Externe voortgangsrapportage Werkprogramma II

Transcriptie

1 Externe voortgangsrapportage Werkprogramma II Mei - augustus Den Haag - 1 -

2 Inhoudsopgave 1 Managementsamenvatting Highlights uit mei augustus Integrale producten en overkoepelende activiteiten Ruimtelijk beleid in verandering Het belang van clusters en netwerken voor de concurrentiepositie Verstedelijking, herstructurering en mobiliteit Klimaat en energie als transitieagenda Biodiversiteit, voedselvoorziening en ontwikkelingsvraagstukken Overig Nieuwsberichten mei augustus Publicatieoverzicht mei augustus Bijlage 1 Bijdrage WOT

3 1 Managementsamenvatting Deze rapportage bevat de voortgang van het werkprogramma 2012 van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) met de nadruk op de periode mei augustus. Hiermee geven we een overzicht van de belangrijkste publicaties die het planbureau in deze periode heeft uitgebracht. Daarnaast noemen we de belangrijkste bijeenkomsten waar het PBL zijn kennis heeft ingebracht ten behoeve van beleidsprocessen en daarmee heeft bijgedragen aan de kwaliteit van de politiekbestuurlijke afweging. Belangrijke highlights de afgelopen periode waren: Op 12 juni is de nieuwe begeleidingscommissie aangetreden. De begeleidingscommissie heeft tot taak toezicht te houden op zowel de wetenschappelijke kwaliteit als de maatschappelijke relevantie van het werk van het PBL. De commissie wordt voorgezeten door Wim van de Donk, Commissaris der Koningin in de provincie Noord-Brabant. Zie voor een overzicht van de leden op pagina 8. De afgelopen maanden heeft het PBL een groot aantal publicaties toegelicht voor Vaste Kamercommissies van de Tweede Kamer. Technische briefings hebben plaatsgevonden over de onderwerpen Evaluatie Duurzame Gewasbescherming, het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, Klimaat, Energie en Duurzaamheid. Het PBL heeft rondom VN- conferentie in Rio de Janeiro een webapp en een documentaire uitgebracht, die gepresenteerd zijn tijdens de manifestatie Rio aan de Maas op 30 mei. Voor de documentaire zijn interviews gehouden met vooraanstaande internationale experts uit wetenschap, politiek en bedrijfsleven. De documentaire geeft daarmee een breed en gevarieerd beeld van de mondiale opgaven en strategieën voor aanpak van duurzame ontwikkeling en groene groei. Op 7 maart heeft het PBL voor het eerst een dg-thema bijeenkomst georganiseerd. Voor deze bijeenkomsten worden de directeuren-generaal uitgenodigd van departementen die bij het werk van het PBL betrokken zijn. Thema van de eerste bijeenkomst was: Samenhang in de Delta op weg naar een integrale visie en goed afgestemde investeringsbeslissingen. De eerste bijeenkomst heeft volledig aan de verwachtingen voldaan, de discussie werd door de dg s als bijzonder waardevol bestempeld. Naar aanleiding van deze bijeenkomst wordt momenteel gesproken over een rol van het PBL bij visievorming op de zuidwestelijke Delta. Een verslag van de bijeenkomst is in de vorm van een cahier uitgebracht. De voorbereidingen voor het Werkprogramma 2013 zijn gestart. De discussie over vergroening en concurrentiekracht als doorsnijdend thema in projecten maakt hier onderdeel van uit. De komende tijd zullen ook de centrale thema s uit het Regeerakkoord hierin verwerkt worden

