Nieuwsbrief Synagoge Groningen nov-dec 2018

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Synagoge Groningen nov-dec 2018 met speciale aandacht voor de Kristallnacht-herdenkingsweek Nieuwsbrief van de Stichting Folkingestraat Synagoge Jaargang 2018, nr 10, november-december 2018 foto s : dhr. Oudeman Synagoge Groningen Folkingestraat JZ GRONINGEN info@synagogegroningen.nl Reguliere openingstijden voor bezoekers van Synagoge Groningen: Dinsdag t/m vrijdag en zondag geopend van uur N.B. Vanaf 9 november 2018 tot begin december staat World Press Photo Groningen met een expositie in de synagoge

2 2 Evenementen rond de synagoge november-december 2018: de rubriek Van Mazzel en Sores gaat over Chanoeka (klemtoon op 1 e lettergreep!), het Joodse lichtfeest: LEES VERDER; op 28 okt. is de voorstelling: De Taal van de Golem De letters van het leven: LEES VERDER; expositie Alef Bet is er nog tot 4 nov: LEES VERDER; op 3 nov. concert van Georgisch mannenkoor Khareba & Gogia: LEES VERDER; op 11 nov. Workshop in het GRID/Grafisch Museum, i.s.m. Synagoge Groningen: Letters vertellen jouw verhaal: LEES VERDER... N.B.: Vanaf 9 november 2018 t/m 2 december staat World Press Photo Groningen met een expositie in de synagoge. Er zijn dan géén rondleidingen. EN: i.v.m. opbouw van deze World Press Photo expositie is de synagoge gesloten op 6, 7 en 8 november.... beknopt overzicht van het Programma ter Herdenking Kristallnacht 1938 in Groningen Winsum & Zuidlaren van 4 9 november 2018; klik telkens op Lees Verder voor uitgebreidere informatie)... Programma Herdenking Kristallnacht 1938 in de stad Groningen: zondagmiddag 4 november: - Lezing door Dr. Stefan van der Poel (zie toelichting hierachter): Een collectieve Europese herinnering aan de Shoah? locatie: Humanistisch Centrum, W.A. Scholtenstraat 2 (i.s.m. Humanistisch Verbond, afd. Groningen) LEES VERDER. woensdagavond 7 november: - Lezing: door drs. Esther Struikmans (zie toelichting hierachter): Woorden zijn niet onschuldig, over gevaarlijke gevolgen van hate speech en discriminerende uitingen in 1938 én nu locatie: boekhandel Godert Walter, Oude Ebbingestraat 53 LEES VERDER. donderdagavond 8 november: verzamelen bij Stadhuis vanaf 19:30 uur herdenking van de Kristallnacht: - korte toespraak & stille tocht vanaf 20:00 uur LEES VERDER locaties: Grote Markt & vml. jeugdsynagoge, Folkingedwarsstraat 16 aldaar, in de Folkingedwarsstraat 16 - Lezing door Pauline Broekema: Berichten bereikten de Hoendiepskade. LEES VERDER - Cultureel programma gepresenteerd door J.J. d Ancona: Liederen door het 4 Mei-Projekt, LEES VERDER Gedichten door leerlingen van het Stadslyceum LEES VERDER Lied: Mijn kleine Kristallnacht, door George Welling LEES VERDER. Programma Herdenking Kristallnacht 1938 in Zuidlaren & Winsum vrijdag 9 november: Documentaire Treffpunkt Erasmus LEES VERDER locatie: Filmhuis Zuidlaren, Zuiderstraat 1 vrijdag 9 november: Speelfilm Denial LEES VERDER locatie: Synagoge Winsum, Schoolstraat 24

