2.1. Bedoelde personen (artikel 1 van de CODEX VI - II) 2.2. Bedoelde werkposten (artikel 3 van de CODEX VI - II)

Transcriptie

1 Deel III Titel II Voorkomingsbeleid Bijzonderheden ARAD 06 Hoofdstuk V Arbeidsvoorwaarden inzake beeldschermapparatuur 1. WETTELIJKE VOORSCHRIFTEN 321 De wetgeving inzake de arbeidsvoorwaarden met beeldschermapparatuur komt voor onder Titel VI - Hoofdstuk II van de CODEX en in de artikels 124 en 128 van het ARAB. Het hiervoor vermelde hoofdstuk van de CODEX legt de maatregelen vast inzake de arbeidsvoorwaarden bij werken met beeldschermapparatuur, van toepassing op werkgevers en werknemers. Het voert tevens een reeks minimumvoorschriften in betreffende de uitrusting zelf, de werkomgeving bij beeldschermapparatuur en de interface computer/mens. Deze wetgeving voert geen nieuwe welbepaalde normen in inzake de voorschriften met betrekking tot de uitrusting zelf en de werkomgeving. Daarom herneemt dit hoofdstuk ook enerzijds vroegere voorschriften die in de normen NBN voorkomen en anderzijds raadgevingen en aanbevelingen uit andere bronnen. 2. TOEPASSINGSGEBIED 2.1. Bedoelde personen (artikel 1 van de CODEX VI - II) 322 Deze wetgeving is van toepassing op de werkgevers en werknemers die bedoeld zijn in randnummer 17 van het ARAD Bedoelde werkposten (artikel 3 van de CODEX VI - II) 323 Deze wetgeving is van toepassing op beeldschermwerkposten. We verstaan onder : a. "Beeldscherm : een alfanumeriek of grafisch scherm, ongeacht het gebruikte afbeeldingsprocédé;" b. "Werkpost : het geheel dat bestaat uit beeldschermapparatuur, in voorkomend geval voorzien van een toetsenbord of voorziening voor gegevensinvoer en/of de interface mens/machine bepalende software, facultatieve accessoires, nevenapparatuur met inbegrip van de schijveneenheid, een telefoon, een modem, een drukker, een documenthouder, een stoel en een werktafel of werkvlak, alsmede de onmiddellijke werkomgeving."

2 Blz Uitzonderingen (artikel 2 van de CODEX VI - II) 324 Deze wetgeving is niet van toepassing op : a. "bestuurdersplaatsen op voertuigen of machines;" b. "computersystemen in transportmiddelen;" c. "computersystemen die in de eerste plaats bestemd zijn voor gebruik door het publiek;" d. "zogenaamde "draagbare" systemen die niet aanhoudend worden gebruikt op een werkpost;" e. "rekenmachines, kassa's en andere apparatuur die voorzien is van een klein display voor gegevens of hoeveelheden, dat nodig is voor het directe gebruik van die apparatuur;" f. "conventionele schrijfmachines met "display"." 3. VERPLICHTINGEN VAN DE WERKGEVERS (artikels 4 tot 7 en 11 van de CODEX VI - II en ARTIKELS 124 en 128 van het ARAB) 3.1. Analyse en voorkoming van risico's 325 Artikel 4 1 van de Codex VI - II verplicht de werkgevers om : a. "een analyse van de werkposten te verrichten om de omstandigheden inzake veiligheid en gezondheid te evalueren die deze voor hun werknemers inhouden, met name inzake de eventuele risico's voor het gezichtsvermogen en de problemen van lichamelijke en geestelijke belasting;" b. "passende maatregelen te nemen om de daarbij vastgestelde risico's te voorkomen of te ondervangen, in het licht van de in lid a. bedoelde evaluatie, rekening houdend met hun samenvoeging of de combinatie van hun gevolgen." 3.2. Organisatie van de arbeid 326 Artikel 4 2 van de CODEX VI - II verplicht de werkgevers om : a. "de activiteit van de werknemer zodanig te organiseren dat het dagelijkse werken met een beeldscherm op gezette tijden wordt onderbroken door rustpauzen of andersoortige activiteiten, waardoor de belasting van het werken met een beeldscherm wordt verlicht;" 27 ste bijvoegsel b. in dit verband het voorafgaand advies van de arbeidsgeneesheer of het Comité PBW in te winnen.

