Projectplan Pesserma Noord

Transcriptie

1 Projectplan Pesserma Noord

2 Projectplan Organisatie Auteur Functie Contact Versie Waterschap Reest en Wieden Arnoud Doornbos Gert Jan Pool Technisch adviseur Eelerwoude Projectmedewerker Water-Op-Maat of Definitief Datum 24 februari 2015

3 Colofon Projectplan Pesserma Noord Opdrachtgever Waterschap Reest en Wieden Status Definitief Auteur Arnoud Doornbos Gert Jan Pool Gecontroleerd door: Jan Klappe, medewerker advies en vergunningen Meppel, Waterschap Reest en Wieden Blankenstein 540 Meppel Tel Waterschap Reest en Wieden. Alle recht voorbehouden.

4

5 Inhoudsopgave 1. DEEL I - AANLEG OF WIJZIGING VAN BEEKDAL PESSERMA Aanleiding en doel Ligging en begrenzing plangebied Problematiek vs. kansen Doelstellingen Ecologische verbindingszone (EVZ) Waterschap Reest en Wieden (Waterbeheerplan ) Kader Richtlijn Water (KRW) Diverse andere beleidsstukken Beschrijving van de waterstaatswerken (= gewenste situatie) Peilgebied & inrichtingseisen Algemeen Boerenveensche plassen Oude Diep Pesserma Noord & Zuid Hoogeveen Beschikbaarheid gronden Effecten van het plan Positieve effecten Negatieve effecten Monitoring van de effecten Uitvoering Beschrijving van de te treffen voorzieningen, gericht op het ongedaan maken of beperken van nadelige gevolgen Beperken nadelige gevolgen van het plan Beperken nadelige gevolgen van de uitvoering Financieel nadeel Legger, beheer en onderhoud Legger van waterstaatswerken Beheer en onderhoud Samenwerking Deel II - VERANTWOORDING Verantwoording op basis van wet- en regelgeving Waterwet Kaderrichtlijn Water Waterbeheer 21 e eeuw (WB21) Flora en Faunawet Verdrag van Malta (archeologie) Verantwoording op basis van beleid Waterschap Reest & Wieden Waterbeheerplan Regionaal Bestuurlijk Overleg Rijn Oost: Zoetwatervoorziening Oost-Nederland (ZON) Verantwoording op basis van overig beleid Structuurvisie Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte Bestemmingsplan Buitengebied Omgevingsvisie Drenthe (actualisatie 2014) Beekdalenvisie Benodigde vergunningen en meldingen Vergunningen Meldingen DEEL III RECHTSBESCHERMING Korte procedure DEEL IV - BIJLAGEN... 39

6 Projectplan Waterwet voor de aanleg of wijziging van een waterstaatswerk Artikel 5.4 Waterwet Toelichting op projectplan Leeswijzer Het ontwerp projectplan Pesserma Noord bestaat uit vier delen. In deel I wordt beschreven wat het waterschap gaat doen en hoe het werk wordt uitgevoerd. Deel II geeft een toelichting op waarom dit werk wordt uitgevoerd. Dit deel is, met andere woorden, de onderbouwing van het plan. Deel III geeft informatie over de rechtsbescherming en de procedures, en deel IV bevat rapporten en onderzoeken die voor het plan van belang zijn. Daar waar waterstaatswerken met coderingen worden genoemd, corresponderen deze nummers met de Legger van waterstaatswerken van het waterschap Reest & Wieden, zoals opgenomen in bijlage 8.

7 1. DEEL I - AANLEG OF WIJZIGING VAN BEEKDAL PESSERMA 1.1 Aanleiding en doel De gebiedsontwikkeling in het Oude Diep is in volle gang. De kracht van alle gerealiseerde plannen in het Oude Diep tot nu toe zijn gebaseerd op de goede onderlinge samenwerking tussen de partners in het gebied. De Pesserma Noord is een vervolg van de Eerste Fase Pesserma. In de Pesserma heeft Stichting Het Drentse Landschap meer eigendommen verworven na realisatie van de Eerste Fase Pesserma. Het werk bestaat voor 95% uit realisatie van waterdoelen. Het Drentse Landschap stelt haar eigendommen (ongeveer 44 hectare) ter beschikking. Deze nieuwe situatie maakt het mogelijk om doelen te behalen op gebied van Kaderrichtlijn Water (KRW), Waterbeheer 21 e eeuw (WB21) en natuurdoelen. Afbeelding 1: Locatie werkzaamheden 7

8 1.2 Ligging en begrenzing plangebied Het Oude Diep is van oorsprong een langzaam stromende meanderende beek. De oorsprong van de beek ligt in het natuurgebied Mantinger Bos en Weiden, en stroomt ten zuiden van Echten uit in de Hoogeveensche Vaart. De oorspronkelijke beek liep tot aan Meppel. Door de aanleg van de Hoogeveensche Vaart (17e eeuw) en het Linthorst Homankanaal (20e eeuw) is het Oude Diep geknipt in verschillende gedeelten. Voor de landbouwkundige ontginning van de heidevelden is de beek op de meeste plaatsen aangepast en recht getrokken om een snelle waterafvoer te realiseren. Het projectgebied ligt in zijn geheel in de gemeente Hoogeveen en omvat de huidige loop, inclusief oevers en onderhoudspaden van het Oude Diep, vanaf de Diepweg te Stuifzand in zuidelijke richting. Vanaf daar loopt het gebied langs de Secteweg in Stuifzand en eindigt het projectgebied in de Pesserma. Buiten één inrichtingsmaatregel is de A28 de grens van het werkgebied. De noordwestelijk gelegen Boerenveensche plassen aan de Kerkweg te Pesse zijn eveneens onderdeel van het project. De exacte werkgrenzen zijn opgenomen in de inrichtingstekening in bijlage 1, op afbeelding 1 is de locatie van de werkzaamheden weergegeven op de topografische kaart. Daarop is eveneens te zien dat er ook nog werkzaamheden worden uitgevoerd aan het Oude Diep, nabij de snelweg A Problematiek vs. kansen Onvoldoende berging (WB21) In het Oude Diep moet voldoende bergingscapaciteit worden gerealiseerd om ongewenste peilstijgingen in het benedenstroomse gebied bij Hoogeveen en in de aangrenzende landbouwpercelen te voorkomen. In het rapport Van visie naar maatregelen heeft het Waterschap aangegeven dat voor het gebied tussen het Linthorst Homan-kanaal en de Hoogeveensevaart een regionale bergingsopgave bestaat voor m3. In de stadsrand is al een capaciteit van m3 gerealiseerd. In de Pesserma is een opvang voor m3 aanwezig. Dit betekent dat nog m3 bergingscapaciteit moet worden gerealiseerd. Kans op verkeersslachtoffers In het projectgebied zijn wegen / spoorwegen aanwezig die op dit moment niet passeerbaar zijn voor landgebonden dieren. Hierdoor bestaat de kans op verkeersslachtoffers. Waterhuishouding ingericht op landbouw Het Oude Diep is in het plangebied een ruime bak, waardoor het water snel afvoert. Op het Oude Diep komen meerdere watergangen tot afstroming. Deze watergangen zorgen voor de afwatering van de achterliggende landbouwgronden en bebouwingen van Stuifzand. Het beekwater is zeer voedselrijk, met hoge fosfaat- en nitraat gehalten. Relatie beekdal en flanken verstoord De Boerenveensche Plassen liggen ten noordwesten van de Pesserma, op de flank van het beekdal. Dit gebied is tot de jaren 80 grotendeels in gebruik geweest als landbouwgrond. In het verleden zijn de meststoffen van deze gronden afgespoeld naar de lager gelegen plassen. Daar zorgden deze stoffen, in combinatie met een wisselend waterpeil voor de groei van pitrus. Het water van de omringende landbouwgebieden liep tot voor kort dwars door het gebied, via de langs de Kerkweg parallel lopende watergang, nummerwod4-68-c. In de 90-er jaren is deze watergang beduikerd over een lengte van 750 meter met betonnen duikers van 0,50? 0,60 x 0,50 meter (= duiker OD C- 14). Een klein deel van het water loopt dus nog door het gebied. De landschappelijke en eco-hydrologische relatie tussen het beekdal en de flanken is nu niet optimaal. Via diverse laagtes, sloten en stuwen loopt het water uit de Boerenveensche plassen versneld naar het gekanaliseerde Oude Diep via watergang, nummer WOD4-68-B. Deels al ingericht In 2005 is een inrichtingsplan opgesteld voor de Pesserma 1 e fase (Engelsman e.a., 2005). In is een deel van de Pesserma heringericht. Daarbij zijn op een enkele plek natuurvriendelijke oevers (NVO s) aangelegd, is een meanderende watergeul gemaakt en een noodwaterbergingsgebied

