Op 2 juli 2018 voert uw Kamer een Notaoverleg over Passend Onderwijs met de minister voor Basis en Voortgezet Onderwijs en Media.

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal Vaste Commissie voor OCW Postbus EA Den Haag Datum: 25 juni 2018 Onderwerp: Notaoverleg passend onderwijs op 2 juli 2018 Geachte leden van de Tweede Kamer, Op 2 juli 2018 voert uw Kamer een Notaoverleg over Passend Onderwijs met de minister voor Basis en Voortgezet Onderwijs en Media. Elk kind heeft recht op onderwijs dat aansluit op zijn of haar mogelijkheden. Passend onderwijs biedt ruimte die nu deels wordt benut. Ouders ervaren knelpunten, die we u in deze brief meegeven voor het Notaoverleg met de minister voor BVOM op 2 juli 2018: Deze brief gaat in op de volgende thema s: 1. Passend onderwijs biedt betere mogelijkheden, maar worden ze ook gebruikt? 2. Dwingende financiële bijdragen van ouders voor passend onderwijs zijn uit den boze 3. Doorzettingsmacht voor financiële vraagstukken 4. Informatie voor ouders en communicatie van scholen met ouders zijn cruciaal, maar zijn nog te beperkt realiteit 5. Aandacht voor onzichtbare groep kinderen Samenvattend, stelt Ouders & Onderwijs de volgende verbeterpunten voor: Passend onderwijs impliceert goede communicatie en samenwerking tussen kinderen/jongeren/scholen en ouders De zorgplicht moet een door alle betrokkenen gevoelde realiteit worden Scholen en samenwerkingsverbanden bieden toegankelijke informatie voor leerlingen en ouders Scholen en samenwerkingsverbanden moeten veel meer leren van de goede voorbeelden die de onderwijswereld telt Doorzettingsmacht is op zijn plaats rond de financiering van zorg en ondersteuning. Het bewerkstelligen van een oplossing in is niet aan ouders Dwingende financiële bijdragen van ouders zijn uit den boze Ouders van kinderen met een chronische aandoening moeten kunnen rekenen op de aandacht en alertheid die mogelijk maken dat hun kind naar de reguliere school kan Catharijnesingel 30F 3511 GL Utrecht informatie@oudersonderwijs.nl Informatiepunt / vraag@oudersonderwijs.nl

2 1. Passend onderwijs biedt betere mogelijkheden, maar worden ze ook gebruikt? Kinderen met ondersteuningsbehoeften in het onderwijs hebben belang bij onderwijsmensen die samen met het kind en de ouders zoeken naar de oplossing. Het is voor scholen en samenwerkingsverbanden op dit moment nog te gemakkelijk om weg te kijken. Voor ouders is dit een hard gelag. Het zorgt voor situaties waarin ouders escaleren. Tegenover de scholen die wel tot creatieve invullingen komen, staan te veel scholen die de ondersteuningsvragen van kinderen te gemakkelijk doorschuiven. Ouders & Onderwijs ziet te weinig dat wordt geleerd van scholen die oplossingsgericht zijn en de organisatie van hun onderwijs passend hebben gemaakt. In de beleving van ouders is het daarmee toevallig of een school uitblinkt in passend onderwijs. Er is geen toegankelijke informatie beschikbaar over de prestaties van scholen en samenwerkingsverbanden. Aanwezige mogelijkheden om op een formele manier iets aanhangig te maken (via een klachtenprocedure, een medezeggenschapsraad of de onderwijsinspectie) sluiten niet aan op de directe urgentie van het probleem waarvoor individuele ouders zich gesteld zien. De afhankelijkheid van de bereidwilligheid van scholen is even groot als kwetsbaar. Ouders onderschrijven de principes van passend onderwijs, zo blijkt uit een peiling onder het Landelijk Ouderpanel: thuisnabij onderwijs met een passende plek voor ieder kind en de zorgplicht bij de school ( De