3 Blz Opleiding en voorlichting van de werknemers 327 Artikel 5 van de Codex VI - II verplicht de werkgevers om : a. aan de werknemers een voorafgaande opleiding te verstrekken betreffende de wijze van gebruik van de beeldschermwerkpost en telkens wanneer de organisatie ervan ingrijpend wordt gewijzigd; b. hen alle informatie te verstrekken over alles wat verband houdt met de veiligheid en gezondheid van hun beeldschermwerkpost Conform maken van het materieel 328 Artikel 6 van de CODEX VI - II verplicht de werkgevers om : a. "passende maatregelen te nemen opdat de werkposten die na 31 december 1992 voor het eerst in gebruik worden genomen, aan de minimumvoorschriften van de bijlage voldoen;" b. "passende maatregelen te nemen opdat de werkposten die op 31 december 1992 reeds in gebruik zijn, uiterlijk tegen 31 december 1996 worden aangepast aan de minimumvoorschriften in de bijlage". Deze "minimumvoorschriften" worden hierna vermeld Geneeskundig toezicht BIJ DE AANWERVING Volgens artikel 128 van het ARAB, bestaat het aanwervingsonderzoek van werknemers die gewoonlijk en gedurende een niet te verwaarlozen gedeelte van hun arbeidstijd, een beeldschermapparatuur gebruiken, uit een evaluatie van hun gezondheid. Deze evaluatie omvat een medisch onderzoek dat erop gericht is om de mogelijkheid na te gaan van de werknemer om de taak uit te voeren. De praktische modaliteiten van dit medisch aanwervingsonderzoek worden bepaald door het Geneeskundig Aanwervingscentrum van de arbeidsgeneeskunde.

4 Blz TIJDENS DE ACTIVITEITSPERIODE Het artikel 7 van de CODEX VI - II verplicht de werkgevers, voor de werknemers die gewoonlijk en gedurende een aanzienlijk deel van hun normale werktijd gebruik maken van beeldschermapparatuur : a. om iedere werknemer te onderwerpen aan een medisch onderzoek alvorens aangesteld te worden aan het werken met beeldschermapparatuur. Dit voorafgaand medisch onderzoek wordt aangevuld met een aangepast onderzoek van de ogen en het gezichtsvermogen, alsook een onderzoek van de spieren en het beendergestelsel; b. om iedere betrokken werknemer minstens om de vijf jaar te onderwerpen aan een periodiek medisch onderzoek en dit zolang de aanstelling aan het werk met beeldschermapparatuur duurt. Voor werknemers die vijftig jaar zijn en ouder moet dit medisch onderzoek om de drie jaar worden hernieuwd. Dit periodiek medisch onderzoek wordt aangevuld met een gepast onderzoek van de ogen en het gezichtsvemogen en met een onderzoek van de spieren en het beendergestel; c. indien nodig om medische redenen, aan de werknemers een speciaal correctiemiddel te bezorgen dat uitsluitend met het betrokken werk verband houdt. De kosten van dit speciale middel vallen ten laste van de werkgever. De arbeidsgeneesheren beschikken over de nodige onderrichtingen voor de uitvoering van deze maatregelen alsook voor de inschrijving ervan in het medisch dossier van de werknemer. Wat de medische opvolging aangaat, zie ook punt 9 hierna. Het ondergaan van de medische onderzoeken voorzien onder a) en b) hiervoor, moet door de onmiddellijke chef worden aangevraagd door middel van het document P Inventaris van de belasting (art. 124 van het ARAB) 330 Artikel van het ARAB verplicht de werkgevers om : a. een inventaris op te stellen van de arbeidsomstandigheden waarbij de werknemers gewoonlijk en gedurende een aanzienlijk deel van hun normale werktijd blootgesteld worden aan een belasting gebonden aan het gebruik van beeldschermapparatuur; b. een naamlijst op te stellen van de werknemers waarbij hij naast elke naam de arbeidsomstandigheden vermeldt; c. deze naamlijst bij te werken. 27 ste bijvoegsel