9 van m3 gerealiseerd. De loop van de meander en de grootte van de waterberging werden toen bepaald door de grondposities. Daardoor is toen bijvoorbeeld de meander noodgedwongen door een zandkop gelegd. Een deel van de aangelegde NVO s voldoet nog niet aan de KRW. Nieuwe grondpositie biedt kans voor meer herstel Stichting Het Drentse Landschap heeft recent nieuwe gronden verworven langs het Oude Diep ten noorden van de 1 e fase Pesserma. Dit biedt de kans om een groter deel van het Oude Diep te voorzien van een natuurlijker dynamiek, een volledige passeerbaarheid en voldoende berging. Doordat nu inrichtingsmaatregelen kunnen worden getroffen in een groter gebied, kunnen de maatregelen uit 2005 worden afgemaakt: een groter deel van de beek kan meanderen, via laag gelegen delen. Hierbij kan de hoofdstroom in de Pesserma worden gelegd waarmee aan de KRW-doelstelling wordt voldaan; de bergingscapaciteit komt op het gewenste niveau (van m3 naar m3); het oorspronkelijke reliëf en de openheid blijven behouden; het NVO aan de zuidzijde van de Pesserma wordt als stromende beek ingericht binnen de hier aanwezige EHS zone. Daarmee is ook dit deel van het Oude Diep KRW-proof ; en ook de ingerichte delen (ten noorden van de Pesserma), worden veilig passeerbaar voor vissen en andere dieren. Realisering natuurlijk beekdal Met de in dit projectplan beschreven herinrichting van de Pesserma komt het herstel van het totale beekdal dichterbij. De waterloop kan na uitvoering van de plannen meer meanderen, stromen en heeft natuurlijke oevers. Daarbij komt zoals in hoofdstuk 1.1 beschreven- een grotere capaciteit voor waterberging. De maatregelen verhogen de aantrekkelijkheid van het dal als leefgebied voor aan beken gebonden plant- en diersoorten. De beek wordt passeerbaar voor vissen en andere dieren. De aangrenzende landbouw op de flanken en in het dal profiteert ook van deze ontwikkeling mee. De berging van een wateroverschot in extreme WB21-omstandigheden vindt namelijk plaats in de aanwezige gebieden met een natuurfunctie. Dit is minder schadelijk voor de landbouwsector. Al deze aspecten horen bij een natuurlijk beekdal. Tegelijk ontstaat een voor recreanten aantrekkelijk landschap. Daartoe worden ook de huidige duikers in het Oude Diep landschappelijk ingepast. De geplande maatregelen in het gebied Boerenveensche plassen maken ook onderdeel uit van de Pesserma Noord. 1.4 Doelstellingen Ecologische verbindingszone (EVZ) Het Oude Diep is aangewezen als onderdeel van de ecologische hoofdstructuur. De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) is een landelijk netwerk van natuur- en agrarische gebieden met een speciale natuurkwaliteit. Het netwerk bestaat zowel uit afzonderlijke natuurgebieden als uit verbindingszones die deze natuurgebieden met elkaar verbinden. Belangrijke natuurgebieden die deel uitmaken van de EHS zijn onder meer Nationaal Park Dwingelderveld, Nationaal Park Het Drents-Friese Wold, de grote boswachterijen in Midden-Drenthe, het waterbergingsgebied De Onlanden, het hoogveenreservaat Bargerveen, de Drentse Aa, de Hunze en de Reest. Niet alleen al sinds jaar en dag bestaande natuurgebieden maken deel uit van de EHS, ook nieuwe' natuurgebieden vormen er een onderdeel van. Deze terreinen bieden kansen voor de terugkeer van bijzondere planten- en diersoorten. Goede voorbeelden zijn de Oelmers bij Elp en beekdalgraslanden van het Oude Diep. In onderstaande plankaart EHS worden voor het projectgebied Pesserma twee natuurdoeltypen genoemd: Nat schraalgrasland (3.29) en Dotterbloemgrasland van beekdalen (3.30). Deze zijn opgenomen in bijlage 6. Maatregelen in het project zijn vooral gericht op het verbeteren en creëren van omstandigheden voor de natuurdoeltypen. Het eigenlijke beheer en onderhoud van het terrein zijn in even grote mate van belang voor het daadwerkelijk realiseren van de doelstellingen genoemd in de bijlage. 9

10 Afbeelding 2: Plankaart EHS (bron: website provincie Drenthe) De zone waarin de Pesserma ligt is aangewezen voor de biotopen en soorten van beken / stromende waterlopen en beekdalen met natte bosjes. Om als zodanig te kunnen functioneren, moet de beek een ononderbroken verbinding vormen tussen boven- en benedenloop. Daarnaast moet de beek natuurlijke oevers hebben. Tenslotte moet de relatie met de nabijgelegen heide en bosgebieden op de flanken wordt hersteld. De zonevoorbeeldsoorten zijn: bermpje, snoek, ringslang, libellen, groene kikker, boommarter en eikpage Waterschap Reest en Wieden (Waterbeheerplan ) In het waterbeheerplan (WBP) is per stroomgebied aangegeven wat voor het te voeren beleid en peilbeheer de te bedienen functies zijn. Voor de Pesserma geldt de functie Natuur. Het te voeren peilbeheer en onderhoud zijn dus ondersteunend aan deze functie. Direct bovenstrooms en benedenstrooms heeft het stroomgebied van het Oude Diep de functie Landbouw en landschap waardoor de maatregelen in het projectgebied geen negatief effect op de omliggende landbouwfunctie mag hebben.

