Werkgroep Antitumorale Medicatie in het ziekenhuis K.B. 21/03/2003

Transcriptie

1 Werkgroep Antitumorale Medicatie in het ziekenhuis K.B. 21/03/2003 Apr. Birgit Tans K.B. 21 maart 2003 Koninklijk besluit houdende vaststelling van de normen waaraan het zorgprogramma voor oncologische basiszorg en het zorgprogramma voor oncologie moeten voldoen om te worden erkend 2 1

2 K.B : inhoud Algemene bepalingen Zorgprogramma voor oncologische basiszorg Zorgprogramma voor oncologie Afdeling 5 : de manipulatie van antitumorale medicatie College voor oncologie 3 De manipulatie van antitumorale medicatie Samenstelling werkgroep antitumorale medicatie: Deze werkgroep is samengesteld uit leden van het medische farmaceutisch comité en personen aangeduid door de multidisciplinaire commissie voor oncologie van het zorgprogramma voor oncologie. Ziekenhuisapotheker niet gespecifieerd! 4 2

3 De manipulatie van antitumorale medicatie De werkgroep heeft als taak: a) het verlenen van advies aan de multidisciplinaire commissies voor oncologie, bedoeld in artikel 25 van dit besluit, met het oog op het vaststellen van specifieke procedures voor het voorschrijven, het afleveren en het toedienen van antitumorale medicatie; b) het toezien op de naleving van deze procedures, evenals het opvolgen van de mogelijke ongevallen en van de opvang hiervan. 5 De manipulatie van antitumorale medicatie 1. Antitumorale medicatie kan in afwijking van artikel 6, 2, van het koninklijk besluit van 4 maart 1991 houdende vaststelling van de normen waaraan een ziekenhuisapotheek moet voldoen om te worden erkend, worden bereid in een daartoe ingerichte ruimte die zich bevindt op de verpleegeenheid waar de oncologische patiënt wordt opgenomen. 2. De bereiding gebeurt steeds in aanwezigheid van en onder rechtstreeks toezicht van de ziekenhuisapotheker. Deze is verantwoordelijk voor de controle van de voorgeschreven doseringen en neemt bij enige twijfel contact op met de voorschrijvende arts. 6 3

4 De manipulatie van antitumorale medicatie 3. Op het speciale etiket van de bereiding dienen de volgende elementen te worden vermeld a) de naam van het product (conform de naam van het voorschrift); b) de naam van de patiënt; c) de bereidingsdatum en indien nodig het uur van bereiding; d) de wijze van toediening; e) het bereide volume met hoeveelheid; f) de wijze van bewaring en eventueel de houdbaarheidstermijn. 7 De manipulatie van antitumorale medicatie De toediening van antitumorale medicatie geschiedt bij specifieke procedures, vastgesteld door de multidisciplinaire commissies voor oncologie bedoeld in artikel 25 van dit besluit, na advies van de multidisciplinaire werkgroep voor antitumorale medicatie. 8 4

5 Situatie UZ Leuven LKI (Leuvens Kanker Instituut) MFC (Medisch Farmaceutisch Comité) Aparte organisaties binnen het ziekenhuis met gezamenlijke werkgroep betreffende oncologische aangelegenheden. 9 Wat is het LKI? Het Leuvens kankerinstituut (LKI) verenigt in één organisatiestructuur alle activiteiten op het vlak van de kankergeneeskunde binnen UZ Leuven. Het LKI beslaat meer dan dertig verschillende diensten en meer dan tweehonderd verschillende deelspecialisten. 10 5

