DE SECTORALE AANPAK VOOR HET VERSTERKEN VAN HET WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK & ONDERWIJS VOOR DE MAATSCHAPPIJ

Transcriptie

1 DE SECTORALE AANPAK VOOR HET VERSTERKEN VAN HET WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK & ONDERWIJS VOOR DE MAATSCHAPPIJ Een presentatie voor KNAW, NWO en OCW d.d. 8 mei 2018

2 WAT LATEN WIJ U ZIEN? De sectorale aanpak: bewezen effectief voor de natuur- en scheikunde Resultaten tot nu toe Succesfactoren De sectorale aanpak: ook bruikbaar voor andere sectoren Noodzaak tot verder optreden De volgende stap voor bèta en techniek 2

3 DE SECTORALE AANPAK bewezen effectief voor de natuur- en scheikunde 3

4 DE SECTORALE AANPAK een integrale benadering maatschappij onderwijs arbeidsmarkt versterking van een sector over de volle breedte van onderwijs, onderzoek en maatschappelijke doelstellingen profilering innovatie onderzoek 4

5 DE SECTORALE AANPAK een integrale benadering maatschappij arbeidsmarkt innovatie onderwijs studentenaantallen outreach PO en VO bètageletterdheid lerarenopleiding verbinden verschillende doelen en belangen één universiteit van Nederland taakverdeling en concentratie Internationale werfkracht voor talent koppeling MSc- en onderzoeksprofilering profilering maatschappelijke uitdagingen wetenschapscommunicatie sleuteltechnologieën bedrijfsleven topsectoren NWA onderzoek 5

6 DE SECTORALE AANPAK het recept Een heldere visie vooraf Motiverende kaders voor de sector 10 M voor de scheikunde en 10 M voor de natuurkunde Uitzicht op structurele indaling van de middelen Trekkingsrecht per faculteit Op basis van profileringsplannen en binnen bepaalde bandbreedte Integrale aanpak met SMART geformuleerde doelen Instroom verhogen tot 100 per BSc en 20 per MSc-opleiding Verbeteren studierendement tot 75% en uitstroom tot 500 per discipline Nationale taakverdeling en concentratie op de afgestemde zwaartepunten Versterking van het onderzoeksprofiel middels ca 100 nieuwe facultaire posities 40% in te vullen door vrouwelijke wetenschappers (18 dedicated gender tenure tracks) Koppelen van onderzoeksprofilering met MSc-opleidingen Koppelen van 1 e en 2 e geldstroom middels extra middelen in de vrije competitie voor onderzoekers werkzaam in de zwaartepunten

7 RESULTATEN TOT NU TOE een succesvolle stap Facultair profileringsbeleid middels nieuwe stafposities Quantumuniversum: 14 (waarvan 3 vrouw) Nanofysica en technologie: 20 (waarvan 4 vrouw) Complexe systemen, vloeistoffen en materie: 8 (waarvan 4 vrouw) Fysica van levensprocessen en gezondheid: 6 (waarvan 4 vrouw) Energie: 5 (waarvan 3 vrouw) Duurzame chemie en chemische [bio]technologie: 16 (waarvan 6 vrouw) Materiaalwetenschappen, fysische chemie en nanotechnologie: 11 (waarvan 4 vrouw) Levens- en biomedische wetenschappen: 17 (waarvan 3 vrouw) Complexe moleculaire systemen: 6 (waarvan 1 vrouw) Invulling posities met 33% vrouwelijke wetenschappers (doel was 40%) ~ Handhaving toppositie in wetenschappelijke rankings (impact ca 10% gedaald) ~

8 RESULTATEN TOT NU TOE een succesvolle stap Heroriëntatie onderzoeksinspanning Landelijke taakverdeling en concentratie Koppelen onderzoeksprofilering en MSc-opleiding Bijvoorbeeld: Chemische biologie Energieonderzoek Supramoleculaire chemie

9 RESULTATEN TOT NU TOE een succesvolle stap Verhoging studenteninstroom tot gemiddeld 130 per discipline (doel was 100) Rendementsverbetering opleidingen verhoogd tot 63% (doel was 75%) ~ Uitstroom verhoogd tot ca 650 per discipline (doel was 500)

10 RESULTATEN TOT NU TOE een succesvolle stap Structurele en gelabelde indaling van de middelen in 1 e en 2 e geldstroom Een koersvast vervolg!