11 Afbeelding 3: Functiekaart Oude Diep In afbeelding 3 is een overzicht te zien van de functies zoals deze in het WBP voor het stroomgebied Oude Diep zijn bepaald. De kaart is een gedetailleerde uitwerking van de functiekaart uit het Provinciaal Omgevingsplan (POPII, 2004) van de provincie Drenthe Kader Richtlijn Water (KRW) Het waterlichaam Oude Diep behoort tot de KRW-categorie: Rivieren, type R5; langzaam stromende middenloop/benedenloop op zandbodem (RBO Rijn-Oost, 2004). Oorspronkelijk betreft het een langzaam stromende meanderende beek. De oorsprong van deze beek ligt in het natuurgebied Mantinger Bos en Weiden. Het Oude Diep stroomt ten zuiden van Echten uit in de Hoogeveensche Vaart. Het projectgebied maakt dus deel uit van het waterlichaam Oude Diep. Met de huidige inrichting en het gevoerde peilbeheer kan de waterhuishouding - vanuit een ecologisch standpunt- nog niet optimaal worden geregeld. De afvoer van de aangekoppelde bovenloop kan 11

12 namelijk niet volledig worden afgevoerd op de middenloop. Onder normale omstandigheden moet de bovenloop afwateren met een debiet van maximaal 0,85 m3/sec. Bij een groter afvoerdebiet wordt het restant afgevoerd via het Linthorst-Homan kanaal. Ondanks de in 2002 gerealiseerde aankoppeling wordt tot op heden slechts 0,10 m3/sec afgevoerd vanuit de bovenloop. Dit komt doordat in het benedenstroomse gedeelte van de beek (tussen Hoogeveen en het Linthorst-Homan kanaal) nog niet alle noodzakelijke aanpassingen (beekprofielen, bergingsgebieden en waterpeilen) zijn uitgevoerd. Over een lengte van 6,4 kilometer beektraject zijn inmiddels maatregelen getroffen. Bij het ontwerp hiervan vormden natuur, ecologie en Waterbeheer 21e eeuw (WB21) de belangrijkste uitgangspunten. Voor de overige 3,2 kilometer is herinrichting gewenst om de afvoer van de bovenloop te kunnen verwerken. Knelpunten KRW Het Oude diep is over de gehele lengte sterk aangetast ten opzichte van de natuurlijke situatie. Veel meanders zijn verdwenen. Het waterhuishoudkundige systeem voldoet aan de landbouwfunctie rondom de beek. De beek heeft echter ook een ecologische functie en ten aanzien van deze functie voldoet het systeem niet aan een (half)natuurlijke beeksysteem. De beek is gekanaliseerd en genormaliseerd, waardoor lengte- en dwarsprofiel geen variatie meer hebben. Bovendien is het dwarsprofiel over gedimensioneerd, wat in combinatie met regulatie (peilbeheer door middel van. stuwen) zorgt voor een te lage stroomsnelheid. Vooral in de zomer is de afvoer laag. Er wordt dan ten behoeve van de landbouw water aangevoerd. Door het vaste eentonige profiel is er nauwelijks ruimtelijke variatie in stroomsnelheid, zoals rustig stromende tot stilstaande plekken en plaatselijk stroomversnellingen. Hierdoor ontbreekt variatie in structuren (zoals steile, flauwe en overhangende oevers, zandbanken, grindbedden, etc.). Een groot deel van de (onderwater-) oevers is stijl en biedt geen geschikt habitat voor natuurontwikkeling. Door over dimensionering en peilregulatie treedt nauwelijks nog inundatie op. De beek ligt voor het grootste deel in open gebied waardoor er geen beschaduwing is en er nauwelijks organisch materiaal (bladpakketten, takken en boomstammen) in de beek aanwezig is. Er zijn geen bomen op de oever om te zorgen voor dynamiek en variatie in de watergang, zoals structuren langs de beek (boomwortels) en in de loop zelf (ingevallen bomen, takken en blad). Hierdoor ontbreken kenmerkende soorten van stromend water. Ook soorten die op vaste substraten, zoals grind, takken en stammen leven ontbreken grotendeels. Macrofaunasoorten die leven van grof detritus (afgebroken ingevallen blad) zijn onvoldoende aanwezig. De aanwezige stuwen beperken de mogelijkheden voor migratie van vissen en sommige macrofauna en de uitwisseling tussen populaties. De beek heeft veel waterplanten door de langzame stroming en de openheid. Intensief onderhoud zorgde in de beek voor een afname in abundantie en diversiteit van de vegetatie. Dit heeft ook effect op de macrofauna en vissen, doordat veel dieren meegenomen worden en doordat habitat verdwijnt. Inmiddels is het onderhoud geëxtensiveerd maar dit leidt in de bovenloop tot dichtgroeien met waterplanten. Voor het projectgebied geldt dat er een goede start is gemaakt met het creëren van de voorwaarden voor een herstel van het systeem. Zo is de bestaande meander, nummer WOD4-50-AAA, door de Pesserma een stuk kleiner gedimensioneerd dan de hoofdloop, watergang nummer WOD4_0). Het onderhoud gebeurt ook op een minder intensieve manier. Door de positie van de watergang ten opzichte van de stuw, nummer OD4-50-A, in de hoofdloop is er een duidelijke kans om deze stuw via de Pesserma passeerbaar te maken. De gronden in de Pesserma zijn nu in eigendom en beheer van Stichting het Drentse landschap. Hierdoor kunnen peilbeheer en onderhoud nog verder worden afgestemd op een natuurlijk regime. Op dit moment is de watergang door de Pesserma niet overal en altijd watervoerend. Het water staat het gehele jaar stil en de waterdiepte neemt steeds verder af door verlandingsprocessen. Dit maakt duidelijk dat het huidige Pesserma nog niet optimaal bijdraagt aan een ecologisch goed functionerend beekdallandschap. Vanuit de KRW is er de verplichting om de ecologische kwaliteit te monitoren. Dat leidt tot onderstaande resultaten: Kwaliteitselement 2014 Macrofauna Matig Macrofyten Goed

13 Vissen onvoldoende Fosfaat (totaal in Matig mg/l) Stikstof (totaal) Goed ph Goed Chloride (mg/l) Goed Zuurstof (%) Goed Temperatuur ( C ) Goed Tabel 1: resultaten ecologische monitoring KRW (bron: achtergronddocument KRW Reest & Wieden 2 e planperiode ) Chemisch zijn er geen grote knelpunten voor het Oude diep: Fosfaat scoort net onder de maat. Van de biologische elementen voldoen de onderdelen Macrofauna en vissen niet, een globale opsomming van de redenen is: Weinig tot geen stroming Soms hoge piekafvoeren (negatieve effecten voor macrofauna en jonge of slecht zwemmende vis) Weinig geschikt habitat Segmentatie van leefgebied (stuwen voor vis, verplaatsingsproblemen door landbouwgebied voor macrofauna) Geen structuren in het water (bomen, variatie in Hydro morfologie, takken, bladeren etc.) Volledig ontbreken van schaduwval van beek Onnatuurlijk peilbeheer Maatregelpakket KRW in oude diep Vanuit het beleidsthema KRW is door Waterschap Reest en Wieden een groslijst met mogelijke maatregelen opgesteld die kunnen bijdragen aan een betere ecologische kwaliteit van het Oude diep. Samen met de meest recente inzichten in effectieve KRW maatregelen leidt dit tot een volgende opsomming van wenselijke maatregelen in het projectgebied Pesserma: Natuurvriendelijker inrichten / hermeanderen beekloop: deze term is een samenvattend term voor de Hydro morfologische aanpassingen van de watergang in de Pesserma en het zuidelijk gelegen EHS-tracé. Hieronder vallen: Het verkleinen van het doorstroomprofiel: dit heeft als ecologisch doel om de stroomsnelheid wat te verhogen en op gematigde schaal laten toestaan van beekerosieprocessen. Dit vormt de basis voor: het aanbrengen (of het laten ontstaan) van afwisseling in het doorstroomprofiel (ondieptes, binnen en buitenbochten, diepere kuilen etc.). het aanbrengen van een overstroombaar deel van de Pesserma (afbeelding 4). Bij hogere afvoeren stroomt dit deel van de Pesserma mee om de stroomsnelheden in de afvoer te beperken. In het voorjaar kunnen deze miniuiterwaarden door paaiende vissen worden gebruikt. Afbeelding 4: Principeprofiel overstroombaar deel het vispasseerbaar maken van de stuw, nummerod4-50-a (= stuw Stuifzand). Door de volledige afvoer door de Pesserma te laten stromen en een combinatie van vismigratievoorzieningen aan te brengen, is de stuw in de hoofdloop van het Oude Diep vispasseerbaar te maken. het creëren van beschaduwde delen van de beekloop in de Pesserma: door het laten ontstaan van ruigtes en kleine bosschages langs de beek (beek begeleidend bos) is een deel van de 13

