door elkaar. Plaats de nieuwe batterijen met

Nadere informatie

Potvis op de dool. Wat is een potvis? De potvis in Heist. Waar leeft de potvis? Stijn Dekelver. baleinwalvissen. De potvis is een

Potvis op de dool. Wat is een potvis? De potvis in Heist. Waar leeft de potvis? Stijn Dekelver. baleinwalvissen. De potvis is een Stijn Dekelver Op woensdag 8 februari 2012 spoelde aan de Belgische kust een potvis aan. Dat gebeurde in Heist, een deelgemeente van Knokke-Heist. Zoiets komt maar een paar keer in een eeuw voor. Het is

Nadere informatie

Educatieve Activiteiten. Op de Bres voor. Zeehonden. IFAW Animal Action Week 2006 2-8 Oktober

Educatieve Activiteiten. Op de Bres voor. Zeehonden. IFAW Animal Action Week 2006 2-8 Oktober Educatieve Activiteiten Op de Bres voor Zeehonden IFAW Animal Action Week 2006 2-8 Oktober Inhoud 2 Inleiding Aantekeningen voor de leraar 3 Wat is jouw score? Op de Bres voor Zeehonden quiz 4 Duivelse

Nadere informatie

DE GEWONE ZEEHOND. Huiler

DE GEWONE ZEEHOND. Huiler DE GEWONE ZEEHOND Huiler Je gelooft het bijna niet als je in die mooie zwarte ogen kijkt, maar een gewone zeehond is een echt roofdier. Zijn scherpe tanden en gestroomlijnde lichaam zijn perfect voor het

Nadere informatie

Help plastic afval de zeeën uit

Help plastic afval de zeeën uit Help plastic afval de zeeën uit 8 Plastic afval in zee is een toenemend probleem dat honderden diersoorten aantast. Ook zijn er grote onzekerheden over de indirecte effecten. Voldoende reden voor onmiddellijke

Nadere informatie

www.stichtingspots.nl / www.knuffelfarms.nl Spinetstraat 76 / 4876 XT / Etten-Leur info@stichtingspots.nl

www.stichtingspots.nl / www.knuffelfarms.nl Spinetstraat 76 / 4876 XT / Etten-Leur info@stichtingspots.nl www.stichtingspots.nl / www.knuffelfarms.nl Spinetstraat 76 / 4876 XT / Etten-Leur info@stichtingspots.nl WAT DOET STICHTING SPOTS? Stichting SPOTS zet zich in voor de wilde katachtigen met als focus de

Nadere informatie

GEWONE ZEEHOND. Huiler

GEWONE ZEEHOND. Huiler GEWONE ZEEHOND Huiler Je zou het bijna niet geloven, maar een gewone zeehond is een echt roofdier! De zeehond is met zijn gestroomlijnde lichaam, speciale neus en handige snorharen helemaal aangepast op

Nadere informatie

Ik ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! VISSERIJ 7 8 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer.

Ik ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! VISSERIJ 7 8 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. VISSERIJ Ik ben het Net Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Aangeboden door Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. www.eu.nl -> onderwijs Europese Unie Haring! Verse

Nadere informatie

Sorrento 2004 wat onthouden we?

Sorrento 2004 wat onthouden we? Bultrug, Megaptera novaeangliae, Massachusetts, USA, WWF-Canon / William W. ROSSITER De vier dagen van vastlopende debatten, politieke zetten en verhitte discussies op de 56ste jaarlijkse bijeenkomst van

Nadere informatie

6,1. Werkstuk door een scholier 1741 woorden 4 januari keer beoordeeld. Natuurkunde

6,1. Werkstuk door een scholier 1741 woorden 4 januari keer beoordeeld. Natuurkunde Werkstuk door een scholier 1741 woorden 4 januari 2010 6,1 174 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Wereld Natuur Fonds Gemaakt door: Manon 11-11-2009 Inhoud 1. Inleiding 2. Wat is het WNF? 3. Hoe is het WNF

Nadere informatie

Opdracht 1b. Welk soort afval is het meest schadelijk voor de natuur?

Opdracht 1b. Welk soort afval is het meest schadelijk voor de natuur? Opdracht 1a. In de tabel hieronder staan een aantal materialen. Bedenk per type materiaal 3 soorten afval die je tegenkomt onderweg naar school of op het schoolplein. Zoek per categorie van 1 soort afval

Nadere informatie

Ik heb voor dit onderwerp gekozen omdat ik veel van dieren houd en ik meer wou weten over het WNF.

