Nieuwsbrief geïntegreerde bestrijding

Transcriptie

1 Redactie Nieuwsbrief : Marc Vissers, Liesbet Blindeman, Tel 09/ , Fax 09/ Adriën Saverwyns, Tel 09/ , Fax 09/ Frans Goossens, Tel 056/ , Fax 056/ Nieuwsbrief geïntegreerde bestrijding Voorwoord In een vorige nieuwsbrief drukten we de hoop uit om de geleide bestrijding op de bedrijven te kunnen uitbreiden via intensieve begeleiding en advisering. De kogel is thans door de kerk; de Vlaamse Gemeenschap, meer bepaald het IWT (Instituut voor Wetenschap en Techniek), heeft het project Pest Control goedgekeurd. Dit project moet het minder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de glassierteelt stimuleren via toepassing van geleide bestrijding op de bedrijven. Het project start op 1 september van dit jaar; de financiering ervan eindigt op 1 september In een eerste fase zal het project worden uitgevoerd door de proeftuinleiders van de proeftuinen voor de Bloemisterij en de Snijbloementeelt, Marc Vissers en Liesbet Blindeman, dit in samenwerking met de betaalde voorlichtingsbureau s Teeltinfo en CHB. Het is geenszins de bedoeling van dit project om de betaalde voorlichter te vervangen; integendeel, door de krachten te bundelen, kan het ook na de officiële loopduur van 4 jaren voortgang vinden. Elke sierteler onder glas ontvangt een inschrijvingsformulier. Geïnteresseerden kunnen zich thans reeds aanmelden bij Marc Vissers, tel. 09/ of per (Marc.Vissers@ pcsierteelt.be). In deze Nieuwsbrief vind je meer uitleg over de inhoud en werking van het project. Vanaf deze nieuwsbrief schotelen we u ook 3 nieuwe vaste rubrieken voor : -Projectnieuws: interessante ervaringen vanop bedrijven die deelnemen aan het project Pest Control -Productnieuws: de laatste jaren verdwijnen er regelmatig middelen; hiernaast voeren Frans Goossens en het PCS jaarlijks proeven uit om de product-gaten terug op te vullen. De recentste evoluties worden in deze rubriek weergegeven. -Poster: vanaf dit nummer zal elke nieuwsbrief eindigen met een mini-poster rondom de scouting van het thema-insect. Namens de redactie, Adrien Saverwyns Jaargang 2, nr 2 30 augustus 2003 Verantwoordelijke uitgevers Ministerie Van De Vlaamse Gemeenschap Proefcentrum Sierteelt Provincie Oost-Vlaanderen PCS-Onderzoek Actua Lopende proeven rond gewasbescherming bij potplanten en snijbloemen -Vgl geïntegreerde en chemische bestrijding bij snijroos -Proeven ter erkenning van een nieuw Phytophthora-middel -Fytotoxtesten van recent erkende middelen op potplanten -Screening effectiviteit rupsenmiddelen bij potplanten -Gebruikswaardetest vlinderferomoonvallen en vanglampen Proeftuin Potplanten : M. Vissers, P. Van Parys, B. Haleydt Proeftuin Snijbloemen : L. Blindeman, W. Verniers, M. Van Gucht Wolluizen : Gedaan met verstoppertje spelen! In 2003 wordt de nieuwsbrief mede gesubsidieerd door de Provincie Oost-Vlaanderen in het kader van een project Duurzame Ontwikkeling in de Land- en Tuinbouw ; en vanaf 1 september 2003 eveneens door het IWT- Vlaanderen. In dit nummer: Voorwoord 1 Onderzoek Actua 1 Special Wolluis 2-4 Productnieuws 5 Vers van de pers 6 Projectnieuws 7 Vraag en Antwoord 8 Poster 9 30 augustus 2003 Pagina 1