4 2 Highlights uit mei augustus Integrale producten en overkoepelende activiteiten De Energieke Samenleving als overkoepelend thema in Strategische Kennis- en Innovatieagenda IenM Het onderwerp De energieke samenleving, governance en decentralisatie is als overkoepelend thema in de Strategische Kennis- en Innovatieagenda IenM (SKIA) opgenomen en wordt gezien als verbindend thema tussen de verschillende onderdelen. Het PBL heeft de rol van inhoudelijk coördinator van dit onderwerp gekregen, directie Kennis en Strategie van I&M is eindverantwoordelijk. Keuzes in Kaart Een analyse van tien verkiezingsprogramma's Op 27 augustus hebben het CPB en PBL Keuzes in Kaart , de doorrekening van de verkiezingsprogramma s aan de pers gepresenteerd. De PBLanalyse omvatte energie en klimaat, bereikbaarheid en natuur. Er bestond veel belangstelling voor toelichting op de uitkomsten bij de ministeries, er zijn daartoe diverse presentaties gegeven. Ministeries hebben laten weten dat het werk aan de doorrekening van verkiezingsprogramma veel inzicht heeft gegeven in beleidsopties. 2.2 Ruimtelijk beleid in verandering Presentatie ex-durante evaluatie Wro voor Provinciale Staten in Groningen Op 5 juni heeft het PBL een presentatie gehouden over de ex-durante evaluatie Wro voor Provinciale Staten in Groningen. De provincie overweegt een verandering van de provinciale ruimtelijke verordening en heeft het PBL en de ministerie IenM gevraagd om de wettelijke en ruimtelijke praktijk toe te lichten. Overleg Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) tussen PBL en RTPI Op 20 juni heeft PBL overleg gevoerd met het Royal Town and Country Planning Institute (RTPI) over de (doorwerking van de) Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) en NPPF (de Engelse SVIR). Hierbij zijn vooral overeenkomsten tussen het beleid en het formele planningssysteem geconstateerd. Afgesproken is om in het najaar een tweede gesprek te houden, dit keer in Nederland. Het doel is om dan dieper in te gaan op de implementatie en op de wetenschappelijke achtergrond. Het Verenigd Koninkrijk heeft veel belangstelling voor de relatie research - planning. Overleg over nieuw meerjarenprogramma De afgelopen maanden heeft er op verschillende niveaus overleg plaatsgevonden over een nieuwe koers van het strategische meerjarenprogramma Ruimtelijk beleid in verandering. Dit heeft geleid tot een voorstel waarin vooral aandacht zal zijn voor systeemvragen die spelen in de ruimtelijke ontwikkeling als gevolg van nieuwe omstandigheden zoals de financiële crisis. Een nieuw opgezet Strategisch Meerjarenprogramma zal worden opgenomen in het Werkprogramma

5 2.3 Het belang van clusters en netwerken voor de concurrentiepositie De economie van de stad in de mondiale concurrentie Het PBL heeft met een essay over De economie van de stad in de mondiale concurrentie bijgedragen aan een essaybundel over de Toekomst van de stad, van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur. Deze bundel is op 22 augustus uitgebracht. Vormgeven aan de Spontane Stad: belemmeringen en kansen voor organische stedelijke herontwikkeling Op 30 augustus is de publicatie Vormgeven aan de spontane Stad verschenen. Hierin verkennen het PBL en Urhahn Urban Design in hoeverre organische gebiedsontwikkeling mogelijk is en hoe gemeenten, en indirect het Rijk, dit kunnen faciliteren. De concurrentiepositie van de topsectoren in Noord-Brabant In het kader van een pilotproject decentralisatie heeft het PBL op verzoek van de provincie Noord-Brabant geadviseerd over de ruimtelijke en economische structuur die opbouwt tot een excellent vestigingsklimaat en antwoord gegeven op de vraag welke investeringsagenda past bij het verbeteren van de concurrentiepositie van de topsectoren en het versterken van het concurrentievermogen van Noord-Brabant. Dit heeft geresulteerd in de publicatie De concurrentiepositie van de topsectoren in Noord-Brabant, die op 15 mei is verschenen. 2.4 Verstedelijking, herstructurering en mobiliteit Grondbeleid en (residuele) grondprijzen in Nederland Het PBL voert momenteel op verzoek van de Tweede Kamer (Tijdelijke Commissie Huizenprijzen) een onderzoek uit naar de actoren en factoren die van invloed zijn op de hoogte van de woningprijzen in Nederland. Dit op basis van eerder door PBL en RPB verricht onderzoek. Op 27 juni heeft het PBL de bevindingen van dit onderzoek aan de Tweede Kamercommissie gepresenteerd. Op 12 juli sprak het PBL met de Tijdelijke Kamercommissie over grondbeleid en (residuele) grondprijzen in Nederland. In april 2013 zullen de bevindingen in een integrale rapportage van de Tijdelijke Commissie verschijnen en op onze website kunnen worden geplaatst. Milieueffecten van oldtimers Op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) heeft het PBL samen met TNO en studie uitgevoerd naar Milieueffecten van oldtimers. Deze is op 1 augustus gepubliceerd. Het verzoek van het ministerie volgde uit een toezegging aan de Tweede Kamer dat de staatssecretaris van IenM een brief zal sturen over nietfiscale mogelijkheden om de import van oldtimers te weren. 2.5 Klimaat en energie als transitieagenda Kosten en baten van strengere emissieplafonds voor luchtverontreinigende stoffen. Nationale evaluatie voor de herziening van het Gotenburg Protocol - 5 -

