EGTS-monitoringverslag 2011 Samenvatting

Transcriptie

1 EGTS-monitoringverslag 2011 Samenvatting CDR _ETU en/mt/ib/ke NL

2 - 1 - Deze samenvatting is gemaakt door METIS, GmbH (opstellers: Jürgen Pucher en Alice Radzyner). De tekst weerspiegelt niet het officiële standpunt van het Comité van de Regio's. Meer informatie over de Europese Unie en het Comité van de Regio's kunt u vinden op Internet: en Catalogusnr.: QG-AD EN-C ISBN: DOI: /46971 Europese Unie, 2012 Citeren uit de tekst is alleen toegestaan met uitdrukkelijke bronvermelding.

3 - 2 - Samenvatting Het CvdR publiceert op gezette tijden een monitoringverslag over de wijze waarop de Europese Groeperingen voor Territoriale Samenwerking (EGTS) zich ontwikkelen als juridische entiteiten voor grensoverschrijdende, transnationale en interregionale samenwerking tussen Europese overheden. Dit verslag is een actualisering van het EGTS-monitoringverslag 2010 en biedt een overzicht van de huidige stand van zaken in alle EGTS binnen de Europese Unie. Eind 2011 waren er 27 EGTS opgericht, waarin ruim 570 lokale en regionale overheden uit 15 lidstaten waren verenigd. Nog eens 21 EGTS zijn in statu nascendi. Herziening van wettelijke bepalingen In het verslag wordt beschreven welke wettelijke bepalingen in de lidstaten van de EU en een aantal regio's inmiddels zijn goedgekeurd, en waarom in bepaalde gevallen goedkeuring is uitgebleven. In praktisch alle lidstaten waren begin 2011 nationale wetten goedgekeurd, met uitzondering van Oostenrijk, België en Duitsland, wat te maken heeft met de sterk gefederaliseerde structuur van deze landen. Inmiddels hebben alle Oostenrijkse Länder wettelijke bepalingen betreffende de EGTS goedgekeurd (in 2010 waren dat er nog maar vijf), al laat goedkeuring van een federale wet nog op zich wachten. Ook in Duitsland wordt nog gediscussieerd over federale wetgeving. Op dit moment wordt advies ingewonnen bij de huidige EGTS om de opgedane ervaringen te verwerken in toekomstige nationale wetgeving, die naar verwachting in 2013 of 2014 van kracht zal worden. Gevraagd naar de situatie in België heeft een vertegenwoordiger van de Belgische Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken laten weten dat de betreffende bepalingen al wel zijn goedgekeurd voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Wallonië, Vlaanderen en de Duitstalige gemeenschap, maar dat de goedkeuring op federaal niveau vertraging heeft opgelopen door de regeringscrisis, die al met al drie jaar heeft geduurd. De goedkeuring zal dus nog even op zich laten wachten. Voor het eerst bevat het monitoringverslag voor alle lidstaten en federale regio's (mits van toepassing) de meest essentiële gegevens (publiek-/privaatrecht, toepassingsgebied van de aansprakelijkheid, bevoegde autoriteit). Inhoudelijk verschillen de nationale bepalingen echter per lidstaat of per federale regio. Nieuw opgerichte EGTS die in het monitoringverslag 2011 worden vermeld In onderstaande tabel voor het monitoringverslag van dit jaar hoort ook nog een EGTS thuis die in 2011 is opgericht 1. 1 De EGTS Banat - Triplex Confinium, die met ingang van 5 januari 2011 juridische status heeft verkregen en bij wijze van uitzondering is opgenomen in het monitoringverslag 2010.