2 De Citrus-Wolluis : een kwade klant voor potplanten Heel wat potplantenbedrijven hebben af te rekenen met wolluizen. Plagen komen voor bij cactussen en vetplanten, Cissus, Schefflera, Ficus, Bromelia, Dracaena, Yucca, Schefflera, Poinsettia, Gardenia, Cyclamen, enz Naast remming van het gewas berokkenen wolluizen vooral esthetische schade : witte pluisjes, plakkerige honingdauw, en in een verder stadium zwarte roetdauw en allerlei ongedierte dat wordt aangetrokken door de honingdauw (mieren, stofluizen, vliegen, ). Redenen genoeg om dit wollig insectje eens onder de loep te nemen!! Meerdere soorten wolluizen Wolluizen behoren tot de familie van de Pseudococcidae. Twee soorten komen voor bij kasteelten, met name Planococcus en Pseudococcus. Planococcus citri In 95% der gevallen is het de citruswolluis of Planococcus citri die wordt vastgesteld op potplanten. Op de planten ziet men bijna uitsluitend de vrouwelijke exemplaren met eizakken, en de jonge nimfen die uit de nestjes kruipen. De volwassen vrouwtjes worden tot 4mm lang en 3mm breed; hun gele lichaam is wit bepoederd. De mobiele jonge nimfen zijn veel kleiner (tot 0,7mm lang en 0,3mm breed) en hebben een gele tot oranje kleur, en nog geen wasbedekking. Pseudococcus-soorten Af en toe komt ook Pseudococcus longispinus voor op sierplanten. Deze is zeer gemakkelijk te onderscheiden van Planococcus citri. P. longispinus heeft immers 2 zeer lange wasdraden aan de achterzijde van het lichaam. Ook Pseudococcus affinis (de tomatenwolluis) kan zich vestigen op siergewassen. Deze lijkt sterk op Planococcus citri, maar is iets groter en donkerder van kleur. Bovendien zijn de 2 filamenten op het achterlijf langer dan bij P. citri, maar korter dan bij P. longispinus. P. longispinus (rechts) P. citri (links) (foto s Koppert BV en Ninomedia) Ook gevleugelde wolluizen! Naast kruipende en vastgenestelde wolluizen bestaan er ook wolluizen met vleugels; dit zijn de mannelijke exemplaren. Deze merkt men zelden op bij een controle van het gewas; ze worden immers maar 1mm groot. De mannetjes-wolluizen berokkenen geen directe plantschade want ze hebben geen monddelen. Hun enige taak is de bevruchting van de wijfjes. Doordat ze geen voeding opnemen, kunnen mannetjes slechts 1 à 2 dagen leven. Het komt er dus op aan van tijdig een vrouwtje te vinden; vandaar hun vleugels. In de ideale situatie is de verhouding mannetjes/vrouwtjes 1/1. De gevleugelde mannetjes-wolluizen kunnen een 10-tal meter ver vliegen, en kunnen alzo ook op gele vangplaten terechtkomen. Dit wijst echter op een reeds goed uitgebouwde populatie. Door gebruik van feromonen daarentegen, kan men al mannelijke wolluisjes wegvangen in een vroege fase (zie verderop in de nieuwsbrief). P. citri (foto PCS) Pagina 2 Nieuwsbrief

3 Drie redenen om geen wolluis te hebben Reden 1 : Lange levensduur Eens men wolluis heeft gehad, steekt deze regelmatig de kop op. Wolluizen kunnen immers zowel in de grond als op de serreconstructie of op het serrematerieel overwinteren; ook kunnen ze lang overleven zonder voedsel (bv. in een lege kas). Onbevruchte vrouwtjes kunnen tot 8 maanden in leven blijven!! Bevruchte vrouwtjes daarentegen sterven af na de eileg. In het leven moet je keuzes maken! Om toekomstige wolluisplagen te vermijden, moet naast het gewas ook de hele kas worden ontsmet via ruimtebehandelingen Reden 2 : Moeilijk te vinden Een tweede probleem is de moeilijke opspoorbaarheid. Dit is het gevolg van de lage mobiliteit van wolluizen. Enkel het eerste nimfestadium (komt uit eieren) is actief op zoek naar geschikte plaatsen om zich te vestigen. Daarom start een wolluisplaag vaak zeer plaatselijk op enkele planten die bij ideale omstandigheden (26 C en een RV van 60%) zeer snel overwoekerd kunnen worden; de ontwikkeling van ei tot larve