uitvoering van deze beginselen laat nog te wensen over. Te veel kinderen zitten zonder passende plek, de zorgplicht wordt niet nagekomen en scholen zoeken nog te vaak de oplossing buiten de school, in plaats van zelf handelingsbekwaam te worden. Vraagstukken rond het onderwijs van een kind worden door scholen te laat met ouders besproken, zo blijkt dagelijks uit de vragen van ouders aan het Informatiepunt van Ouders & Onderwijs. Ouders voelen zich niet herkend als gelijkwaardige gesprekspartners en als kindkenners. De oplossingen worden gezocht bij teams van deskundigen, die soms op dossierniveau meepraten over een ondersteuningsaanbod. Een aanbod dat wellicht gemakkelijker en ook passender tot stand komt als eerst ouders gepolst zijn over hun oplossingsideeën. Ouders & Onderwijs ziet grote verschillen in de uitvoering van passend onderwijs. Hoewel inherent aan de decentrale vormgeving, is het schrijnend om te merken dat verhuizen naar een ander samenwerkingsverband soms een oplossing kan zijn. De afspraken binnen het ene samenwerkingsverband kennen geen gelijke uitvoering in een andere regio. De onderlinge verschillen worden groter. De voorsprong van de goed functionerende samenwerkingsverbanden lijkt inmiddels onoverbrugbaar. Een vader belt het Informatiepunt van Ouders & Onderwijs. Hij verhuisde onlangs en zijn zoon ging daarom een andere school bezoeken. De goede afspraken met de school, vastgelegd in een ontwikkelingsperspectiefplan en voorzien van de passende toelaatbaarheidsverklaring bleken in het nieuwe samenwerkingsverband nog niet de helft waard. De ondersteuning kwam daardoor niet tot stand en het ontbrak aan een passende plek. 2

3 In situaties waarin niet op de ondersteuningsbehoefte van een kind wordt ingespeeld, worden toezicht en de Inspectie vaak als zondebok gebruikt. Ouders horen nog op te veel plekken een nee, onderbouwd met vermeende regels. De regels bieden mogelijkheden, en zelfs als die mogelijkheden er niet zijn, is er aan een onderwijsvraag met wat creativiteit een mouw aan te passen. De kinderen die specifiek hierom verlegen zitten, zijn daarbij te afhankelijk van toevallige goede wil in het veld. De beweging van de Lansbrekers wil ruimtezoekers zichtbaar en vindbaar maken. Ouders & Onderwijs draagt van harte aan de Lansbrekers bij ( 2. Dwingende financiële bijdragen van ouders voor passend onderwijs zijn uit den boze Dwang tot financiële bijdragen aan een ondersteuningsaanbod zijn uit den boze. Ouders & Onderwijs is verheugd dat de minister voor BVOM (in een brief aan de Kamer van 7 maart 2018 over de uitvoering van de motie Vermue en Jasper van Dijk inzake limiet vrijwillige ouderbijdrage in po en vo (Kamerstuk )) inmiddels duidelijk uiteen heeft gezet dat kinderen geen last mogen hebben of hun ouders wel of niet financieel bijdragen aan het onderwijs. Toch dringt deze boodschap nog maar moeizaam door in het onderwijs. Zo worden ouders nog steeds geconfronteerd met bijvoorbeeld bijdragen voor onderwijs voor hoogbegaafden. Het aanbod is dan afhankelijk van de bijdrage. Scherp, transparant en duidelijk toezicht hierop is noodzakelijk. Handhaving op de verantwoordelijkheden van de samenwerkingsverbanden biedt daarbij meer soelaas voor ouders dan het aanspreken van individuele scholen. Ouders betalen nu onder druk voor een passend aanbod. De meeste samenwerkingsverbanden kennen financiële reserves. Dus geld kan in den brede niet het probleem zijn. Het Informatiepunt wordt gebeld door een moeder. Ze heeft te horen gekregen dat haar dochter met hoogbegaafdheid enkel een passend onderwijsaanbod zal krijgen als ze ervoor betaald. Betaalt ze niet, dan kan dochter niet meedoen. Moeder heeft al op gelezen dat ze eigenlijk niet hoeft te betalen voor passend onderwijs. Ze wil hier graag een punt van maken binnen de school, maar ze kan het zich niet veroorloven dat het passend onderwijsaanbod voor haar dochter zou uitblijven. Een melding bij de Onderwijsinspectie door Ouders & Onderwijs leidt niet direct tot verandering. 