6 Op 4 mei is Nationale evaluatie voor de herziening van het Gotenborg Protocol uitgebracht. Een maand eerder, op 4 april, zijn de conclusies toegelicht in Vaste Kamercommies voor I&M. Klimaatrapporten aangeboden aan Tweede Kamer 15 mei Op 15 mei heeft het PBL in een besloten bijeenkomst van de Vaste Kamercommissie IenM -voorafgaand aan het AO Klimaat d.d. 29 mei 2012 een toelichting gegeven op enkele recent verschenen rapporten: 1. Analysing the emission gap between pledged emission reductions under the Cancún Agreements and the 2 C climate target; 2. Roads from Rio +20 en Rio+20 Policy Brief: An energy vision for a planet under pressure; 3. preview van Effecten van klimaatverandering in Nederland. De bijeenkomst werd door de Kamerleden als zeer zinvol ervaren. Roads from Rio+20, pathways to achieve global sustainability Het PBL was aanwezig op de klimaatconferentie in Rio de Janeiro. Voorafgaand aan en tijdens de top zijn interviews gehouden met internationale experts uit wetenschap, politiek en bedrijfsleven. De interviews zijn verwerkt in een website en een documentaire waarin diverse experts hun visie geven op de mondiale problemen, en aangeven hoe deze problemen naar hun mening aangepakt zouden moeten worden. Op 24 mei 2012 heeft het PBL, op de Green Week in Brussel het rapport Roads from Rio+20 onder de aandacht gebracht. Op 31 mei zijn de resultaten gepresenteerd tijdens het congres Rio aan de Maas. Voorafgaand aan de openbaarmaking zijn de uitkomsten op 15 mei toegelicht tijdens een technische briefing van de Vaste Kamercommissie van IenM. Een kabinetsreactie is inmiddels uitgebracht. Naar een duurzame warmtevoorziening van de gebouwde omgeving in 2050 Op 17 april is het rapport Naar een duurzame warmtevoorziening van de gebouwde omgeving in 2050 aangeboden aan de Vaste Kamercommissie van EL&I. Op 15 juni heeft minister Spies een reactie op de studie naar de Kamer gezonden. Ex-ante evaluatie van Green Deals Energie Op 25 juni heeft het PBL het rapport Ex-ante evaluatie van Green Deals Energie gepubliceerd. Op 3 juli heeft het PBL het rapport toegelicht voor de Vaste Kamercommissie EL&I. Ondersteuning ministeries met strategische notitie over vergroening EL&I bereidt een strategiedocument voor over groene groei als samenbindende leidraad voor EL&I. Tegelijk worden kansrijke vergroenende beleidsmaatregelen voor de nieuwe bewindspersoon bijeengebracht. PBL is daarvoor geconsulteerd, onder ander in de vorm van een voordracht over groene groei in een departementsbrede strategiesessie en een snelle analyse van voorgestelde beleidsmaatregelen. Ook ondersteunt PBL het ministerie van IenM bij de ontwikkeling van een Duurzaamheidsstrategie door strategische beleidsopties die door beleidsmakers zijn opgesteld in een quick scan te analyseren. Het gedachtengoed achter de aan de ministeries geleverde adviezen is terug te vinden in het op 16 augustus gepubliceerde PBL-rapport Voorwaarden voor de vergroening van de economie in Nederland