duurt bij dit klimaat 5 dagen, en van larve tot adult 20 dagen. Eer men de plaag opmerkt, kunnen er al massaal eitjes afgelegd zijn. Reden 3 : Moeilijk te raken Een derde probleem is de lage gevoeligheid voor spuitmiddelen. De eitjes en jongste larven zitten beschermd in een eizak en kunnen hierdoor moeilijk geraakt worden met spuitproducten. De oudere larven en adulten hebben een witte beschermende waslaag rond hun lichaam die het indringen van insecticiden bemoeilijkt. Bovendien nestelen wolluizen zich op moeilijk te bereiken plaatsen in het gewas : bladoksels, onderkant bladeren, Goed spuiten is de enige kans op succes!! Wolluis en Biologie : wat zijn de mogelijkheden? Biologische bestrijding van wolluis onbetaalbaar!! Momenteel zijn er 3 biologische bestrijders voor wolluis beschikbaar, 2 sluipwespen (Leptomastix, Leptomastidea) en de roofkever Cryptolaemus. De doseringen die hiervan moeten worden ingezet voor een effectieve werking zijn vooralsnog veel te duur. Ook de schadedrempel (wasresten) is te hoog, zelfs bij een goede bestrijding. Chemisch bestrijden bijgevolg noodzaak. Wolluisferomoonval (foto PCS) Sinds 2002 : Snelle detectie van wolluis mogelijk!!!!!!! Door het voorkomen in plaatselijke haarden is een tijdige gewascontrole van wolluis zeer moeilijk, en zeker bij planten op goten of op brede bedden is dit ondoenbaar. Sinds kort zijn er echter feromoonvallen op de markt gekomen voor een supersnelle detectie van wolluis (Planococcus citri). Deze feromoondopjes kunnen worden opgehangen in delta-valletjes (zoals bij rupsen) of men kan ze gewoon op een horizontaal opgehangen kleefplaat leggen. De werking van de vallen is prima; zo bleek uit proeven die werden uitgevoerd door de Proeftuin Bloemisterij. Bij het uithangen van vallen op bedrijven met wolluis (Clivia, Ficus, cactus), vonden we enkele dagen later de gevleugelde mannelijke exemplaren in de vallen! De werking van de dopjes was 6-8 weken goed. Knelpunt van de controlemethode is het beperkte vliegbereik van de mannetjeswolluizen. Ze worden maar aangetrokken binnen een straal van 10-20m. Totaalcontrole van het bedrijf is bijgevolg onmogelijk; hiervoor moet men teveel vallen ophangen. Uithangen op enkele strategische plaatsen geeft al zeer goede informatie, maar het blijft een steekproef. De wolluisval is tevens een prima instrument voor de evaluatie van een toegepaste bespuiting; als men de lijmbodem van de val ver- 30 augustus 2003 Pagina 3

4 Chemische bestrijding : geen simpele zaak!! Meerdere behandelingen nodig Doodspuiten van wolluizen is geen gemakkelijke opgave. Meerdere behandelingen met korte intervallen (4-7 dagen) zijn nodig om alle wolluisstadia weg te krijgen. De behandelingen hebben immers geen vat op de eitjes (in eizak) en ook de waslaag van oudere larven kan een stukje bescherming geven. Spuittechniek belangrijk Voor een goed resultaat moeten de spuitmiddelen de bladonderkant raken en diep in het gewas doordringen. Daarom raden we aan om het spuitpistool te voorzien van een werveldop, en met zoveel mogelijk druk, en veel spuitvloeistof (tot 30l/are) te spuiten. Productkeuze beperkt Tot 2002 was geen enkel middel meer erkend voor gebruik tegen wolluis. Via effectiviteitsproeven die plaatsvonden op het PCS werden erkenningen bekomen voor 5 middelen die wolluisplagen konden afdoden of afstoppen (tabel). % afdoding 2 weken Testproduct na bespuiting na bespuiting Orthene - 79 % - 81 % Confidor 200SL - 67 % - 72 % Karate Zeon - 61% - 1% Applaud - 41% - 36 % Mesurol SC % + 154% Onbehandeld + 69% + 222% verklaring codes - = afdoding / + = populatie-aangroei Enkel systemische middelen zoals Orthene (die momenteel van de markt verdwijnt) en Confidor 200 SL bleken volwaardige alternatieven voor het vroeger erkende Lannate 20 SL. Bespuitingen met Karate Zeon, Applaud, Mesurol gaven lichte afdoding maar met weinig of zelfs geen nawerking. Mengingen met olie (Sun Spray 7 E of Elefant Sömmeröl) verbeteren het resultaat door aantasting van de waslaag van wolluizen, maar de kans op fytotoxiciteit verhoogt; de waslaag van planten wordt ook geraakt! Erkende middelen bestrijding dop/schild/wolluizen in kassierteelt Handelsnaam Erkenningsnr Samenstelling Europese wetgeving** Agrichim deltamethrin EC g/l deltamethrin Annex 1 Agrichim deltamethrin SC g/l deltamethrin Annex 1 Applaud g/l buprofezin Genotificeerd Confidor 200 SL 8686,295/P 200 g/l imidacloprid Genotificeerd Cymtop g/l cypermethrin Pending Cypertox 20 EC g/l cypermethrin Pending Cytox g/l cypermethrin Pending Decilaz 2,5 EC g/l deltamethrin Annex 1 Decis EC 2, g/l deltamethrin Annex 1 Decis Micro ,25 % deltamethrin Annex 1 Elefant-Sommeröl g/l paraffine-olie Lijst 4 Gardiflor Duo Pin ,5% imidacloprid Genotificeerd Karate 25 WG ,5% lambda-cyhalothrin Annex 1 Karate Zeon g/l lambda-cyhalothrin Annex 1 Keshet 2,5 EC g/l deltamethrin Annex 1 Luxan Cypermethrin 100 EC g/l cypermethrin Pending Marvel 2,5 EC g/l deltamethrin Annex 1 Mesurol SC g/l methiocarb Dossier Orthene % acefaat Out Orthene 97 SG % acefaat Out Provado Combi Pin ,5% imidacloprid Genotificeerd Provado Garden % imidacloprid Genotificeerd Splendour g/l deltamethrin Annex 1 Sun Spray 7 E g/l paraffine-olie Lijst 4 Ultracid 40 WP 305/P 40% methidathion Out 7/03 **Een 9-tal werkzame stoffen zijn momenteel erkend voor de bestrijding van wolluizen. Twee ervan hebben echter de status OUT gekregen van Europa (zie kolom 4), en moeten bijgevolg binnen korte tijd verdwijnen van de Europese markt. Het gaat hierbij om acefaat (Orthene) en methidathion (Ultracid). Voor de overige verklaringen van kolom 4 (Europese Wetgeving); zie rubriek Vraag en Antwoord Pagina 4 Nieuwsbrief

5 RUBRIEK PRODUCTNIEUWS : Nieuwe erkenningen - PRODUCTNIEUWS vanuit het PCS - PRODUCTNIEUWS Producten komen en gaan. Deze nieuwe rubriek informeert u over de recentste ontwikkelingen bij kasplanten.. Nieuwe producterkenningen in de afgelopen maanden Slechts 1 totaal nieuw middel bekwam een erkenning in de sierteelt onder glas : met name Calypso. Dit middel bevat 480g/l thiacloprid en werkt tegen bladluizen en witte vlieg. Voor meerdere reeds bestaande middelen werd de erkenning uitgebreid met de sector sierteelt, zo o.a. voor enkele groeiremmers; zie hierna. Doorbraak voor biologische bestrijding Het gebruik van nuttige insecten in de bloemisterij is al jaren een moeilijke zaak. Omdat volledig biologisch telen niet lukt, is er nood aan chemische correctiemiddelen die de biologische bestrijders sparen. Voor spint, bladluis, witte vlieg, enz bestaan er al lang selectieve middelen (Torque, Nissorun, Apollo, Pirimor, Aztec, Admiral, Applaud,..), maar de grote struikelblok tot nog toe waren trips en wolluis. Alle effectieve trips- en wolluismiddelen werken zo breed dat ook de biologische bestrijders voor maanden zijn uitgeschakeld. Mede dankzij PCS-onderzoek is nu Tracer erkend tegen trips, en Applaud werd onlangs erkend tegen wolluis; beide middelen sparen grotendeels roofmijten en Applaud