3. Doorzettingsmacht voor financiële vraagstukken Passend onderwijs begint met goede communicatie en samenwerking tussen kinderen/jongeren, school en ouders. Al sinds de eerste gesprekken over passend onderwijs gaat het over doorzettingsmacht. Doorzettingsmacht om iemands zin door te drijven, om oplossingen af te dwingen waarover geen afstemming mogelijk is, is onwenselijk. Oplossingen voor ondersteuningsvraagstukken moeten passen bij de mogelijkheden van 3

4 kinderen en ouders. Ouders moeten, voor langere tijd dan onderwijs of ondersteuning, hun kinderen een veilige omgeving kunnen bieden. Doorzettingsmacht is wel op zijn plaats rond de financiering van ondersteuning. Zeker daar waar er combinaties tussen verschillende budgetten aan de orde is, worden ouders gemangeld tussen de verschillende organisaties en wetten. Ouders & Onderwijs is van mening dat financiële vraagstukken nooit door ouders moeten worden opgelost. Waar onderwijs en ondersteuning uit publiek geld worden betaald, en instanties daar onderling over steggelen, mag de uitweg niet van ouders worden verwacht. Financieel getouwtrek is in het bijzonder aan de orde rond kinderen in de traditionele revalidatiescholen. Ouders & Onderwijs onderschreef dan ook graag de oproep van de ouders rond kinderen met ernstige meervoudige beperkingen voor een fatsoenlijke regeling ( Als oplossingen vragen dat ouders langs loketten moeten om budgetten bij elkaar te harken, wordt de verantwoordelijkheid verlegd naar ouders. Een scherpe lijn tussen zorg en onderwijs is bovendien fictie. Kinderen zijn niet deelbaar in beleidsterreinen. Ouders & Onderwijs ziet dat er in het veld van onderwijs en zorg hard gewerkt wordt aan goede oplossingen voor de sinds de decentralisatie veranderde financiering. We zien daarbij te weinig het uitgangspunt dat het bewerkstelligen van een oplossing niet aan ouders is. Waar voor de decentralisatie er sprake was van een niet transparante vervlechting van verschillende budgetten, is het zeer onwenselijk dat die praktijk opnieuw gaat ontstaan. Transparantie en verantwoordelijkheid gaan hier hand in hand. 4. Informatie voor ouders en communicatie van scholen met ouders zijn cruciaal, maar zijn nog te beperkt realiteit Het Informatiepunt van Ouders & Onderwijs biedt dagelijks ouders in telefoongesprekken informatie die hen verder helpt. Het aantal vragen van ouders met kinderen die in de knel zitten blijft stijgen. Ook dat wijst erop dat passend onderwijs nog niet in de scholen is geland. Vaak biedt Ouders & Onderwijs inzichten die ouders eigenlijk al veel eerder in het traject hadden kunnen benutten. Er zijn altijd mogelijkheden, er zijn altijd nog oplossingswegen. Escalatie in de communicatie bemoeilijkt vaak om weer tot elkaar te komen. Het helpt als scholen ouders actief en vroegtijdig informeren, open betrekken en in overleg zoeken naar oplossingen. Dat geldt ook voor het stimuleren van de onderlinge contacten tussen ouders en toegankelijke medezeggenschap. De opdracht aan scholen en samenwerkingsverbanden om ouders op een toegankelijke manier te informeren en om zich aanspreekbaar te maken, is meerdere keren benoemd door de ambtsvoorganger van de minister en door de Kamer. Toch is hier in de praktijk op te veel plaatsen geen oog voor. (Een van de goede voorbeelden is het samenwerkingsverband PPO Noord-Kennemerland: Zie ook: -!/passend-onderwijs.) 4

