JAARVERSLAG. Samen strijden we tegen de financiële uitsluiting in het Zuiden

Transcriptie

1 JAARVERSLAG Samen strijden we tegen de financiële uitsluiting in het Zuiden

2 HIGHLIGHTS 2015 Kapitaalgroei vennoten in het Noorden 50,7 miljoen euro kapitaal +7,1 miljoen euro kapitaal in 2015 Aantal begunstigden in het Zuiden mensen gefinancierd door onze partners families bereikt via Alterfin 66% leeft op het platteland 60% zijn vrouwen duurzame investeringen Bijna 200 miljoen euro geïnvesteerd sinds miljoen euro geïnvesteerd eind partners 30 landen in het Zuiden Duurzame landbouw 24 miljoen euro geïnvesteerd eind organisaties gefinancierd 19 landbouwproducten 74% fair trade gecertificeerd 72% biologisch gecertificeerd 2 Microfinanciering 33 miljoen euro geïnvesteerd eind instellingen gefinancierd

3 Voorwoord Beste lezer, In 2015 heeft Alterfin 20 kaarsjes uitgeblazen, in het gezelschap van enkele partners uit het Zuiden en haar vennoten. Een gebeurtenis die over de hele lijn geslaagd genoemd mag worden (zie p. 9). Jammer genoeg was 2015 ook een moeilijk jaar voor de kleine landbouwers uit het Zuiden. Elementen die het algemene negatieve economische klimaat voor de ontwikkelingslanden bepaalden, waren de volatiliteit van de grondstofprijzen, de gevolgen van de kleinere Chinese groei, de verzwakking van de munten ten opzichte van de Amerikaanse dollar en de gevolgen van de klimaatontwrichting. De kleine landbouwers uit het Zuiden zijn meer dan wie ook aan die risico s blootgesteld en bleven dus niet gespaard. En dat geldt ook voor Alterfin die hen tijdens die moeilijke tijden blijft begeleiden. In 2015 zijn verscheidene partners in onze landbouwportefeuille met hun betalingen achterop geraakt, een logisch gevolg van de moeilijkheden waar onze partners in het Zuiden mee te maken hebben. Alterfin wil zich echter niet terugtrekken en heeft haar engagement ten opzichte van de kleine landbouwers uit het Zuiden bevestigd. Dat konden we alleen maar door ons investeringsbeleid, risicobeheer en personeelsbeleid aan te passen, en door de moeilijke dossiers op een methodische en constructieve manier op te volgen. De hele ploeg heeft daarvoor grote inspanningen geleverd en de eerste effecten daarvan zijn al merkbaar. Ondanks die moeilijkheden is Alterfin erin geslaagd om over 2015 een beter resultaat te boeken dan over De stijging van het dividend van 1,5% naar 1,75% illustreert die trend en wettigt het blijvende engagement van Alterfin ten opzichte van de kleine landbouwers uit het Zuiden. Dat engagement wordt door verschillende aspecten gekenmerkt: een regionale diversificatie, met een groeiend aandeel investeringen in Afrika; een sectorale diversificatie met nieuwe partners en nieuwe vormen van partnerships; en een diversificatie op landbouwgebied - we financieren nu meer dan 19 landbouwproducten. De partners van Alterfin bereiken meer dan 1,45 miljoen mensen in het Zuiden die zo de kans krijgen om aan een betere toekomst te werken. Twee derde van deze personen leeft in landelijke gebieden, en 60% is vrouw. Met een kapitaal dat nu meer dan 50 miljoen euro bedraagt (+ 7,1 miljoen in 2015), zet Alterfin in 2016 haar engagement voor de duurzame ontwikkeling voort. Daarbij blijven we trouw aan de waarden die ons al meer dan 20 jaar inspireren: we leveren pionierswerk, we zetten ons in voor landelijke gebieden, en we willen op lange termijn werken. Niets van dat alles zou mogelijk zijn zonder de steun van onze vennoten. In naam van de hele ploeg en van onze partners uit het Zuiden wil ik u danken voor uw vertrouwen. Jean-Marc Debricon Algemeen Directeur Alterfin 3

4 inhoudstafel 2 Highlights Voorwoord 7 Missie 8 Het kapitaal overschrijdt de drempel van 50 miljoen euro 10 Duurzame financieringen 19 Zoom microfinanciering 24 Zoom duurzame landbouw 30 Milieuprestatie 32 Bestuur en team 34 Financiële prestatie 39 Over dit verslag Nieuwe landen Alterfin heeft voor het eerst samenwerkingsverbanden ontwikkeld met partners in Panama en Burkina Faso. producten 2015 Alterfin financiert sinds 2015 alpacawol uit Peru, karitéboter uit Ghana en groenten uit Kenya, Peru en Guatemala. 4

5 ALTERFIN in de wereld Reportage Markttoegang voor kleine boeren: vernieuwende samenwerkingsmodellen. Ontdek de reportage op p partners in 30 landen Eind 2015 waren alle investeringen die Alterfin beheert, over 131 partners gespreid. 5

6 DE COÖPERATIE ALTERFIN Alterfin is een coöperatieve vennootschap die in 1994 uit een samenwerking tussen NGO s en banken (waaronder Triodos) ontstaan is. Vandaag heeft Alterfin meer dan particulieren, sociale organisaties (zoals Oxfam Wereldwinkels, FairFin, Damiaanstichting) en enkele bedrijven als vennoot.

7 Samen strijden we tegen de financiële uitsluiting in het Zuiden Missie Alterfin stelt zich tot doel om mee te werken aan de uitbouw van een financieel netwerk in ontwikkelingslanden dat toegankelijk is voor sociaal en economisch achtergestelde groepen, die maar heel zelden toegang tot financiële middelen krijgen. Om die doelstelling te bereiken, haalt Alterfin kapitaal in België op om dat in het Zuiden te investeren. Om kapitaal op te halen, stelt Alterfin particulieren en instellingen voor om op aandelen in te schrijven. Met dat kapitaal financiert Alterfin microfinancieringsinstellingen alsook boerenorganisaties in het Zuiden die naar een duurzame landbouw streven. Microfinanciering Alterfin kent leningen toe aan microfinancieringsinstellingen (MFI s) in Latijns-Amerika, Afrika en Azië. Die instellingen verlenen op hun beurt microkredieten en andere financiële diensten aan kleine ondernemers en landbouwers. Met die leningen kunnen de landbouwers en ondernemers hun activiteiten opstarten of ontwikkelen. Duurzame landbouw Alterfin financiert rechtstreeks organisaties van kleine landbouwers die in de ontwikkelingslanden de principes van een duurzame landbouw toepassen. Het merendeel van die organisaties maakt deel uit van fair trade netwerken. Onze activiteit heeft zich de voorbije jaren verruimd tot de financiering van waardeketens in de duurzame landbouw. Alterfin financiert immers ook KMO s en andere organisaties die de familiale landbouw promoten en die de landbouwers in het Zuiden een toegevoegde waarde opleveren. 7

8 Het kapitaal overschrijdt de drempel van 50 miljoen euro Het maatschappelijke kapitaal is de motor van de activiteiten van Alterfin. Dat geld wordt immers in het Zuiden geïnvesteerd. En hoe groter het maatschappelijke kapitaal, hoe meer mensen in het Zuiden toegang kunnen krijgen tot financiële diensten. +7,1 miljoen euro kapitaal in 2015 In 2015 is het kapitaal van Alterfin met 7,1 miljoen euro gestegen waardoor de drempel van 50 miljoen euro overschreden werd. Op 31 december 2015 telde Alterfin in totaal vennoten (+571 in 2015). De particuliere vennoten vertegenwoordigen 95,8% van de vennoten en bezitten 82,5% van het kapitaal. Een sociale en financiële return Door in Alterfin te investeren, genieten de vennoten een sociale en financiële return. Een sociale return omdat de vennoten ertoe bijdragen dat duizenden mensen in het Zuiden toegang krijgen tot financiële basisdiensten zodat ze hun toekomst in handen kunnen nemen. Een financiële return omdat de particuliere vennoten een belastingvermindering van 5% genieten op de bedragen die ze in Alterfin investeren. Bovendien keert Alterfin sinds 2000 aan al haar vennoten een dividend uit dat van 1 tot 4% varieert. Meer info over de aandelen Alterfin en het prospectus vindt u op Ethisch label voor de aandelen Alterfin De aandelen van Alterfin hebben voor het tweede jaar op rij het label Financité & FairFin gekregen. Dat label certificeert producten voor de financiering van activiteiten van sociaal nut en/of milieu-initiatieven. Bij de toekenning van het label worden vijf criteria gehanteerd, waaronder transparantie, solidariteit en sociale verantwoordelijkheid. Getuigenis van een vennoot Mensen in het Zuiden meer kansen geven De levensomstandigheden van de bevolking in ontwikkelingslanden verbeteren, is een initiatief dat Julien nauw aan het hart ligt. De thesis die hij tijdens zijn studie maakte, handelde trouwens al over de landbouweconomie in Tanzania. Nadien was hij vrijwilliger bij Oxfam-Wereldwinkels en sinds 2009 is hij vennoot van Alterfin. In België zijn maar weinig coöperaties die de gelegenheid bieden om mee te werken aan de ontwikkeling van kansarmen in het Zuiden. Door in Alterfin te investeren, geef ik die mensen de kans om hun leven in handen te nemen en aan een betere toekomst te werken. Ik heb dus niet lang geaarzeld om vennoot te worden, legt hij ons uit. Zijn ouders, zijn kinderen en zijn echtgenote hebben ondertussen zijn voorbeeld gevolgd. Wanneer we hem vragen of het risico van de investering hem niet afschrikt, antwoordt hij op een nuchtere manier: Ik ben me goed bewust dat de investering risico s inhoudt, maar dat is zo bij elke investering in aandelen. Wanneer het erom gaat in een coöperatie met een missie zoals Alterfin te investeren, ben ik bereid dat risico te dragen! Julien Van de Steen 8