3 3 datum: zondagmiddag 4 november 2018 lezing: Een collectieve Europese herinnering aan de Shoah? spreker: Dr. Stefan van der Poel locatie: Humanistisch Centrum adres: W.A. Scholtenstraat KW Groningen tijdstip: uur (zaal open 13:30 uur) organisatie: Humanistisch Verbond afdeling Groningen toegang: vrijwillige bijdrage na de lezing: gelegenheid voor vragen en gesprek over het gestelde na afloop: napraten met een drankje In deze lezing staan de mogelijkheden en onmogelijkheden van een gemeenschappelijke Europese herinnering betreffende de Shoah centraal. Mét de toetreding van de Midden-Europese landen tot de Europese Unie (2004) is getracht te komen tot een gemeenschappelijk Europese geschiedschrijving ten aanzien van de twintigste eeuw. De Shoah blijkt in Midden-Europa echter een geheel andere positie in te nemen binnen de collectieve herinnering dan in West-Europa. De toename van populistische nationale sentimenten en anti-europese gevoelens maken het debat nog problematischer. Tijdens deze lezing wordt ingegaan op de vraag waarom de herinnering aan de Shoah in Midden-Europa zo gevoelig ligt. Stefan van der Poel is als universitair docent werkzaam aan de faculteit Geschiedenis aan de Rijks Universiteit Groningen. Zijn specialismen liggen op het gebied van de moderne Joodse geschiedenis en de geschiedenis van Midden- en Oost-Europa datum: woensdagavond 7 november 2018 lezing: Woorden zijn niet onschuldig: over gevaarlijke gevolgen van hate speech en discriminerende uitingen in 1938 én nu spreker: Esther Struikmans locatie: Boekhandel Godert Walter (tevens organisatie) adres: Oude Ebbingestraat HC Groningen tijdstip: uur (inloop vanaf 19:30 uur) toegang: gratis reserveren: noodzakelijk, via info@godertwalter.nl tel: Precies twee jaar geleden bracht predikante en Midden- Oosten- en Balkandeskundige Esther Struikmans een boek uit, getiteld Wat is jullie geheim?. Hierin brengt zij de positieve en bemoedigende uitkomsten van haar onderzoek in Albanië voor het voetlicht, naar het al eeuwenlang positief en harmonieus samenleven van christenen en moslims in dat land. Deze zogenoemde positive practice, ofwel een goed voorbeeld waar andere landen en regio s iets belangrijks van kunnen leren,

4 4 contrasteert zij in haar boek met de negative practice van buurlanden van Albanië (voormalig Joegoslavië), Rwanda en diverse Europese landen in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog, waaronder Nederland. Speciale aandacht besteedt zij aan alarmsignalen die binnen een samenleving aanduiden dat we ons op een hellend vlak begeven. In haar lezing op 7 november zal zij aan de hand van een aantal heftige en indringende toespraak-fragmenten van politici en journalisten uit onder meer Duitsland, Nederland, Italië, Hongarije en Rwanda laten zien welke grote risico s kleven aan opruiend en discriminerend taalgebruik over minderheidsgroepen en vreemdelingen. Woorden zijn niet onschuldig... datum: donderdagavond 8 november 2018 herdenking: Kristallnacht van november uur: Verzamelen op de Grote Markt uur: Korte toespraak door dr. Stefan van der Poel uur: Stille tocht van Grote Markt naar Folkingedwarsstraat 16, de voormalige jeugdsynagoge 20:15 uur zaal van de Jeugdsjoel Folkingedwarsstraat16 is open 20:30 uur: hier begint de herdenking, o.l.v. Jacques J. d Ancona. lezing: Berichten bereikten de Hoendiepskade spreker: Pauline Broekema Journalist en schrijver Pauline Broekema houdt dit jaar op donderdag 8 november de herdenkingslezing. Ze baseert zich onder meer op archiefonderzoek dat ze deed voor haar nieuwe boek Het uiterste der zee. Daarin staan twee Joodse families uit Noord-Nederland centraal. Over de onrust die de Kristallnacht veroorzaakte in de Joodse gemeenschap van Groningen schrijft ze: Ze kwam uit Duitsland en wat daar in haar geboortedorp bij Wuppertal gebeurde, werd verholen in de brieven van haar familie gemeld. In de vroege ochtend van 10 november 1938 ging de synagoge van Elberfeld in vlammen op, winkels en woonhuizen van joden werden vernield of in brand gestoken. daarna cultureel programma: zang: 4 Mei-Projekt met liederen - Lidice, muziek M. Vacek, tekst J. Holoubek, over de vernietiging van het dorp Lidice door de nazi's en de hoop op een nieuw leven na de vernietiging - Graankorrels, muziek G.J. Niemeijer, tekst Avrom Sutzkever. Teksten die in het getto van Lodz waren begraven en na de oorlog weer bovengehaald door een