ook sluipwespen. Tracer werkt zeer goed tegen trips; Applaud daarentegen is niet het supermiddel voor wolluizen, maar bij toepassingen in een zeer vroeg stadium (bvb. na signalering op feromoonvallen) kunnen enkele toepassingen toch afdoende zijn. Vervallen producten in de afgelopen maanden Belangrijkste nieuws van de afgelopen maand was het verdwijnen van acefaat. Deze werkzame stof die het hoofdbestanddeel is van o.a. Orthene wordt niet verder ondersteund door de firma en moet hierdoor verdwijnen. Een spijtige zaak voor de bloemisterij, vermits het een prima wolluis-, bladluis en tripsmiddel is! De actieve stof acefaat stond bovendien op de lijst van niet geklasseerde producten, en was bijgevolg minder gevaarlijk dan de andere gekende trips en wolluismiddelen. Uit handel : op Op gebruiken voorraden : tot Andere topinsecticiden die in 2003 reeds werden ingetrokken : Bladafum II, Folimat SL 500, Kilumal, Pentac, Ultracid 40 WP, Mesurol lokaas,. Producten op basis van endosulfan mogen nog alleen onder glas worden toegepast. Groeiremmers Telen van bloeiende potplanten zonder gebruik te maken van chemische groeiremmers is onmogelijk. Helaas was er tot voor kort geen enkele groeiremmer erkend voor gebruik bij bloeiende potplanten (uitz. Azalea, chrysant, e.a.). Met enige fierheid kunnen we u momenteel melden dat het PCS via uitgebreid proefwerk de erkenningen van chloormequat (CCC, Metex, ) en flurprimidol (Topflor) in orde gekregen heeft! Ook voor paclobutrazol (Bonzi) werd een erkenning bekomen, maar enkel op niet houtige doorlevende sierplanten. Alar werd ook uitgetest maar zal geen erkenning bekomen, omdat het middel op termijn moet verdwijnen. Commisie Minor Uses van start gegaan in juni 2003 Om voldoende erkende middelen te behouden voor de zogenaamde Kleine Teelten werd door Ann De Cock (Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, ) een commissie opgericht. Vertegenwoordigers voor de sierteelt hierin zijn Frans Goossens en Marc Vissers. Zij moeten na overleg met de overige sierteeltspecialisten vanaf nu jaarlijks aangeven welke gewasbeschermingsmiddelen prioritair moeten worden onderzocht voor het bekomen van erkenningen. Mevr. A. De Cock (afdeling Grondstoffen en Plantenbescherming) verzamelt de prioriteiten uit de verschillende Belgische tuinbouwtakken, en brengt deze naar voor in een Europees overlegorgaan, zodat een gezamenlijke Europese prioriteitenlijst kan worden opgemaakt. Voor 2003 werden valse meeldauw en echte meeldauw als de meest schrijnende problemen van de sierteelt vooropgezet. Voor deze ziekten bestaan er op dit moment respectievelijk 0 en 2 erkende werkzame stoffen. Welk spuitmiddel is erkend in uw teelt? Kijk op het web : 30 augustus 2003 Pagina 5

6 VERS VAN DE PERS - VERS VAN DE PERS - VERS VAN DE PERS Posters voor snelle herkenning van insecten In het kader van het project PEST CONTROL zullen de makers van de nieuwsbrieven elke editie ook voorzien van een mini-poster (A4). Deze posters worden ontworpen per schadelijk insect, en ze worden telkens volgens een vergelijkbaar stramien opgemaakt. Hierbij wordt speciale aandacht gegeven aan duidelijke foto s van de verschillende levensstadia van de betreffende plaag, maar eveneens aan de mogelijke schadebeelden en nevenverschijnselen (vervellingen, slijmsporen, uitwerpselen, ). Ook wordt per levensstadium duidelijk aangegeven wat de meest efficiënte controlemethode is (vangplaten, uitkloppen bloemen, feromoonvallen, gewascontrole,.), en voor