Ik heb voor dit onderwerp gekozen omdat ik veel van dieren houd en ik meer wou weten over het WNF. Werkstuk door M. 1467 woorden 15 februari 2013 6 150 keer beoordeeld Vak Nederlands Inleiding Ik heb voor dit onderwerp gekozen omdat ik veel van dieren houd en ik meer wou weten over het WNF. Wat is het

Nadere informatie

CALIFORNISCHE ZEELEEUW

CALIFORNISCHE ZEELEEUW CALIFORNISCHE ZEELEEUW Zwemmende acrobaat De Californische zeeleeuw is een van de meest elegante waterdieren die er bestaan. Met snelheden van wel 40 kilometer per uur schieten ze als een pijl door het

Nadere informatie

Europese opinie over diergebruik en -handel Een enquête onder 2407 inwoners van zes Europese landen April 2014

Europese opinie over diergebruik en -handel Een enquête onder 2407 inwoners van zes Europese landen April 2014 Europese opinie over diergebruik en -handel Een enquête onder 2407 inwoners van zes Europese landen April 2014 1 Steekproefsamenstelling en methodologie Abacus Data heeft zojuist een enquête afgenomen

Nadere informatie

De Mexicaanse griep. Als je de verspreiding van de Mexicaanse griep wilt onderzoeken, moet je er eerst iets over de griep weten.

De Mexicaanse griep. Als je de verspreiding van de Mexicaanse griep wilt onderzoeken, moet je er eerst iets over de griep weten. De Mexicaanse griep - Laat leerlingen het werkblad in groepen van twee invullen. - Indien u één groep van 3 leerlingen heeft, kunnen twee leerlingen hun naam in één teksveld plaatsen. - U kunt de werkbladen

Nadere informatie

Heeft de walvis nog toekomst?

Heeft de walvis nog toekomst? Walvisvarende landen zoeken uitweg moratorium Heeft de walvis nog toekomst? Lies Wedder In Buenos Aires, Argentinië, werd dit jaar de 36e jaarvergadering van de Internationale Walvisvaart Commissie (IWC)

Nadere informatie

De exploitatie van het Noordpoolgebied: een historisch perspectief

De exploitatie van het Noordpoolgebied: een historisch perspectief 17 April 2008 1 De exploitatie van het Noordpoolgebied: een historisch perspectief Arctisch Centrum / H.R. de Haas & L. Hacquebord www.arctic-centre.nl www.lashipa.nl 17 April 2008 2 Noordpoolgebied in

Nadere informatie

DOLPHIN WARRIOR

DOLPHIN WARRIOR WWW.DOLPHINPROJECT.COM www.jakartaanimalaid.com DOLPHIN WARRIOR Een klein boekje over dolfijnen Dolfijnen zijn geweldig. Mensen van over de hele wereld houden van dolfijnen! Dolfijnen zijn schitterend.

Nadere informatie

Zittingsdocument ONTWERPRESOLUTIE. naar aanleiding van vraag met verzoek om mondeling antwoord B8-0324/2017

Zittingsdocument ONTWERPRESOLUTIE. naar aanleiding van vraag met verzoek om mondeling antwoord B8-0324/2017 Europees Parlement 204-209 Zittingsdocument B8-0499/207 6.9.207 ONTWERPRESOLUTIE naar aanleiding van vraag met verzoek om mondeling antwoord B8-0324/207 ingediend overeenkomstig artikel 28, lid 5, van

Nadere informatie

Van spooknetten naar fashion!

Van spooknetten naar fashion! Van spooknetten naar fashion! Zeehondencentrum Pieterburen Juni 2016 Projectvoorstel: Happy Seal De uitdaging Visnetten, lijnen en fuiken die verloren zijn gegaan of juist expres zijn achtergelaten vormen

Nadere informatie

WDCS en SEA LIFE geloven dat dit een schandalige manier is om zulke intelligente en majestueuze dieren te behandelen.

WDCS en SEA LIFE geloven dat dit een schandalige manier is om zulke intelligente en majestueuze dieren te behandelen. Beste vriend(in), Hartelijk dank! Je bent nu een van de duizenden walvisdetectives overal ter wereld die SEA LIFE en WDCS, de Whale and Dolphin Conservation Society, helpen om de IJslandse walvisvangst

Nadere informatie

LESBESCHRIJVING GROEP 1-2

LESBESCHRIJVING GROEP 1-2 LESBESCHRIJVING GROEP 1-2 DOELEN: Leerlingen weten welke walvissen er in de Noordzee leven. Leerlingen weten welk voedsel de walvissen eten. Leerlingen weten op welke manier de walvissen met elkaar communiceren.