14 beek beschaduwd. Hierdoor zal op die plekken een variatie in vegetatie optreden wat een gewenst effect op de gehele ecologie heeft. Invallend blad en twijgjes creëren micro Habitats voor diverse beek specifieke macrofaunasoorten. extensief onderhoud in en rond de beek. Minder maaien kan een positief effect hebben op de ecologie van een beek. Naar verwachting kunnen meerjarige vegetatiestructuren bijdragen aan 'micro meandering. Het water zal zich in de bestaande beekloop langs de vegetatie werken wat een positieve afwisseling in stroming kan hebben. Daarnaast heeft maaien stress verhogend effect op allerlei levensvormen, en kan het maaien zelf schade aan planten en dieren opleveren. Het is overigens niet wenselijk dat de beek volledig dichtgroeit. Een goede afstemming met maaidiensten (van zowel waterschap als Drents landschap) is een vereiste. het aanbrengen of laten liggen van bomen, takken en blad. Bomen en alles wat uit bomen in het water valt, brengt structuur in het water. Sommige dieren leven direct op hout in water, andere dieren en planten profiteren van stromingsvariatie rond de bomen, takken en bladeren in het water. Door de ligging en constructie van het projectgebied is er de ruimte (in waterbeheer) om hout in de beek toe te passen en toe te staan Diverse andere beleidsstukken In de Nieuwe Kijk op het Oude Diep (Glastra, 1995), de Gebiedsvisie Middenveld en het POPII is aangegeven dat het beekdalsysteem van het Oude Diep weer op een natuurlijke wijze moet kunnen functioneren en als zodanig beter herkenbaar moet zijn. Dit betekent dat de hydrologische samenhang tussen beekdal en beekloop moet worden hersteld. Dit kan bijvoorbeeld door het herstel van processen als kwel, meandering en van de eco(hydro)logische relatie met de Boerenveensche plassen. Een natuurlijk functionerende beek is een vrij optrekbare beek met een natuurlijk, ondiep en meanderend profiel. Een dergelijk profiel biedt mogelijkheden voor veel diersoorten om langs de beek te trekken en te leven. Ook krijgen de van oorsprong voorkomende vochtigere vegetaties weer een kans. Voor het gebied zijn door de Provincie Drenthe de volgende natuurdoeltypen aangewezen: langzaam stromende midden- en benedenloop; nat, matig voedselrijk grasland; droog schraal grasland van hogere gronden; bloemrijk grasland van het zand- en veengebied; bos van bron en beek: beekdal gronden mogen in de GGOR-winter en zomersituatie inunderen en het ontwerp beekdal-beek moet voldoen aan Provinciale EHS doelstellingen van Verbindingszone 6: Oude Diep door middel van een natuurlijke vormgeving van de beek en het opheffen van barrières. De verbindingsstructuur is afgestemd op de volgende voorbeeldsoorten en maatregelen: type Nat: bermpje, snoek, ringslang en otter -> meandering, poelen, bypass, vistrap; type Vochtig: libellen, groene kikker, heikikker en waterspitsmuis -> natte graslanden, ooibos en poelen; type Bossig: boommarter, eikepage, eekhoorn en das -> droge delen (kaden) en overgangen met afwisselende vegetatie (grassen en ruigten) met schuilplaatsen (bosjes). In bijlage 7 zijn ecologische sfeerbeelden opgenomen die in de Pesserma Noord worden nagestreefd. 1.5 Beschrijving van de waterstaatswerken (= gewenste situatie) In dit hoofdstuk volgt de beschrijving van het herinrichtingsplan. De hieronder te geven beschrijving van de waterstaatswerken en de gewenste situatie zijn onderverdeeld in algemene inrichtingsmaatregelen en maatregelen per deelgebied: Boerenveensche Plassen; Oude Diep; Pesserma Noord en Zuid; Hoogeveen;

15 Deze deelgebieden zijn eveneens te vinden op de inrichtingstekening in bijlage 1, net als de overige tekeningen: Bijlage 2: op te schonen watergangen; Bijlage 3: profielen; Bijlage 4: detail aanpassing beek; Bijlage 5: vispassages; Waar in dit projectplan waterstaatswerken worden benoemd in nummers, corresponderen deze met de opgenomen Legger van waterstaatswerken van het waterschap Reest & Wieden in bijlage Peilgebied & inrichtingseisen De afmetingen van de natuurlijke overloop naar bergingsgebied Pesserma Noord en de uitgangspunten voor het technisch ontwerp: 1. te handhaven maaiveld natuurlijk beekdal Pesserma = m+ N.A.P. = overloophoogte in gebruik bij T=100 (WB21-norm) 2. bodemhoogte nieuwe beek = meter + N.A.P. 3. instroom beek - nieuwe beekdal oever meter breed = meter +N.A.P. = overloophoogte in gebruik bij T=0.5 (50% dagen per jaar = halve maatgevende afvoer ) T=100 (WB21-norm) Voorgaand technisch ontwerp en bijbehorend natuurlijk beheer (lees stromend water inclusief vegetatie op oevers en in de beek), levert het volgende ontwerp waterpeilen op ter hoogte van de instroom: laagste peil bij lage afvoeren = zomerperiode = MIN => circa meter +N.A.P. = GGOR peil nieuwe situatie waterpeil onder normale Q afvoer = halve maatgevende afvoer = winterperiode = MAX => meter +N.A.P. = GGOR peil nieuwe situatie(i.v.m. 0,70 meter drooglegging landbouw ophogingen bij boer Jansen van meter naar meter +NAP onder extremere afvoersituaties, groter dan de GGOR) waterpeilen onder WB21-omstandigheden bij T=1 (Maatgevende Afvoer = geen GGOR-peil) tot T=100 => van MIN/MAX tot aan een maximaal peil => circa meter meter + NAP Dit leidt tot de volgende ontwerpeisen aan de technische infrastructuur: Kades (waterkeringen): langs de beek en de berging ontwerp = meter + N.A.P., aanbrengen met overhoogte op meter +N.A.P Algemeen Ten behoeve van de waterkwaliteit worden de bestaande watergangen opgeschoond (bijlage 2). Het vrijkomende materiaal wordt in het project verwerkt. 15