7 2.6 Biodiversiteit, voedselvoorziening en ontwikkelingsvraagstukken Vierde Global Biodiversity Outlook Het secretariaat van het Biodiversiteitverdrag heeft het PBL gevraagd in consortiumverband in te schrijven voor het opstellen van de vierde Global Biodiversity Outlook, omdat het PBL als een van de weinige (of zelfs de enige?) in staat is die kwantitatieve implementatie scenario s voor de 2020/2050 doelstelling (COP10) te kunnen opstellen en doorrekenen. Evaluatie Meststoffenwet Het PBL heeft op verzoek van ministerie van EL&I en IenM het syntheserapport voor de evaluatie Meststoffenwet geschreven. Op 13 juni is deze Evaluatie Meststoffenwet uitgebracht. Deze synthese is gebaseerd op een groot aantal onderzoeken die Alterra, LEI, RIVM en Deltares hebben uitgevoerd naar aanleiding van vragen van de ministeries van EL&I en IenM op het gebied van de water- en bodemkwaliteit in relatie tot nutriënten, en naar de landbouwkundige effecten en werking van de Meststoffenwet. Effecten van klimaatverandering in Nederland 2012 Op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft het PBL met medewerking van diverse kennisinstellingen in Nederland het rapport Klimaateffecten in Nederland uit 2005 geactualiseerd. Daarbij gaat het om klimaatverandering en de effecten daarvan op waterveiligheid, - beschikbaarheid en kwaliteit, als mede op natuur, landbouw, gezondheid en toerisme in Nederland. Deze publicatie getiteld Effecten van klimaatverandering in Nederland 2012 is op 25 juli verschenen. Tijdens een besloten bijeenkomst van de Vaste Kamercommissie IenM -voorafgaand aan het AO Klimaat van 29 mei 2012 zijn de resultaten van deze studie toegelicht. De voetafdruk van Nederland: hoe groot en hoe diep? Op 2 augustus heeft het PBL de studie De voetafdruk van Nederland: hoe groot en hoe diep? uitgebracht. Om de Ministeries vooraf op de hoogte te stellen van de bevindingen en conclusies uit het rapport heeft het PBL samen met het WNF op 15 mei een (goedbezochte) lunchbijeenkomst georganiseerd voor de ministeries EL&I, I&M en BuZa, en andere genodigden. De bijeenkomst was bedoeld om een interdepartementale werkgroep te ondersteunen bij het beantwoorden van Kamervragen over de aanpak van de voetafdruk ( Halvering in 2030 volgens advies Taskforce ). Daarom was er niet alleen aandacht voor de voetafdruk zelf, maar ook over oplossingsrichtingen (welke actoren kunnen wat doen, en hoe kan de overheid daar invloed op uitoefenen). Greening the CAP; an analyses of the effects of the European Commission s proposal for the Common Agricultural Policy Deze studie is oorspronkelijk uitgevoerd voor de EU en in februari aangeboden aan de staatssecretarissen Atsma en Bleker. Op 31 mei is het rapport toegelicht tijdens een technische briefing van de Vaste Kamercommissie EL&I. Evaluatie van de nota Duurzame gewasbescherming Deze publicatie is reeds 15 februari aangeboden aan de staatssecretarissen Atsma en Bleker. Dit vond plaats op de afsluitende vergadering van het bestuurlijk overleg van de convenantspartners Duurzame gewasbescherming. Oorspronkelijk was deze studie bedoeld voor de Europese Unie. Deze heeft echter nationaal de aandacht getrokken en op - 7 -