4 - 3 - Tabel 1. Nieuwe EGTS die onderwerp zijn van een case study Naam van de EGTS Landen 2 Bijzonderheden Oprichting Arrabona HU, SK Het is de bedoeling dat Arrabona meer dan 120 gemeenten als mogelijke partners gaat omvatten. 15/06/2011 Linieland van Waas en Hulst BE, NL Deze EGTS is opgericht om de samenwerking tussen Vlaamse en Nederlandse grensprovincies en grensgemeenten te versterken. 18/08/2011 Euregio Tirolo- Alto Adige- Trentino IT, AT Deze EGTS wil de historische en culturele banden tussen de betrokken regio's verstevigen via samenwerking op verschillende terreinen, zoals energie, de groene corridor, volksgezondheid, onderwijs, jongerenzaken, wetenschap en onderzoek. 13/09/2011 EGTS Territorium van de gemeenten: Gorizia (Italië), Mestna občina Nova Gorica (Slovenië) en Občina Šempeter- Vrtojba (Slovenië) IT, SI Dit is een euregio met partners uit Italië en Slovenië, gelegen aan weerszijden van de grens tussen beide landen, die besloten hebben tot een intensivering van de onderlinge samenwerking waardoor een gezamenlijke regionale ontwikkeling mogelijk wordt gemaakt, incl. een gemeenschappelijk en gestructureerd antwoord op de sociaal-economische uitdagingen, het probleem van marginalisering en de uit het verleden stammende scheidslijnen. 15/09/2011 Pirineus- Cerdanya FR, ES Partners hier zijn de Communauté de Communes de la Cerdagne (Frankrijk) en de Consell Comarcal de la Cerdanya (Spanje). De groepering staat juridisch geregisteerd in Saillagousse, Frankrijk. 03/10/2011 Rába-Duna-Vág (RDV) HU, SK De EGTS streeft ernaar om via de Europese fondsen middelen te verwerven voor het uitvoeren van projecten op het gebied van infrastructuur, vervoer, logistiek, energie, ontwikkeling van de Donau en haar zijrivieren, sport, cultuur enz. 21/12/ In het onderstreepte land staat de EGTS juridisch geregistreerd.

5 - 4 - Naam van de EGTS Landen 2 Bijzonderheden Oprichting Euregio Aquitaine- Euskadi FR, ES De bedoeling is om de samenwerking tussen de regio's die hiervan deel uitmaken, te versterken en hun gemeenschappelijke identiteit verder tot ontwikkeling te brengen. 12/12/2011 De case studies m.b.t. de nieuwe EGTS zijn gebaseerd op bestudering van documentatie en telefonische interviews met vertegenwoordigers van bovengenoemde groeperingen. De EGTS die vóór en in de loop van 2010 zijn opgericht, hebben hun gegevens via het EGTS-Platform van het CvdR bijgewerkt 3. Verschillende stadia van ontwikkeling Nieuw in het monitoringverslag is dat er nu onderscheid wordt gemaakt tussen vijf verschillende stadia waarin een EGTS zich bevindt, nl.: 1) operationeel; 2) opgericht; 3) wachtend op goedkeuring; 4) in voorbereiding, en 5) als idee. Aan de hand van deze classificatie zou het gemakkelijker moeten worden om de situatie en ontwikkeling van nieuwe EGTS waarover enige onzekerheid heeft bestaan, te beoordelen. Naast de EGTS die op het ogenblik al geregistreerd zijn, heeft onderzoek aan het licht gebracht dat er in Hongarije nog aan een aantal EGTS wordt gewerkt. Naar onze informatie hadden eind 2011 twee groeperingen rechtspersoonlijkheid verworven zonder dat ze al operationeel waren, terwijl drie EGTS een ontwerp van overeenkomst en hun ontwerpstatuten ter goedkeuring hadden voorgelegd aan de respectieve nationale autoriteiten, en nog eens tien voorgestelde EGTS in onderhandeling waren over de overeenkomst en hun statuten. Daarnaast zijn er nog zes projecten aangekondigd. Dit betekent in totaal 21 EGTS-projecten in wording. Alle EGTS zijn in dit verslag opgenomen in één enkele tabel en geclassificeerd op grond van hun ontwikkelingsstadium (waarbij elk stadium is gemarkeerd door een bepaalde kleur). Belangrijkste conclusies De acht nieuwe EGTS die in 2011 werden opgericht, hebben bepaalde kenmerken gemeen, hebben te maken gehad met gelijkaardige uitdagingen en, wat nog het interessantst is, staan geregistreerd in vergelijkbare landen. De belangrijkste conclusies zijn: Hongarije schijnt voorop te lopen wat de oprichting van nieuwe EGTS betreft. Van de acht nieuwe groeperingen zijn er twee die hun zetel in Hongarije hebben en die Hongaarse en Slowaakse gemeenten met elkaar verbinden. Voor nog eens vijf EGTS in wording hebben zich Hongaarse partners aangemeld. Drie nieuwe EGTS zijn Frans-Spaanse partnerschappen. De EGTS "Linieland van Waas en Hulst" is de eerste Belgische EGTS waarin wordt samengewerkt met Nederlandse partners. 3 Zie