16 1.5.3 Boerenveensche plassen Afbeelding 5: deelgebied Boerenveensche plassen De maatregel in de Boerenveensche Plassen zijn gericht om het landbouwwater gescheiden te houden van dit natuurgebied. Voor een landschappelijke inpassing en het vasthouden van gebiedseigen water worden nieuwe natuurlijke hoogtes aangebracht (A1 A1 t/m A4-A4 ). Dit worden de toekomstige peilvaksgrenzen. De ophoging aan de westzijde wordt daarbij als bossingel aangeplant. Tevens komt hier een parkeerplaats voor recreanten met plaats voor circa 6 8 auto s. Aanpassingen stuw S1 (OD4-68_B_6 - peilgebied MV138) In bijlage 9 is een kaart opgenomen met de huidige peilgebieden. In de bestaande situatie heeft stuw S1 een MIN/MAX peil van 11.70/11.70 meter +NAP. In de bestaande GGOR-kaart (OPK/OPB) van Reest en Wieden is voor de NIET verstelbare stuwen een MIN/MAX peil weergegeven, gelijk aan de drempelhoogte van de betreffende stuw. In afvoersituaties gaat in de praktijk echter circa 0,40 meter over de drempel heen. Daarmee wordt het MAX peil op de kaart dus niet conform de praktijk

17 weergegeven. In het projectplan is bij stuw S1 een nieuw MIN/MAX peil bepaald van 11.70/12.10 meter +NAP op basis van de werkelijk maximaal voorkomende waterstand onder GGORomstandigheden. De te renoveren stuw wordt voorzien van een bedienbare stuwklep om voldoende tegendruk te leveren vanuit de open watergang, nummer WOD4-68-B, langs de spoorbaan Meppel Groningen naar het natuurgebied toe. De stuwinstelling wordt toekomstig dus geregeld tussen en meter +NAP. Het stuwpeil wordt ingesteld afhankelijk van de gewenste waterstand in de Boerveense Plassen en wordt mede in overleg met het Drents Landschap bepaald. Mede door grondverwerving van Stichting Het Drentse Landschap hebben de laagst gelegen percelen een natuurfunctie gekregen. Omstreeks1990 is de bovenstrooms gelegen watergang, nummer WOD4-50-AAA, gelegen in het natuurgebied Boerenveensche plassen, geheel beduikerd over een lengte van 750 meter (in/uitstroomhoogte = 11.90/11.85 meter + NAP). De eerstvolgende hoogst gelegen dam met duiker met een landbouwkundige functie heeft een bodemhoogte van meter + NAP en waterpeil van circa meter + NAP tijdens afvoer in de betreffende watergang onder GGOR omstandigheden. Met het nieuw in te stellen waterpeil van meter + NAP behoudt de landbouw de bestaande drooglegging terwijl het natuurgebied over de gehele spoorslootlengte van circa 750 meter op termijn kan profiteren van een maximaal 0,40 meter hoger oppervlaktewaterpeil. Aanvullende werkzaamheden op basis van voorgestelde herinrichting: 1) De oostelijke spoorsloot laten afwateren benedenstrooms stuw (1) door aanleg van 2 pvd duikers met een diameter van 0,30 meter om de stuw heen. De duikers aanbrengen op een hoogte van b.o.b. van meter + NAP. De exacte lengte dient in het veld nog bepaald te worden. Mede met deze maatregelen wordt de waterafvoer en landbouwkundige drooglegging voor de familie Jansen iets verbeterd waardoor de landbouwkundige percelen niet meer inunderen. Als peilscheiding van peilgebied nummer MV175 en MV138 worden 2 vaste dammen tussen de 2 duikers en watergang aangebracht. 2) Na uitvoering van het project worden de peilvakgrenzen van de peilvakken MV175 en MV138, en MIN/MAX peilen aanpassen van naar meter + NAP en de spoorbaan als nieuwe peilvakgrens opnemen. De kadastrale percelen HGVOO-V00283, HGVOO-V00265, - V00272 en HGV00-T02145 vallen na uitvoering van de werkzaamheden onder peilvaknummer MV175 in plaats van MV138. 3) De Boerenveensche plassen als apart peilvak opnemen op de legger van waterstaatswerken, met een natuurlijke MIN/MAX peilen (voorstel is / meter + NAP) en maximaal WB21 waterstand van meter + NAP (T=100) begrenzing op kade hoogte via een betonnen overloop). 5. Langs de spoorsloot: Boerenveensche plassen noordzijde Kerkweg: de natuurlijke ophoging is in de planfase voorzien op de al aanwezige, voormalige zandweg, de Dooddijk en geeft bescherming tegen versnelde afvoer uit het vernatte GGOR - gebied onder WB21- omstandigheden T=10/T=25 en T=100. Daarnaast voorkomt de ophoging dat eutroof landbouwwater terugstroomt in de aangrenzende zure vensystemen Boerenveensche plassen. 6. Aanwezige bossingel kappen in verband met de natuurlijke ophoging op de voormalige zandweg. Afmetingen nader te bepalen, de hoogte van de waterkering is minimaal meter + NAP. Eigendom gronden Alle inrichtingswerkzaamheden vinden plaats op eigendom van het Waterschap Reest & Wieden gemeente Hoogeveen en / of Stichting Het Drentse Landschap. 17

18 1.5.4 Oude Diep Afbeelding 6: deelgebied Oude Diep Kroosbalk Ten behoeve van de waterkwaliteit wordt bovenstrooms een kroosbalk aangebracht bij de bestaande vistrap. Dit betreft een kroosbalk van het type Bolina vuilbarrier conform de specificatie in bijlage 10. Landbouw: ophogen percelen Vanwege de Pesserma Noord is een analyse gemaakt van de aanwezige landbouwpercelen. Om voldoende drooglegging te garanderen worden percelen van een drietal landbouwers opgehoogd naar de maaiveldhoogtes conform onderstaande lijst, inclusief de overhoogte: Janssen Schepers-Timmerman Strijker meter NAP meter NAP meter NAP In bijlage 11 is een analyse van deze ophoging opgenomen. Stuw S2: aanpassingen stuw (OD B-4) Deze bestaande vaste stuw heeft een MIN/MAX peil van 11.45/11.45 meter + NAP. Betonrenovatie van deze stuw is noodzakelijk. Om te zorgen dat dit landbouwkundig beheerde peilvak, nummer MV168, niet afhankelijk is van de ecologische landbouwkundig beheerde beek in dit deelgebied