8 31 mei zijn de resultaten (samen met de uitkomsten van Greening the CAP; an analyses of the effects of the European Commission s proposal for the Common Agricultural Policy ) tijdens een (uitgestelde) technische briefing gepresenteerd aan de leden van de Vaste Kamercommissie EL&I. Deze is zeer positief ontvangen. Op 23 augustus heeft het PBL een reactie op het concept Nederlands actieplan duurzame gewasbescherming uitgebracht. PBL-input voor de Global Conference on Agricultural Research for Development. Het Global Forum on Agricultural Research (een verband tussen FAO, CGIAR en nationale landbouwonderzoeksinstellingen, met secretariaat bij de FAO) heeft een samenvatting van vier recente PBL-studies (Rethinking, Protein Puzzle, EU Resource Efficiency Perspectives en Roads from Rio+20) geselecteerd voor een rapport over Foresight met betrekking tot voedsel, landbouw en rurale ontwikkeling. Het rapport zal eind oktober worden gepresenteerd op de Global Conference on Agricultural Research for Development (GCARD). 2.7 Overig Nieuwe Begeleidingscommissie PBL Op 12 juni is de nieuwe begeleidingscommissie aangetreden. De Begeleidingscommissie heeft tot taak toezicht te houden op zowel de wetenschappelijke kwaliteit als de maatschappelijke relevantie van het werk van het PBL. Onderdeel van deze taak is het organiseren van periodieke visitaties. De commissie wordt voorgezeten door Wim van de Donk, Commissaris der Koningin in de provincie Noord-Brabant (voorzitter), en bestaat verder uit de volgende leden: Tanja Klip, lid van het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Drenthe; Rudy Rabbinge, Emeritus Universiteitshoogleraar met als leeropdracht Duurzame Ontwikkeling en Voedselzekerheid; Annemarie van der Rest, manager Health, Safety and Environmental Affairs bij Shell Nederland; Piet Rietveld, hoogleraar Vervoerseconomie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam; Dirk Sijmons, hoogleraar Landschapsarchitectuur aan de TU Delft, partner bij H+N+S Landschapsarchitecten in Amersfoort; Geert Teisman, hoogleraar Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam; Kees Vendrik, lid van het college van de Algemene Rekenkamer; Hans van der Vlist, vervulde vele bestuurlijke functies, waaronder recentelijk secretaris-generaal van het ministerie van VROM, en TMG Topconsultant (ABD). Voorbereiding Werkprogramma 2013 Op 10 mei zijn de eerste contouren voor het Werkprogramma 2013 gepresenteerd tijdens het Interdepartementaal Rijksstrategenberaad. De komende maanden (tot december) zal gewerkt worden aan de nadere invulling, waarbij onder meer de Strategische Meerjarenprogramma s nader worden vormgeven. Daarbij willen we op zoek naar de grote systeemvragen. Het gaat daarbij om de vraag welke aanpassingen nodig zijn en welke barrières moeten worden geslecht, opdat nieuwe ruimte ontstaat voor ontwikkeling, bijvoorbeeld in het ruimtelijk systeem: van woningmarkt tot - 8 -