5 Blz VOORSCHRIFTEN DOOR DE HUIDIGE BELGISCHE NORMEN OPGELEGD VOOR DEZE APPARATUUR (NBN S 26001, S 26002, S 26005) 4.1. Plaats van de verschillende onderdelen 331 De bijlage van de CODEX- II schrijft voor : Er moet voldoende ruimte zijn om een comfortabele houding van de werknemers mogelijk te maken De werkpost moet, wat afmetingen en inrichting betreft, voldoende plaats bieden om veranderingen van houding en werkbewegingen mogelijk te maken DE OPTIMALE OPSTELLING VAN DE VERSCHILLENDE ONDERDELEN KAN DOOR ONDERSTAAND SCHEMA VOORGESTELD WORDEN

6 Blz DE MINIMUMBEENRUIMTE MOET VOLDOEN AAN DE VOLGENDE AFMETINGEN : - Breedte : 58 cm - Hoogte gemeten vanaf de werktafelrand : 65 cm (niet in de hoogte verstelbare tafels) - Diepte gemeten op 65 cm van de grond : 45 cm - Diepte gemeten op 15 cm van de grond : 60 cm De hoogte van de beenruimte is afhankelijk van de hoogte van het tafelblad maar mag nooit worden verminderd door laden of andere soortgelijke elementen Tafel of werkvlak 332 De bijlage bij de CODEX VI - II schrijft voor : De werktafel of het werkvlak moet een reflectiearm oppervlak hebben, voldoende groot zijn en een flexibele opstelling van beeldscherm, toetsenbord, documenten en accessoires mogelijk maken. De documentenhouder moet stabiel en regelbaar zijn en zodanig zijn geplaatst dat oncomfortabele hoofd- en oogbewegingen tot een minimum worden beperkt HOOGTE Twee soorten tafels komen in aanmerking. Tafel met vaste hoogte De hoogte van het werkvlak moet ten opzichte van de grond en rekening houdend met een toetsenbord van 3 cm hoogte, 72 cm bedragen. Anders uitgedrukt, het toetsenbord moet 75 cm boven de grond komen. In de hoogte verstelbare tafels Als een werkpost door verscheidene bedieners gebruikt wordt, verdient het aanbeveling een verstelbare tafel te gebruiken. De afstelling moet gemakkellijk kunnen gebeuren, m.a.w. de bediener moet in normale zithouding de hoogte in een minimum van tijd en zonder bijzondere inspanning kunnen afstellen. De hoogte van het werkvlak moet traploos of door middel van stappen van niet meer dan 1 cm, tussen 65 en 75 cm kunnen worden ingesteld. 27 ste bijvoegsel