vliegende insecten wordt een duidelijk beeld gegeven van hun uitzicht op lijmplaten. Bedrijven die deelnemen aan het project Pest Control zullen gratis een uitvergrote geplastificeerde versie (A3-formaat) van de posters verkrijgen. De posters worden samengesteld met de hulp van de firma Ninomedia (054/ ). Bestrijding Duponchelia In Nieuwsbrief 2 van vorig jaar werd gesproken over een nieuwe moeilijk te bestrijden vlinder die momenteel de kop opsteekt op diverse bedrijven, met name Duponchelia fovealis. Deze vlinder is Duponchelia (foto Koppert) vooralsnog niet te detecteren met feromoonvallen, maar wel met vanglampen (enkel aansteken bij gesloten luchtramen om binnenlokken van vlinders te vermijden). Ook de bestrijding is zeer moeilijk : Duponchelia-rupsen zijn moeilijk te raken met gewasbeschermingsmiddelen omdat ze zich goed kunnen wegsteken in het substraat, onder dood organisch materiaal, of zelfs in de stengels van kruidachtige gewassen. Om deze reden gebeuren er op de Proeftuin voor Bloemisterij momenteel proeven met toepassingen van systemische insecticiden die zowel via bespuiting als via begieting worden toegepast. In Nederland daarentegen zijn proeven aan de gang met biologische bestrijders die de eieren van deze rupsen opruimen, met name de bodemroofmijt Hypoaspis (die ook sciara-larven en tripspoppen pakt), en de kortschildkever Atheta. De eerste resultaten waren positief! Ook het gebruik van aaltjes (Steinernema en Heterorhabditis) en Bacillus thuringiensis op Duponchelia zal nog verder worden onderzocht. Nieuwsbrief : betalend vanaf 2004 Vanaf 2004 zullen enkel de deelnemers aan het project PEST CONTROL de nieuwsbrief nog gratis kunnen ontvangen voor een periode van 4 jaren. Door het wegvallen van de 1-malige subsidies van de Provincie Oost-Vlaanderen zullen we aan de overige telers een symbolische vergoeding vragen ter waarde van 2,5 euro per nieuwsbrief, of 10 euro/jaar; dit om te voorkomen dat de brieven nog verder worden verstuurd naar minder geïnteresseerde telers. De overige kosten (werkuren, aankoop foto s, drukwerk, enveloppen, verzendingskosten) zullen gedragen worden door de Proeftuinen en het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Nieuwe roofkever tegen Sciara, Scatella en Tripslarven (mededeling Biobest) De nieuwe roofkever Atheta coriaria kan in verschillende siergewassen worden ingezet tegen meerdere bodemplagen. Volwassen kevers en larven gaan voornamelijk op zoek naar eieren, jonge larven en poppen van de varenrouwmug (Sciara), maar ook naar de eieren en larven van de oevervlieg (Scatella). Ook het tweede larvenstadium van trips wordt aangepakt door de volwassen roofkevers; dit is het larvale stadium van trips dat zich op de grond laat vallen net voor de verpopping. De kevertjes kunnen worden uitgestrooid in meerdere hoopjes, bvb een verpakking van 250 kevers kan verdeeld worden over 5 tot 10 hoopjes. De volwassen roofkevers vliegen van hieruit doorheen heel de kas, waardoor er een snelle en goede verdeling zal plaatsvinden. De kever is 3 weken actief, en zet in de eerste 2 weken ongeveer 8 eieren/dag af. De larven die hieruit komen geven plaatselijk ook een goede bestrijding. Voor een voldoende bestrijdingsresultaat moeten er per are minimaal 200 roofkevers worden ingezet, wat neerkomt op een kostprijs van 23,7 euro (verpakking van 100 = 11,85 euro, van 250 = 29,6 euro). Pagina 30 augustus Nieuwsbrief Pagina 6