19 worden de gronden opgehoogd naar meter + NAP. De landbouw krijgt mede hierdoor een drooglegging van ruim 1.00 meter in plaats van de huidige meter. Dit betekend dat de percelen van eigenaren Strijker en Schepers-Timmerman worden opgehoogd conform de hierboven genoemde NAP hoogtes van meter + NAP. De landbouwgronden op de flank zijn dankzij de dikkere teelaarde laag minder gevoelig voor natte- en droge omstandigheden. De benedenstrooms van de stuw gelegen watergang kan worden verondiept tot een maximale bodemhoogte van meter + NAP tussen de bestaande boveninsteek, tot aan de beek maaiveldvolgend meter + NAP. KRW Een groot deel van het Oude Diep wordt omgevormd tot een meander, en de bestaande oevers worden natuurvriendelijk gemaakt (bijlage 3, profiel B3-B3 ). Vervangen duiker door brug (Kerkweg) De huidige duiker, nummer OD-04-W-42, onder de Kerkweg vormt een barrière voor landgebonden diersoorten. Om die reden wordt de bestaande duiker verwijderd en komt er een brug (inclusief faunavoorziening) voor in de plaats. Ten tijde van indiening van dit projectplan dient de technische uitwerking van deze brug nog uitgevoerd te worden. Hieronder vallen: Geotechnisch onderzoek en een funderingsadvies Engineering van de brug (funderingspalen / stootplaten / brugdek etc.) Afbeelding 7: voorbeeld brug in Hoogeveen / Kinholtsweg (bron: Google Maps / Street View juli 2014) Bekend is dat er een betonnen brug zal komen (vergelijkbaar met afbeelding 7), vergelijkbaar met al gerealiseerde bruggen in de regio. De brug dient te voldoen aan de volgende technische eisen: 1. ecologische zone onder de brug: aansluiting op talud aanbrengen op m+ zodat de zone 90 % van de tijd in het jaar bruikbaar is; 2. breedte ecozone: 1.00 meter oostzijde (= dit tevens de ecozone-kant van de beek); 3. talud-aansluiting ecozone loodrecht (fundament brug); 4. onderkant brugliggers minimaal op m+nap i.v.m. hoogste waterpeil ter plaatse van de brug; 5. er komen geen pijlers in de watergang; 6. benodigde natte profiel GGOR-beek onder de brug = bodemhoogte m+ NAP; 7. bodembreedte nieuwe profiel is = meter; 8. taluds 1:2: als beschermlaag een betonnen blokkenmat aanbrengen; 9. taluds beschermd door laten lopen tot aan hoogte ecozone;. 10. ter hoogte van het wegdek worden de dieren tegengehouden door een vorm van afscheiding. 11. de kleurcodes die de gemeente Hoogeveen hanteert zijn van toepassing: a. Leningstijl RAL 9001 crème wit b. Leuningregel RAL 5002 ultramarijn blauw c. Onderkant brug RAL 9017/9005 verkeerszwart 19

20 Nadat de engineering van de brug gereed is wordt het resultaat voorgelegd aan Waterschap Reest en Wieden. Alleen op basis van een positieve beoordeling kan de uitvoering van de brug doorgang vinden. Eigendom gronden De inrichtingswerkzaamheden vinden plaats op grond van Waterschap Reest & Wieden en / of Stichting Het Drentse Landschap en gemeente Hoogeveen. De op te hogen percelen zijn in eigendom van familie Janssen, familie Schepers-Timmerman en familie Strijker Pesserma Noord & Zuid Afbeelding 8: deelgebied Pesserma Noord en Zuid De doelen in de Pesserma Noord zijn zowel KRW als WB21 gerelateerd. Met de werkzaamheden wordt een meebewegende waterberging (meebewegend: indien het peil stijgt, vult het bergingsgebied, bij een peildaling stroom het bergingsgebied weer leeg) van m3 gerealiseerd. Hiermee komt de capaciteit van de Pesserma totaal op m3 waterberging. Om dit te realiseren wordt rondom beide deelgebieden (noord & zuid) waterkeringen (kades) verstevigd en verhoogd (bijlage 1 en 3 - profielen C2-C2, C11-C11, D3-D3, D4-D4, D6-D6, en D7-D7. Door in het midden een waterkering (bijlage 1, Kade 6) aan te brengen op NAP ontstaan twee bergingsdelen in de Pesserma. Het noordelijke deel heeft een berging met een maximum tot NAP, het zuidelijk deel heeft een maximaal peil van NAP (bovenzijde betonnen knijpconstructie).

21 Voorgaand technisch ontwerp en bijbehorend natuurlijk beheer (lees stromend water inclusief vegetatie op oevers en in de beek), levert het volgende ontwerp waterpeilen op ter hoogte van de nieuwe knijpstuw: laagste peil bij lage afvoeren = zomerperiode = MIN => circa m+ = GGOR peil nieuwe situatie in het bestaande bergingsgebied waterpeil onder normale Q afvoer = halve maatgevende afvoer = winterperiode = MAX => m+ = GGOR peil nieuwe situatie. groter dan de GGOR) bestaande MIN/MAX- peilen Pesserma is m+/ m+nap waterpeilen onder WB21-omstandigheden bij T=1 (Maatgevende Afvoer = geen GGOR-peil) tot T=100 => van MIN/MAX tot aan een maximaal WB21- peil => van m+nap tot maximaal m+nap (overstorthoogte betonnen drempel = m+nap). Dit leidt tot de volgende ontwerpeisen aan de technische infrastructuur: Kades (waterkeringen): langs de beek en de berging ontwerp = m+, aanbrengen met overhoogte op m+. Om de meebewegende waterberging in te richtten (en de Pesserma) vispasseerbaar te maken wordt de instroom van de Pesserma gewijzigd. Hiervoor wordt de bestaande stuw 4 (OD4-50-A ) verwijderd. Het hoogteverschil wordt opgevangen middels een vistrap constructie van 6 sprongen (bijlage 5). Om de Pesserma te vullen wordt de telemetrie van de bestaande stuw 3 (330 stuw Stuifzand) verwijderd (afbeelding 9): 1. de bestaande telemetrie-bedieningskast wordt verwijderd (stuwfunctie vervalt); 2. de stuwklep verwijderen en de stuwconstructie als noodoverlaat opnemen in de kade Pesserma-Oude Diep; 3. ter hoogte van de verwijderde stuwklep komt betonwand/stalen damwandconstructieals afdichting / opvulling; 4. de gehele bovenzijde van het nieuwe kunstwerk afwerken in beton met een nieuwe hoogte van meter + NAP. De bestaande betonhoogte conform legger = meter +NAP, de bestaande breedte is meter. In de legger de gehele constructie opnemen als noodoverlaat in de waterkering O267 Afbeelding 9: de te wijzigen stuw 3 (330 Stuifzand) 21