7 Blz DIEPTE VAN DE TAFELS Het werkvlak moet voldoende diep zijn om het materieel (beeldscherm, toetsenbord, documenthouder) gemakkelijk te kunnen plaatsen. Een minimumdiepte van 80 cm wordt aanbevolen, maar zou moeten vergroot worden wanneer een scherm met grotere afmetingen wordt gebruikt. Vóór het toetsenbord moet er voldoende steunruimte zijn voor de handen en armen van de gebruiker BREEDTE Wanneer er aanduidingen met de hand moeten worden geschreven, moet de minimumbreedte van het werkvlak 120 cm bedragen. De breedte moet kunnen worden aangepast als de op de werkpost uitgevoerde activiteit het gebruik van documenten op groot formaat vereist BEKLEDING Om te voorkomen dat oppervlakken weerkaatsen, moeten de bekledingen halfmat of met een satijnglans afgewerkt zijn. De kleuren moeten een weerkaatsingsfactor hebben tussen 15 % en 75 % (aanbevolen gemiddelde waarden 20 % tot 50 %) volgens van norm NBN 537. Kwaliteit, afwerking en vorm van de hoeken, randen, handgrepen en bedieningselementen en andere samenstellende delen moeten conform zijn aan de normalisatievoorschriften inzake veiligheid (zie vooral NBN S ) Werkstoel 333 De bijlage bij de CODEX VI - II schrijft voor : De werkstoel moet stabiel zijn, de gebruiker bewegingsvrijheid geven en hem een comfortabele werkhouding verschaffen. De zitting moet in de hoogte verstelbaar zijn. De hoogte en de hellingshoek van de rugleuning moeten verstelbaar zijn. Desgewenst moet een voetsteun worden aangebracht

8 Blz. 8 De goede houding om met een beeldscherm te werken is hier schematisch voorgesteld : Een werkstoel moet vooral stabiel, verstelbaar en comfortabel zijn. De werkpost moet daarenboven voldoende plaats bieden om veranderingen van houding en werkbewegingen mogelijk te maken. De stoel moet : - met ten minste 5 punten, in dit geval wieltjes, op de grond rusten; - voldoende steun bieden aan het lichaam; - aan de werkhouding aangepast zijn; dit betekent dat : - de armsteunen (indien er zijn) in de hoogte en in de breedte verstelbaar moeten zijn; - de hoogte en de hellingshoek van de rugleuning verstelbaar moeten zijn; - de zitting in de hoogte verstelbaar moet zijn; - de rugleuning naar voren en naar achteren verstelbaar moet zijn ten opzichte van de zitting. Indien nodig, moeten voorzorgsmaatregelen worden getroffen om statische elektriciteit naar de grond af te leiden. 5. VOORGESTELDE VOORSCHRIFTEN BIJ DE AANKOOP VAN WERKPOSTEN MET BEELDSCHERMEN. De voorschriften die hierna worden hernomen vervolledigen deze die voorkomen onder Deel III - Titel II - Hoofdstuk I - Procedure voor het verwerven van arbeidsmiddelen van het ARAD ste bijvoegsel

9 Blz Beeldscherm 334 De bijlage bij de CODEX VI - II schrijft voor : De tekens op het beeldscherm moeten voldoende scherp, duidelijk van vorm en voldoende groot zijn, met voldoende afstand tussen de tekens en de regels. Het beeld op het scherm moet stabiel zijn, zonder flikkering of andere vormen van onstabiliteit. De luminantie van en/of het contrast tussen de tekens en de achtergrond moeten/moet door de gebruiker van de beeldschermterminals gemakkelijk kunnen worden bijgesteld en gemakkelijk aan de omgevingsomstandigheden kunnen worden aangepast. Het beeldscherm moet vrij en gemakkelijk verstelbaar en kantelbaar zijn om aan de behoeften van de gebruiker te kunnen worden aangepast. Er kan van een afzonderlijke voet voor het beeldscherm of van een instelbare tafel gebruik worden gemaakt. Het beeldscherm moet vrij zijn van glans en spiegelingen die de gebruiker kunnen hinderen. Alle straling, met uitzondering van het zichtbare deel van het elektromagnetisch spectrum, moet worden verminderd tot uit het oogpunt van de bescherming van de veiligheid en de gezondheid van de werknemers verwaarloosbare niveaus. - Er wordt aanbevolen om polychrome schermen met een diagonaal van minstens 14 duim (33,5 cm) te nemen. - Een scherm met een positief contrast (donkere letters op een lichte achtergrond) is het meest geschikt voor de normale bureauwerkzaamheden. In dit geval moet de algemene luminantie van het scherm tussen 0 en 100 cd/m² bedragen. De luminantie van de achtergrond en de tekens moeten op het scherm worden gemeten. De algemene luminantie van het scherm moet worden gemeten op ooghoogte van de bediener, met een scherm dat voor normaal werk is afgesteld ; de luminantie houdt dus rekening met de lichtwaarde voor de achtergrond en van de tekens, zonder correctiefactor. - Het scherm mag niet flikkeren. De beeldfrequentie (aantal keren dat elke lijn wijzigt per seconde) moet minstens 50 à 60 Hz zijn voor een scherm met negatief contrast en 70 à 80 Hz voor een scherm met positief contrast. - De bediener moet zelf door middel van knoppen de volgende instellingen kunnen doen : - de scherpte (scherpstellen); - de luminantie van de achtergrond; - het contrast.