7 PROJECTNIEUWS - PROJECTNIEUWS - PROJECTNIEUWS Cursussen Herkennen van Insecten op Vangplaten krijgen een praktisch vervolg Meer dan 200 cursisten (telers, voorlichters, leraars,...) volgden op het PCS avondcursussen rondom het herkennen van insecten op vangplaten. Slechts weinigen passen deze kennis momenteel in de praktijk toe. Drie uurtjes cursus zijn immers onvoldoende voor deze moeilijke materie. Vandaar was er vraag naar een verdere begeleiding op de bedrijven zelf, niet alleen rondom het herkennen van de insecten zelf, maar ook voor het opstellen van een goede niet te tijdrovende scoutingstrategie. Dit was voor de Proeftuinen Bloemisterij en Snijbloemen de aanleiding voor het aanvragen van het project PEST CON- TROL. Praktische uitvoering -3 PCS-adviseurs gaan op de baan gedurende 4 jaren -via wekelijkse bezoeken worden de deelnemers getraind in het scouten (max 15 bezoeken/bedrijf/4 jaar) -wekelijkse bezoeken kunnen gespreid worden over 2 à 3 interessante perioden (of teelten) voor het bedrijf -tijdens bezoeken controleren bedrijfsleider en PCS-adviseur(s) samen het gewas (minimaal 1 uur/bezoek) -de scoutingresultaten en maatregelen worden besproken in samenwerking met betaalde voorlichter -de bezoekagenda wordt bepaald in overleg met de teler -nabezoeken om het half jaar, of bij nieuwe problemen -na 2007 nemen de betaalde voorlichters de rol over -nieuw geïnteresseerde bedrijven kunnen zich nog steeds aanmelden bij de proeftuinen voor het bekomen van de wekelijkse aanvangsbegeleiding (+ cursus), maar per jaar zullen er maximaal 10 bijkomende bedrijven kunnen weerhouden worden. Inschrijving Elke potplanten/snijbloementeler krijgt een inschrijvingsformulier; maximum 25 telers worden weerhouden in het eerste projectjaar; over de 4 jaren worden 100 inschrijvingen aanvaard. Betalingstarief : wordt besproken op de eerste stuurgroepvergadering in november. Snelle inschrijvers kunnen meedoen aan een totaalprijs van 100 euro. Doelstellingen van het project -teler leren werken met vangplaten en andere controlemethodes op zijn eigen bedrijf. -personeel vertrouwd maken met de mogelijke plagen van het bedrijf; vaststellingen tijdens de werkzaamheden zijn immers 100% tijdswinst Deze doelstellingen moet leiden tot een nog snellere plaagdetectie op de bedrijven zodat zeer snel ingrijpen mogelijk wordt. Een beginnende plaag kan immers met minder bespuitingen onderdrukt worden dan een laattijdig vastgestelde haard. En minder spuiten is toch het doel van elke teler. Indeling van de bedrijfsbezoeken Eerste bedrijfsbezoek informatief De teler, zijn bedrijfsvoorlichter en de PCSadviseur bespreken hier de huidige situatie en vroegere bedrijfservaringen op het vlak van plaagbestrijding. De PCS-adviseur maakt vervolgens een inventaris op van de te controleren teelten en hun meest in het oog te houden plagen; uitgaande hiervan wordt een voor het bedrijf aangepaste cursus herkennen van plagen opgemaakt en wordt de te volgen scoutingstrategie voor de daaropvolgende weken vastgelegd. Tweede bedrijfsbezoek : cursus De bedrijfsleider en zijn personeel zullen getraind worden in het herkennen van insecten op vangplaten en in het gewas. Derde bedrijfsbezoek en volgenden Het eigenlijke scoutingprogramma start. De PCSadviseur gaat wekelijks samen met de teler of een aangestelde scout rond in het bedrijf; ter plaatse worden alle mogelijke problemen met plagen samen bekeken. Latere bedrijfsbezoeken Na de reeks(en) bedrijfsbezoeken kunnen de PCS-adviseurs steeds opgeroepen worden voor nieuwe problemen. Indien gewenst, komen ze verder ook om het half jaar 1x langs om de evolutie per bedrijf op te volgen. Extra diensten van het project -tot 2007 gratis deze nieuwsbrieven -gratis startpakket vangplaten, loep, e.a. -posters met duidelijk beeldmateriaal van de plagen op hun bedrijf 30 augustus 2003 Pagina 7