9 Alterfin viert haar 20jaar! In 2015 bestond onze coöperatie 20 jaar. In juni werd een feestelijke ontmoeting georganiseerd waaraan twee partners uit het Zuiden deelnamen: de Nicaraguaanse microfinancieringsinstelling FDL (zie p. 22) en Ecookim, een unie van cacaocoöperaties uit Ivoorkust. Die avond was een mooie gelegenheid om de sterke momenten uit de geschiedenis van Alterfin te belichten, om de schijnwerpers te richten op de rol die Alterfin sinds twee decennia in de wereld van de microfinanciering en de duurzame landbouw speelt, en om een blik op de toekomst te werpen. Onze partners uit het Zuiden waren speciaal naar België gekomen om de verjaardag van Alterfin te vieren en om het publiek uit te leggen hoe Alterfin hun leven verbetert. We willen ze nogmaals van harte bedanken! 9

10 DUURZAME FINANCIERINGEN Om aan de armoede te ontsnappen, beginnen heel wat mensen in het Zuiden met eigen middelen een bedrijfje. Ze zetten een handeltje op of beginnen producten te vervaardigen gewoonlijk in de informele economie. Meestal hebben die kleine ondernemers of landbouwers geen of slechts een heel beperkte toegang tot kredieten die ze als hefboom zouden kunnen gebruiken om hun situatie te verbeteren. Het is op dat vlak dat Alterfin actief is. 10

11 Financieringen op de wijze van Alterfin Pionierswerk leveren, actief zijn in landelijke gebieden en op zoek gaan naar partners voor de lange termijn: dat zijn de investeringsingrediënten van Alterfin. Pionier Sinds haar oprichting speelt Alterfin een pioniersrol in de sectoren van de microfinanciering en de duurzame landbouw. In 1995 realiseerde Alterfin haar eerste investering in Latijns-Amerika, waar de sector van de microfinanciering nog in de kinderschoenen stond. Vandaag is die pioniersrol in de financiering van microfinancieringsinstellingen vooral in Afrika te zien. Daar engageert Alterfin zich op terreinen waar andere organisaties niet komen om een zo ruim mogelijk publiek toegang tot financiële diensten te geven. Alterfin financiert al meer dan 20 jaar landbouwersorganisaties, lang voordat de rol van de kleine landbouwers op het internationale voedselschaakbord zo belangrijk werd. Vandaag zet Alterfin haar pionierswerk voort door organisaties te ondersteunen die actief zijn op het gebied van de duurzame landbouw, maar die niet altijd toegang hebben tot een aangepaste financiering. Dat vertaalt zich ook in de cijfers: Alterfin is in 86% van de gevallen een van de drie eerste investeerders die de partners financieringen verstrekt. Sinds het begin van haar activiteiten wil Alterfin initiatieven ontplooien op plaatsen waar de financiële ontsluiting een grote hefboom kan zijn. Om die reden ondersteunt Alterfin bij voorkeur microfinancieringsinstellingen die in rurale gebieden actief zijn, en organisaties van landbouwers en kleine en middelgrote ondernemingen die naar een duurzame, familiale landbouw streven. In 2015 ging 57% van de financieringen van Alterfin naar de landbouw. 66% van de begunstigden van die financieringen, leeft op het platteland. Partnerships op lange termijn Alterfin gaat over het algemeen in zee met partners voor een lange termijn. Alterfin gelooft in de duurzaamheid en stabiliteit van een partnership. We begeleiden dus onze partners tijdens hun ontwikkeling. 60% van de samenwerkingsrelaties met onze partners duren meer dan 5 jaar. Voor 22% van de gevallen duurt de relatie zelfs meer dan 10 jaar. Rurale focus Formele financiële instellingen, zoals de commerciële banken, vermijden grotendeels de landelijke gebieden. Die worden als te risicovol beschouwd terwijl het ook te hoge operationele kosten zou vergen om daar een dienstverlening aan te bieden. 11

12 2015, een consolidatiejaar In 2015 heeft Alterfin de kwaliteit van haar portefeuille onder handen genomen. De selectiecriteria, de financieringspolitiek en de procedure om leningen met terugbetalingsproblemen te recupereren, stonden het voorbije jaar vooraan op de prioriteitenlijst. Eind 2015 bedroeg het totale bedrag aan investeringen dat Alterfin beheert (met inbegrip van investeringen die het voor derden beheert) 64,6 miljoen dollar (59,1 miljoen euro). De meerderheid van onze investeringen is in dollar. Dit is ook de reden waarom we de evolutie van onze portefeuille hieronder in dollar geven, zodat de verandering in wisselkoers USD/EUR geen invloed heeft. De meerderheid van de geïnvesteerde fondsen (78%) komt rechtstreeks uit het maatschappelijke kapitaal van Alterfin. Eind 2015 bedroeg de portefeuille van Alterfin 50,5 miljoen dollar (46,2 miljoen euro). Omdat Alterfin de kwaliteit van haar investeringsportefeuille wenste te verbeteren, ging de prioriteit bewust naar inspanningen om de procedures te verfijnen en om niet terugbetaalde kredieten te recupereren. Omdat een deel van onze middelen voor die consolidatieoefening gemobiliseerd was, kende de portefeuille van Alterfin (meer bepaald in Latijns-Amerika) tijdens het jaar 2015 een lichte achteruitgang (- 3,21%). De portefeuille die voor derden beheerd wordt, slaat op de investeringen voor de fondsen Fefisol en Fopepro die Alterfin mee opgericht heeft, en op de investeringen voor Calvert Foundation, een Amerikaanse stichting die zich tot doel stelt projecten in de sociale economie te financieren. In 2015 werd beslist om de samenwerking met Calvert Foundation volledig te herzien om betere resultaten te kunnen boeken. In 2014 en 2015 werd de portefeuille onder beheer verminderd van 5,3 naar 1,4 miljoen dollar, met de bedoeling die helemaal af te bouwen ten gunste van een verhoging van het krediet dat Calvert Foundation direct aan Alterfin toekent. Investeringen in dollar Groei Portefeuille Alterfin ,21% Portefeuille Fefisol ,27% Portefeuille Fopepro ,86% Portefeuille Calvert Foundation ,44% Totaal beheerd door Alterfin ,74% Afrika heeft de wind in de rug Het Afrikaanse continent is hoe langer hoe meer in onze investeringsportefeuille vertegenwoordigd: in drie jaar is de waarde daarvan van 3,6 tot 12,1 miljoen euro gestegen. Vandaag zijn de financieringen in Afrika goed voor meer dan een vijfde van al onze investeringen. Dat resultaat houdt uiteraard verband met de ontwikkeling van het fonds Fefisol. Maar dat is niet de enige verklaring. Alterfin ondersteunt nu ook met eigen middelen nieuwe Afrikaanse partners. Bovendien hebben in 2015 twee nieuwe Investment Managers onze rangen versterkt en dat heeft ook in het voordeel van onze investeringen in Afrika gespeeld. 12

13 Kampani, een nieuw fonds om de duurzame landbouw te ondersteunen Alterfin, NGO s (zoals Vredeseilanden en Louvain Coopération ) en enkele privéinvesteerders hebben in 2015 een nieuw sociaal investeringsfonds opgericht: Kampani! Dat fonds richt zich op landbouworganisaties in Afrika, Latijns-Amerika en Azië die te groot zijn om microkredieten te krijgen, maar tegelijk ook te klein zijn om een lening van de klassieke banken te krijgen. De eigenheid van Kampani bestaat erin om kleine en middelgrote landbouwbedrijven te ondersteunen door in het kapitaal te participeren of door een achtergestelde lening te verstrekken. Alterfin staat in voor het beheer van de investeringsportefeuille van dit nieuwe fonds. Er zijn nog geen cijfers beschikbaar omdat de eerste investeringen pas voorzien zijn voor Financieringen die aan de behoeften van onze partners aangepast zijn Alterfin probeert zo goed mogelijk tegemoet te komen aan de behoeften van haar partners. Dat houdt in dat de financieringen aangepast worden aan de noden op het terrein. Het merendeel van de investeringen heeft de vorm van een lening. Opdat die leningen zo goed mogelijk bij de behoeften van onze partners zouden aansluiten, passen we ze aan hun specifieke situatie aan. Zo stellen we landbouwersorganisaties kredietlijnen voor met data die op de oogstperiode en dus op hun behoefte aan liquide middelen zijn afgestemd. Voor de microfinancieringsinstellingen passen we de kredietvoorwaarden, meer bepaald de looptijd, aan de markten aan waarop ze actief zijn. Een enkele keer, wanneer dat met een specifieke behoefte van een partner overeenstemt, stellen we andere financieringsvormen voor, zoals achtergestelde leningen, participaties in kapitaal, of garanties. We financieren partners in 30 landen in Latijns-Amerika, Afrika en Azië. Daarom bieden we waar dat mogelijk is naast financieringen in euro of dollar ook financieringen in de lokale munt aan. Zo verstrekken we financieringen in niet minder dan 10 verschillende lokale valuta. 13