5 Scholen en samenwerkingsverbanden kunnen de vindbaarheid, de begrijpelijkheid en de volledigheid van de informatie die zij ouders bieden zelf toetsen met de Informatietoets van Ouders & Onderwijs: De informatietoets wordt nog veel te weinig gebruikt. Ouders & Onderwijs brengt deze graag met de Kamer en de minister hernieuwd onder de aandacht. Teneinde ouders inzicht te bieden in het woud rond passend onderwijs heeft Ouders & Onderwijs het visuele overzicht Het gaat met je kind niet goed op school. Wat nu? gemaakt, dat als bijlage bij deze brief is gevoegd. Scholen en samenwerkingsverbanden kunnen dit overzicht vullen met de lokaal relevante namen en telefoonnummers. Het zou ouders zeer helpen als elke school en samenwerkingsverband het overzicht zou toepassen. Ook hierin werkt Ouders & Onderwijs graag samen met Kamer, ministerie en onderwijssector. 5. Aandacht voor onzichtbare groep kinderen Passend onderwijs gaat in de vluchtige praktijk van de media vaak over dezelfde groepen. Het onverminderd grote aantal kinderen zonder passende plek (thuiszitters), de schrijnende problematiek van veel hoogbegaafde kinderen, de aansluiting bij kinderen met autisme spectrum stoornissen zorgen voor een onverminderde aandacht voor de uitvoeringspraktijk van passend onderwijs. De knelpunten voor andere kinderen zijn veel minder zichtbaar. Ouders & Onderwijs vraagt uw aandacht voor drie groepen in het bijzonder: 1. Kinderen met chronische aandoeningen in het (regulier) onderwijs Statistisch gezien, telt elke klas tenminste één leerling met een chronische aandoening, in een voorzichtige schatting. Een chronische aandoening vormt op zich voor kinderen zelf geen belemmering voor keuze van de thuisnabije school. Ouders & Onderwijs verbindt de ouders van kinderen met chronische aandoeningen, zodat hun kinderen meer zichtbaar worden: in de klas, én in het beleid. Dit groeiende netwerk van ouders vraagt aandacht voor onzekerheden die in veel situaties terugkeren: Gaat de school ondersteuning bieden die buiten het reguliere basisniveau ligt? En is de school bereid om tot passende oplossingen en individueel maatwerk te komen? Het beeld van Ouders & Onderwijs is dat ouders van kinderen met een chronische aandoening steeds zijn aangewezen op de bereidheid van de school of de individuele leerkracht om te bewerkstelligen dat hun verstandelijk begaafde kind naar de reguliere school kan. Deze aandacht en alertheid dienen regel te worden. 2. Kinderen in het praktijkonderwijs Het praktijkonderwijs kent een sterke pedagogische traditie. Het praktijkonderwijs is niet altijd toegerust op de vragen van ouders en hun kinderen, zo bemerkt Ouders & Onderwijs. Een factor is dat er anno nu kinderen naar praktijkonderwijs gaan die uitstroommogelijkheden hebben op diploma-niveau. Daarnaast zien we regionaal een verschuiving van een doelgroep uit het voortgezet speciaal onderwijs naar het praktijkonderwijs, waardoor het onderwijs voor de hele groep veranderde. Ondanks de goodwill die ouders bij 5