9 vastgoed, van gebiedsontwikkeling tot grondexploitatie. Ook de centrale thema s uit het Regeerakkoord zullen hierin verwerkt worden. Notitie De groene draad Tijdens het DG-overleg op 8 juni is aan de hand van een notitie over De groene draad gesproken over de hoofdlijnen van het Werkprogramma Eén van de grote systeemvragen betreft de betekenis van groene groei en formulering van opties ter bevorderen daarvan. Besloten is om binnen de programma s nieuwe accenten te leggen naar aanleiding van de besproken ontwikkelingen. De relaties tussen het thema vergroening en de bestaande expertisevragen (concurrentiepositie, herstructurering, energie-infrastructuur, voedsel/energie/landgebruik) zullen worden aangebracht. Hierop is door zowel het DG-overleg als de Begeleidingscommissie positief gereageerd. Samenhang in de Delta: op weg naar een integrale visie en goed afgestemde investeringsbeslissingen Op 7 maart heeft het PBL voor het eerst een dg-thema bijeenkomst georganiseerd. Voor deze bijeenkomsten worden de directeuren-generaal uitgenodigd van departementen die bij het werk van het PBL betrokken zijn. Doel van deze bijeenkomsten is om - in besloten setting- te kijken naar de opgaven op het gebied van de leefomgeving, bezien op de langere termijn en in onderlinge samenhang. Mogelijkheden voor kansrijk nieuw beleid worden geïdentificeerd. Hiertoe wordt geput uit verschillende PBL-onderzoeken. Thema van de eerste bijeenkomst was: Samenhang in de Delta op weg naar een integrale visie en goed afgestemde investeringsbeslissingen. De eerste bijeenkomst heeft volledig aan de verwachtingen voldaan, de discussie werd door de dg s als bijzonder waardevol bestempeld. Naar aanleiding van deze bijeenkomst wordt momenteel gesproken over een rol van het PBL bij visievorming op de Zuid-Westelijke Delta. Een verslag van de bijeenkomst is in de vorm van een cahier uitgebracht

10 3 Nieuwsberichten mei augustus 2012 Het Planbureau voor de Leefomgeving richt zich met zijn producten primair op het ondersteunen van de nationale en internationale besluitvorming over milieu-, natuuren ruimtevraagstukken. Daartoe worden de rapporten verzonden naar de betrokken ministeries en de Tweede Kamer en openbaar gemaakt door plaatsing op de website. Voor een goede timing volgen we beleids- en politieke agenda s nauwlettend. Van kernproducten brengt het PBL in de regel een nieuwsbericht uit. In de maanden mei tot en met augustus 2012 zijn er achttien Nederlandstalige en negen Engelstalige nieuwsberichten gepubliceerd. Datum Titel Roads from Rio+20: paden om duurzaamheidsdoelen te realiseren Roads from Rio+20: pathways to achieve global sustainability goals by Coalities van burgers, bedrijven, overheden kunnen duurzaamheid dichterbij brengen - wat met mondiale afspraken alleen niet lukt Column Maarten Hajer, uitgesproken bij de conferentie 'Rio aan de Maas': Rio als Wereldtentoonstelling 'Rio as World Exhibition', spoken column at 'Rio aan de Maas' festival in Rotterdam Baten van stikstofvermindering bij de Noordzeevaart overstijgen de kosten Ambitieuze set van internationale duurzaamheidsdoelen is haalbaar Benefits of nitrogen reductions in North Sea shipping exceed costs Ambitious set of sustainability targets can be met Groot- of kleinschalige verstedelijking? Verbetering waterkwaliteit door mestbeleid vlakt af, helft meetlocaties voldoet aan doel PBL presenteert webapp over rapport Roads from Rio PBL launches web app on report Roads from Rio Het PBL heeft een nieuwe Begeleidingscommissie Green Deals stimulans voor groene groei in energieke samenleving Notities over effecten van bereikbaarheidsmaatregelen Uitstoot per inwoner in China bereikt Europees niveau Per capita CO 2 emissions in China reached European level PBL berekent humanitaire en economische gevolgen van klimaatrampen Klimaateffecten in Nederland zijn beheersbaar PBL analyses human and economic consequences of disasters Voetafdruk van Nederlandse consumptie ligt vooral in het buitenland Vergroening Nederlandse economie: noodzaak en kans Hernieuwbare energie: Nederland mist doelstelling 2020 ondanks sterke groei Renewable energy: current Dutch policy is falling short of 2020 target despite strong growth CPB en PBL presenteren doorrekening verkiezingsprogramma s CPB and PBL present election manifestos analyses PBL en CPB: doorrekening verkiezingsprogramma s voor bereikbaarheid