22 De bestaande meander (= watergangen WOD4-50-AAA en WOD4-AAAA), wordt vergraven (bijlage I en 3 - profiel D1-D1 en D2-D2 ), waarbij de dimensionering wordt aangepast. In de Pesserma worden vervolgens nog twee vistrapconstructies (bijlage 5) gerealiseerd om het bestaande hoogteverschil op te vangen. Hiermee is het hele projectgebied vispasseerbaar. Pesserma Zuid - beektracé aansluiting (afbeelding 10) Landbouw watergang, nummer WOD4-51-AA, watert in de huidige toestand via duiker, nummer D3632 (lengte 7 meter, diameter 1.00 x 2.00 meter, bok 9.64 meter + NAP) af naar het Oude Diep. De Pesserma Noord waterkering O270 ligt bovenstrooms van de duiker. De nieuwe beek uit de Pesserma heeft een ontwerp bodemhoogte van 9.20 meter + NAP en waterpeil van circa meter +NAP. De duiker wordt lager aangelegd waardoor de KRW-beek over de duiker stroomt. Hiervoor de volgende maatregelen uitvoeren: 1. Ter hoogte van de beekkruising de duiker over een lengte/breedte van 6 meter afdekken met een beton-grasmat. De bodemhoogte van de beek ligt daarmee op circa 9.30 meter + NAP ter hoogte van de duiker en stroomt over de betonnen duikerconstructie. 2. De in- en uitstroom van de nieuw gelegde duiker wordt voorzien van een ruw ingeharkt stortebed met een dikte van 0.20 meter. De landbouwkundige afwatering is daarmee gewaarborgd. De MIN/MAX peilen in dit peilvak nummer MV080 wijzigen niet met de nieuwe maatregelen. 3. Nieuwe duiker in WOD4-51-AA met een totale lengte van 25,00 meter leggen op bok van 8.10 meter + NAP. 4. Nieuwe duiker tracé landbouwkundige afwatering in huidige richting aanleggen. 5. Nieuwe duikers ten behoeve van de verwijderde duikerlokaties: Hier is een lengte benodigd van 10 meter en 6 meter van minimaal 1.00 x 2.00 meter. Op de locatie Kerkweg komt een duiker vrij met een lengte van 12,00 meter en een diameter van 1.25 x 2.50 meter vrij en ter hoogte van een gesloopte boerderij in het projectgebied komt een duiker vrij met een lengte van 6 meter met een diameter van 1.25 x 2.50 meter vrij. In totaal dus voldoende duikers om de 2 verwijderde dammen te vervangen. 6. De bestaande kades van Pesserma Noord worden over de nieuw gelegde duiker doorgetrokken net benedenstrooms de bestaande watergang, nummer WOD4-51-AA en de nieuw aan te leggen betonnen knijpstuw. 7. Ter hoogte van de verwijderde houten knijpstuw wordt het gat in de waterkering O270 opgevuld met minerale grond. Het beektracé wordt eveneens verlegd naar de nieuwe hoek van Pesserma Noord. 8. Knijpstuw: om het water vast te houden in de Pesserma wordt een nieuwe betonnen knijpstuw gerealiseerd. De engineering van deze stuw is nog niet gereed, het zal een knijpstuw zijn conform het exemplaar dat is gerealiseerd in het gebied de Oude Kene (afbeelding 11).

23 Afbeelding 10: Pesserma Zuid - beektracé aansluiting Afbeelding 11: knijpstuw in de Oude Kene 23

24 Vispassages Op drie plekken in het deelgebied Pesserma Noord & Zuid worden vismigratievoorzieningen aangelegd. Het zijn vispassages die lijken op het type dat op meerdere plekken in het Oude diep zijn toegepast (o.a. Oude Kene) Er zijn detailuitwerkingen van de vispassages opgenomen in bijlage 5. De vispassages zijn passeerbaar voor in ieder geval de vissoorten bermpje en snoek (als de slechtste zwemmende en grootste vissoort in de beek). Het ontwerp van de vispassages is niet belemmerend voor een jaarrond gebruik van de vispassages. Voor alle overige ontwerpvoorwaarden wordt verwezen naar het Handboek vismigratie. Beekbegeleidende ruigtes langs de beek Op een aantal plaatsen aan de zuidoostelijke zijde van de beek wordt de grond ongeveer 10 cm afgeplagd. Hierdoor zullen bomen of struiken ontkiemen. De oriëntatie t.o.v. de zon is belangrijk om de beekloop te beschaduwen. Er is afstemming met de toekomstige beheerder nodig om een juist beeld van de hoeveelheid en locatie van de beekbegeleidende ruigtes vast te leggen. Dit geldt eveneens voor het aanbrengen van dood hout in de beek. Voordes Om onderhoud langs de watergangen mogelijk te houden worden een drietal voordes in dit deelgebied gerealiseerd. De volgende ontwerpeisen gelden: 1. Taluds voorde van 1:6 2. Bodembreedte 5 m1 3. Bodem verstevigen met bodembeschermingsmatten (beton). Eigendom gronden Alle inrichtingswerkzaamheden vinden plaats op grond van Waterschap Reest & Wieden en / of Stichting Het Drentse Landschap.

25 1.5.6 Hoogeveen Afbeelding 12: deelgebied Hoogeveen Beektracé deelgebied Hoogeveen In dit deelgebied wordt de bestaande laagte (parallel lopend aan het Oude Diep) ingericht ten behoeve van KRW en EHS. Hiervoor worden de volgende maatregelen uitgevoerd: 1. Vergraven van het bestaande profiel De afstand vanaf de kadastrale grens tot aan de boveninsteek kade is 7.00 meter. De bestaande onderhoudsstrook van het Oude Diep tot aan boveninsteek is 6.00 meter. De lengte van dit profiel bedraagt meter, dus blijft in het tussenstuk meter over voor de stromende beek met els aan de zuidelijke-/ oostelijke oevers. Op basis van 0,30 meter verhang (bodemhoogte) in de afvoerperiode (MIN-peil circa 0,30 meter lager dan MAX-peil op de beek) over een lengte van 650 meter geeft een bodembreedte van 1.50 meter, steile taluds en 0,60 meterwaterdiepte (waterpeil van meter + naar 9.80 meter+). Hierbij wordt de bestaande bodem vergraven van bodemhoogte beek van 9.30 meter + naar 9.00 meter +NAP. Bovenstroomse afmetingen nieuwe beek: bodemhoogte = 9.30 meter+ NAP bodembreedte = 1.50 meter taluds: 1:1 - steil afkalvend nieuwe beekdaloevers beide zijden van meter (beek) tot meter+ N.A.P.(ter hoogte van kade komt een onderhoudsstrook over 2 x 5.00 meter (circa 2.00 meter is beekprofiel). Het beektracé wordt meanderend aangelegd tussen de 2 hogere stroken met minimaal 1.00 meter afstand tot aan kade of onderhoudsstrook. Benedenstroomse afmetingen nieuwe beek: bodemhoogte = 9.00 meter + NAP bodembreedte = 1.50 meter taluds: 1:1 - steil afkalvend 25

26 De nieuwe beekdaloevers beide zijden van 9.90 meter (beek) tot meter + (ter hoogte van waterkering O271 en onderhoudsstrook over 2 x 5.00 meter. Het beektracé wordt meanderend aangelegd tussen de 2 hogere stroken met minimaal 1.00 meter tot aan kade of onderhoudsstrook. 2. In verband met de gewenste beschaduwing komt de els-oever aan de zuidoostzijde, tegen de waterkering O271 aan. Om dit te realiseren wordt van de taludkade en de beekoever de zode verwijderd over een breedte van 3.00 meter zodat opslag van els ontstaat en tot uitgroei komt. 3. De bestaande waterkering O271 heeft volgens de legger een hoogte van meter +NAP. In de praktijk blijkt deze hoogte anders, namelijk meter +N.A.P.. Om de scheiding tussen Oude Diep en nieuwe meander te waarborgen wordt de kade opgehoogd tot meter+ NAP. Dit gebeurt met de minerale grond die vrijkomt bij het vergraven van de laagte tot stromende beek. 4. Voorde: om onderhoud langs de watergangen mogelijk te houden wordt een voorde in dit deelgebied gerealiseerd. De volgende ontwerpeisen gelden: a. Taluds voorde van 1:6; b. Bodembreedte 5 meter; c. Bodem verstevigen met bodembeschermingsmatten (beton). Afbeelding 13: Oude Diep met aan de zuidkant de in te richten laagte tot stromende beek