Nadere informatie

DE CALIFORNISCHE ZEELEEUW

DE CALIFORNISCHE ZEELEEUW DE CALIFORNISCHE ZEELEEUW Zwemmende acrobaat De Californische zeeleeuw is één van de meest elegante waterdieren die er bestaat. Met snelheden van wel 40 kilometer per uur schiet hij als een pijl door het

Nadere informatie

Vacature: Vrijwilliger Dierzorg.

Vacature: Vrijwilliger Dierzorg. Vacature: Vrijwilliger Dierzorg. Stichting SOS Dolfijn is een non-profit organisatie die zich inzet wilde populaties bruinvissen en andere walvissoorten en hun natuurlijk leefmilieu te beschermen en te

Nadere informatie

Hulp voor honden en katten

Hulp voor honden en katten Hulp voor honden en katten Dieren zouden niet mogen lijden Het IFAW vindt dat geen enkele hond of kat slachtoffer zou mogen zijn van mishandeling, veronachtzaming of verwaarlozing. Een publicatie van het

Nadere informatie

Staten Generaal 2013 Kennisintro

Staten Generaal 2013 Kennisintro Staten Generaal 2013 Kennisintro Vincent Nijs @centnijs inhoud Kwantitatief wereld - Europa Vlaanderen 7 miljoen buitenlandse aankomsten in 2015? Kwalitatief: tevredenheid van onze klanten? tellen is vertellen

Nadere informatie

DUIKEN.NL Paniek om blauwe haaien. 20 Augustus Katrien Vandevelde BlueShark

DUIKEN.NL Paniek om blauwe haaien. 20 Augustus Katrien Vandevelde BlueShark DUIKEN.NL Paniek om blauwe haaien 20 Augustus 2014 Katrien Vandevelde BlueShark www.blueshark.be De laatste weken werden verschillende blauwe haaien gespot voor Spaanse, Corsicaanse en Franse stranden.

Nadere informatie

toerisme vlaanderen Toerisme in Kerncijfers 2010

toerisme vlaanderen Toerisme in Kerncijfers 2010 toerisme vlaanderen Toerisme in Kerncijfers 2010 Toerisme in Vlaanderen Aantal overnachtingen en aankomsten in België (2010) overnachtingen % aankomsten % gemiddelde verblijfsduur (nachten) Vlaamse Gewest

Nadere informatie

nederlandse naam Franse naam manchot du Cap Engelse naam African penguin wetenschappelijke naam Spheniscus demersus Klasse vogels Verspreidingsgebied

nederlandse naam Franse naam manchot du Cap Engelse naam African penguin wetenschappelijke naam Spheniscus demersus Klasse vogels Verspreidingsgebied nederlandse naam Klasse vogels Franse naam manchot du Cap Engelse naam African penguin Orde Familie grootte 60-70 cm wetenschappelijke naam Spheniscus demersus In ZOO en Planckendael vind je vier verschillende

Nadere informatie

Strijd tegen illegale handel in wilde dieren

Strijd tegen illegale handel in wilde dieren Strijd tegen illegale handel in wilde dieren Handel bedreigt voortbestaan diersoorten Een schrikbarend aantal olifanten, tijgers en andere met uitsterven bedreigde dieren worden gedood voor snuisterijtjes,

Nadere informatie

LESBESCHRIJVING GROEP 7-8

LESBESCHRIJVING GROEP 7-8 LESBESCHRIJVING GROEP 7-8 DOELEN: De leerlingen leren over walvisachtigen in de Noordzee. De leerlingen leren over de leefomgeving van deze dieren. De leerlingen kunnen relaties leggen tussen mens en natuur

Nadere informatie

Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen

Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Wie ben ik? Mijn naam is Graham Degens Ik heb >30 jaar in de olie industrie gewerkt, om olie en gas optimaal

Nadere informatie

Vacature: Vrijwilliger Dierzorg.