10 Blz Om de gebruiker niet te hinderen mag er geen weerspiegeling of terugkaatsing zijn op het scherm. In de meeste gevallen worden filters niet aanbevolen voor moderne PC's ; ze mogen enkel worden gebruikt na aanpassing van de opstelling. - De kleur van het kader van het scherm mag niet te fel afsteken tegen het scherm zelf, maar moet een zachte overgang vormen tussen het scherm en zijn omgeving. - Het scherm moet regelbaar zijn en moet in een hoek van 20 boven en 5 onder de waterpaslijn kunnen worden gekanteld Toetsenbord 335 De bijlage bij de CODEX VI - II schrijft voor : Het toetsenbord moet hellend kunnen worden geplaatst en mag geen geheel vormen met het beeldscherm, ten einde voor de gebruiker een comfortabele houding mogelijk te maken die geen vermoeidheid in armen of handen veroorzaakt. Er moet vóór het toetsenbord voldoende ruimte zijn om steun te bieden voor handen en armen van de gebruiker. Het toetsenbord moet een mat oppervlak hebben om reflecties te voorkomen. De indeling van het toetsenbord en de vorm van de toetsen moeten zodanig zijn dat het gebruik van het toetsenbord wordt vergemakkelijkt. De symbolen op de toetsen moeten voldoende contrastrijk en vanuit de normale werkhouding voldoende leesbaar zijn. - Het moet stabiel en goed vlak op de tafel staan, zonder te verschuiven of te wiebelen. - De hoogte, gemeten vanaf de AZERTY-lijn, mag niet hoger zijn dan 3 cm t.o.v. het tafelniveau en de kantelhoek moet bij voorkeur regelbaar zijn en liggen tussen 5 en De toetsen moeten tussen 1,2 en 1,5 cm groot zijn en de afstand tussen de toetsen (gemeten tussen de rechterrand van 2 naast elkaar liggende toetsen) moet tussen 1,8 en 2 cm liggen. 27 ste bijvoegsel

11 Blz BIJKOMENDE AANBEVELINGEN MET BETREKKING TOT DE OMGEVING 336 Het is duidelijk dat zowel de ergonomische karakteristieken van de werkpost (scherm, toetsenbord, tafel, stoel,...) als de omgevingsfactoren (verlichting, lawaai, vochtigheid, warmte,..) een belangrijke rol spelen in de hinder die het werken met beeldscherm kan meebrengen. Ook de werkomstandigheden spelen een rol. De hieronder vermelde inlichtingen vullen de bepalingen van de richtlijnen van de CODEX VI - II. Artikels 55 tot 72 bis van het ARAB, die betrekking hebben op het arbeidsklimaat in de werklokalen blijven eveneens van toepassing (Zie ARAD 06 - Deel III - Titel II - Hoofdstuk III, Bijlage 1) Verlichting 337 De bijlage bij de CODEX VI - II schrijft voor : De algemene en/of gerichte verlichting (werklampen) moeten zorgen voor voldoende verlichting en een passend contrast tussen beeldscherm en omgeving, rekening houdende met de aard van het werk en de visuele behoeften van de gebruiker. Mogelijke verblinding en hinderlijke reflecties op het scherm of op alle andere apparaten moeten vermeden worden door de inrichting van de ruimten en de werkposten te coördineren met de situering en de technische kenmerken van de kunstmatige lichtbronnen. De werkpost moet zo worden ingericht dat lichtbronnen zoals ramen en andere openingen, doorzichtige en doorschijnende wanden, alsmede helgekleurde apparaten en wanden, geen directe verblinding en geen hinderlijke reflecties op het beeldscherm veroorzaken. De ramen moeten zijn uitgerust met een passende instelbare helderheidswering om de intensiteit van het licht dat op de werkpost valt, te verminderen.