14 Zorgvuldig uitgekozen partners Hieronder de procedure die Alterfin volgt om haar partners te selecteren. Kredietaanvraag en voorafgaande analyse Een potentiële partner dient zijn financieringsaanvraag in. Heel vaak 1verlopen de eerste contacten via gemeenschappelijke partners (NGO s of bestaande partners in het Zuiden) of via de prospectie door onze kredietbeheerders. Er wordt een voorselectie gemaakt om te kijken of de potentiële partner aan de criteria voldoet (die criteria vindt u ook terug op onze website). Beslissing van het kredietcomité 3Het Investeringscomité (zie hiernaast) komt één keer per week samen. Tijdens die vergaderingen kunnen de leden van het comité al hun vragen stellen aan de Investment Manager die voor het dossier bevoegd is. De risico s die aan de investering verbonden zijn, worden zorgvuldig geanalyseerd en, indien nodig, worden factoren om de risico s te beperken, besproken (bijv. de toekenning van een garantie, een beperking van het bedrag of de uitwerking van een project voor technische ondersteuning). De beslissing om te investeren, steunt op drie types van criteria: institutionele, sociale en financiële criteria. De partner moet zijn institutionele en financiële leefbaarheid kunnen aantonen en vooral de eindbegunstigden van zijn activiteiten een echte toegevoegde waarde kunnen bieden (MFI-klanten of landbouwers). Als dat niet het geval is, wordt de investering geweigerd worden. Analyse op het terrein Is de voorselectie positief, dan gaat de Investment Manager ter plaatse om de directie, de 2werknemers en, indien nodig, de leden of klanten van de organisatie te ontmoeten. Dat bezoek is essentieel om de vooraf geleverde informatie te bevestigen, om zelf met de verschillende betrokken partijen te discussiëren en om een vertrouwensrelatie op te bouwen. Na dat bezoek (wat in het jargon de due diligence heet) stelt de Investment Manager een analysedossier op dat aan het Investeringscomité wordt voorgelegd. 4Goede relaties onderhouden Nadat de lening verstrekt is, houdt de kredietbeheerder geregeld contact met de partners die een financiering gekregen hebben. Daarnaast bezoekt hij hen ongeveer een keer per jaar. 5Verdere ontwikkeling Wanneer de lening terugbetaald is, kan de partner als hij dat wenst een nieuwe kredietvraag indienen. In heel wat gevallen is de tweede lening wegens de goede samenwerking groter dan de eerste. De ontwikkeling van de partners wordt op die manier op lange termijn ondersteund. Het hele dorp heeft zich verzamelt om Alterfin te verwelkomen. 14

15 Het Investeringscomité van Alterfin De organisatie van het Investeringscomité werd in 2015 aangepast om de werking ervan te verbeteren. Samenstelling 3 personeelsleden van Alterfin: de General Manager, de Finance & Administration Manager en een van de Portfolio Managers (Azië, Afrika, Latijns-Amerika of Fopepro). 2 à 4 externe mensen, afhankelijk van hun beschikbaarheid. Het gaat om leden van de Raad van Bestuur van Alterfin, of om personen uit de lijst met experts die de Raad van Bestuur goedgekeurd heeft. Daarnaast woont de Business Manager van Alterfin de vergaderingen bij om de discussies te situeren in de investeringspolitiek van Alterfin. Zij heeft echter geen stemrecht. Vereenvoudigde procedure Bij kredietvernieuwingen voor een bedrag van minder dan 1 miljoen dollar nemen de hierboven vermelde personeelsleden van Alterfin de beslissing zonder dat er externe mensen bij betrokken worden. Investeringen in effecten De meerderheid van de investeringen door Alterfin heeft de vorm van een krediet. We hebben echter ook bepaalde kapitaalparticipaties. Dit type van investeringen dienen door de Raad van Bestuur van Alterfin goedgekeurd te worden. 15

16 De kwaliteit van onze portefeuille in het vizier Zoals in 2014 was het vooral de landbouwportefeuille die in 2015 met achterstallige betalingen te maken kreeg (in tegenstelling tot de portefeuille microfinanciering). De voorbije jaren werden gekenmerkt door grote prijsschommelingen van talrijke grondstoffen, bijv. koffie (zie de grafiek). Daardoor is een groeiend aantal van onze partners in moeilijkheden geraakt. Door hun coöperatief karakter hebben sommige van hen onvoldoende het hoofd kunnen bieden aan deze problemen, met als gevolg dat ze hun betalingsverplichtingen niet konden nakomen. Bij sommige landbouwcoöperaties die we financieren, doen zich tekortkomingen voor op het vlak van beheer. Dat is te verklaren doordat de leden van de raden van bestuur zelf kleine landbouwers zijn. Hoewel ze experts zijn in de producten die ze verbouwen, zijn ze niet altijd voldoende opgewassen tegen de financiële probleemstellingen van de organisatie. Veelvuldige vernieuwingen in de raad van bestuur of de vervanging van alle leden van de raad van bestuur kunnen ook gevolgen hebben voor het beheer van een coöperatie. Daarnaast hebben sommige van die coöperaties een zwakke kapitaalsstructuur zodat ze bij een tegenslag onvoldoende beschermd zijn. Soms was er ook een tekort aan lange termijn financiering voor onze partners. Sommige onder hen hebben daarom op korte termijn geleend om projecten op lange termijn (zoals infrastructuurwerken) te financieren. Dit beleid leidt dan maar al te vaak tot een situatie waarbij de partner geen liquiditeiten heeft om de kortlopende kredieten terug te betalen. Het risico van niet-betalingen verminderen Het risico dat een partner een krediet niet terugbetaalt, is inherent aan onze activiteit. Daarom zijn de identificatie van alle risico s die met de investering verband houden, en de beperking van die risico s prioriteiten voor Alterfin. Een eerste manier om het risico dat partners in gebreke blijven te beperken, bestaat erin om voor elke investeringsbeslissing de partner grondig te analyseren. Alle risico s die met de investering gepaard gaan, worden onderzocht: de financiële gezondheid van de partner, zijn managementcapaciteiten, het beheer, de afhankelijkheid van één klant, prijsschommelingen, klimaatomstandigheden, de kans dat van de sociale missie afgeweken wordt, Die analyse maakt het ook mogelijk om te bepalen welk type van financiering de partner nodig heeft (kredietlijn, financiering op lange termijn, ) om zijn activiteiten voort te zetten. Daardoor kunnen we hem een aangepast product aanbieden. In 2015 heeft Alterfin haar analyse-instrumenten verfijnd en het Investeringscomité gereorganiseerd om de werking ervan te verbeteren (meer informatie over het Investeringscomité op p. 15). Het risico kan ook verminderd worden door de volledige investeringsportefeuille over een groot aantal verschillende partners, die op verschillende markten actief zijn, te spreiden. Alterfin heeft dat goed begrepen en heeft in 2015 nieuwe maximumlimieten voor de investeringen per partner ingevoerd. Alterfin heeft ook haar portefeuille sterker gediversifieerd door financieringen te verstrekken in nieuwe landen (Panama, Burkina Faso), door nieuwe producten te financieren (verse groenten, alpacawol, karitéboter), en door de financiering te verruimen tot producten die in het verleden minder sterk in onze portefeuille vertegenwoordigd waren (rijst, noten). Anderzijds kunnen er garanties in het kredietcontract opgenomen worden zoals hypotheken, verkoopcontracten, garantiebrieven van organisaties uit het Noorden (NGO s of andere), kredietportefeuilles enz. Een deel van de portefeuille van Alterfin wordt ook gegarandeerd door de vzw Alterfin Garantiefonds of door FOGAL, het Garantiefonds voor Latijns-Amerika (zie hiernaast). 16