6 de docententeams treffen, is er soms begrijpelijke handelingsarmoede, door nieuwe vragen en nieuwe doelgroepen. Ouders van kinderen op het praktijkonderwijs halen niet gemakkelijk de voorpagina s van de kranten, terwijl juist voor hun kinderen de beginselen van passend onderwijs kansbiedend moeten zijn. Het zicht op deze groep leerlingen mag niet naar de achtergrond verdwijnen doordat ze minder zichtbaar zijn. Ouders & Onderwijs roept de Tweede Kamer op om nadrukkelijk oog te hebben voor de leerlingen in het praktijkonderwijs, en dat ook te verwachten van de minister en van de onderwijssector. Nadat een aantal ouders van dezelfde school voor praktijkonderwijs zich melden bij Ouders & Onderwijs met vragen over de mogelijkheden om een diploma te halen worden ze uitgenodigd om gezamenlijk het overleg met school te gaan voeren. Een adviseur helpt hen hun vragen te formuleren en ze treffen op school een zeer bereidwillige directeur. Hoewel de plannen tot een diploma-stroom gemaakt worden blijkt ook dat dat, in een omgeving van verevening en grenzen tussen regulier en speciaal, nog niet zo eenvoudig is om te organiseren. Voor school was de actieve oudergroep ook een nieuw fenomeen, waar ze echter graag gebruik van maakten. 3. Studenten in het mbo met een ondersteuningsvraag Binnen het mbo is aandacht nodig voor studenten met een ondersteuningsvraag. Vanaf 1 augustus 2018 is voor de eerste lichting het toelatingsrecht van kracht. De verwachting is dat het aantal studenten met een ondersteuningsvraag toeneemt. De motie Van Meenen (zoek.officielebekendmakingen.nl/kst html) vraagt om de invoering van het toelatingsrecht goed te monitoren. Ouders & Onderwijs onderschrijft de noodzaak van monitoring die gericht is op de manier waarop passend onderwijs vorm krijgt voor studenten en (vak)docenten. De MBO-Raad zet de schouders onder het toelatingsrecht. Binnen de onderwijsinstellingen merken we verschillen in voorlopers en achterblijvers. Omtrent de samenwerkingsverbanden constateerden we al eerder in deze brief dat de verschillen tussen voorlopers en achterblijvers vooral groter lijken te worden. Het zou spijtig zijn als uit deze ervaringen geen lering wordt getrokken voor het mbo. In de monitoring en in het toezicht zou daarom specifiek aandacht moeten zijn voor de wijze waarop onderling wordt samengewerkt en hoe van goede praktijken wordt geleerd. Tot slot Passend onderwijs is een ontwikkelproces. De transformatie kan echter niet betekenen dat het nog even duurt voordat het werkt. Ook nu, vandaag, moet passend onderwijs realiteit zijn voor de kinderen die dat nu nodig hebben. 6

7 Ouders onderschrijven de principes van passend onderwijs: thuisnabij onderwijs met een passende plek voor ieder kind en de zorgplicht bij de school. Kinderen met ondersteuningsbehoeften in het onderwijs hebben belang bij onderwijsmensen die samen met het kind en de ouders zoeken naar de oplossing. Als er goede werkrelaties zijn, liggen antwoorden vaak voor het grijpen en hebben ouders er ook begrip voor als oplossingen deels werkenderwijs tot stand komen. Ouders & Onderwijs zet daar graag met alle betrokkenen de schouders onder, en vraagt de Kamer de transformatie vanuit deze invalshoek te monitoren en bij te sturen. Ouders & Onderwijs ziet uit naar de bespreking van de in deze brief benoemde ervaringen, signalen en voorstellen in het Notaoverleg op 2 juli Voor vragen naar aanleiding van deze brief kunt u contact opnemen met Peter Hulsen, directeur van Ouders & Onderwijs (peter.hulsen@oudersonderwijs.nl, ). Met vriendelijke groet, Ouders & Onderwijs, Peter Hulsen, directeur Een afschrift van deze brief wordt gezonden aan de minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media. Bijlage: Overzicht Het gaat met mijn kind niet goed op school. Wat nu? 7