BRAND PREVENTIE FORUM VEERTIG JAAR EN SPRINGLEVEND!

Transcriptie

1 BRAND PREVENTIE FORUM VEERTIG JAAR EN SPRINGLEVEND! Verslag van de themadag van 10 november 2005 door ing. A.J. Boes (de auteur is Register Risicodeskundige en gedelegeerd bestuurslid Brand Preventie Forum, vakgroep van de NVVK). Op 9 april 1965 besloot de Algemene Ledenvergadering van de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidstechniek, voorloper van de NVVK met toen zo n 400 leden en nu bijna driemaal zo groot, een Commissie voor Brandpreventie te vormen. Op 22 oktober 1965 kwamen 28 leden van die nieuwe Commissie bij elkaar in het Veiligheidsinstituut. Veertig jaar later memoreerde tijdens een feestelijke bijeenkomst dagvoorzitter Harry Jansen (oud HB-lid en voorts jarenlang voorzitter en penningmeester van het Brand Preventie Forum, zoals die Commissie voor Brandpreventie al jarenlang heet) dat inmiddels ongeveer 10 % van de NVVKleden, lid is van het Brand Preventie Forum oftewel BPF. Ruim vijftig BPF-leden namen op 10 november jl. deel aan een feestelijke en vooral instructieve bijeenkomst bij het Instituut voor Risico-advisering en Veiligheidheidsopleidingen RICAS in Ede om het 40-jarig BPF-jubileum te vieren. De aftrap van het ochtendprogramma werd gegeven door Hans van der Klein, directeur Transport en Reassurantie van Allianz Global Risks. Vele jaren was hij directeur Brandverzekeringen bij deze verzekeraar die zich vooral richt op complexe verzekeringen in de bedrijvensector. Hans keek terug op veertig jaar brandveiligheid, bezien vanuit het verzekeringsstandpunt. Daarbij benadrukte hij dat in de verzekeringssector een cyclisch gedrag merkbaar is. Perioden waarin veel risicokapitaal beschikbaar is ( dekkingscapaciteit in assurantie-jargon), worden afgewisseld door perioden, waarin dit schaars is. In perioden van kapitaalschaarste, zoals van omstreeks het jaar 2000 tot Theo A. Klein Woud, secretaris Brand Preventie Forum, theo.kleinwoud@marsh.com, internet: Het Brand Preventie Forum (BPF) is een VAKGROEP van de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde (NVVK). Zij stelt zich ten doel de vakkennis van de leden op het gebied van brandveiligheidskunde te bevorderen. De NVVK is ingeschreven in het verenigingsregister van de Kamer van Koophandel te Amsterdam onder nummer V

2 Brand Preventie Forum veertig jaar en springlevend! Blad nr , zijn verzekeraars zeer selectief in het accepteren van verzekeringen, wat ze alleen doen wanneer door preventieve maatregelen van verzekerden de kwaliteit van de risico s door hen als verantwoord worden beschouwd. Bovendien stijgen de verzekeringspremies in dergelijke perioden. In perioden, waarin (te) veel risicokapitaal beschikbaar is om verzekeringen te accepteren - zoals nu - zullen premies dalen en voorts zijn verzekeraars dan geneigd wat minder aandacht te besteden aan de kwaliteit van de geaccepteerde risico s. Door het cyclische karakter van de verzekeringssector, is uit die richting op slechts in beperkte mate een stellingname op lange termijn te verwachten wat betreft schadepreventieve voorwaarden die gesteld worden aan door hen geaccepteerde risico s. Tot 1981 was dit in de brandverzekeringssector wél het geval, toen in Nederland nog het zogenaamde Industrieel Tarief gold. Daarin was vastgelegd hoe de verzekeringspremie moest worden bepaald voor een industrieel risico. Daarbij moest na inspecties nauwkeurig bepaald worden aan de hand van bindende richtlijnen op welke wijze ondermeer de fabrieksmatige werkzaamheden plaats vonden, de gebruikte al dan niet brandgevaarlijke grondstoffen, de bouwaard en de schadepreventieve voorzieningen. Door concurrentie van met name Duitse en Amerikaanse industrieverzekeraars ging dit Tarief ter ziele. Samenhangend met de huidige NMA-regels zouden deze afspraken die in feite een kartelkarakter hadden, nu wettelijk verboden zijn. Wel had dit systeem als voordeel dat aan de hand van premiestellingen zichtbaar was wat schadepreventieve maatregelen ook op langere termijn opleverden in relatie met de kosten die deze voorzieningen met zich mee brachten. GEEN VERBETERING BRANDVEILIGHEID De uitgangspunten die voor brandverzekeraars van belang zijn, zijn nog steeds dezelfde. Daarbij speelt een rol dat slechts een klein percentage van de tienduizenden branden die zich jaarlijks in Nederland voordoen, goed zijn voor bijna de helft van de totale brandschade. Vandaar dat Hans van der Klein in zijn inleiding veel aandacht besteedde aan het onderzoek naar Grote Branden en het rapport dat daarover is opgesteld (te downloaden via Al met al is volgens Hans de brandveiligheid en beveiliging de afgelopen 40 jaar niet verbeterd. De recente catastrofes in Enschede, Volendam en op Schiphol zijn ze-