17 Alterfin moet ook voorbereid zijn op andere risico s, zoals schommelingen in de wisselkoersen of politieke risico s. Alle informatie over die risico s, alsook de manier waarop Alterfin die beperkt, worden gedetailleerd in het prospectus beschreven (goedgekeurd op 1 december 2015). Het prospectus is beschikbaar op het internet ( en op onze maatschappelijke zetel. De vzw Garantiefonds Alterfin Deze vzw stelt zich tot doel om fondsen te verzamelen die gebruikt kunnen worden als garantie voor de zwakste partners in het Zuiden die onvoldoende waarborgen kunnen bieden. Die garanties stellen ons in staat om kleine en kwetsbare partners te bereiken, maar die wel een belangrijke sociale impact hebben. Sinds 2013 kunnen we dankzij het fonds ook het wisselrisico dekken wanneer we meer leningen in lokale munt kunnen verstrekken. In tegenstelling tot de coöperatie haalt dat fonds zijn middelen uit giften, hoofdzakelijk van de vennoten. Einde 2015 garandeerde het Garantiefonds garandeert op dit ogenblik financieringen van Alterfin voor bijna anderhalf miljoen euro. FOGAL, een belangrijke partner voor Alterfin In 2004 nam SOS Faim in overleg met zijn partners het initiatief om een garantiefonds voor Latijns- Amerika op te richten, FOGAL. Dat fonds geeft garanties aan financiële instellingen zoals Alterfin wanneer die financieringen toekennen aan bepaalde landbouwersorganisaties of landelijke microfinancieringsinstellingen in het Andesgebied (Bolivia, Ecuador en Peru). Eind 2015 bedroeg het totale bedrag van de garanties van FOGAL aan Alterfin bijna euro. Die garanties slaan op 7 partners die zonder de garantie van FOGAL niet gefinancierd hadden kunnen worden of enkel voor een lager bedrag (zie voorbeeld hieronder). Coopecan is een coöperatie die meer dan alpacatelers op de hoogvlaktes van Peru groepeert. Die kwekers en hun gezinnen leven van de verkoop van de alpacawol, een van de weinige economische activiteiten die op die hoogte mogelijk is. Dankzij een garantie van dollar van FOGAL werd het risico dat met de financiering gepaard ging, aanzienlijk beperkt en heeft Alterfin een kredietlijn ter waarde van dollar voor Coopecan kunnen openen. 17

18 De sociale prestatie staat centraal in onze investeringen Het verschil maken voor duizenden mensen in het Zuiden: dat is de bestaansreden van Alterfin. De sociale prestatie van onze investeringen is het vertrekpunt van elke financiering die we toekennen gezinnen doen rechtstreeks hun voordeel met het werk van Alterfin Eind 2015 werkten onze partners met meer dan klanten of landbouwers in heel de wereld. Van die mensen doen mensen (en hun gezin) rechtstreeks hun voordeel met het werk van Alterfin (via de eigen investeringen van Alterfin of via de fondsen die Alterfin voor derden beheert). De grootste groep (47%) vinden we in Latijns- Amerika. Afrika vertegenwoordigt eveneens een belangrijk gedeelte van het totale aantal klanten (45%). Het aantal klanten in Zuidoost-Azië en het Midden-Oosten daarentegen blijft beperkt (resp. 8% en 0,02%). Hoewel het volume van de investeringen in Afrika beperkt is, is de reikwijdte ervan toch veel groter. Dat wordt verklaard doordat het gemiddelde bedrag van de lening per begunstigde in Afrika veel lager ligt (zie p. 20). 60% van de mensen die Alterfin bereikt, is vrouw Een aandachtspunt van Alterfin is de toegang tot financieringen voor vrouwen. Daar zijn verscheidene redenen voor: de ongelijkheid tussen de geslachten remt de economische groei en de ontwikkeling in ontwikkelingslanden af; vrouwen zijn oververtegenwoordigd in de armste bevolkingsgroepen in de wereld; vrouwen hebben de neiging om meer voor hun gezin uit te geven. Wanneer vrouwen hulp krijgen om hun inkomen te verhogen, komt dat dus het hele gezin ten goede. We slagen in de missie die we onszelf gesteld hebben: vrouwen vertegenwoordigen 60% van de klanten of landbouwers die met de partners van Alterfin samenwerken. De vrouwen zijn zelfs nog sterker vertegenwoordigd wanneer we alleen onze partners op het vlak van de microfinanciering bekijken (64%). We weten ook dat 37% van de mensen die onze partners vast in dienst hebben, vrouwen zijn. Informatie over de sociale prestatie van Alterfin op het vlak van de microfinanciering vindt u op p. 19 en op het vlak van duurzame landbouw op p

19 67 instellingen 33 miljoen euro geïnvesteerd eind 2015 ZOOM MICROFINANCIERING 1,3 miljoen klanten van onze partners families bereikt via Alterfin 64% vrouwen 63% leeft op het platteland 19

20 Waarom microfinanciering ondersteunen? Zoom MICROFINANCIERING De microfinancieringsinstellingen (MFI s) bieden mensen met een laag inkomen, die geen of slechts moeilijk toegang hebben tot de formele financiële sector (klassieke banken), een geheel van financiële diensten (onder andere microkredieten). Die financiële middelen stellen hen in staat activiteiten te ontplooien waarmee ze inkomsten genereren zodat ze op hun beurt van ontwikkelingskansen gebruik kunnen maken. Alterfin financiert MFI s opdat ze over meer middelen zouden beschikken zodat ze meer microkredieten kunnen toestaan en op die manier een groter aantal lokale initiatieven kunnen ondersteunen. Eind 2015 bedroegen de investeringen in MFI s 33,2 miljoen euro. Dat stemde overeen met 58% van de investeringen die Alterfin beheert. Die financieringen zijn gespreid over 67 instellingen: 48 in Latijns-Amerika, 15 in Afrika en 4 in Zuidoost-Azië. Sa Ath is klant van de MFI Chamroeun in Cambodia. Met de microkredieten die zij heeft ontvangen, heeft zij een opknapbeurt kunnen geven aan haar eethuisje en haar jongste dochter naar school kunnen sturen. De sociale prestatie van onze partners op het vlak van de microfinanciering Eind 2015 financierden onze partners op het vlak van de microfinanciering klanten in de hele wereld. De doorsneeklant? Een vrouw die een microonderneming in een landelijk gebied leidt. Vooral vrouwen lijden onder de financiële uitsluiting en de armoede. Dankzij het systeem van de microkredieten kunnen almaar meer vrouwen ondanks die hinderpalen hun eigen onderneming oprichten. Zij hebben van het microkrediet een economisch en sociaal ontvoogdingsinstrument gemaakt. 64% van de klanten van onze partners die microfinancieringen verstrekken, is vrouw. Een meerderheid (63%) van deze vrouwen leeft en werkt bovendien op het platteland. In het Zuiden weigeren de traditionele banken vaak om landbouwers te helpen omdat die onvoldoende borg kunnen geven. De microfinanciering kan dus een aantrekkelijk alternatief voor de landbouwsector. 63% van de klanten van onze partners op het vlak van microfinanciering leeft in landelijke gebieden. Het gemiddelde microkrediet ligt lager dan het gemiddelde BBP per inwoner Het gemiddelde krediet van onze partners varieert aanzienlijk volgens de regio: 217 euro in Afrika, euro in Azië, euro in Midden-Amerika en euro in Zuid-Amerika. Gemiddeld bedraagt de lening die onze partners toekennen ongeveer euro per klant. In elk land ligt het gemiddelde krediet echter aanzienlijk lager dan het gemiddelde bruto binnenlands product per inwoner. Dat bewijst dat onze partners met relatief arme bevolkingsgroepen werken. 20

21 Verantwoordelijke rentetarieven Vaak is het grote publiek verwonderd over de rentetarieven die de eindklanten van de MFI s in de ontwikkelingslanden moeten betalen: die tarieven lijken op het eerste gezicht hoog. Er zijn echter verscheidene redenen waarom de rentetarieven van de MFI s hoger liggen dan die van de gewone banken. De belangrijkste reden zijn de per definitie hogere exploitatiekosten leningen van 100 dollar toekennen, kost operationeel gezien meer dan het toekennen van één lening van een miljoen dollar. Microkredieten impliceren hoge lasten op het terrein (sociale begeleiding, risicobeheer, verplaatsing van de agenten om de klanten te bezoeken, enz.) want, naast de toekenning van het krediet, staat de begeleiding van de micro-ondernemer centraal in de relatie tussen de MFI en haar klant. Daarnaast mikt Alterfin hoofdzakelijk op MFI s die in landelijke gebieden actief zijn. Dat betekent dat hun klanten vaak in moeilijk toegankelijke gebieden wonen, waardoor de financiering en het beheer van de terugbetaling duurder worden. Bij Alterfin zijn we van mening dat de MFI s terecht hun exploitatiekosten moeten dekken, maar we moedigen ze aan om hun efficiëntie te verhogen zodat die kosten zo laag mogelijk blijven. Bovendien mogen de hoge rentetarieven in geen geval dienen om de aandeelhouders van de MFI s hoge dividenden uit te keren. Alterfin controleert dus ook heel aandachtig het winstniveau van haar MFI-partners. Hoewel de aandacht in de eerste plaats naar de financiering van landelijke gebieden gaat, wat over het algemeen hogere werkingskosten impliceert, zijn de gemiddelde rentetarieven van onze MFI-partners vergelijkbaar met die in de sector in het algemeen. Ten slotte liggen de inflatie en de dagrente over het algemeen hoger in de landen waar we werken. Afrika 48,3% Zuidoost-Azië 32,6% Midden-Amerila 37,9% Zuid-Amerika 25,9% Wereldwijd 33,2% Jaarlijkse effectieve rentetarieven die onze MFIpartners in 2015 toepasten. Partners die oog hebben voor de bescherming van hun klanten Alterfin schaart zich achter de Smart Campaign, een wereldwijd initiatief dat 7 principes naar voren schuift om klanten te beschermen. 73% van onze partners heeft de Principes voor de bescherming van de klanten ondertekend (tegen maar 50% in 2010). Bovendien controleert de Investment Manager tijdens elk bezoek in het raam van de due diligence (zie p. 14) of de MFI die principes volgt. Hij of zij onderzoekt bijvoorbeeld de lijst met producten en diensten die de MFI levert en beoordeelt of die aan de behoeften van de klanten tegemoet komen. De Investment Manager heeft ook oog voor de manier waarop de bepalingen en voorwaarden aan de klanten uitgelegd worden, alsook voor de manier waarop de MFI het vermogen van de klant om terug te betalen beoordeelt, om een te grote schuldenlast voor de klant te vermijden. De principes om klanten te beschermen 1. Aangepaste producten uitwerken en aanbieden 2. Een te hoge schuldgraad voorkomen 3. Transparantie 4. Verantwoorde tarieven 5. Eerlijke en respectvolle relatie met de klant 6. De gegevens van de klant vertrouwelijk behandelen 7. Procedures om klachten op te lossen Diensten die aan de behoeften van de klanten aangepast zijn De meeste van onze partners op het vlak van microfinanciering bieden naast microkredieten ook andere financiële diensten aan: 66% van onze partners biedt ook verzekeringsdiensten aan (schuldsaldoverzekering, levensverzekering, ziekteverzekering, ) en 55% spaardiensten. Bovenop de financiële diensten bieden de meeste MFI-partners hun klanten ook een reeks van niet-financiële diensten aan. 64% van ons partners biedt volwassenenonderwijs aan en helpt hun klanten zo om beter gebruik te maken van de voorgestelde financiële diensten en producten. 47% van onze MFI-partners helpt vrouwen zelfstandiger te worden door diensten aan te bieden die een antwoord bieden op de sociale ongelijkheid. 33% ten slotte biedt ook gezondheidsdiensten aan. Zoom MICROFINANCIERING 21