11 Naar aanleiding van het uitkomen van deze publicaties is in de Nederlandse kranten, op radio en TV en op webpagina s vele honderden malen aandacht besteed aan deze en andere publicaties van het PBL. Ook onze eigen website is in deze periode bijzonder goed bezocht. De site trok in de periode van mei-sept procent meer bezoekers dan in dezelfde periode vorig jaar. Op de Nederlandse site zijn vooral de publicaties Keuzes in Kaart , en Effecten van klimaatverandering in Nederland 2012 veel bezocht. Op de Engelstalige site waren het Trends in global CO 2 emissions; 2012 Report en Roads from Rio

12 4 Publicatieoverzicht mei augustus Kosten en baten van strengere emissieplafonds voor luchtverontreinigende stoffen Reductietoezeggingen landen onder de Cancun klimaatovereenkomst vergeleken met tweegradendoel Roads from Rio+20: paden naar mondiale duurzaamheidsdoelen voor Welke veestapel past in Nederland? Achtergrondrapport scenarioberekeningen Concurrentiepositie van Topsectoren in Noord Brabant Beoordeling van de milieueffecten en gezondheidsbaten van een beheersgebied voor stikstofoxiden in de Noordzee Grootschalige of kleinschalige verstedelijking? Een institutionele analyse van de totstandkoming van woonwijken in Nederland, Vlaanderen en Noordrijn Westfalen Evaluatie Meststoffenwet 2012: Syntheserapport Grootschalige concentratie en depositiekaarten Nederland : Rapportage Ex ante evaluatie van Green Deals Energie Voedselzekerheid in Afrika: een verkennende studie Kosten en baten van strengere emissieplafonds voor luchtverontreinigende stoffen Langetermijntrend in mondiale CO 2 emissies; 2012 rapport Routekaart naar een klimaatbestendig Roemenië Effecten van klimaatverandering in Nederland Weergerelateerde rampen: verleden, heden en toekomst Milieueffecten van oldtimers De voetafdruk van Nederland: hoe groot en hoe diep? Milieubelastingen en groene groei Voorwaarden voor vergroening van de economie in Nederland Referentieraming energie en emissies: actualisatie PBL reactie op het concept Nederlands actieplan duurzame gewasbescherming Keuzes in Kaart Een analyse van tien verkiezingsprogramma's Vormgeven aan de spontane stad

13 Bijlage 1: Bijdrage WOT Het Planbureau voor de Leefomgeving ontwikkelt een deel van zijn kennis via het zogenoemde onderbouwend onderzoek bij de Wageningen UR. De unit Wettelijke Onderzoekstaken Natuur en Milieu (WOT N&M) van de WUR vervult daarbij een coördinerende functie. In de periode mei augustus 2012 verscheen één publicatie 1. Het onderzoek in de papers is het resultaat van een gezamenlijke onderzoeksopdracht van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en de WOT Natuur & Milieu, en is voor een deel gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (EL&I). De papers dragen bij aan de kennis die verwerkt wordt in meer beleidsgerichte publicaties. In de periode mei augustus 2012 zijn twee papers verschenen. Rapport Fey, F.E., N.M.J.A. Dankers, A. Meijboom, P.W. van Leeuwen, W.E. Lewis, J. Cuperus, B.E. van der Weide, L. de Vos, M.L. de Jong, E.M. Dijkman en J.S.M. Cremer. Ecologische ontwikkeling in een voor menselijke activiteiten gesloten gebied in de Nederlandse Waddenzee. Tussentijdse analyse van de ontwikkeling in het gesloten gebied in vergelijking tot niet-gesloten gebieden, vijf jaar na sluiting Papers Arnouts, R.C.M., B.J.M. Arts, D.A. Kamphorst & J.P.M. van Tatenhove. Innovatieve governance-arrangementen in het groene domein. Over vermaatschappelijking van natuurbeleid en verduurzaming van handelsketens Veeneklaas, F.R. Over ecosysteemdiensten. Een afbakening 1 Rapporten van de WOT worden uitgebracht onder verantwoordelijkheid van de WUR