5 5 overlevende partizaan. Inhoud: onze woorden zullen weer aan het licht komen en het volk voeden om voort te leven. - Mayn Rue-Platz, arrangement P. Kole, tekst Morris Rosenfeld. Over de sweatshops waarin voor pogroms gevluchte Oost-Europese Joden in New York moesten zwoegen rond de vorige eeuwwisseling - If I were President, muziek L. Larsen, tekst Roberto (10) uit Pula. De vredeswens van een kind uit de Joegoslavische oorlog. "Als ik de baas was, wierpen de bommenwerpers snoep af en kwamen er ballonnen uit de kanonnen.. poëzie: voordracht door leerlingen van het Stadslyceum van gedichten over de Kristallnacht + presentatie posters Leerlingen 4, 5 of 6 havo en atheneum werden uitgenodigd een gedicht te schrijven dat gaat over de Kristallnacht. Ze mochten daarin hun eigen gedachten over deze gebeurtenis verwerken. Op deze manier werden de leerlingen ertoe aangezet om een zelfstandig onderzoekje te doen naar de (betekenis van) de Kristallnacht en om erover met anderen te praten. De leerlingen namen ook deel aan een workshop onder leiding van een bekende dichter. Alle inzendingen worden zorgvuldig gelezen, bekeken en beoordeeld door een jury. Daarin zitten Arianne Blik, Wibe Balt, mw. Anne de Haan (GRID Grafisch Museum) en iemand van de Stichting Folkingestraat Synagoge. De leerlingen hebben eerder in Grafisch Museum / GRID, tijdens een workshop, hun gedicht op posterformaat verbeeld, in de stijl van de naamgever van hun school, H.N. Werkman. Zestien posters worden tentoongesteld in het Stadslyceum. Op de avond van 8 november worden ze gepresenteerd. De twee mooiste gedichten worden afgedrukt op een van de drukpersen in GRID Grafisch Museum op een echte poster. Deze twee gedichten worden bovendien, door de dichters, op de avond van 8 november tijdens de herdenking voorgedragen in de voormalige jeugdsynagoge. zang: George Welling brengt lied Mijn kleine Kristallnacht Singer-songwriter George Welling werd in 1953 geboren in Utrecht maar dat zelfde jaar verhuisde het gezin naar Amsterdam. Daar groeide hij op in de Watergraafsmeer, die grensde aan de Transvaalbuurt, een buurt die voor de oorlog voor een groot deel door Joden werd bewoond: kleine middenstanders, diamantbewerkers en straathandelaars. In de oorlog werd het overgrote deel van de joden uit de Transvaalbuurt vermoord. Op de hoek van de Polderweg en de Linnaeusstraat stond de grote Synagoge Oost, die in 1928 werd ingewijd. Deze werd in 1956

6 6 gesloten en in 1962 afgebroken. Nadat alle belangrijke zaken uit de synagoge verwijderd waren, was zij aan het verval overgeleverd tot de afbraak. De opgroeiende jeugd in de buurt droeg flink bij aan het verval: George was één van hen. Daarover gaat zijn verrassende lied: Mijn kleine Kristallnacht. voor herdenkingsactiviteiten in Winsum & Zuidlaren: zie volgende pagina