6 Opdrachtsverklaring LKI Verstrekken van de nationaal en internationaal best beschikbare oncologische zorg aan al zijn patiënten, getoetst aan evidence based guidelines, gedreven door klinische onderzoeksprotocols en ondersteund door hoogstaand fundamenteel kankeronderzoek. Bewaken van de kwaliteit van de onderscheiden zorgprogramma s binnen de kankergeneeskunde in Leuven. Coördineren van de grote deelcompetenties binnen de kankerzorg: Radiotherapie, Systeemtherapie, Heelkunde, Oncologische diagnostiek en Kindergeneeskunde. Coördineren en stroomlijnen van gemeenschappelijke opleidingscircuits binnen de verschillende deelcompetenties. 11 Opdrachtsverklaring LKI Coördineren en onderling integreren van de medische, verpleegkundige en sociopsychologische aspecten van de Leuvense kankerzorg. Zorgen voor een uniforme vertegenwoordiging en uitstraling, zowel nationaal als internationaal van de Leuvense kankergeneeskunde. Communiceren vanuit UZ Leuven naar de media, artsenverenigingen, gezondheidswerkers, patiëntengroeperingen, het brede publiek. Stimuleren en faciliteren van zowel de klinische als de basis en translationele onderzoeksprogramma s binnen de onderscheiden diensten. 12 6

7 Organigram LKI De dagelijkse leiding van het LKI wordt waargenomen door een voorzitter en vice-voorzitter, bijgestaan door een bureau en een administratieve kracht. Vijf groepen worden onderscheiden: Radiotherapie, Systeemtherapie, Oncologische heelkunde, Diagnostische oncologie en Kindergeneeskunde onco-hematologie. Daarnaast zijn speciale werkgroepen of cellen opgericht, die zich buigen over specifieke deelopdrachten. Er bestaan ook een aantal afzonderlijke entiteiten rond omkaderende expertise zoals Algemene interne geneeskunde, Anesthesiologie, Apotheek, Fysische geneeskunde, Geriatrie, Laboratoriumgeneeskunde, Neurologie, Palliatieve zorg, Plastische, Reconstructieve en Esthetische heelkunde, Sociaal werk, Psychiatrie-Psychologie, Tandheelkunde, Mondziekten en Kaakchirurgie

8 Medisch Farmaceutisch Comité (MFC) Afbakening van het domein Conform het KB van 4 maart 1991 is in UZ Leuven een Medisch Farmaceutisch Comité (MFC) geïnstalleerd met een samenstelling, opdrachten en werking zoals wettelijk bepaald. 1. Opstellen en bijhouden van therapeutisch formularium 2. Standaardisatie van gebruik van geneesmiddelen 3. Analyse van het geneesmiddelenverbruik maken, en rapporteren aan de betrokkenen. 4. Voorstellen van maatregelen met het oog op een beter geneesmiddelenverbruik en op het vermijden van voorschrijffouten 5. Het opstellen van een jaarrapport 6. Het overmaken van het jaarrapport aan de ministers die de volksgezondheid en sociale zaken onder hun bevoegdheid hebben 7. Het verspreiden van het jaarrapport onder medisch personeel 8. Het ontwerpen en of installeren van de nodige software met het oog op het automatiseren van het toezicht op het geneesmiddelenvoorschrift en -verbruik 9. Het uitvoeren van vergelijkende analyses. 10. Het afstemmen van de strategieën van het MFC en het comité voor ziekenhuishygiëne m.b.t. het voorschrijven van antibiotica 11. Het organiseren van intramurale werkgroepen, binnen het ziekenhuis en tussen ziekenhuizen, om positieve ervaringen met betrekking tot het geneesmiddelenverbruik op een grote schaal te verspreiden zodat men een beter zicht krijgt op de problemen en op de desbetreffende oplossingen 12. Het eventueel bepalen, opvolgen en verbeteren van het transfusiebeleid van het ziekenhuis. Het MFC vervult de taken bedoeld in paragraaf 1, 5 en 8 tot 10 onder toezicht van de hoofdgeneesheer in samenwerking met de hoofdapotheker MFC: Organigram 16 8