Vacature: Vrijwilliger Dierzorg. Vacature: Vrijwilliger Dierzorg. Stichting SOS Dolfijn heeft momenteel geen openstaande vacatures voor de functie van Vrijwilliger Dierzorg. Wel kun je solliciteren en daarmee op de wachtlijst geplaatst

Nadere informatie

De pinguïn. De geschiedenis van de pinguïn. Kenmerken van de pinguïn

De pinguïn. De geschiedenis van de pinguïn. Kenmerken van de pinguïn De pinguïn Iedereen weet wel wat een pinguïn is, maar bijna niemand weet dat er in totaal zeventien verschillende soorten zijn! Ook weet iedereen dat pinguïns in koude gebieden leven, maar niet iedereen

Nadere informatie

Toekomstperspectief Destinatie Holland Presentatie voor Landelijk Kustdag Kees van der Most 13 november 2013

Toekomstperspectief Destinatie Holland Presentatie voor Landelijk Kustdag Kees van der Most 13 november 2013 Toekomstperspectief Destinatie Holland 2025 Presentatie voor Landelijk Kustdag Kees van der Most 13 november 2013 Vooraf Afbakening: perspectief betreft alleen inkomend verblijfstoerisme Aanpak: deskresearch,

Nadere informatie

HANDEL LES 2. De Oostzeevaart of de Sontvaart. Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart.

HANDEL LES 2. De Oostzeevaart of de Sontvaart. Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart. Regenten en vorsten LES 2 HANDEL 1600 Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart. 1700 JE LEERT waarom de moederhandel zo belangrijk is; hoe de VOC werkt; hoe de WIC werkt.

Nadere informatie

De zee heeft jou nodig!

De zee heeft jou nodig! De zee heeft jou nodig! Je houdt van producten die uit de zee komen en die doen je goed. Maar de vangst en zelfs de kweek van bepaalde vissoorten heeft nare gevolgen: overbevissing, bedreiging met uitsterven,

Nadere informatie

LESBESCHRIJVING GROEP 5-6

LESBESCHRIJVING GROEP 5-6 LESBESCHRIJVING GROEP 5-6 DOELEN: Leerlingen weten welke walvissen er in de Noordzee leven. Leerlingen weten hoe de leefomgeving van deze dieren eruit ziet. Leerlingen weten en zijn zich ervan bewust welke

Nadere informatie

Want wat betekent die grote hoeveelheid zwerfafval voor de natuur, de dieren en de mensen?

Want wat betekent die grote hoeveelheid zwerfafval voor de natuur, de dieren en de mensen? Wereldschool lesdeal Zwerfafval groep 4 t/m 6 De familie Kooijman is in augustus vertrokken met de camper om de wereld bewust te maken van het grote zwerfafval probleem. Tijdens hun rondreis ruimen ze

Nadere informatie

Verslag Docentenstage Tenerife 2011

Verslag Docentenstage Tenerife 2011 Verslag Docentenstage Tenerife 2011 Miranda van Bergen Lotte Verkoelen 27-06-2011 Helmond Docentenstage Tenerife Wij zijn Miranda van Bergen en Lotte Verkoelen, twee docenten van De Groene Campus. We zijn

Nadere informatie

Pinguïns. Inhoud. Waarom de naam? Bouw van een pinguïn

Pinguïns. Inhoud. Waarom de naam? Bouw van een pinguïn Pinguïns Inhoud Waarom de naam? bouw van een pinguïn leefgebied wat eet een pinguïn? paartijd, eieren leggen, broeden en jongen grootbrengen soorten nawoord literatuurlijst Waarom de naam? Sommige soorten

Nadere informatie

Museumexpeditie Werkboek 12-14 jaar

Museumexpeditie Werkboek 12-14 jaar Museumexpeditie Werkboek 12-14 jaar Naam: Inleiding Welkom in Natuurmuseum Fryslân. Wat leuk dat je ons museum bezoekt! Dit werkboekje leidt je rond door bijna het hele museum. Als je de bordjes van de

Nadere informatie

11 BELANGRIJKE REDENEN WAAROM RECREATIEVE KIEW- EN WARRELNETTEN MOETEN VERBODEN WORDEN IN BELGIE

11 BELANGRIJKE REDENEN WAAROM RECREATIEVE KIEW- EN WARRELNETTEN MOETEN VERBODEN WORDEN IN BELGIE 11 BELANGRIJKE REDENEN WAAROM RECREATIEVE KIEW- EN WARRELNETTEN MOETEN VERBODEN WORDEN IN BELGIE 1. Dankzij de Habitatrichtlijn van de Europese Unie is de bruinvis een beschermde soort die onder het strengste

Nadere informatie

HONDERDEN DIERENLIEFHEBBERS ZIJN BIJ ELKAAR GEKOMEN OM AANDACHT TE VRAGEN VOOR DE PROBLEMEN VAN MOEDERIJSBEREN IN HET NOORDPOOLGEBIED