27 Afbeelding 14: 650 meter lange EHS-strook in deelgebied Hoogeveen: inrichten als stromende beek De landbouwkundige afwatering is daarmee gewaarborgd. De MIN/MAX peilen in dit peilvak nummer MV080 wijzigen niet met de nieuwe maatregelen. Ecoduiker Langs de bestaande brug en onder het spoor door worden ecoduikers gerealiseerd. Met name de boring onder het spoor door behoeft nog nadere detailuitwerking en zal door Prorail worden uitgevoerd. Noodoverlaat naast instroom Oude Kene De waterberging in de Pesserma wordt uitgevoerd zonder bijregelende stuw. Mede daarom wordt de stuwklep S3 (stuw 330 Stuifzand), inclusief telemetrie verwijderd. Pesserma Noord heeft als functie om toekomstige wateroverlast bij de A28 en stedelijk gebied Hoogeveen te voorkomen. In de eerdere modelberekeningen (Herijking watersysteem Reest en Wieden) mag de waterstand ter hoogte van de A28 - duiker niet hoger stijgen dan meter + NAP. Onderstaand het tekstgedeelte uit het Factsheet Pesserma Noord wat gebruikt is voor de modelberekeningen in het Herijkingsmodel watersysteem Reest en Wieden Bestaande Pesserma wordt heringericht als bergingsgebied van naar m3. Het Oude Diep wordt als KRW-beek door de Pesserma aangelegd waarbij het hoogteverschil van de bestaande stuw Oude Diep met vistrappen wordt overbrugd. De GGOR-hoeveelheid, inclusief de toekomstige extra hoeveelheid gebiedseigen water bovenloop OD (0.83 m3/s) wordt via de Pesserma afgevoerd. Bij het afvlakken van de afvoergolf wordt de waterhoeveelheid verdeeld over de Pesserma (langzaam vullende berging) en de getelemetreerde stuw Stuifzand. Nadat de Pesserma helemaal is gevuld stroomt het overschot via stuw Stuifzand het OD in. Uiteindelijk stroomt het water via de knijpstuw af op het OD. Hierbij wordt de bestaande breedte van de opening aangehouden. De maximale hoogte van de constructie wordt aangepast van naar m+nap. De aansturing van de bergingsinzet wordt geregeld met het meetpunt ter hoogte van de brugduiker in de A28: 27

28 Inzet 1:100 jaar => afvoergolf met Pesserma afvlakken en houden tussen 9.80 en 9.90 m+nap. Beekpeil mag nooit hoger dan m+ ter plaatse van de A-28. Rondom bergingsgebied de Oude Kene ligt een bestaande overige kering, nummer O272, met een hoogte van meter + NAP. Het waterpeil ter hoogte van de A28 mag niet hoger worden dan meter + NAP in verband met het mogelijk vollopen van de tunnelbak in de A28 kruising spoorlijn Hoogeveen. Mede doordat niet bewust wordt meegestuurd in vultijd van de berging Oude Kene ( vol is vol ) en ook bij de Pesserma naar een vergelijkbare situatie willen heeft het waterschap Reest en Wieden geen mogelijkheid meer om bij te regelen in nog extreme situaties dan T=1/100 jaar. In die situaties mag er geen belangrijke infrastructuur onder water komen. Dus mag de tunnelbak A28 niet weer vollopen met water, vergelijkbaar met de situatie in september De belangrijkste opgaaf is dus om wateroverlast op de A28 te voorkomen ten tijde dat de Oude Kene en de Pesserma maximaal gevuld zijn: 1. Ter hoogte van de instroom Oude Kene (afbeelding 15), de daar aanwezige waterkering, aansluitend op het nog aanwezige genormaliseerde Oude Diep tracé, te verlagen tot 9.90 meter + NAP. 2. Hiervoor de waterkering over een lengte x breedte van meter x meter, afgraven naar 9.90 meter + NAP. 3. Voorde: om uitspoeling van de waterkering te voorkomen het afgegraven gedeelte afdekken met betonblokmatten. De noodoverlaat moet passeerbaar zijn voor onderhoudsmaterieel van het waterschap. 4. De afgegraven grond kan worden verwerkt op de resterende waterkering op circa 25,00-50,00 meter afstand van de waterkering verlaging. Afbeelding 15: noodoverlaat ter plaatse van de inlaat Oude Kene Eigendom gronden Alle inrichtingswerkzaamheden vinden plaats op grond van Waterschap Reest & Wieden en / of Stichting Het Drentse Landschap.

29 1.6 Beschikbaarheid gronden De eigendomssituatie verandert niet ten opzichte van de huidige situatie (Waterschap Reest en Wieden & Stichting Het Drentse Landschap). In het RAK heeft Waterschap Reest & Wieden langs het Oude Diep grond verworven voor brede onderhoudspaden (zie bijlage 12). In bijlage 13 is een eigenarenkaart opgenomen. 1.7 Effecten van het plan Positieve effecten KRW Hersteld beekdal met meer natuurlijke dynamiek Na uitvoering van de werkzaamheden is het beekdal van het Oude Diep weer verder hersteld. Binnen het plangebied: Is m1 meanderende en stromende beek gerealiseerd; Is er m1 natuur vriendelijke oever bij gekomen; Na uitvoering is de EVZ in dit deel van het Oude Diep afgerond. De verschillende ecoduikers en vispassages maken de zone veilig en goed passeerbaar voor zowel water- als landgebonden dieren. Binnen dit project wordt m EVZ ingericht; zijn twee huidige knelpunten veilig passeerbaar voor land gebonden dieren via ecoduikers / passages. Dit alles maakt dat de natuurlijke dynamiek van het beekdal en de kwaliteit van het water verder worden hersteld. Het nieuwe beek tracé wordt een jaarrond watervoerend en stromend. Hierdoor wordt het gebied een aantrekkelijk leefgebied voor plant- en diersoorten van beekdalen. De genoemde inrichtingsmaatregelen in de herinrichting Pesserma dragen bij aan de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater en aan de ecologische doelstellingen voorvloeiend uit de KRW. WB m3 berging van gebiedseigen water Daarnaast is na uitvoering van de maatregelen de totale bergingscapaciteit van het gebied met m3 toegenomen tot de afgesproken m3. Hiermee wordt gedeeltelijk invulling gegeven aan de opgave hectares knelpunten oplossen van het Waterschap. De berging betreft in dit geval het langer vasthouden van gebiedseigen water uit het Oude Diep watersysteem, meestromende berging. GGOR-natuur Er wordt 90 ha ingericht op basis van GGOR-natuur en de GGOR-landbouwkundige functies aangrenzend aan de beek geoptimaliseerd. Natuurdoelen In het project worden een groot aandeel natuurdoelen bereikt. Zo is het plangebied voor vissoorten als landgebonden dieren veilig passeerbaar. Ook krijgt waardevolle fauna de kans zich te ontwikkelen langs de natuurvriendelijke oevers. Recreatie Het gebied is toegankelijk voor wandelaars over de kades langs de waterberging. Bij het gebied worden enkele informatiepanelen geplaatst en in de Boerenveensche plassen krijgen recreanten beter parkeermogelijkheden Negatieve effecten Voor de primaire belanghebbenden zijn enkel positieve aspecten te benoemen als het gaat om waterdoelen, natuurdoelen en landschappelijke inpassing. Het plangebied is daarentegen omringd met landbouw. Echter, de belangen van deze groep is in de herinrichting meegenomen zodat waterhuishouding ten behoeve van landbouw is gegarandeerd door bijvoorbeeld het ophogen van percelen en omliggende kades. 29