22 Zoom MICROFINANCIERING reportage FDL & Alterfin, een duurzame samenwerking In 2015 was Nicaragua, op Haiti na, het armste land van Latijns-Amerika. In een land waar de nationale economie hoofdzakelijk op landbouw steunt, is de hulp aan landbouwers van essentieel belang. Fondo para el Desarrollo Local (Fonds voor de lokale ontwikkeling), of FDL, is een Nicaraguaanse microfinancieringsinstelling (MFI) die sinds 1997 microkredieten toekent in landelijke gebieden waar voorheen geen enkele financiële dienstverlening aangeboden werd. De klanten van FDL zijn kleine ondernemingen, kleine handelszaken en dienstverlenende bedrijfjes die hoofdzakelijk door vrouwen (54%) geleid worden en gevestigd zijn op het platteland. Een volgehouden succes FDL is voortgekomen uit onderzoek door de Nicaraguaanse universiteit die op het einde van de jaren 80 een financieringsprogramma wou uitwerken. Onze collega Saúl Castro, op dat moment een ambtenaar van het Nicaraguaanse Ministerie van Landbouw, volgde de ontwikkeling van het onderzoek op de voet. In 1999 kende Alterfin haar eerste krediet aan FDL toe. Ondanks de moeilijkheden (de orkaan Mitch in 1998, de koffiecrisis in 2001, de financiële crisis in 2008) heeft FDL goed stand gehouden. Het fonds bleef groeien en droeg bij tot de ontwikkeling van de landelijke gebieden. Alterfin is ons tijdens alle moeilijkheden die we ondervonden hebben, blijven steunen. Dat kunnen we niet van al onze financiële partners zeggen, herinnert Julio Flores zich, algemeen directeur van FDL. Waardevolle microkredieten Vandaag hebben mensen in Nicaragua een Carlos werkt in een groentenfabriek. Hij heeft een krediet gekregen om zijn huis te verbouwen. Ontmoeting met FDL-klanten. lening bij FDL. 68% leeft in op het platteland en 54% is vrouw. Met hun krediet kunnen ze stap voor stap hun micro-onderneming uitbouwen en in de behoeften van hun gezin voorzien. Altijd verder Alterfin wil haar relatie met FDL voort uitbouwen en heeft daarom in 2015 beslist om in het kapitaal van FDL te participeren. De overeenkomst wordt in 2016 geformaliseerd. José Luis blijft positief José Luis (foto hiernaast) is een klant van de Nicaraguaanse microfinancieringsinstelling FDL. Hij verbouwt maïs en bonen. Als landbouwer hangen we af van externe factoren zoals het klimaat en de markt. Dit jaar was het regenseizoen erg kort wat onze situatie nog moeilijker gemaakt heeft. Gelukkig begrijpt FDL die problemen en past het zich aan de situatie aan. Met het krediet van 400 dollar dat ik gekregen heb, kan ik meststoffen kopen en mijn gezin voeden. Er zijn mensen die in extreem armoedige omstandigheden leven, maar gelukkig kunnen wij dankzij de kredieten van FDL een menswaardig leven leiden en onze landbouwactiviteiten voortzetten. 22

23 Er zijn mensen die in extreem armoedige omstandigheden leven, maar gelukkig kunnen wij dankzij de kredieten van FDL een menswaardig leven leiden en onze landbouwactiviteiten voortzetten. José Luis Julieta heeft een krediet van 300 dollars gekregen om haar kledingwinkel te vergroten en kleerhangers te kopen. José Armando heeft een krediet gekregen van 600 dollar om leer te kopen dat hij verwerkt tot riemen en laarzen. Zoom MICROFINANCIERING FDL IN CIJFERS 76 miljoen US dollar in portefeuille klanten in Nicaragua 54% van de klanten is vrouw 68% van de klanten leeft op het platteland 23

24 59 partners 24 miljoen euro financieringen eind 2015 ZOOM DUURZAME LANDBOUW landbouwers bereikt via onze partners directe begunstigden van onze financieringen 19 landbouwproducten hectare duurzame bewerkte grond 24

25 Waarom duurzame familiale landbouw ondersteunen? De overlevingskansen van meer dan 2 miljard mensen uit de armste bevolkingsgroepen hangen af van de landbouw. Maar zolang de ruilvoorwaarden voor de kleinschalige landbouw ongunstig blijven, zullen de kleine landbouwers arm blijven. De familiale landbouw ondersteunen, is een manier om de lokale economie te stimuleren en om extreme armoede te bestrijden. De familiale landbouw helpt in grote mate om honger en armoede uit de wereld te helpen, om de voedselvoorziening alsook de voeding zelf en de bestaansmiddelen te verbeteren, om de natuurlijke rijkdommen te beheren, om het milieu te beschermen, en om de duurzame ontwikkeling, vooral op het platteland, te bevorderen. Om die redenen ondersteunt Alterfin niet alleen de sector van de microfinanciering, maar financiert de organisatie ook de duurzame familiale landbouw. Onze investeringen in de duurzame landbouw in 2015 Eind 2015 bedroegen de investeringen in landbouwers-organisaties of bedrijven die zich op de kleinschalige landbouw toeleggen, 23,7 miljoen euro, goed voor 40% van alle investeringen die Alterfin beheert. Zoom DUURZAME LANDBOUW De financieringen zijn gespreid over 59 partners, onder wie 45 in Latijns-Amerika, 12 in Afrika, 1 in Zuidoost-Azië en 1 in het Midden-Oosten. Welk type van partners financiert Alterfin? Alterfin financiert hoofdzakelijk landbouwersorganisaties die actief zijn in het fair trade circuit. Dankzij de leningen van Alterfin kunnen die organisaties de oogst van de landbouwers voorfinancieren, waardoor ze een betere toegang tot de markt krijgen. Daarnaast verwerken die landbouwersorganisaties ook vaak de oogst en staan ze in voor de verkoop ervan. Omdat het daarbij over grotere volumes gaat, is de relatie met de kopers beter in evenwicht zodat de landbouwers een hogere prijs voor hun oogst kunnen krijgen. De voorbije jaren hebben we onze financieringen uitgebreid naar andere actoren in de landbouw waardeketen (verwerking, verkoop, ). Alterfin financiert ook KMO s en andere organisaties die de familiale landbouw ondersteunen en die de landbouwers uit het Zuiden een toegevoegde waarde bieden. Die ondernemingen zijn over het algemeen te groot voor een microfinanciering, maar te klein om bij commerciële banken een krediet te kunnen krijgen (zie het voorbeeld van Vert op p. 28). CPC, koffie, Laos: De grootste impact van de financiering door Alterfin is de verbetering van de leefomstandigheden van de coöperatieleden. Wat ook belangrijk is, is dat er een einde gekomen is aan de uitbuiting van de landbouwers door de tussenpersonen. CPC heeft ook de bouw van een school kunnen financieren (in samenwerking met Cafema en Malongo) en bouwt nu (met eigen middelen) een ziekenhuis op het plateau van Bolavens. CPC, koffiecoöperatie in Laos 25