7 7 Herdenking Kristallnacht in Zuidlaren docu- film: Treffpunkt Erasmus datum: vrijdagavond 9 november 2018 locatie: Synagoge Zuidlaren adres: Zuiderstraat KJ ZUIDLAREN tijdstip: 20:00 uur toegang: Gratis reserveren: wenselijk, want beperkt aantal plaatsen. Via info@synagogezuidlaren.nl of telefoon: info: Deze documentaire van Annet Betsalel vertelt het verhaal van twee Wehrmachtsoldaten die hun leven op het spel zetten door Joden te helpen en ze te voorzien van valse identiteitspapieren. Een van hen overleeft de oorlog niet, de ander wordt een bekend graficus in Oost-Berlijn. Treffpunkt Erasmus schetst het heldhaftige gevecht tegen onrecht, de gedeelde liefde voor boeken en een levenslange vriendschap tijdens de Tweede Wereldoorlog én de Koude Oorlog. In de nacht van 9 op 10 november blijven ter herdenking van de Kristallnacht de lichten in Synagoge Zuidlaren branden... Herdenking Kristallnacht in Winsum speelfilm: Denial (UK/USA, 2016, 105 min.) datum: vrijdagavond 9 november 2018 tijdstip: uur (inloop uur) locatie: Filmhuis Winsum (i.s.m. St. Een Joodse Erfenis) adres: Schoolstraat EK WINSUM toegang: 6,50 reserveren via: filmhuiswinsum@gmail.com info: Denial is gebaseerd op het boek History on Trial: My Day in Court with a Holocaust Denier uit Hierin staat het waargebeurde verhaal centraal rond de rechtszaak waarin historicus en holocaustontkenner David Irving de krtische schrijfster Deborah Lipstadt beschuldigt van smaad. De rechtszaak vindt in 1996 in Londen plaats. Irving kiest daarvoor in plaats van de VS waar Lipstadt woont omdat de bewijslast in het Engelse rechtssysteem bij de beschuldigde ligt. Lipstadt moet bewijzen dat Irving liegt en dat is lastig omdat de Nazi's veel bewijsmateriaal hebben

8 8 vernietigd. Denial is een film met actuele relevantie voor het debat rond vrijheid van meningsuiting, onredelijkheid, leugens, manipulatie van bewijsmateriaal en nepnieuws.. organisatie van de herdenkingsweek: Werkgroep Herdenking Kristallnacht Groningen waarin vertegenwoordigd: Amnesty International; Stichting Folkingestraat Synagoge; 4 Mei-Projekt; COC; Studio Anderlicht; Humanistisch Verbond; Platform Religie en Levensbeschouwing Groningen i.s.m.: GRID Grafisch Museum; Stadslyceum; boekhandel Godert Walter; Gemeente Groningen; Stichting Een Joodse Erfenis; Vereniging Behoud Synagoge Zuidlaren klik hier om terug te gaan naar de inhoudsopgave

9 9 De Taal van de Golem, de Letters van het Leven, gebaseerd op de theatervoorstelling: Is hier de Overkant? van Marcel van der Pol datum: zondagmiddag 28 oktober 2018 locatie: Synagoge Groningen adres: Folkingestraat JZ GRONINGEN tijdstip: uur toegang: 3,- p.p. reserveren niet nodig; kaartverkoop voorafgaand aan de kassa Informatie: Een mens die van klei was gemaakt en tot leven werd gewekt door een rabbijn. Daarover gaat de intrigerende Joodse legende De Golem. Theatermaker Marcel van der Pol brengt over deze legendarische kleiman in de Groningse synagoge de voorstelling De Taal van de Golem, de Letters van het Leven. Marcel van der Pol is sinds 1986 actief als storyteller en theatermaker. Eerder al voerde hij een voorstelling over de Golem op, getiteld: Is hier de overkant. Speciaal voor de huidige expositie Alef Bet over het Hebreeuwse alfabet maakte hij daarvan deze verkorte versie. De legende van de Golem begint en eindigt immers met taal. Een letter om tot leven te wekken, maar ook een letter om hem het leven weer te ontnemen. De Praagse Rabbi Juda Löw schiep in de 16 eeuw, toen de nood van zijn volk groot was, een mensachtig wezen uit klei, water, lucht en vuur. Maar ook Hebreeuwse letters speelden een belangrijke rol bij het tot leven wekken van de Golem: Rabbi Löw zou de vierletterige Godsnaam hebben geschreven op het voorhoofd van de kleiman, of op een kleitablet of op papier wat hij onder diens tong gestopt zou hebben. Toen Rabbi Löw het wezen weer het leven wilde ontnemen omdat het onbeheersbaar was geworden, hoefde hij alleen de naam van God te verwijderen zodat het weer een levenloze kleiklomp werd. Maar mogelijk heeft Löw niet Gods naam maar het woord Èmet (waarheid) geschreven. Daardoor hoefde hij, om het wezen te stoppen, niet het hele woord te verwijderen maar slechts de eerste letter: waardoor het woord Met ontstond, wat Dood betekent. Aan het verhaal over de Golem wordt nog steeds gerefereerd in verband met wetenschappers die iets uitvonden wat later onbeheersbaar bleek omdat zij géén deugdelijke veiligheidsklep hadden ingebouwd. Het verhaal gaat dat zelfs God zich wel eens afvraagt wat hij heeft losgemaakt toen hij Adam tot leven wekte.