9 Samenstelling MFC Voorzitter Secretaris Leden Algemeen Directeur/gedelegeerd bestuurder ziekenhuis Ziekenhuisapotheker-titularis Ziekenhuisapothekers Hoofdgeneesheer Geneesheren aangeduid door de medische raad Geneesheer-specialisten Hoofd van de verpleegkundige diensten 17 Wisselwerking MFC-LKI MFC LKI WG WG BUREAU WG LKI/MFC WG WG WG WG = werkgroep 18 9

10 Discussie Heeft u in uw ziekenhuis een werkgroep antitumorale medicatie? Is dit een aparte werkgroep of een onderdeel van bvb het MFC? Samenstelling van de werkgroep (artsen-verpleegkundigenapothekers- ) Heeft de apotheker voldoende te zeggen in de werkgroep? (in de wet staat niet expliciet dat er een apotheker moet inzitten) Wie hier aanwezig is lid van zulke werkgroep? Hoe vaak wordt er vergaderd? 2 x/jaar? 4 x/jaar? Vaker in subgroepen? Waarnaar moet je streven? 19 Mogelijke onderwerpen voor werkgroep Opstellen richtlijn voor maximum dosis bij carboplatinum Aanpassing richtlijn hydratatie bij cisplatinum Elektronisch voorschrift voor cytostatica PIM s: Patiënten Incident Meldingen Opstellen richtlijn preventie en behandeling stomatitis Anti-emetica beleid Bisfosfonaten beleid Afrondingsschema capsules Leveringsproblemen medicatie (Amsidine, Caelyx, ) Evaluatie elastomeerpompen Gebruik nieuwe toedieningsleidingen Velcade thuiszorg Richtlijnen voor thuisbehandeling met Carmustine zalf Procedure bereiding en toediening cytostatica intrathecaal 20 10