11 SUCCESFACTOREN ingrediënten voor een goed sectorplan Integrale inhoudelijke en bestuurlijke aanpak Koppelen onderwijs, onderzoek en maatschappelijke doelen Koppelen 1 e en 2 e geldstroom beleid Sterke betrokkenheid van de sector middels bètadecanenoverleg De Commissie Staatsgezag, verheven boven belanghebbende partijen Onafhankelijk en zelfstandig kunnen handelen Gevarieerde samenstelling op samenwerking gericht Binnenskamers critical, naar buiten friend van het veld Proactieve beleidsontwikkeling gedurende de looptijd Actief secretariaat met goed overzicht

12 SUCCESFACTOREN ingrediënten voor een goed sectorplan Het nationaal plan Reëel zicht op structurele indaling SMART doelen Trekkingsrecht binnen bandbreedte op basis van ambities Lange termijn verplichtingen en zicht op structurele middelen Tussentijdse monitoring Mogelijkheid tot bijsturen op basis van SMART criteria Mogelijkheid tot bijsturen n.a.v. beleidsontwikkelingen

13 DE SECTORALE AANPAK ook bruikbaar voor andere sectoren 13

14 Raad voor de Natuur- en Scheikunde Ingesteld op instigatie van minister Bussemaker Verwezenlijken van adviezen in Koersvast 14

15 De sectorale aanpak voor de toekomst noodzaak tot verder optreden Opnieuw visie en strategie-ontwikkeling nodig op basis van (inter)nationale analyses (VSNU/DUO, Rathenau) 1,7 Groei studenten en WP-staf 35 Percentage afstudeerders in bèta en techniek in ,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1, Studenten Bèta en Techniek Studenten Overig WO WP-staf Bèta en Techniek WP-staf Overig WO 0 IER FIN SPA OOS VK FRA DUI DEN ZWI EU-28 POR ZWE NOO ITA BEL NED LUX Gepromoveerd Short-cycle Master Bachelor 15

16 De sectorale aanpak voor de toekomst noodzaak tot verder optreden Opnieuw visie en strategie-ontwikkeling nodig op basis van (inter)nationale analyses (Rathenau/CWTS) Ontwikkeling van de citatie impact in bèta & techniek Citatie impact 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 0,90 Aardwetenschappen & Astronomie Natuur- & Scheikunde Levenswetenschappen Technische wetenschappen Wiskunde & Informatica Mondiaal gemiddelde 16

17 De sectorale aanpak voor de toekomst noodzaak tot verder optreden Opnieuw visie en strategie-ontwikkeling nodig op basis van (inter)nationale analyses (Rathenau/CWTS) Onderzoeksspecialisatie index Ontwikkeling van de onderzoeksspecialisatie index 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 Sociale & Gedragswetenschappen Economie, Bedrijfskunde, Recht & Bestuur Geneeskunde Aardwetenschappen & Astronomie Levenswetenschappen Mondiaal gemiddelde Geesteswetenschappen Wiskunde & Informatica Technische wetenschappen Natuur- & Scheikunde 17

18 De sectorale aanpak voor de toekomst de volgende stap Een brede aanpak per sector: Versterken van de basis: draagkracht om spankracht mogelijk te maken Profileren van de ene universiteit van Nederland Proactief vormgeven van het onderzoeklandschap over universiteiten en instituten Taakverdeling en concentratie Integratie van onderwijs, onderzoek en maatschappelijke doelen (NWA, TS, MU/ST) in één nationaal strategisch plan Bundelen van vele visitatievormen tot integrale nationale visitatie per sector Directe sturing op 1 e en 2 e geldstroom tot aan werkvloer vanuit een nationaal perspectief Creëren van autonoom handelende sectoren 18