10 10 Alef Bet : Een expositie over de Wereld van het Hebreeuwse Alfabet kunstexpositie: Alef Bet : de Wereld van het Hebreeuwse Alfabet expo data: nog tot 4 november 2018 expo dagen: dinsdag t/m vrijdag + zondag tijdstippen expo: 13:00-17:00 uur locatie: Synagoge Groningen adres: Folkingestraat JZ Groningen entree expo: 3,- (=de gewone toegangsprijs voor de synagoge) Nog tot 4 november loopt deze expositie die, toepasselijk, begon op de Europese dag van het Joods cultureel erfgoed. Immers, het Latijnse alfabet stamt, via het Griekse, af van het Semitische. Het Hebreeuwse alfabet (of beter: alefbet) bestaat uit 22 letters, maar tegelijk uit zoveel meer. Twaalf kunstenaars kregen als opdracht zich te laten inspireren door díe aspecten die hen het meest aanspraken voor hun eigen interpretatie van de letters, bijvoorbeeld door de vorm als uitgangspunt te nemen. De Groningse grafisch kunstenares Kaya Wolff is initiatiefnemer en curator van deze tentoonstelling. Deelnemers zijn: Annewil Jansen, Bianca van Schaik, Davitha van de Kuilen, Elly Maessen, Friederike Linssen, Kaya Wolff, Lille Dresden, Marijke Bolt, Myriam Hazelzet, Theo Vink, Wiebe van Dingen. Lees voor toelichting over bijdragen van enkele van deze kunstenaars de nieuwsbrief van september, aanklikbaar op de website. Prof. dr. Wout van Bekkum, hoogleraar Semitische Talen en Culturen aan de Rijksuniversiteit Groningen, hield bij de opening van de expositie een korte inleiding over de betekenis die letters in de Joodse traditie vanaf bijbelse tijden innemen. In de nieuwsbrief van oktober staat de tekst van zijn lezing. klik hier om terug te gaan naar de inhoudsopgave

11 11 VAN MAZZEL EN SORES In deze rubriek levert Catharina Groenendal bijdragen over Joodse Groningers en over Joodse gebruiken, rituelen en religie Aflevering 9 Chanoeka, het Joodse lichtjesfeest in december < Chanoekia-menora Van 3 t/m 10 december 2018 wordt Chanoeka gevierd, het Joodse lichtjesfeest. Omdat Joden globaal de maankalender volgen, verschuift steeds de exacte datum van dit feest, maar het wordt bijna altijd in december gevierd. Bij veel Joodse huizen branden in deze week de kaarsjes van de chanoekia : de negenarmige kandelaar die alleen tijdens Chanoeka wordt gebruikt. Bij dit feest herinnert men zich de periode dat het Jodendom van Thora en Traditie bijna ten onder was gegaan ten tijde van de Syrische overheersing, rond 165 voor de gewone jaartelling. Overwinning en inwijding. Tijdens Chanoeka viert men het wonder van de overwinning op de Syrische bezetter en het wonder van de olie in de Tempelkandelaar. Men staat stil bij de feestelijke dag dat de Makkabeeën de Tempel in Jeruzalem opnieuw inwijdden, nadat zij de Syriërs verslagen hadden. In die tijd was de Griekse, hellenistische cultuur de norm en de nieuwe koning van Syrië, Antiochus IV, die zichzelf tot god uitriep, begon een wrede oorlog tegen de Joden. Hij bedreigde zowel hun fysieke als hun spirituele leven. Hij wilde ieder spoor van de Joodse religie vernietigen en verbood het vieren van sjabbat, besnijdenissen, en Thora-onderwijs. Antiochus Epifanes (de goddelijke) > De Tempel werd ontheiligd en beroofd van alle schatten. Veel Joden werden vermoord en de overlevenden moesten hoge belastingen betalen. Op het altaar in de Tempel werd een afgodsbeeld van Zeus geplaatst en Joden werden gedwongen voor dit beeld te buigen. Overal in het land werden altaren opgericht met beelden van Griekse