26 Zoom DUURZAME LANDBOUW Van koffie tot soja Alterfin financiert 19 verschillende landbouwproducten We financieren 19 landbouwproducten. Koffie blijft echter wel het belangrijkste product en is goed voor 16,5% van de investeringen die Alterfin beheert. In 2013 vertegenwoordigde koffie nog bijna een derde van onze financieringen. Alterfin heeft echter besloten om die verhouding neerwaarts bij te stellen om een te sterke concentratie te vermijden in een sector die sinds 2013 bijzonder zwaar op de proef gesteld is. Een belangrijk aandeel van onze investeringen gaat naar de cacaosector (5,9%). Daarna volgen sesam (2,9%), wijn (2,3%) en organische meststoffen (2,1%). Bij de overige producten vinden we fruit en groenten, rijst, noten, suikerriet, olijfolie, karitéboter, quinoa, textiel (alpacawol), tara, melk en soja. De sociale prestatie van onze partners op het vlak van duurzame landbouw Eind 2015 gaven 53 partnerorganisaties inzicht in hun sociale prestaties. Zij vertegenwoordigen meer dan kleine landbouwers, onder wie vrouwen die een landbouwbedrijfje exploiteren, en bijna vaste werknemers. Die partners zijn goed voor bijna hectare duurzaam bebouwde grond. In 2015 leverde de verkoop van al hun producten 430 miljoen euro op. 90% van de producten was gecertificeerd (fair trade en/of afkomstig van biologische landbouw, of nog een andere Met de financiering van Alterfin kunnen we de landbouwers een voorfinanciering van hun oogst geven. Daardoor kunnen de koffietelers weerstand bieden tegen de woekeraars die van hun armoede profiteren door hun productie tegen belachelijk lage prijzen aan te kopen, tijdens of voor de oogst. De Unie en de coöperaties hebben bewezen dat ze in de behoeften van hun leden kunnen voorzien, waardoor die weer meer vertrouwen krijgen. Cococa, unie van koffiecoöperaties in Burundi 26

27 certificering zoals UTZ of Rainforest Alliance). Dit jaar stellen we opnieuw vast dat een groot deel van de verkoop (27%) een andere certificering dan FLO (fair trade) of bio heeft. Het gaat dan hoofdzakelijk om producten die UTZ of Rainforest Alliance gecertificeerd heeft. Die trend is het gevolg van de grotere vraag van internationale kopers naar certificeringen die geen vaste minimumprijs of vaste premie vastleggen. De toekomst veilig stellen dankzij fair trade premies De kopers van fair trade producten gaan er niet alleen mee akkoord om een minimumprijs, maar ook om een premie te betalen. Het totale bedrag dat als fair trade premie aan onze partners betaald werd, bedroeg in ,8 miljoen euro. Over het gebruik van die premies beslissen de landbouwers op een democratische manier binnen de organisatie. In 2015 werden de premies hoofdzakelijk aan de landbouwers uitbetaald (45%). Daarnaast werd ook een belangrijk deel gebruikt om de infrastructuur te verbeteren (31%) of om de productiekwaliteit te verhogen en de certificaten te behouden (13%). Een kleiner deel van de premies ging naar gezondheidsprojecten (3%) of naar onderwijs (3%). Meer dan een zakelijke relatie 76% van onze partners op het vlak van de duurzame landbouw biedt hun leden extra diensten aan, hoofdzakelijk technische ondersteuning om de productiviteit van hun activiteiten te verhogen. Daarnaast worden ook onderwijs, gezondheidsdiensten, projecten voor vrouwen en andere gemeenschapsprojecten aangeboden. Dankzij Alterfin heeft de coöperatie in 2015 een van de zwaarste regionale crisissen in Argentinië overleefd en heeft zij al haar werknemers in dienst kunnen houden. La Riojana, wijncoöperatie in Argentinië Zoom DUURZAME LANDBOUW Een mand met fairtrade producten gefinancierd door Alterfin. Het fairtrade label biedt aan kleine producenten verschillende voordelen, waaronder betere prijzen, premies die kunnen gebruikt worden voor de ontwikkeling van hun gemeenschappen en de mogelijkheid om te produceren met meer eerbied voor de natuur. 27

28 reportage Zoom DUURZAME LANDBOUW Markttoegang voor kleine boeren: vernieuwende samenwerkingsmodellen Elke dag weer worden de kleine landbouwers in het Zuiden met talrijke problemen geconfronteerd. Eerst en vooral zijn ze aan talrijke risico s onderhevig, zoals de klimaatverandering, epidemieën, schommelingen van grondstofprijzen, enz. Daarnaast maken de moeilijke toegang tot de markt en de wisselende vraag hen nog kwetsbaarder dan ze al zijn. In die omstandigheden is het moeilijk om een vast loon te verdienen en om onverwachte gebeurtenissen het hoofd te bieden. Maar niet het hele plaatje oogt zo somber. Soms oogsten we veel bonen maar konden we ze niet verkopen, andere keren was de oogst kleiner maar vroegen de kopers om meer, vertelt Nyambura ons, een boerin in Kenia. Gelukkig verkoop ik nu mijn productie aan Vert Ltd. die vaste hoeveelheden tegen een vaste prijs koopt. Vert, een innoverend model Vert is een Keniaans bedrijf dat verse vruchten en groenten naar Europa uitvoert. Het bedrijf dat in 2000 opgericht werd, heeft in de loop der jaren zijn bedrijfsmodel aangepast om beter tegemoet te komen aan de internationale markt en de Europese wetten. Vert heeft een duurzamer model ingevoerd en werkt nu direct met kleine, lokale landbouwers die in groep werken. Vert geeft de landbouwers technische steun om de kwaliteit van hun producten te verbeteren en om zich beter tegen eventuele problemen te wapenen. Ten slotte voert Vert, op eigen kosten, de nodige stappen uit om de fair trade en global gap (standaardcriteria voor het uitvoeren van groenten en fruit naar Europa) certificaties te krijgen voor de producten die het bedrijf uitvoert. Voordelen voor de kleine landbouwers Door die talrijke voordelen hebben de kleine landbouwers die met Vert werken, toegang tot de markt en leren ze om hun aanplantingen beter te beheren. Ze maken nu ook deel uit van het fair trade circuit wat hen een reeks van extra voordelen oplevert. In de eerste plaats ontvangen ze een minimumprijs, alsook een collectieve premie voor de hele groep landbouwers. Bovendien verlopen de controle en de beslissingsprocedures binnen elke groep democratischer en krijgen de landbouwers de kans om hun groenten naar nichemarkten te exporteren. De producten ten slotte zijn beter te traceren en de groenten worden op een milieuvriendelijke manier geteeld. Kansen voor het grijpen In totaal werken er in heel Kenia ongeveer landbouwers met Vert samen. Dankzij die geografische spreiding beperkt Vert de risico van misoogsten als gevolg van weersomstandigheden. Om de risico s nog meer te spreiden, wil het bedrijf nu ook mangopulp en passievruchten op de lokale markt verkopen. Heel wat landbouwers die al met 28

29 Zoom DUURZAME LANDBOUW Vert werken, hebben mangobomen staan. De landbouwers zouden dus ook die productie tegen een eerlijke prijs kunnen verkopen en zo meer verdienen. Hier gaat dus een heel nieuwe markt voor hen open, waarin ze een belangrijke speler kunnen worden. Een groot deel van mijn mangooogst dient tot niets, legt Nyambura uit. We hopen dat we snel ook mango s aan Vert kunnen verkopen. Dat levert ons een extra inkomen op dat we nodig hebben om onze gezinnen te onderhouden. Sinds 2014 financiert Alterfin Vert via Fefisol. Van de aanplantingen, over de kwaliteitscontrole, tot aan de verpakking, de meer dan kleine landbouwers die met Vert samenwerken, brengen verse vruchten en groenten van hoge kwaliteit op de markt. 29

30 Milieuprestatie Op de maatschappelijke zetel van Alterfin proberen we om onze ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te houden. In 2015 bedroeg de CO 2 -uitstoot van Alterfin 268 ton, ofwel 18,6 ton CO 2 per lid van de ploeg (per voltijds werknemersequivalent). De vluchten die we nemen om onze partners in het Zuiden op te volgen, zijn uiteraard de grootste bron van onze CO 2 -uitstoot (93%). Die verplaatsingen zijn echter nodig om een analyse van onze partners te maken en om ze goed te kunnen opvolgen. Zoals elk jaar proberen we onze uitstoot te beperken door per reis naar eenzelfde regio zoveel mogelijk bezoeken te combineren, waar mogelijk rechtstreekse vluchten te nemen of door met plaatselijke consultants te werken. In 2015 werd er een groter aantal verplaatsingen gedaan om onze partners op te volgen en om kredieten te recupereren van partners in gebreke waren gebleven. Dat is de belangrijkste reden waarom onze CO 2 -uitstoot per persoon gestegen is. CO 2 uitstoot (in ton CO 2 per voltijdse werknemersequivalent Gebouw (gas en electriciteit) 0,40 0,35 0,32 Papier 0,12 0,07 0,10 Woon-werkverkeer 0,11 0,10 0,95 Vluchten om partners in het Zuiden op te volgen 16,16 13,17 17,34 Totale uitstoot 16,66 13,62 18,60 30