HONDERDEN DIERENLIEFHEBBERS ZIJN BIJ ELKAAR GEKOMEN OM AANDACHT TE VRAGEN VOOR DE PROBLEMEN VAN MOEDERIJSBEREN IN HET NOORDPOOLGEBIED 09 september 2014 HONDERDEN DIERENLIEFHEBBERS ZIJN BIJ ELKAAR GEKOMEN OM AANDACHT TE VRAGEN VOOR DE PROBLEMEN VAN MOEDERIJSBEREN IN HET NOORDPOOLGEBIED Rotterdam, Nederland Honderden WWF-vrijwilligers

Nadere informatie

LEERLINGENBLAD VAN:... NAAR DE HAAIEN! DOE-HET-ZELF LES BASISONDERWIJS GROEP 7 & 8 EEN WERELD VOL WATER

LEERLINGENBLAD VAN:... NAAR DE HAAIEN! DOE-HET-ZELF LES BASISONDERWIJS GROEP 7 & 8 EEN WERELD VOL WATER LEERLINGENBLAD VAN:...... DOE-HET-ZELF LES BASISONDERWIJS GROEP 7 & 8 EEN WERELD VOL WATER 2 EEN WERELD VOL WATER Als je vanuit de ruimte naar de aarde kijkt zie je heel veel blauw. Dat komt omdat onze

Nadere informatie

De leeuw. De geschiedenis van de leeuw. Kenmerken van de leeuw

De leeuw. De geschiedenis van de leeuw. Kenmerken van de leeuw De leeuw Wat is nou mooier dan je spreekbeurt houden over de leeuw? De leeuw is een prachtig roofdier en een moedig en krachtig dier. En sinds de middeleeuwen heeft de leeuw de titel koning der dieren.

Nadere informatie

VERZAMELKAART. zadelrob. Pagophilus groenlandicus

VERZAMELKAART. zadelrob. Pagophilus groenlandicus VERZAMELKAART zadelrob Er worden drie afzonderlijke populaties zadelrobben onderscheiden, op basis van de plaats waar ze zich voortplanten: de Noordwest-Atlantische populatie, de populatie in de Groenlandzee,

Nadere informatie

Welkom bij het IFAW Animal Action lesprogramma

Welkom bij het IFAW Animal Action lesprogramma Welkom bij het IFAW Animal Action lesprogramma DEZE MAAND IN HET SPOTLICHT: OLIFANTEN Olifantenvrouwtjes en hun dochters brengen hun hele leven samen door. Als er gevaar dreigt, maken de volwassen olifanten

Nadere informatie

Toerisme in Vlaanderen

Toerisme in Vlaanderen Toerisme in Kerncijfers 2011 Toerisme in Vlaanderen Aantal overnachtingen en aankomsten in België (2011) overnachtingen % aankomsten % gemiddelde verblijfsduur (nachten) Vlaams Gewest 23.466.371 65% 8.041.529

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

DE ZEE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. GP/Amendolia

DE ZEE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. GP/Amendolia DE ZEE IS OOK TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS GP/Amendolia Wilkins/GP Deze toolkit is voor alle Greenpeace-vrijwilligers. Hij bevat tips en ideeën om met het onderwerp levende oceanen aan de

Nadere informatie

Groot Barrièrerif definitief verloren

Groot Barrièrerif definitief verloren 1 van 5 30-05-17 10:40 msn.com Groot Barrièrerif definitief verloren Faqt Redactie 6-8 minuten Copyright Faqt Groot Barrièrerif definitief verloren Het Groot Barrièrerif voor de kust van Australië kan

Nadere informatie

LESBESCHRIJVING GROEP 3-4

LESBESCHRIJVING GROEP 3-4 LESBESCHRIJVING GROEP 3-4 DOELEN: Leerlingen weten welke walvissen er in de Noordzee zwemmen. Leerlingen weten wat de uiterlijke kenmerken van deze dieren zijn. Leerlingen kunnen verschillen en overeenkomsten

Nadere informatie

Een handboek voor het helpen van haaien

Een handboek voor het helpen van haaien Een handboek voor het helpen van haaien Eerst roofdier nu prooi Wist jij dat... Oost west, thuis best! In de Noordzee en de andere zeeën van Europa wonen wel 130 verschillende soorten haaien en hun neefjes,

Nadere informatie

5,4. Werkstuk door Sanne 729 woorden 8 januari keer beoordeeld. De orka. Dier

5,4. Werkstuk door Sanne 729 woorden 8 januari keer beoordeeld. De orka. Dier Werkstuk door Sanne 729 woorden 8 januari 2017 5,4 27 keer beoordeeld Vak Biologie De orka Dier Voor mijn werkstuk heb ik de orka gekozen. Ik ben op het idee gekomen omdat ik eerst het over de dolfijn

Nadere informatie

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE. Begeleidend document bij het voorstel voor een