12 12 goden en godinnen. Soldaten dwongen de Joden om hier offers te brengen. Een vooraanstaande Joodse familie (Hasmoneeën) kwam hiertegen in opstand en steeds meer Joden sloten zich bij hen aan. Zij voerden strijd vanuit de heuvels rondom Jeruzalem en heetten de Makkabeeërs of Makkabeeën, naar hun leider, die Jehoeda de Makkabeeër werd genoemd. < Jehuda de Makkabeeër Het was een wonder dat dit betrekkelijk kleine leger, met de guerrilla methode, na een paar jaar de troepen van Antiochus overwon. Zij bevrijdden Jeruzalem en heroverden hun Tempel. Zij verwijderden alle afgodsbeelden en herbouwden het altaar. Om de Tempel weer in te wijden had men koosjere olie nodig om de zevenarmige Tempelkandelaar, de menora, aan te steken. Het verhaal gaat dat er slechts één klein kruikje koosjere olie gevonden werd, genoeg om de menora één dag te laten branden. Door een wonder brandde de menora echter acht dagen. Er waren ook acht dagen nodig om nieuwe olijfolie te persen. < Historisch archeologisch antieke Olijfolie-persmachine in Modi in (FOTO: Israelimages) Behoud van de eigen Joodse identiteit De overwinning van der Makkabeeën had de godsdienstvrijheid van het Joodse volk tot gevolg en een nationale onafhankelijkheid van het land Israël die zo n 200 jaar zou duren, tot de Romeinse bezetting van Judea. Dus Chanoeka is eigenlijk het feest van het herstel en behoud van de eigen Joodse identiteit. Als er geen opstand was geweest tegen Antiochus de krankzinnige (zijn bijnaam) was de Joodse beschaving en religie daar wellicht ten onder gegaan. Maar zoals de olie niet opbrandde, bleef ook het vuur van het Joodse geloof branden.

13 13 Traditie Men viert dit feest door acht dagen lang een lichtje aan te steken, elke dag eentje meer. De kaarsjes worden aangestoken met behulp van een extra lichtje, de sjammasj oftewel de dienaar. Uiteindelijk branden er dus acht kaarsjes, plus de hulpkaars. Tijdens Chanoeka geeft men extra geld voor tsedaka, dit is geven aan liefdadigheid. Ook krijgen kinderen cadeautjes. En tijdens Chanoeka kan men het spel met de dreidel doen. De dreidel is een soort tol met vier kanten. Op elke zijde staat een Hebreeuwse letter. < Dreidel en chocoladegeld Zo kon men in de tijd van Antiochus stiekem toch een beetje Hebreeuws leren, terwijl het leek alsof men een onschuldig spelletje deed. Het gaat om deze 4 letters: (ה) He,(ג) Gimmel,(נ) Noen,(ש) óf Sjin,(פ) en als 4 e Pe de eerste letters van: Nes Gadol Haya Poh, wat betekent er is hier een groot wonder gebeurd, dan wel: Nes Gadol Haya Sjam : er is dáár een groot wonder gebeurd, afhankelijk van of men zich in Israël bevindt of daarbuiten. latkes Soefganiot Deze dagen worden er altijd speciale Chanoeka-gerechten gegeten, in olie gebakken, vanwege het wonder van de olie. Het bekendst zijn de latkes (aardappelkoekjes) en soefganiot (een soort gevulde oliebollen). De menora in het zicht Dit Chanoekafeest wordt ook gedeeld met de buitenwereld. Het is het enige feest waarbij het voorschrift geldt dat men dit naar buiten toe bekend moet maken. In het openbaar, voor de synagoge, wordt een grote hoge kandelaar neergezet, de chanoekia dus, om het idee van het