3 Brand Preventie Forum veertig jaar en springlevend! Blad nr. 3 ker niet aan toevalligheden toe te schrijven. Daaraan zijn met name verzekeraars en de overheid debet, terwijl Nederlanders ook doorgaans niet preventiebewust zijn. Wel ziet hij als lichtpunten: een toenadering tussen de verzekerings- en brandweersector, waarin het NIBRA een belangrijke rol speelt. En verder: de activiteiten van verschillende organisaties zoals het BPF, ASPO (Algemeen Schade Preventie Overleg) en het onlangs in werking getreden Register Risicodeskundige, waarin de opleidings-, kennis- en ervaringseisen voor deze functionarissen zijn vastgelegd. De verzekeringssector is slechts één van de instanties die betrokken zijn bij het omgaan met brandrisico s. Hierop ging mevrouw mr. Ida Haisma, directeur van het Centrum Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) in onder het motto Wat biedt de toekomst voor brandveiligheid en wat biedt brandveiligheid de toekomst? In het CCV is sinds medio 2004 het grootste deel van de activiteiten van het Nationaal Centrum voor Preventie (NCP, ooit bekend als TBBS) opgegaan, zij het op een geheel andere leest geschoeid. Brandveiligheid vormt een belangrijk aandachtspunt voor het CCV. Het is een publiek-private organisatie, waarin de ministeries van Binnenlandse Zaken, Justitie, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Raad van Hoofdcommissarissen, het Verbond van Verzekeraars (waarin Hans van der Klein ook is betrokken) en de VNO/NCW zijn vertegenwoordigd. Eén van de projecten, die bij het CCV vrijwel afgerond is, is de regeling voor automatische brandmeldsystemen. Mevrouw Haisma is van mening dat het CCV vooral door de netwerkfunctie een goede bijdrage kan leveren aan verbetering van het brandveiligheids- en beveiligingsniveau in Nederland. Daarbij acteert het CCV tussen partijen en er niet boven, waarbij men zich alleen richt op het beheer en het management van regelingen op het gebied van veiligheid. Inspecties vallen daar niet onder. Die dienen door geaccrediteerde inspectie-instellingen te worden uitgevoerd, zoals nu bijvoorbeeld ook al het geval is bij automatische sprinklerinstallaties. Sprinklerinstallaties worden beschouwd als de meest effectieve voorzieningen om branden onder controle te brengen. Alan Brinson, directeur van het European Fire Sprinkler Network ging daarbij in op het thema Sprinklers toen, sprinklers nu en sprinklers later. Dit Network is in 2002 opgericht om internationaal de toepassing van sprinklers te promoten. Hierbij zijn onder andere keuringsinstanties zoals het Belgische ANPI, de Amerikaanse NFPA, alsmede de Duitse TüV en VdS betrokken. Verder: internationaal operende verzekeraars zoals FM, ACE, AXA en XL, installateurs en consultants. Alan Brinson (een Schot die uitstekend Nederlands spreekt!) merkte daarbij op dat er grote verschillen per land bestaan hoe met brandveiligheid en beveiliging wordt omgegaan. Zo is het bijvoorbeeld in Denemarken, Finland, Noorwegen en

4 Brand Preventie Forum veertig jaar en springlevend! Blad nr. 4 Schotland vereist om verzorgingstehuizen te voorzien van een automatisch sprinklersysteem en in Nederland niet. BETERE BRANDVEILIGHEID DOOR SPRINKLERS Gebleken is dat de sprinklertechniek, mede door de ervaring daarmee die in ruim een eeuw is ontwikkeld, als het meest betrouwbare brandbeveiligingssysteem kan worden beschouwd. Die betrouwbaarheid ligt tussen de 90 en 99 %. Deze is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de mate van deskundige, onafhankelijke controle op zowel het ontwerp, de installatie en vervolgens: periodiek op deze installaties nadat ze in gebruik zijn genomen. Geschat wordt dat in totaal in Europa in gebouwen zo n sprinklerkoppen zijn geïnstalleerd, waarvan ongeveer in Nederland. Daarbij in aanmerking nemend dat een sprinklerkop omstreeks 10 m2 vloeroppervlak tegen brand beveiligt. Afgezet tegen het aantal inwoners komt dat neer op 40 sprinklerkoppen per 1000 inwoners in Nederland (ongeveer evenveel als in Zweden, tegen bijvoorbeeld 150 in de USA). Het accent voor het installeren van sprinklers lag van oorsprong op de industrie. Het gaat nu eenmaal om vrij kostbare brandbeveiligingsvoorzieningen. In toenemende mate worden sprinklersystemen ook toegepast in opslaggebouwen van grotere omvang en met hoge waardeconcentraties, maar ook in hoge appartementengebouwen, hotels en omvangrijke gebouwen met een publieke functie. Dit samenhangend met veranderende bouwregelgevingen, waarbij de keuze aanwezig is om hetzij bouwkundige voorzieningen te treffen, hetzij technische voorzieningen zoals sprinklerinstallaties, om branden tot een vooraf bepaalde omvang te beperken. Hoe interessant lezingen ook kunnen zijn over veiligheidszaken: ze spreken het meest aan wanneer je daarmee zélf aan den lijve wordt geconfronteerd. Daarvan was de BPForganisatiecommissie goed doordrongen. Vandaar dat het middagprogramma in het teken van de praktijk stond. De deelnemers aan de bijeenkomst werden daarom in vijf groepen verdeeld om met evenveel verschil-