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE. Begeleidend document bij het voorstel voor een COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 23.7.2008 SEC(2008) 2291 WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE Begeleidend document bij het voorstel voor een VERORDENING VAN HET EUROPEES PARLEMENT

Nadere informatie

Noem de letters H t/m J en zeg welke oceaan het is. H = de Grote Oceaan (Stille Oceaan), I = de Atlantische Oceaan, J = de Indische Oceaan

Noem de letters H t/m J en zeg welke oceaan het is. H = de Grote Oceaan (Stille Oceaan), I = de Atlantische Oceaan, J = de Indische Oceaan Thuistopo. Noem de letters A t/m G en zeg welk werelddeel het is. A = Noord-Amerika, B = Europa, C = Azië, D = Zuid-Amerika, E = Afrika, F = Australië, G = Zuidpool/Antarctica Noem de letters H t/m J en

Nadere informatie

DE RAAD VAN EUROPA HOEDER VAN DE MENSENRECHTEN SAMENVATTING

DE RAAD VAN EUROPA HOEDER VAN DE MENSENRECHTEN SAMENVATTING DE RAAD VAN EUROPA HOEDER VAN DE MENSENRECHTEN SAMENVATTING Non-member state of the Council of Europe (Belarus) LIDSTATEN HOOFDZETEL EN OVERIGE VESTIGINGEN BEGROTING Albanië, Andorra, Armenië, Azerbeidzjan,

Nadere informatie

Samen sterker in het buitenland met de overheid als partner

Samen sterker in het buitenland met de overheid als partner Internationaal Ondernemen Samen sterker in het buitenland met de overheid als partner In opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken Partners for International Business Internationaal ondernemen

Nadere informatie

Bijlage HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1. Bronnenboekje. HA-0131-a-15-1-b

Bijlage HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1. Bronnenboekje. HA-0131-a-15-1-b Bijlage HAVO 2015 tijdvak 1 aardrijkskunde Bronnenboekje HA-0131-a-15-1-b Wereld Opgave 1 Top 8 economische grootmachten Ranglijst van de economische grootmachten tussen 2015 en 2040 volgens analist David

Nadere informatie

4 Dodelijke vloedgolf

4 Dodelijke vloedgolf 4 Dodelijke vloedgolf 1 a voor de kust van Sumatra b 9.0 c zeer catastrofaal d doordat de zeebodem werd opgetild en weer neergegooid e omdat de golven op zee niet erg hoog waren 2 a De zeebodem remt het

Nadere informatie

Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2018

Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2018 Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2018 1 Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Uitgangspositie Trends Uitdagingen

Nadere informatie

inhoud 1. Dolfijnen 2. De bouw van een dolfijn 3. De zintuigen 4. De school 5. Voedsel 6. Sprongen en spel 8. Gevaar! 9.

inhoud 1. Dolfijnen 2. De bouw van een dolfijn 3. De zintuigen 4. De school 5. Voedsel 6. Sprongen en spel 8. Gevaar! 9. Dolfijnen inhoud 1. Dolfijnen 3 2. De bouw van een dolfijn 4 3. De zintuigen 6 4. De school 7 5. Voedsel 8 6. Sprongen en spel 9 8. Gevaar! 10 9. Soorten dolfijnen 11 10. Filmpje 15 Pluskaarten 16 Bronnen

Nadere informatie

Beste leerkracht, Instructies Voorpret Lespakket

Beste leerkracht, Instructies Voorpret Lespakket Beste leerkracht, Een schoolreis naar het Dolfinarium is niet alleen leuk, maar ook heel leerzaam. Om jullie goed voor te bereiden op het programma, ontvangen jullie hierbij alvast het Voorpret lespakket.

Nadere informatie

Caribische tijgerhaai te volgen via satelliet In deze editie

Caribische tijgerhaai te volgen via satelliet In deze editie Duncan Brake/ DCNA April 2017 Nieuwsbrief Caribische tijgerhaai te volgen via satelliet In deze editie 1 2 4 Caribische tijgerhaai te volgen met satelliet Europese haaienconferentie in Amsterdam Vrijwilligers

Nadere informatie

Inleiding Begrijpend lezen Spelling Woordenschat Grammatica

Inleiding Begrijpend lezen Spelling Woordenschat Grammatica Taal Groep 7/8 Inleiding Begrijpend lezen Spelling Woordenschat Grammatica Begrijpend lezen Slim als een kraai Opgave 1 1. Jij hebt vast weleens een paar kraaien gezien. Wat wil de schrijver met deze tekst?