14 14 licht door te geven aan ieder die dit wil ontvangen. Licht kan men hier opvatten als hoop en liefde, een boodschap van religieuze vrijheid voor iedereen. De rabbijn van Groningen heeft het druk dezer dagen, want hij reist langs alle synagogen waar hij bij betrokken is, om steeds buiten het licht te doen ontbranden, net zoveel vlammetjes als horen bij die dag. En dan wordt het bekende Chanoeka lied, het Ma oz tsoer gezongen. Chanoeka: een mooi lichtfeest tijdens de donkerste dagen van het jaar. klik hier om terug te gaan naar de inhoudsopgave

15 15 Opzwepend én romantisch herfstconcert in Synagoge Groningen Met Khareba & Gogia naar de bergen en wijngaarden van Georgië concert: Khareba & Gogia i.s.m. Caucasica o.l.v. Yuri Makarov datum: zaterdagavond 3 november 2018 tijdstip: 20:15 uur toegang: 15,- reserveren: of: (Ria de Vos) info: Het mannenensemble Khareba & Gogia uit Georgië komt op 3 november naar Synagoge Groningen met een bijzonder herfstprogramma. De bezoekers worden op de mystieke èn krachtige klanken meegevoerd naar een wereld van bergen, eeuwige sneeuw, lieflijke beekjes, rijk gevulde tafels, wijn, vriendschap en (on)mogelijke liefdes. Khareba & Gogia bestaat uit vier professionele zangers Levan Goliadze (bas-bariton), Koba Giguashvili (bas), Giorgi Gogitadze (tenor en multiinstrumentalist), Soso Zurabauli (tenor) en accordeonist-begeleider Gogi (Zaza) Simonishvili. De leden van Khareba da Gogia hebben een indrukwekkende staat van dienst in het Georgisch staatsensemble Erisioni, Georgisch Radio-en Televisie-Octet en meerdere orkesten. De meerstemmige zang wordt door tenor Giorgi Gogitadze aangevuld met een aantal specifiek Georgische instrumenten zoals de panduri. Daarnaast laat Gogi Simonishvili met zijn accordeon zowel opzwepende dansmuziek als de melodische, lyrische kant van het instrument horen. Georgië, een klein land in de Kaukasus op een knooppunt tussen Oost en West, heeft een eeuwenlange traditie van meerstemmige zang met grote verfijning en regionale variaties. Niet voor niets behoort de meerstemmige zang uit Georgië tot het culturele werelderfgoed van Unesco. Zoals het Georgische landschap een gevarieerd landschap is van bergen, rivieren, wijngaarden, theeplantages en steppen, zo is ook de muziek van het ensemble Khareba & Gogia: rijk en veelzijdig. Het repertoire varieert van vrolijke volksmuziek, religieuze liederen en romantische liedjes tot oude traditionele volksmuziek en dansmuziek uit verschillende delen van Georgië. klik hier om terug te gaan naar de inhoudsopgave

16 16 Workshop GRID en Synagoge wegens succes herhaald workshop: Letters vertellen jouw verhaal locatie: GRID Grafisch Museum adres: Sint Jansstraat JN Groningen datum: zondagmiddag 11 november 2018 tijdstip: uur De workshop Letters vertellen jouw verhaal van GRID Grafisch Museum en Synagoge Groningen was zo n groot succes dat besloten is deze te herhalen. Dat zal gebeuren op 11 november a.s. Hebreeuws en letters: zowel GRID Grafisch Museum en Synagoge Groningen hebben er iets mee. Vandaar dat ze samen een workshop hebben ontwikkeld voor iedereen die die in de Hebreeuwse taal en/of letters geïnteresseerd is. En graag met de handen werkt. De Hebreeuwse taal en letters zijn niet alleen een praktisch communicatiemiddel tussen mensen maar zitten ook vol verhalen en symboliek. Daarom krijgen de deelnemers aan de workshop Letters vertellen jouw verhaal in stappen te leren hoe ze een verbinding kunnen leggen tussen de letters en hun eigen thema of persoonlijke verhaal. Met drukinkt, verfrollen, Hebreeuwse lettervormen en sjablonen kunnen de deelnemers uitdrukking geven aan wat bij hen leeft en wat de letters hen vertellen. Bij deze techniek heeft ook het toeval een zekere rol : de combinatie van verschillende sjablonen en kleuren zullen telkens weer een verschillend en verrassend resultaat opleveren. De deelnemers worden niet onvoorbereid aan het werk gezet. Tijdens een inleiding komen ze het nodige te weten over de geschiedenis en de basisprincipes van het Hebreeuws als ook over de voor Werkman typerende werkwijze. Ook bezoeken de deelnemers de synagoge waar ze zich kunnen laten inspireren door huidige en historische lettervormen en door het werk van de kunstenaars, die hun beeldend commentaar geven op de letters. klik hier om terug te gaan naar de inhoudsopgave