12 Blz. 12 De plaatsing van de werkposten en van de natuurlijke verlichting of van het kunstlicht moet in het gezichtsveld van de bedieners van het beeldscherm een homogene spreiding van de lichtbronnen waarborgen. Daarenboven mogen de werkposten niet bij vensters worden geplaatst, behalve wanneer ze verduisterd zijn door blinden, bij voorkeur met horizontale lamellen, gordijnen of, in voorkomend geval, verplaatsbare wanden. Er wordt over het algemeen aanbevolen het beeldscherm loodrecht op de vensters te plaatsen zodanig dat de bediener niet gehinderd wordt door natuurlijk licht dat op het licht valt door het beeldscherm geproduceerd. Op de wanden achter de schermen moeten alle sterk reflecterende elementen die weerkaatsingen kunnen veroorzaken, vermeden worden. Er wordt een algemene verlichting van 300 tot 500 lux aanbevolen. Voor beeldschermen met een donkere achtergrond is de aanbevolen verlichting van het werkblad 300 lux. Bij beeldschermen met een lichte achtergrond of kleurenscherm kan de verlichting de lichtsterkte voor bureauwerkzaamheden benaderen. Het is dus aangewezen om niet gelijktijdig in hetzelfde lokaal schermen met een positief en een negatief contrast te gebruiken. De algemene verlichting mag gecombineerd worden met een aanvullende verlichting voor het aflezen van documenten; de aanvullende verlichting moet facultatief kunnen worden gebruikt en de sterkte ervan moet zoveel mogelijk regelbaar zijn. Het optimale kunstlicht zal indirect zijn of bestaan uit toestellen met diffusoren. 27 ste bijvoegsel

13 Blz. 13 Warme verlichtingstemperaturen worden aanbevolen. Er moet een luminantiecontrast van 3 tot 1 (maximum 5 tot 1) bestaan tussen de algemene verlichting van het beeldscherm en de andere lichtbronnen in de omgeving Geluid 338 De bijlage bij de CODEX VI - II schrijft voor : Bij de inrichting van de werkpost moet rekening worden gehouden met het geluid dat wordt voortgebracht door de bij de werkpost(en) behorende apparatuur, teneinde vooral verstoring van de aandacht en van het gesproken woord te voorkomen. Voor de kantoorwerkzaamheden waarbij beeldschermapparatuur gewoonlijk wordt gebruikt en die een aanhoudende intellectuele concentratie vergen gedurende een lange periode, kan men aannemen dat de dagelijkse blootstelling aan geluid 60 db(a) niet mag overschrijden. Deze blootstelling wordt uitgedrukt in een genormaliseerd niveau voor een referentietijd gelijk aan een normale dag van 8 uur, zoals bepaald in de internationale norm ISO 1999/1990. Geluidsdempende middelen, zoals een kap, moeten soms aangewend worden; de lawaaierige drukkers (naalddrukkers) worden het beste buiten de bureaus geplaatst. Bij het inrichten van een lokaal waar werkposten ondergebracht zullen worden, kan de kwaliteit van de omgeving verbeterd worden door het plafond te bedekken met een poreus geluidsopslorpend materiaal en de bodem met een antistatisch tapijt Vochtigheid en warmte 339 De bijlage bij de CODEX VI - II schrijft voor : Er moet een toereikende vochtigheidsgraad worden gecreëerd en gehandhaafd. De tot de werkpost behorende apparatuur mag geen voor de werknemers hinderlijke warmte veroorzaken. De vochtigheid in die lokalen dient voldoende gehandhaafd te blijven zodat eventuele uitdroging van mond-, neus- en oogslijmvliezen wordt vermeden (relatieve vochtigheidsgraad rond 60 % met een minimum van 40 %).