11 Enkele voorbeelden

12 Cytostatica : accidentele contaminatie Algemene procedure in geval van accidentele contaminatie Decontaminatiemaatregelen Extravasatiekit Spillkit Vraag een medewerker om de decontaminatiekit te brengen, evenals een risicoafvalcontainer. Trek vanuit deze kit beschermende kledij aan: FFP3 masker, veiligheidsbril, ondoorlaatbare overall, overschoenen, twee paar handschoenen. Baken de gecontamineerde zone af (met kleeflint of krijt). Ja Nee 1. Trek de besmette kleding uit -> risico-afvalcontainer 2. Huid: spoel met ruim water gedurende minstens 10 minuten. In geval van verwonding: laat bloeden en spoel overvloedig met koud water, was vervolgens met zeep. Raadpleeg een arts. Meld het ongeval. 3. Ogen: spoel met een steriele fysiologische oplossing gedurende minstens 10 minuten : gebruik een infuus NaCl 0.9% van minimum 500 ml voorzien van een infuusleiding Raadpleeg een oogarts. Meld het ongeval. A. Procedure voor het decontamineren van oppervlakken-onmiddellijk decontamineren in geval van poeder Leg voorzichtig een absorberende doek op het poeder, en giet er water over tot het doek verzadigd is. Ruim het doek op (let op voor glasscherven). Veeg eventuele resten op met een veger en een plastic blik-> verwijder alles in een risicoafvalcontainer in geval van vloeistof Leg voorzichtig een absorberende doek op de vloeistof. Ruim het doek op (let op voor glasscherven). Veeg eventuele resten op met een veger en een plastic blik. -> verwijder alles in een risicoafvalcontainer Werk steeds van de buitenzijde van de gemorste zone naar de binnenzijde - Reinig de gecontamineerde vloer 3 maal met water en met een alkalische zeep (ph > 10) met een wegwerpdoek. - Werp alle gecontamineerde materiaal in de risico-afvalcontainer, ook de beschermende kledij. - Was uw handen. - Vul een calamiteitenblad in. - Vul de gebruikte materialen uit de decontaminatiekit terug aan. - Laat de onderhoudsploeg van het ziekenhuis de gecontamineerde zone nogmaals reinigen. B. Decontaminatieprocedure voor het werkvlak Indien poeder Zachtjes een absorberend steriel kompres op het poeder leggen en vervolgens water toevoegen om het compres volledig te verzadigen. -> gele afvalbak Indien vloeistof Indien mogelijk de vloeistof opzuigen met een spuit, vervolgens een absorberend kompres gebruiken. -> gele afvalbak De zone van buiten naar binnen 3 maal reinigen met water en alkalische zeep (ph>10). Nareinigen met isopropylalcohol 70. Deze poster is een realisatie van de BOPP-werkgroep. Met ondersteuning van Hospira. 23 B = Blaartrekkend I = Irriterend NI/NB = niet-irriterend/niet-blaartrekkend Het grootste risico is vermeld. 1. DMSO + koude kompressen 2. SAVENE 3. Hyaluronidase 4. Natriumthiosulfaat + koude kompressen KK : koude kompressen WK: warme kompressen ( ) : 2 de keuze Extravasatie van cytostatica : algemene procedure voor BLAARTREKKENDE, IRRITERENDE en NIET- IRRITERENDE/NIET-BLAARTREKKENDE cytostatica 1. Stop onmiddellijk het infuus, maar laat de veneuze katheter ter plaatse. 2. Verwittig de oncoloog: preciseer het geëxtravaseerde product en het volume. Dien een snelwerkend oraal analgeticum toe (bv. tramadol druppels) in geval van een BLAARTREKKEND product. 3. Trek beschermende kledij aan (schort, twee paar steriele handschoenen, veiligheidsbril en masker): aspireer langs de veneuze katheter zoveel mogelijk geëxtravaseerd product en zo mogelijk 3 à 5 ml bloed, zonder druk uit te oefenen. NB: een plastisch chirurg kan beslissen om een spoeling van de zone uit te voeren in geval van een BLAARTREKKEND product, behalve bij een implantpoort. 4. Verwijder de katheter, markeer de geëxtravaseerde zone met onuitwisbare inkt; breng nooit een occlusief verband aan. 5. Breng de arm in een positie hoger dan het hart (1 nacht voor een gehospitaliseerde patiënt, 2 dagen in een draagdoek voor een ambulante patiënt). 6. Pas de specieke maatregelen toe indien beschreven en/of koude of warme kompressen (extravasatiekit). 7. Vul een meldingsformulier extravasatie in: dit formulier dient bij het medisch dossier te worden gevoegd. 8. Houd een klinisch toezicht : 1. Om de twee uren gedurende 24 tot 48 uren in geval van een BLAARTREKKEND product. 2. Tweemaal per dag in geval van een IRRITEREND product. 3. Nadien wekelijks gedurende 6 weken. 1. DMSO + 4. KOUDE Tot slot KOMPRESSEN na 3 maanden. 1. Lokaal aanbrengen van DMSO (50 à 99%) zonder druk uit te oefenen: dep met een steriel kompres over een zone tweemaal zo groot als de geëxtravaseerde zone, laat drogen aan de lucht en dek niet af, te herhalen om de 4 à 6 uren gedurende minstens 48 uren en indien mogelijk 14 dagen. Verwittig de patiënt dat DMSO een onwelriekende adem geeft. Stoppen in geval van blaarvorming. 2. Aanbrengen van koude kompressen gedurende 1 uur, driemaal per dag (Cold Pack vervangen indien nodig). Deze twee maatregelen worden na elkaar toegepast Amsacrine, Carboplatine, Carmustine, Cisplatine (> 0.4mg/ml), Dactinomycine, (Daunorubicine), (Doxorubicine), (Epirubicine), Fluorouracile, Ifosfamide, (Idarubicine), Mitomycine C, Mitoxantrone. ( ) = 2de keuze 2. SAVENE!KK: uit te stellen timing Dexrazoxane Savene : nooit samen met DMSO. Elke flacon van 500 mg moet gereconstitueerd worden met 25 ml steriel water; de totale dosis wordt vervolgens verdund in 500 ml bijgeleverde infuusvloeistof. De dosis is op D1 en D2: 1000 mg/m² en op D3 500 mg/m² over 1 à 2 uren op een andere plaats dan de geëxtravaseerde zone. Het lichaamsoppervlak bedraagt maximum 2 m². Eventuele koude kompressen moeten 15 min voor toediening van dexrazoxane worden verwijderd, en mogen slechts 4 uren na toediening terug worden aangebracht. Toe te dienen binnen de 6 uren na de extravasatie. Niet te gebruiken bij kinderen. Daunorubicine, Doxorubicine, Epirubicine, Idarubicine. 3. HYALURONIDASE Hyaluronidase 150 UI in 1 ml NaCl 0.9% subcutaan in 5 à 6 injecties rond de geëxtravaseerde zone (om de diffusie van het cytostaticum te bevorderen). Totaal 2 tot 4 amp te gebruiken. Docetaxel (+KK), Etoposide (+WK), Oxaliplatine, Paclitaxel (+KK), Teniposide (+WK), Vinblastine (+WK), Vincristine (+WK), Vindesine (+WK), Vinorelbine (+WK) 4. NATRIUMTHIOSULFAAT + KK 1. Toediening van 2 à 4 ml natriumthiosulfaat 3%. De toediening gebeurt subcutaan of intradermaal in 5 à 6 injecties rond de geëxtravaseerde zone. 2. Aanbrengen van koude kompressen (KK) gedurende 1 uur, driemaal per dag. Deze maatregelen dienen na elkaar te worden toegepast. Chlormethine, Dacarbazine. KK : koude kompressen Aanbrengen van koude kompressen (KK) gedurende 1 uur, driemaal per dag (Cold Pack indien nodig elke 15 minuten verversen). Amsacrine, Arsenic trioxide, Carboplatine, Carmustine, Chormethine, Cisplatine, Dacarbazine, Dactinomycine, Daunorubicine, Docetaxel, Doxorubicine, Doxorubicine liposomale, Epirubicine, Fluorouaracil, Ganciclovir, Idarubicine, Ifosfamide, Melphalan, Mitomycine C, Mitoxantrone, Paclitaxel, Plicamycine, Topotecan. WK : warme kompressen. Aanbrengen van warme kompressen (bevordert de absorptie): Hot Pack gedurende 20 minuten, viermaal per dag. Etoposide, Teniposide, Vinblastine, Vincristine, Vindesine, Vinorelbine. 12