6 - 5 - Alle nieuwe EGTS streven naar samenwerking tussen geografische buren ter ontwikkeling van een institutioneel kader voor het uitvoeren van projecten van gemeenschappelijk belang, zulks over de officiële landsgrenzen heen. Opvallend is dat de EGTS "Rába-Duna-Vág" ernaar streeft om actief bij te dragen aan de realisering van de doelstellingen van de EU-Donaustrategie. Het proces van oprichting was voor de meeste nieuwe groeperingen een grote uitdaging, wat enerzijds te maken had met het feit dat er zo lang gewacht moest worden op het verkrijgen van officiële toestemming, en anderzijds met het feit dat de nationale wetgevingen van elkaar afwijken resp. de nationale wetgeving niet overeenstemt met de Europese. Overigens wordt in het verslag bevestigd dat EGTS worden opgericht met de bedoeling om regio's of gemeenten uit verschillende lidstaten de kans te geven om regionaal, nationaal en internationaal op te treden als één rechtspersoon. Verder krijgen lokale, regionale en nationale actoren dankzij de EGTS de mogelijkheid om gemeenschappelijke besluiten te nemen. De case studies bevestigen dat EGTS worden opgericht om twee vaak op verschillend bestuurlijk niveau opererende - regio's, lokale gemeenschappen of gemeenten bij elkaar te brengen, waarbij elke entiteit de nodige bevoegdheden krijgt om samen met de andere in regionaal, nationaal en internationaal verband op te treden als één rechtspersoon, en waarbij een wettelijk kader tot stand wordt gebracht waarbinnen de betrokken partijen op hetzelfde niveau maatregelen en besluiten kunnen nemen. De geïnterviewden hebben gepleit voor een adequate financiering van de EGTS en voor de mogelijkheid dat de groeperingen in de toekomst als partners EU-financiering aanvragen. De EGTS die al vóór 2011 bestonden, hebben gestage voortgang geboekt, met nadruk op de capaciteitsopbouw en de uitvoering van specifieke projecten. De meeste groeperingen hebben hun personeelsbestand en hun structuur in de loop van 2011 versterkt. Het merendeel is al actief bezig tal van maatregelen te nemen, maar toch is hun deelname aan door de EU gefinancierde projecten nog altijd relatief beperkt, hoewel ze erg belangrijk zijn met het oog op de uitvoering van allerlei EUprogramma's, niet alleen op het gebied van Europese Territoriale Samenwerking. De bedragen die de EGTS ter beschikking staan, blijven onder de 1,5 miljoen euro (met uitzondering van het La Cerdanya-Ziekenhuis), het gemiddelde schommelt tussen de en euro. Enkele EGTS hebben laten weten problemen te ondervinden als gevolg van de economische crisis, maar over het algemeen zijn de leden er ondanks hun moeilijke situatie in geslaagd om te voldoen aan hun budgettaire verplichtingen. Het EGTS-Platform van het Comité van de Regio's Sinds januari 2011 heeft het Comité van de Regio's zijn steun voor de EGTS op een kwalitatief hoger peil getild dankzij het EGTS-Platform, waardoor de uitwisseling van goede praktijken, de intercollegiale bijstand en de zichtbaarheid zijn verbeterd en een direct communicatiekanaal tussen de Europese instellingen en alle betrokken partijen is geschapen. CDR _ETU en/mt/ib/ke