8 Rubriek «Vraag en Antwoord» Enorm veel producten verdwijnen momenteel van de markt. Vaak bestaan er hiervoor weinig of geen bruikbare alternatieven. Op fytoweb kunnen we zien wat er nu nog erkend is, maar vinden we op het internet ook ergens info rondom de toekomst van de producten? Alzo kunnen we tijdig aan de alarmbel trekken als er bepaalde middelen dreigen te verdwijnen. Antwoord Frans Goossens : Via het fytoweb kan men op een snelle manier achterhalen wat erkend is in een bepaalde teelt of tegen een bepaalde parasiet. In de rubrieken Persberichten of Mededelingen kan men informatie vinden over producten die vervallen zijn, of waarvan het het gebruik gewijzigd is. Voor wat betreft de toekomstige situatie kan je gaan kijken op de website van europa : europa.eu.int/comm/ food/fs/ph_ps/pro/eva/existing/exis02_en.pdf. Deze site geeft u een zeer omvangrijke tabel met alle werkzame stoffen die in de Europese lidstaten worden gebruikt. Deze werkzame stoffen, zowel recente als oudere, kunnen slechts behouden blijven in de EU indien ze aan zeer strenge normen op vlak van toxicologie, milieu, effectiviteit, voldoen. Dit kan slechts door het uitvoeren van zeer kostelijke en uitvoerige proeven. Voldoet een werkzame stof, dan komt het op de fameuze bijlage (Annex). Vermits dit alles een enorm werk is voor de chemische firma s, werd besloten om in verschillende fasen te werk te gaan. Hiertoe werden de producten ingedeeld in 4 lijsten : lijst 1 waren de producten die prioritair moesten worden onderzocht; lijst 2 en 3 de volgende, enz... In de tabel kan je raadplegen in welke lijst de verschillende werkzame stoffen voorkomen (zie kolom 22 = List-nr). Hoe ver een werkzame stof nu staat, vindt u in kolom 23 (=status). Hierbij worden volgende termen gebruikt : out = de werkzame stof gaat definitief uit de markt (meestal vanaf 2003) essential = de werkzame stof is eveneens out, uitgenomen voor welbepaalde teelten waar ze voorlopig nog gebruikt mag worden vanwege het ontbreken van alternatieven (meestal tot 2007) notified = de firma heeft beloofd de werkzame stof te onderzoeken volgens de nieuwe normen dossier = de firma heeft het dossier bezorgd aan de E.U. (al de gegevens over de werkzame stof) pending = de E.U. is bezig met het dossier van de werkzame stof te beoordelen annex = een lijst van werkzame stoffen die door de E.U. zijn goedgekeurd en waarvan de producten die deze stoffen bevatten, kunnen erkend worden of blijven in de lidstaten. Voorlopig zijn er nog maar een 30-tal werkzame stoffen op de annex, waaronder o.a. lambda-cyhalothrin (Karate Zeon), deltamethrin (Decis), iprodione (Rovral), glyfosaat (Roundup),. Deze termen vertellen u iets over de toekomst van heel wat middelen; vooral voor degenen met vermelding OUT en ESSENTIAL, weet je dat ze zeker gaan verdwijnen. Onze dienst houdt je via diverse kanalen op de hoogte! Ook deze nieuwsbrief kwam tot stand met medewerking van : Kurt De Rodder (Hombio, 0477/ ), Bert Sneyers (Biobest, 0475/ ), en de firma Koppert De uitgevers zijn niet verantwoordelijk voor eventuele schadelijke gevolgen die kunnen ontstaan bij het gebruik van gegevens uit deze publicatie 30 augustus 2003 Pagina 8