19 De sectorale aanpak voor de toekomst een bruikbaar beleidsinstrument Tweesporenbeleid: Stimuleren van sectorale zelforganisatie OCW identificeert sectoren en budget Sectoren moeten in afstemming met OCW tot integraal plan komen Organisatie en financiering kan gefaseerd verlopen OCW heeft het voortouw, desgewenst kunnen op basis van de plannen ook andere ministeries betrokken worden: EZ (landbouw, ), VWS (geneeskunde, ), etc. Kunnen eerste stappen zetten langs de Breimer aanpak c.q. het Deltaplan Versterken van onderbedeelde sectoren Waar nodig eerst stimuleren sectorale zelforganisatie (hierboven) Waar de sectoren al georganiseerd zijn, kan de volgende stap worden gezet 19

20 De sectorale aanpak voor de toekomst een bruikbaar beleidsinstrument Onderscheid sectoren naar investeringsbehoefte* en organisatiegraad ** 1,5 Economie, Bedrijfskunde, Recht & Bestuur (1,5) Sociale & Gedragswetenschappen (1,5) Bestedingsquote NL t.o.v. wereldgemiddelde 1,0 0,5 Levenswetenschappen (1,1) Geesteswetenschappen (1,0) Technische wetenschappen (0,7) (4TU) Geneeskunde (1,2) (NFU) Aardwetenschappen & Astronomie (1,1) (NOVA) Wiskunde & Informatica (0,8) (Wiskunderaad) organisatiegraad Natuur- & Scheikunde (0,5) (SNS/RNS) * Zie voor investeringsbehoefte o.a. prestatieprofiel van het NL onderzoeksbestel (hier weergegeven), ontwikkeling student-staf ratio, R&D uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied, 20 ** Weergegeven organisatiegraad is eigen inschatting door de RNS van mate van zelforganisatie van het veld.

21 De sectorale aanpak voor de toekomst een bruikbaar beleidsinstrument Tweesporenbeleid Stimuleren van sectorale zelforganisatie Versterken onderbedeelde sectoren 1,5 Economie, Bedrijfskunde, Recht & Bestuur (1,5) Sociale & Gedragswetenschappen (1,5) Bestedingsquote NL t.o.v. wereldgemiddelde 1,0 0,5 Levenswetenschappen (1,1) Geesteswetenschappen (1,0) Technische wetenschappen (0,7) (4TU) Geneeskunde (1,2) (NFU) Aardwetenschappen & Astronomie (1,1) (NOVA) Wiskunde & Informatica (0,8) (Wiskunderaad) organisatiegraad Natuur- & Scheikunde (0,5) (SNS/RNS) 21

22 De sectorale aanpak voor de toekomst een bruikbaar beleidsinstrument Tweesporenbeleid Stimuleren van sectorale zelforganisatie Versterken onderbedeelde sectoren 1,5 Economie, Bedrijfskunde, Recht & Bestuur (1,5) Sociale & Gedragswetenschappen (1,5) Bestedingsquote NL t.o.v. wereldgemiddelde 1,0 0,5 Levenswetenschappen (1,1) Geesteswetenschappen (1,0) Technische wetenschappen (0,7) (4TU) Geneeskunde (1,2) (NFU) Aardwetenschappen & Astronomie (1,1) (NOVA) Wiskunde & Informatica (0,8) (Wiskunderaad) organisatiegraad Natuur- & Scheikunde (0,5) (SNS/RNS) 22

23 De sectorale aanpak voor de toekomst een succesvol gebleken beleidsinstrument De bèta en techniek staan klaar voor die volgende stap: de ene universiteit van Nederland als mondiale speler Van impulsfinanciering naar rolling grant Van tijdelijke regulering naar duurzame zelfsturing door de sector (zo nodig met financiële consequenties) Complementaire en afgestemde rollen voor eerste en tweede geldstroom Van individuele implementatieplannen per universiteit naar een nationaal gedragen strategisch beleid Van een Commissie Breimer naar een sectorale stuurgroep Van nationale naar internationale profilering 23

24 DE SECTORALE AANPAK bewezen effectief voor de natuur- en scheikunde, ook bruikbaar voor andere sectoren 24