13 Carmustine zalf Richtlijnen voor thuisgebruik. Deze zalf is een potentieel toxisch product, wij raden u volgende maatregelen aan bij het gebruik: *Bewaar de zalf in de koelkast, liefst apart van voedingswaren. *Zorg er voor dat de pot steeds goed gesloten is en verpak hem nog extra in een plastieken zak of pot die ook gesloten wordt. *(Voor de thuisverpleegkundige: doe een plastieken schort aan bij applicatie). *Doe latex of nitrile handschoenen aan tijdens het aanbrengen en verwijderen van de zalf. *Draag over de behandelde zone katoenen onderkledij of een katoenen pyama en ververs deze dagelijks. Slaap apart en ververs de lakens minstens 1 keer per week. *Bewaar de kledij en lakens die in contact geweest zijn met de zalf in een gesloten wasmand of zak, apart van andere was als ze niet onmiddellijk gewassen worden. *Was de kledij en de lakens apart van andere was op minimum 60 C. *Vermijd rechtstreeks contact met andere personen na aanbrengen van de zalf. *Was uw handen grondig met water en zeep na het aanbrengen of verwijderen van de zalf. *Verwijderen van de gebruikte materialen (handschoenen, mondmasker, compressen, lege zalfpot, ): verpak deze in een plastieken zak die dichtgeknoopt wordt en verwijder als restafval. Bij vragen : tel

14 En nu aan jullie 27 Resultaten van de workshop 28 14