5 Brand Preventie Forum veertig jaar en springlevend! Blad nr. 5 lende veiligheidsaspecten te worden geconfronteerd. In willekeurige volgorde betrof dit bijvoorbeeld het blussen van een brand. Aandachtspunten als: je vermoedt dat in aangrenzende ruimte brand woedt en daarom met de rug van je hand voelen of de deur en de deurklink heet is. Vervolgens deze deur openen waarbij je je achter de deur verschanst (voet tegen de deur zodat deze niet te ver opengaat bij overdruk!) om te kijken of er geen steekvlam uit de aangrenzende ruimte slaat. Daarna met een blusapparaat of brandslang naar binnen om de brand te blussen, nádat alarm is geslagen. De deelnemers werden getrakteerd op een brandende oliebak. Iedereen wist die te blussen met achtereenvolgens een poeder- en een CO2-blusapparaat. PERSOONLIJKE VEILIGHEID Leden van het BPF, als onderdeel van de NVVK, worden geacht ook met andere veiligheidszaken dan brand te worden geconfronteerd. Dat betrof bijvoorbeeld een situatie waarin je terecht kunt komen met een over de kop geslagen auto. Nooit erbij nagedacht dat je in zo n situatie je linkerhand achter je nek moet leggen, je voeten schrap tegen het dashboard zetten en vervolgens je veiligheidsgordel losmaken. Toch een eye-opener om dat eens mee te maken, wat je een gebroken nek kan besparen. En daarna: een huis-tuin-en-keukensituatie. Iemand kwam wankelend binnen (een instructrice met duidelijke toneelspelersgaven). De groep werd geacht snel vast te stellen wat eraan de hand is (bleek een diabetes-simulatie te zijn van een zogenaamde hypo, die kan leiden tot onder andere bewusteloosheid wat in Nederland steeds vaker gebeurt). En dan wat je moet doen: op eens stoel neerzetten, vasthouden, tasjes-onderzoek om indicaties te vinden en dergelijke en bij een sluitende diagnose: een glas suikerwater te geven. Het is maar een weet.

6 Brand Preventie Forum veertig jaar en springlevend! Blad nr. 6 Ook kan men geconfronteerd worden met een hartstilstandsituatie in de omgeving; het kan een kwestie van leven en dood zijn om daarbij op de juiste manier op te treden. Nou, dat konden de aanwezigen ook van nabij gadeslaan, evenals wat men moet doen met iemand met een gebroken been en een open botbreuk. Goed te weten dat je dan 112 moet bellen en na de informatie dat geen ambulance beschikbaar is zoals te verwachten is: het inmiddels verbonden gewonde been over het gezonde been fixeren; daarna voorzichtig je eigen auto in. Aansprakelijkheid is gedekt door de 112-melding! Ook een ontruiming in een kantoorgebouw met echte vlammen is iets wat je normaal niet zo gauw meemaakt. Leermoment: ook achter het bureau van de receptie kijken, of de receptioniste daar misschien flauw gevallen ligt (werd grandioos over het hoofd gezien). Verder is het ook leerzaam om te weten dat in een brandende ruimte, giftige rook zich laag bij de grond kan verzamelen en hitte tegen het plafond. Een zo natuurgetrouw mogelijke oefening geeft daarbij toch wat meer houvast, wanneer je ooit in zo n situatie terecht zou komen om de beste kansen te hebben, samen met collega s, te ontvluchten. De resultaten van de vijf oefensituaties waren per deelnemer nogal verschillend. De vijf instructeurs wezen daarbij één van de deelnemers aan die het meest voorbeeldig had opgetreden. Niet helemaal toevallig was dit een professional: ir. Arianne Souljé-Moraal, veiligheidskundige bij Philips in Eindhoven. Zij kreeg de hoofdprijs: een auto(tewaterlating). Na zich omgekleed te hebben werd deze auto in het zwembad van RICAS gelanceerd, waarna ze zich snel (onder deskundig toezicht) uit het gezonken voertuig wist te redden. Een applaus van de verzamelde deelnemers was haar beloning! Informatie over het Brand Preventie Forum kan worden verstrekt door secretaris Theo Klein Woud, theo.kleinwoud@marsh.com. De presentaties van de inleiders kunt u nog eens nalezen op de website onder het hoofdje themadagen.

7 Brand Preventie Forum veertig jaar en springlevend! Blad nr. 7

8 Brand Preventie Forum veertig jaar en springlevend! Blad nr. 8