17 17 Synagoge Groningen Folkingestraat JZ GRONINGEN Nieuwsbrief van de Stichting Folkingestraat Synagoge Jaargang 2018, nr 10, november-december 2018 DE (DIGITALE) NIEUWSBRIEF VAN DE STICHTING FOLKINGESTRAAT SYNAGOGE BEVAT INFORMATIE OVER ACTIVITEITEN IN EN ROND DE SYNAGOGE ALSMEDE ACHTERGRONDARTIKELEN VAN ALGEMENE EN/OF REGIONALE AARD OVER JOODSE ONDERWERPEN ÉN OVER DE SFS. DE BRIEF VERSCHIJNT IN PRINCIPE MAANDELIJKS EN IS GRATIS VOOR ABONNEES EN DONATEURS VAN SFS BIJ DE BALIE AAN DE INGANG VAN SYNAGOGE GRONINGEN IS AAN HET BEGIN VAN ELKE MAAND (IN BEPERKTE OPLAGE) TEGEN GERINGE VERGOEDING EEN GEPRINT EXEMPLAAR TE VERKRIJGEN. Abonnee worden op de gratis nieuwsbrief: Stuur een naar Stichting Folkingestraat Synagoge (SFS) SFS heeft ten doel het levend houden van het Joods erfgoed in het noorden van Nederland en in de stad Groningen en de provincie Groningen in het bijzonder, en voorts al hetgeen in de ruimste zin met één en ander verband houdt, daartoe behoort en/of daartoe bevorderlijk kan zijn. De SFS is - naast de Joodse Gemeente te Groningen - de gebruiker van het synagogecomplex aan resp. de Folkingestraat en aan de Nieuwstad, dat bestaat uit de synagoge en het rabbinaatshuis. Het gebouwencomplex is eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK). Reguliere openingstijden voor bezoekers van Synagoge Groningen: Dinsdag t/m vrijdag en zondag geopend van uur - Ieder heel uur kan aangesloten worden bij een rondleiding - Op zondag vinden er rondleidingen plaats door de voormalige Joodse buurt Buiten de openingstijden is het ook mogelijk groepsrondleidingen te boeken. Stuur daartoe een naar info@synagogegroningen.nl N.B.: Vanaf 9 november 2018 t/m 2 december staat World Press Photo Groningen met een expositie in de synagoge. Er zijn dan géén rondleidingen. EN: i.v.m. opbouw van deze expositie is de synagoge gesloten op 6, 7 en 8 november. Reguliere entreeprijzen voor bezoekers van Synagoge Groningen: 3,- p.p. Entree Gratis voor kinderen t/m 16 jaar en voor donateurs van de SFS 5,- p.p. Entree inclusief rondleiding door de Synagoge én het Mikwe 3,50 p.p. Entree inclusief rondleiding met de VIP-Kaart van de Bankgiroloterij KANTOORADRES: BEZOEKADRES: POSTADRES: Synagoge Groningen Nieuwstad JP GRONINGEN Synagoge Groningen Folkingestraat JZ GRONINGEN SFS Groningen Postbus ED GRONINGEN Brief uitprinten? Kies dan in het afdrukscherm van bijv Adobe Reader de vierde optie: BOEK