Nadere informatie

Een tsunami, de kracht van water? Lespakket 3de graad lager onderwijs Handleiding voor de leerkracht

Een tsunami, de kracht van water? Lespakket 3de graad lager onderwijs Handleiding voor de leerkracht Japanese Red Cross/Toshirharu Kato Een tsunami, de kracht van water? Lespakket 3de graad lager onderwijs Handleiding voor de leerkracht Dit bundeltje is een aanvulling op het lespakket rond Aardbevingen.

Nadere informatie

Oprechte bezorgdheid over het voortbestaan van vele kangoeroe- en wallaby soorten

Oprechte bezorgdheid over het voortbestaan van vele kangoeroe- en wallaby soorten Oprechte bezorgdheid over het voortbestaan van vele kangoeroe- en wallaby soorten Kangoeroes werden door de Britse wereldreiziger James Cook in 1770 ontdekt. Drie jaar later bracht hij de eerste levende

Nadere informatie

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade

e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:

Nadere informatie

FME Ondernemersonderzoek 2017 Internationaal Ondernemen. Maand van Internationaal Ondernemen 2018

FME Ondernemersonderzoek 2017 Internationaal Ondernemen. Maand van Internationaal Ondernemen 2018 Internationaal Ondernemen Maand van Internationaal Ondernemen 2018 Voorwoord Voorwoord Voor je liggen de uitkomsten van het onderdeel Internationaal Ondernemen van het. Het onderzoek is in de periode juni

Nadere informatie

Ik ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!. VISSERIJ 5 6 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer.

Ik ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!. VISSERIJ 5 6 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. VISSERIJ Ik ben het Net Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!. Aangeboden door Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. www.eu.nl -> onderwijs Europese Unie Haring! Verse

Nadere informatie

Zeehond. Inhoud. Inleiding. Oorzaken waardoor zeehonden aanspoelen.

Zeehond. Inhoud. Inleiding. Oorzaken waardoor zeehonden aanspoelen. Zeehond Inhoud Inleiding Inleiding. Inhoud. Redenen waardoor zeehonden aanspoelen. De binnenkomst van de zeehond. 24 uur in de zeehondencreche. Overzicht soorten zeehonden Ik heb dit onderwerp gekozen

Nadere informatie

Een tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling

Een tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling Japanese Red Cross/Toshirharu Kato Een tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling Hallo! Heb jij al ooit een tsunami meegemaakt? Nee? Dat is heel normaal, want in België kwam er nog geen

Nadere informatie

Het Belgische luchttoezicht boven de Noordzee

Het Belgische luchttoezicht boven de Noordzee Het Belgische luchttoezicht boven de Noordzee Twaalf jaar diversifiëring van opdrachten Het Belgische programma voor luchttoezicht boven de Noordzee werd opgestart in 1991. Dit toezicht vanuit de lucht

Nadere informatie

Bescherming van olifanten

Bescherming van olifanten Bescherming van olifanten Veilig leven in het wild Of het nu gaat om het individuele dier of hele populaties, olifanten en hun leefomgeving hebben onze bescherming nodig. Een publicatie van het International

Nadere informatie

Kerncijfers toerisme Zeeland 2014

Kerncijfers toerisme Zeeland 2014 Kerncijfers toerisme Zeeland 214 Oriëntatiefase Informatiebronnen tijdens de oriëntatiefase van de se toerist in Zeeland (aantallen zijn gebaseerd op toeristische vakanties) 3 Rechtstreeks bij accommodatieverschaffer

Nadere informatie

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 27.8.2009 COM(2009) 436 definitief 2009/0120 (CNS) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de sluiting, namens de Europese Gemeenschap, van het

Nadere informatie

Rondleidingen Planckendael

Rondleidingen Planckendael Rondleidingen Planckendael Boeiend en speels Hieronder vind je een handig overzicht van al onze rondleidingen, per doelgroep en leeftijdscategorie. Zowel en jeugd als, families en andere kunnen reserveren

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.minbuza.nl Contactpersoon Karin Jager T +31 70 348 5514

Nadere informatie

Internationale vorderingen Nederlandse banken onder druk

Internationale vorderingen Nederlandse banken onder druk Internationale vorderingen Nederlandse banken onder druk De vorderingen van Nederlandse banken op het buitenland zijn onder invloed van de financiële crisis en de splitsing van ABN AMRO in 2007 en 2008

Nadere informatie

Dit document geeft u een overzicht van de activiteiten van het team SOS Dolfijn in het jaar 2017.