14 Blz ste bijvoegsel 7. ARBEIDSVOORWAARDEN 7.1. Organisatie van de activiteiten 340 Om vermoeidheid van de ogen of i.v.m. de lichaamshouding te voorkomen, dienen de activiteiten van de werknemer zo te worden ingedeeld dat de dagelijkse beeldschermwerktijd geregeld wordt onderbroken andere activiteiten of door pauzes. Andere activiteiten ter afwisseling van het werk met een beeldscherm zijn bijvoorbeeld bureautaken, met dien verstande dat die activiteit zonder beeldscherm tot het takenpakket van de bediende moet behoren, behoudens tegenstrijdige contractuele bepalingen. Daarentegen is de pauze een specifieke rusttijd, die eventueel bij de gebruikelijke pauzes gevoegd wordt. In dat verband moet worden aangestipt dat het wachten op antwoorden via het scherm niet als pauzes kunnen worden beschouwd Pauzes 341 De periodiciteit en duur ervan worden in elke werkplek bepaald door de onmiddellijke chef op basis van de organisatie en aard van de taken. Bij problemen zal de arbeidsgeneesheer advies verstrekken. De aard van de taken die in aanmerking komt : - het soort invoer (intensief of niet); - de dialoog mens/machine (ononderbroken of niet); - het werktype (afwisselend of niet); - de mogelijkheid om over een helpfunctie op het scherm te beschikken en/of een verstaanbare en praktische gebruiksaanwijzing Documenten 342 Om oogvermoeidheid ingevolge de voortdurende beweging van het oog van het scherm naar de documenten op het bureau te voorkomen, wordt aangeraden een documentenhouder te gebruiken om de afstand oog/scherm en oog/documenten zo gelijk mogelijk te houden. De ondervinding heeft uitgewezen dat bij intensieve gegevensinvoer, vermoeidheid vooral beïnvloed wordt door de slechte kwaliteit van de over te typen documenten; dit betekent dus dat de ontwerpers van documenten voor het inbrengen van gegevens rekening moeten houden met de duidelijke leesbaarheid ervan. Het is o.a. aangewezen om voor de informatie op het scherm dezelfde schikking te gebruiken als op de documenten.

15 Blz Gebruik van kleurenschermen 343 De ergonomie van het werk met kleurenscherm stemt nagenoeg overeen met die voor het monochroom scherm. Het omgevingslicht speelt echter een overwegende rol. Overdreven omgevingslicht kan het gelijktijdig waarnemen van de verschillende kleuren verminderen.. Slechts een beperkt aantal kleuren mag worden gebruikt. Ze moeten een goed contrast geven met de achtergrond. Extreme kleuren van het optisch spectrum moeten vermeden worden. Een oordeelkundige en gestandardiseerde symboliek van de kleuren dient opgesteld. Dit kan door bijvoorbeeld rood te nemen voor waarschuwingsmeldingen en een andere kleur zoals groen voor informatiemeldingen Programmatuur 344 De bijlage bij de CODEX VI - II schrijft voor : Bij de uitwerking, de keuze, de aankoop en de wijziging van programmatuur alsmede bij de definitie van de taken die gebruik van beeldschermen meebrengen, moet de werkgever met volgende factoren rekening houden : a) de programmatuur moet zijn aangepast aan de te verrichten taak ; b) de programmatuur moet gemakkelijk kunnen worden gebruikt en moet in voorkomend geval kunnen worden aangepast aan kennis- en ervaringsniveau van de gebruiker ; er mag zonder medeweten van de werknemers geen gebruik worden gemaakt van een kwantitatief of kwalitatief controlemechanisme; c) de systemen moeten de werknemers gegevens verschaffen over de werking ervan; d) de systemen moeten de informatie visualiseren in een vorm en een tempo die zijn aangepast aan de operateurs; e) in het bijzonder bij de verwerking van informatie door de mens moeten de beginselen van de ergonomie worden toegepast. Als aanvulling van deze algemene beginselen volgen hierna een aantal praktische raadgevingen van algemeen belang voor het ontwerpen van programmatuur : - gegevensinvoer moet aangepast zijn aan de normale werkwijze van de gebruiker; ze moet overeenstemmen met de schikking van de basisdocumenten; - de taal van de programmatuur moet zoveel mogelijk aangepast zijn aan de gebruiker om het begrijpen van de opdrachten en het beheersen van het werkmiddel te verzekeren;