31 In het Peruaanse Amazonegebied worden nieuwe bomen geplant in het kader van een herbebossingsproject waaraan Alterfin deelneemt. Herbebossingproject in het Peruaanse Amazonegebied Om onze CO2-uitstoot te compenseren, heeft Alterfin beslist om de financiering van het herbebossingsproject van een van onze partners, de coöperatie Acopagro in de buurt van San Martin in het Peruaanse Amazonegebied, dit jaar verder te zetten. Dit project bestaat erin om op de cacaoplantages van de landbouwers inheemse boomsoorten aan te planten. De bedoeling is om bosen landbouwmodellen te ontwikkelen die het voortbestaan van de cacaoteelt op lange termijn kunnen veilig stellen. De bosbouw biedt naast een vermindering van de impact van koolstof ook tal van andere voordelen. Bosbouwsystemen maken het mogelijk om de biodiversiteit te beschermen. Bovendien vergen ze weinig meststoffen waardoor de landbouwers de productiviteit van hun plantages kunnen verhogen en tegelijk het verbruik van chemische producten en meststoffen verminderen. De bosbouw heeft ten slotte ook een positieve impact op economisch en sociaal vlak doordat de lokale economie opgewaardeerd wordt en lokale gemeenschappen hun voedselonafhankelijkheid kunnen verhogen. Door het engagement van Alterfin voor 2015 zullen er ongeveer bomen extra geplant worden. Die komen bovenop de bomen die het jaar voordien al geplant waren. 31

32 Bestuur en medewerks Raad van Bestuur Naam Laurent Biot Chris Claes Vincent de Brouwer Frederick De Gryse Mark Lambrechts Jean Matton Dominique Morel (voorzitster) Klaartje Vandersypen vertegenwoordigt SOS Faim België Vredeseilanden particuliere vennoten Triodos Invest scrl onafhankelijke bestuurder particuliere vennoten onafhankelijke bestuurder particuliere vennoten De bestuurders worden op de Algemene Vergadering door de vennoten gekozen en krijgen van die laatsten het mandaat om Alterfin te besturen. Het Alter- fijne team Van links naar rechts Georges Karras, Audrey Timmermans, Virgilio Scacchetti, Jean-Marc Debricon, Tom Reniers, Karin Huffer, Julie Depelchin, Irène Angot, Alex Tack, Hugo Couderé, Sofie Desmet, Caterina Giordano, Nilton Meza Pestrana, Marie Depelchin, Joan Penche, Bernard Ornilla, Jan De Grande, Flavio Raldo Laguna. Niet op de foto: Saul Castro, Mauricio Duran en Hugo Cerros. 32

33 Alterfin, een speler waar men niet omheen kan De teamleden maken deel uit van talrijke werkgroepen en internationale platforms waar de verschillende spelers uit de sector elkaar ontmoeten om de beste praktijken te identificeren en te delen, om de standaardisering daarvan te promoten, en om de evoluties en innovaties binnen de sector te bespreken. Alterfin is lid van Fairfin en Réseau Financité, Nederlands- en Franstalige netwerken in België die zich tot doel stellen om de ethiek en de solidariteit in de omgang met geld te bevorderen en zo tot een meer eerlijke en menselijke samenleving bij te dragen. Microfinanciering Alterfin neemt deel aan de belangrijkste fora over microfinanciering en is ook betrokken bij verschillende actiegroepen van het Europese platform voor microfinanciering (e-mpf). Alterfin is eveneens een actief lid van de Social Performance Task Force (SPTF), een internationaal netwerk met spelers uit de microfinanciering dat goede praktijken op het vlak van sociale prestaties wil promoten. Duurzame landbouw Alterfin neemt deel aan de belangrijkste internationale fora waarop de spelers uit de koffiesector of de biologische landbouw vertegenwoordigd zijn. Sinds 2013 vervult Alterfin de taak van ondervoorzitter van FAST (Finance Alliance for Sustainable Trade), een netwerk van landbouworganisaties en fondsenverstrekkers dat zich tot doel stelt om de financiering van de duurzame landbouw te vergemakkelijken. In 2013 hebben Alterfin en zes andere sociale investeerders CSAF opgericht (raad voor de financiering van kleine landbouwers). De leden van de CSAF komen geregeld samen om hun kennis te delen, om beste praktijken te identificeren en om normen voor de hele sector uit te werken. In 2015 zijn de leden twee keer samengekomen. Voor het eerst werd in Peru ook een regionale vergadering georganiseerd om specifieke regionale problemen te bespreken. In februari heeft de CSAF een specifieke vorming georganiseerd over het beheer van de risico s verbonden aan de koffieprijs. CSAF heeft ook vooruitgang geboekt en een aanpak uitgewerkt om in crisissituaties beter samen te werken. Verschillende leden van de CSAF die een gemeenschappelijke partner in Tanzania hebben die in gebreke gebleven is, hebben zo een akkoord kunnen sluiten dat op lange termijn tot een voor iedereen gunstige oplossing zou moeten leiden. 33

34 Financiële prestatie Balans in euro ACTIVA Balans in euro, voor toewijzing van het resultaat verschil Vaste activa % Immateriële activa % Materiële activa % Financiële activa % Vlottende activa % Netto kredietportefeuille % Beleggingen en beschikbare middelen % PASSIVA Andere vorderingen % Regularisatierekening % Pro rata interesten en dividenden: te ontvangen % Totaal activa % Eigen kapitaal % Onderschreven kapitaal % Wettelijke reserve % Reserve voor algemene risico s % Overgedragen winst % Winst van het boekjaar % Schulden % Schulden op meer dan één jaar % Schulden op minder dan één jaar % Andere schulden % Regularisatierekening % Pro rata interesten en kredieten: te betalen % Totaal passief % 34

35 Op 31 december 2015 bedroegen de totale activa van Alterfin 93,5 miljoen euro, 12% meer dan in De eigen middelen van Alterfin bedroegen op dezelfde datum 53,3 miljoen euro, tegenover 45,9 miljoen euro op 31 december Het maatschappelijk kapitaal is gestegen van 43,7 tot 50,9 miljoen euro dankzij de intrede van nieuwe aandeelhouders, maar ook dankzij bestaande vennoten die hun participatie opgetrokken hebben. De meeste partners van Alterfin hebben financiering in dollar nodig. Met het oog daarop belegt Alterfin een groot deel van het maatschappelijk vermogen (dat in euro opgehaald is) en gebruikt het die beleggingen als garantie om bij commerciële banken kredietlijnen in dollar te krijgen. Dat verklaart de toename van de beleggingen en beschikbare middelen met 18% in Die toename houdt direct verband met de groei van het onderschreven kapitaal met 16%. Dankzij de kapitaalgroei in 2015 kon Alterfin de banken hogere waarborgen bieden en daardoor bijkomende kredietlijnen in dollar verwerven. De toename van de schulden (6%) houdt direct verband met de groei van de kredietportefeuille met 6%. Omdat die twee posten van de balans voornamelijk in dollar uitgedrukt zijn, wordt de toename ervan ook beïnvloed in opwaartse zin door de waardestijging van de dollar ten opzichte van de euro. De daling van de materiële activa is te verklaren door de verkoop van het gebouw in Paraguay dat in 2013 aan ons overgedragen werd als onderpand van een in gebreke gebleven krediet. Bij de financiële activa heeft Alterfin haar participatie in het fonds Fefisol verhoogd, terwijl het nu ook een participatie van euro in Kampani heeft, een nieuw fonds dat Alterfin mee in het leven geroepen heeft (meer informatie over Kampani op p. 13). Alterfin heeft ook een waardevermindering van euro geboekt op haar participatie in het fonds Fopepro. Dat fonds had af te rekenen met een aantal problemen op het niveau van de kwaliteit van de investeringen in de landbouw, wat de ontwikkeling van het fonds afgeremd heeft en tot verliezen geleid heeft. Nu Alterfin in 2015 het beheer van Fopepro in handen genomen heeft, houdt dat de mogelijkheid in om de zaken in de loop van de volgende jaren recht te trekken. 35

36 Résultatenrekening in euro Inkomsten uit de portefeuille van Alterfin Inkomsten uit het beheer van portefeuilles voor rekening van derden Inkomsten uit consultancy en andere commissies verschil budget % % % 0 Inkomsten uit beleggingen in euro % Financiële en operationele inkomsten % Financiële lasten % Financiële marge % Personeel % Bureau en marketing % Diensten % Kosten voor de opvolging en recuperatie % van de portefeuille Operationele kosten % Bruto operationele marge % Waardeverminderingen op kredieten % Recuperatie van waardeverminderingen op kredieten % Verzekering Credendo (landenrisico) % Commissie aan het Garantiefonds % Netto operationele marge % Operaties in deviezen: nettoresultaat % 0 Uitzonderlijk resultaat % Belastingen % -364 Netto marge %