Dit document geeft u een overzicht van de activiteiten van het team SOS Dolfijn in het jaar 2017. Jaaroverzicht operationele activiteiten 2017 INHOUD Inleiding... 3 1 Organisatie... 4 2 Dierzorg - Noodhulpverlening... 5 2.1 Valse meldingen... 7 2.2 Meldingen over zeehonden in nood... 8 2.3 Meldingen

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2017 tijdvak 2 maatschappijleer 2 CSE GL en TL Bronnenboekje GT-0323-a-17-2-b Analyse maatschappelijk vraagstuk: plastic in het milieu tekst 1 Veel meer plastic dan gedacht eindigt

Nadere informatie

Op de Bres. voor Zeehonden. 7 dagen die de wereld kunnen veranderen. IFAW Animal Action Week 2006 2-8 Oktober

Op de Bres. voor Zeehonden. 7 dagen die de wereld kunnen veranderen. IFAW Animal Action Week 2006 2-8 Oktober Op de Bres voor Zeehonden 7 dagen die de wereld kunnen veranderen IFAW Animal Action Week 2006 2-8 Oktober Het verhaal van de zeehond IFAW/Stewart Cook Wetenschappers denken dat zeehonden geëvolueerd zijn

Nadere informatie

PMI. De meest toonaangevende economische indicator in de wereld

PMI. De meest toonaangevende economische indicator in de wereld PMI De meest toonaangevende economische indicator in de wereld De Purchasing Managers Index (PMI ) is gebaseerd op maandelijks onderzoek bij zorgvuldig geselecteerde bedrijven in belangrijke economieën

Nadere informatie

Bouwen aan een Betere Wereld voor Mens en Dier

Bouwen aan een Betere Wereld voor Mens en Dier Bouwen aan een Betere Wereld voor Mens en Dier BESCHERMING VAN WILDLIFE ANDERS BENADEREN, DIER VOOR DIER Het IFAW wil deze ontwikkelingen tegengaan door te bouwen aan een leefbare wereld, waarin dieren

Nadere informatie

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-juni

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-juni Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-juni 2016-2017 Bron: Cijfers FOD Economie-Algemene Directie Statistiek 2016: definitieve cijfers 2017: voorlopige cijfers Studiecel Toerisme Oost-Vlaanderen,

Nadere informatie

duchenne parent project

duchenne parent project duchenne parent project duchenne parent project, wat is dat? Een stichting opgericht door ouders van kinderen met Duchenne spierdystrofie. wat is het doel? Versnellen van het onderzoek naar een genezing

Nadere informatie

DE ZENDINGSREIZEN VAN PAULUS

DE ZENDINGSREIZEN VAN PAULUS Online Bijbel voor kinderen presenteert DE ZENDINGSREIZEN VAN PAULUS Geschreven door Edward Hughes Illustraties door Janie Forest and Lazarus Aangepast door Lyn Doerksen Alle Bijbelcitaten zijn afkomstig

Nadere informatie

Vacature: Vrijwilliger Dierzorg.

Vacature: Vrijwilliger Dierzorg. Vacature: Vrijwilliger Dierzorg. Stichting SOS Dolfijn heeft momenteel openstaande vacatures voor de functie van Vrijwilliger Dierzorg. Stichting SOS Dolfijn Stichting SOS Dolfijn is een non-profit organisatie

Nadere informatie

Uitsterven of wegwezen

Uitsterven of wegwezen Klimaatverandering 7 en 8 5 Uitsterven of wegwezen Voedselwebspel Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: kennen een aantal oorzaken waardoor dieren uitsterven of verdwijnen, waaronder de klimaatverandering.

Nadere informatie

DE ZENDINGSREIZEN VAN PAULUS

DE ZENDINGSREIZEN VAN PAULUS Bijbel voor Kinderen presenteert DE ZENDINGSREIZEN VAN PAULUS Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Janie Forest Aangepast door: Ruth Klassen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd

Nadere informatie

1 Belangrijk in deze periode

1 Belangrijk in deze periode 1 Belangrijk in deze periode In 1945 eindigt de Tweede Wereldoorlog (1940-1945). Duitsland wil, onder leiding van Adolf Hitler, Europa veroveren. Na vijf jaar strijd en 55 miljoen doden geeft Duitsland

Nadere informatie

Deel 4: de bedreigingen voor het koraal

Deel 4: de bedreigingen voor het koraal Lesstof Deel 1: het koraalrif Deel 2: het koraal Deel 3: het belang van koraal Deel 4: de bedreigingen voor het koraal Deel 5: het beschermen van het koraal Deel 4: De bedreigingen voor het koraal Deze

Nadere informatie