16 Blz de invoerprogramma's moeten valideringscontroles bevatten die klaarblijkelijke fouten onmiddellijk verwerpen (onwaarschijnlijke of onverenigbare gegevens); - de foutmeldingen moeten onmiddellijk verschijnen en voldoende verstaanbaar zijn; de fouten moeten gemakkelijk kunnen verbeterd worden; - helpschermen met directe toegang moeten de meeste twijfelgevallen kunnen oplossen; - het gebruik van functietoetsen moet gestandaardiseerd zijn; - op een optimaal scherm mogen gelijktijdig niet meer dan 4 vensters verschijnen; - door het uitwerken van prototypes kan de gebruiker een nieuwe toepassing "bekijken" en eventuele aanpassingen voorstellen Allerlei Als de werktafel of het werkvlak dat voor het beeldscherm wordt gebruikt, ook als bureau moet dienen, moet er voor ladenblokken en een groter werkoppervlak worden gezorgd. - Er moet bijzondere aandacht worden besteed aan de verbindingen tussen de toestellen; dit om de bewegingen van de werknemers zo weinig mogelijk mogen te hinderen. - Opdat de schermen optimaal leesbaar zouden blijven, moeten ze regelmatig gereinigd worden met een droge doek die niet pluist. 8. BIJZONDERE VOORSCHRIFTEN VOOR BEPAALDE SYSTEMEN Voor het gebruik van grafische werkstations (computerondersteund ontwerpen of tekenen) zal het betrokken departement specifieke richtlijnen verstrekken aan de gebruikende diensten. - Tevens zullen bijzondere aanvullende voorschriften opgesteld worden voor de geinformatiseerde systemen waarbij een permanent toezicht vereist is (seininrichting,...) of een beheer met meerdere schermen. 27 ste bijvoegsel

17 Blz MEDISCHE OPVOLGING VAN WERKNEMERS DIE MET BEELDSCHERMEN WERKEN 347 De arbeidsgeneesheren beschikken over de gepaste onderrichtingen terzake die hen door CPS worden gegeven. Zonder in hierover detail te treden kan er toch vermeld worden dat : - het werken met een beeldscherm in een omgeving, die op ergonomisch gebied voldoening schenkt, geen spier- of beenderaandoeningen veroorzaakt; niettemin zal een lichaamshouding die te lang onveranderd blijft, op de duur krampachtig worden; - volgens de huidige stand van de medische wetenschap werd vastgesteld dat er van beeldschermen geen schadelijke straling uitgaat; - het werken met een beeldscherm, waarbij afwisselend op korte en op langere afstand gelezen wordt, op termijn niet gekende ooggebreken kan onthullen, die ofwel aangeboren waren ofwel veroorzaakt zijn door de leeftijd en de gezondheid van de persoon in kwestie; - Artikel 131 bis van het ARAB bepaalt : "Iedere werknemer al of niet onderworpen aan periodieke geneeskundige onderzoekingen, mag zonder verwijl de arbeidsgeneesheer raadplegen aangaande symptomen van ongesteldheid die hij toeschrijft aan zijn arbeidsvoorwaarden. Dit onderzoek wordt bekrachtigd door een beslissing van de arbeidsgeneesheer, die alle gevolgen verbonden aan het medisch toezicht inhoudt."