37 In 2015 bedroeg het totaal van de financiële en operationele inkomsten van Alterfin 5,5 miljoen euro, 32% meer dan in De stijging van de inkomsten uit beleggingen in euro (in het Noorden) die inkomsten bedragen 1,6 miljoen euro (+47%) houdt verband met de uitbreiding van de activiteiten, maar is ook te danken aan meerwaarden die gerealiseerd werden op de verkoop van bepaalde obligaties. De stijging van de financiële lasten (+21%) houdt verband met de groei van onze activiteiten. De operationele lasten bedroegen 1,7 miljoen euro, 36% meer dan in De verklaring daarvoor is de groei van onze activiteiten, maar ook de stijging van de kosten om kredieten in gebreke, te recupereren. Het bedrag van de in 2015 genomen waardeverminderingen, is in vergelijking met 2014 gestegen (+82%) en vertegenwoordigt 3,26% van de totale portefeuille. Een groot deel van die waardevermindering heeft te maken met een krediet dat aan een cacaocoöperatie in Peru verleend werd. Die coöperatie is in gebreke gebleven omdat krediet op korte termijn gebruikt werd om infrastructuur te financieren. Het krediet dat Alterfin verleend heeft, is nu volledig afgeschreven. Het bedrag van de notionele interest, resultaat van de toename in 2015 van het maatschappelijk kapitaal, stelt ons in staat om het bedrag van de verschuldigde belasting drastisch te beperken. Het nettoresultaat over het boekjaar 2015 bedroeg euro, 14,25% meer dan over 2014, dit ondanks de waardevermindering van 1,6 miljoen euro op onze kredietportefeuille en de waardevermindering op onze participatie in Fopepro die tot een uitzonderlijk negatief resultaat geleid heeft. 37

38 Enkele basisindicatoren Het rendement op het eigen kapitaal werd opnieuw sterk getroffen door de waardeverminderingen die we geboekt hebben om de commerciële risico s op een aantal partners in te dekken. Die waardeverminderingen werden geboekt in overeenstemming met onze procedures en het voorzichtigheidsprincipe en geven een goede weergave van het risico dat we lopen. Het rendement van de eigen Alterfin portefeuille blijft stabiel. Het rendement van de portefeuilles die we voor derden beheren, vertoont een stijging doordat we in 2015 het beheer van het fonds Fopepro volledig hebben overgenomen. Het rendement van de beleggingen in euro die we als waarborg gebruiken om kredietlijnen in dollar te krijgen, volgt de evolutie van de markt en vertoont dus een daling. Rendement Rendement op eigen kapitaal (ROE) 1,83% 1,74% Rendement van de eigen portefeuille van Alterfin 8,38% 8,14% Rendement van het portefeuillebeheer voor derden 1,44% 2,37% Rendement van de beleggingen in euro 3,03% 2,82% De operationele kosten zijn gestegen in verhouding tot de totaliteit van de activa, dit als gevolg van de beslissing om extra middelen in te zetten voor de verbetering van onze procedures en voor de recuperatie van kredieten in gebreke. Onze inkomsten blijven echter volstaan om onze operationele kosten te dekken: de operationele kosten blijven ruimschoots onder onze operationele inkomsten, wat aantoont dat we efficiënt blijven werken. Efficiëntie Operationele zelfstandigheid (waardeverminderingen inbegrepen) 135,33% 121,36% Operationele kosten /totaal van de activa 1,50% 1,83% 38

39 Over dit verslag Alterfin publiceert voor de vierde keer een geïntegreerd jaarverslag waarin de financiële, sociale en milieuprestaties van de coöperatie opgenomen worden. Dit verslag is opgesteld volgens de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI, een organisatie zonder winstoogmerk die de meest gebruikte referentieindicatoren voor de rapportering op het vlak van de duurzame ontwikkeling opgesteld heeft). De GRI-indicatoren die in dit verslag opgenomen zijn, hebben we gekozen om hun relevantie en haalbaarheid. De tabel met het overzicht van de GRI-indicatoren vindt u op p. 41. Dit rapport is opgesteld door een werkgroep waarin vertegenwoordigers van elke afdeling van Alterfin opgenomen zijn en die onder supervisie stond van de Algemeen Directeur en van de Raad van Bestuur. We hebben de inhoud van dit rapport vastgelegd op basis van de elementen die de verschillende betrokkenen belangrijk en relevant vonden: Aan onze vennoten tijdens de Algemene Vergadering op 28 maart De vennoten, alsook een aantal partners in het Noorden (Vredeseilanden, Triodos Bank, SOS Faim) zijn vertegenwoordigd in de Raad van Bestuur. In 2015 is de Raad van Bestuur zeven keer samengekomen. Onze Zuidpartners tijdens de inzameling van de indicatoren voor de sociale prestatie. Daarnaast heeft een enquête uit 2013 ons een preciezer beeld gegeven van de factoren die voor hen primordiaal zijn in hun relatie met Alterfin. De onderdelen van dit verslag waarin onze investeringen en hun sociale prestaties en milieuprestaties besproken worden, houden rekening met alle portefeuilles die op 31 december 2015 door Alterfin beheerd werden. De financiële resultaten zijn gebaseerd op de balans en de resultatenrekening van Alterfin voor het boekjaar Die resultaten en de sociale balans van Alterfin worden door KPMG doorgelicht en zijn gepubliceerd in de balanscentrale van de Nationale Bank van België. Voor meer informatie rond dit rapport, kunt u contact opnemen met Audrey Timmermans (audrey.timmermans@alterfin.be). De papieren versies van dit jaarverslag zijn gedrukt op gerecycleerd papier met milieuvriendelijke en CO 2 -neutrale inkten. Certificate Number

40 belangrijke punten voor onze stakeholders snelle uitbetaling aan de zuidpartners impact op milieu meer investeringen in afrika lange termijn relaties met de zuidpartners sociale prestatie! kwaliteit van de portefeuille! risicobeheer financiering van lokale producten technische assistentie rurale focus passende financiële producten voor de zuidpartenres allianties met ngo s, financiële instellingen, enz. behoorlijke financiële return voor de vennoten Diversiteit in de organisatie 40

41 GRI-indicatoren Algemene indicatoren Strategie en analyse G4-1 Verklaring over de relevantie van duurzame ontwikkeling 3 Organisatieprofiel pagina G4-3 Naam van de organisatie 1 x G4-4 Producten en/of diensten x G4-5 Locatie van het hoofdkantoor 44 x G4-6 Aantal landen waar de organisatie actief is 4-5 G4-7 Eigendomsstructuur en de rechtsvorm 6,8 x G4-8 Afzetmarkten G4-9 Omvang van de organisatie/ Kerncijfers 2,8,12, x externe controle G4-10 Sociale balans G4-11 Percentage medewerkers dat onder een collectieve arbeidsovereenkomst valt NBB verslag ( NBB verslag ( x x G4-12 Toeleveringsketen van de verslaggevende organisatie 8, 35 x G4-13 Significante veranderingen wat betreft omvang, structuur of eigendom 8, 12 x G4-14 Toelichting over de toepassing van het voorzorgsprincipe (milieubescherming) G4-15 Extern ontwikkelde economische, milieugerelateerde en sociale handvesten, principes of andere initiatieven die de organisatie onderschrijft of bekrachtigt 21, 33 G4-16 Lidmaatschap van verenigingen en/of (inter)nationale belangenorganisaties. 33 Materiële aspecten en reikwijdte G4-17 Alle onderdelen opgenomen in de jaarrekening en in het verslag 39 x G4-18 Proces voor het bepalen van de inhoud van het verslag 39 G4-19 Lijst van alle vastgestelde materiële aspecten 40 G4-20 Reikwijdte per aspect binnen de organisatie G4-21 Reikwijdte per aspect buiten de organisatie G4-22 Uitleg over de gevolgen van eventuele herformuleringen van eerder verstrekte informatie N.A G4-23 Significante veranderingen ten aanzien van reikwijdte, afbakening of meetmethoden Geen Betrokkenheid stakeholders G4-24 Lijst van groepen stakeholders 39 G4-25 Basis voor inventarisatie en selectie van stakeholders 39 G4-26 Benadering voor het betrekken van stakeholders 39 G4-27 Voornaamste onderwerpen en vraagstukken die naar voren zijn gekomen door de betrokkenheid van stakeholders 40 41

42 Algemene indicatoren Verslagparameters G4-28 Verslagperiode 39 pagina externe controle G4-29 Datum van het meest recente verslag 39 G4-30 Verslaggevingscyclus 39 G4-31 Contactpunt voor vragen 39 G4-32 GRI-overzichtstabel met overzicht van de behandelde indicatoren G4-33 "Beleid en huidige praktijk met betrekking tot externe controle voor het verslag 39 Bestuursstructuur G4-34 Bestuursstructuur van de organisatie 8,15,32 x Ethiek en integriteit G4-56 Waarden, principes, standaarden en normen van de organisatie 7,11 Materiële aspecten vastgesteld door onze stakeholders Economische prestatie Eerlijke financiële return voor aandeelhouders 8,36 x Risicobeheer/ kwaliteit van onze portefeuille x Sociale prestatie Sociale prestatie van onze partners 20-21,26-27 Landelijke gebieden 11, 13, Relatie op lange termijn met de partners 11 Regionale ontwikkeling in Afrika 12 Aangepaste financieringsproducten voor onze partners 13 Technische ondersteuning 14,27 Lokale producten financieren Milieuprestatie Totale emissie van CO Verminderen van milieu-effecten Verslag opgesteld volgens de GRI (Global Reproting Initiative) richtlijnen - G4 - Essentiële criteria ( optie Core. Meer informatie op 42

43 43

44 V.U. Alterfin cvba Jean-Marc Debricon Haachtsesteenweg 159, B-1030 Brussel O.N maart 2016 Haachtsesteenweg 159 B-1030 Brussel