Jaarverslag Raad voor de Praktijkopleidingen

Transcriptie

1 Jaarverslag Raad voor de Praktijkopleidingen Van 1 januari 2014 tot en met 31 december 2014

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Samenstelling Raad 3 Ontwikkeling nieuw opleidingsmodel 4 Toezicht door de Raad 5 Simulaties jaarrekeningcontroles 6 Competentieprofielen praktijkbegeleider en beoordelaar 6 Communicatie met stagebureaus en trainees 6 Navision en N@tschool! 7 Toezicht door de CEA 7 Vooruitblik 8 Bijlage Cijfers praktijkopleiding AA 9 Cijfers praktijkopleiding RA 10 Koninklijke NBA 2

3 Inleiding Met dit jaarverslag legt de Raad voor de Praktijkopleidingen (hierna ook aangeduid als: de Raad) verantwoording af over zijn belangrijkste activiteiten in het jaar De Raad vergaderde in 2014 zes keer en voerde tweemaal formeel overleg met de Commissie Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) in het kader van het toezicht dat de CEA uitoefent op de praktijkopleidingen AA en RA. Dit overleg vindt halfjaarlijks plaats. Op 6 mei 2014 heeft de Raad overleg gevoerd met het Bestuur van de NBA. In dat overleg heeft de Raad zijn jaarverslag 2013 toegelicht. Zorg is er met name uitgesproken over de dalende instroom in de praktijkopleiding AA en het relatief grote aantal trainees dat voortijdig hiermee stopt. Samenstelling Raad Per 1 januari 2014 is de nieuwe Verordening op de Praktijkopleidingen AA/RA in werking getreden. De status van de Raad veranderde daarmee van in oprichting naar opgericht. De Raad handelt op basis van een door het Bestuur van de NBA verkregen mandaat. In de mandaatregeling ligt vast tot welke handelingen en besluiten de Raad voor de Praktijkopleidingen bevoegd is. Per 1 mei 2014 zijn tevens de nieuwe Nadere Voorschriften op de Praktijkopleidingen in werking getreden. Voor zover mogelijk, heeft er daarmee een harmonisatieslag van de regelgeving voor beide praktijkopleidingen plaatsgevonden. De Raad heeft met betrekking tot de werkzaamheden en aandachtsgebieden een portefeuilleverdeling vastgesteld en bestaat uit de volgende personen: Leden Datum benoeming Termijn Portefeuilles Drs. L.F.G. Tuinsma RA Benoemd per 1 e termijn, voorzitter Algemeen management 1 juni 2014 Afstemming met directie en bestuur NBA Externe contacten Mw. Mr. G.W. Vlot AA RB Drs. G.M. Essers RA RC Benoemd per 1 september 2014 Benoemd per 1 november e termijn, vicevoorzitter Communicatie Algemeen management Externe contacten Communicatie Afstemming met directie en bestuur NBA HRM-zaken (benoeming externe betrokkenen) Commissie bezwaarschriften 2 e termijn Toezicht en kwaliteit examens en visitatiebezoeken HRM-zaken (benoeming externe betrokkenen) Dhr. H.B.M. Hollegien AA Drs. M. Snippe RA AA Mw. E.M. van der Velden AA Benoemd per 1 oktober 2010 Benoemd per 1 januari 2008 Benoemd per 1 oktober e termijn Toezicht en kwaliteit examens en visitatiebezoeken Toezicht op simulaties jaarrekeningcontroles 2 e termijn Vrijstellingsverzoeken Inhoud / inrichting praktijkopleidingen 2 e termijn Vrijstellingsverzoeken Inhoud / inrichting praktijkopleidingen Koninklijke NBA 3

4 Per 1 september 2014 zijn teruggetreden: - dhr. drs. J.G.D. Heij AA RA - dhr. drs. J. Kalisvaart AA - dhr. L.N.M. Straathof RA - dhr. drs. J.M.A. van Rijn RA Van bovenstaande leden is afscheid genomen, omdat hun tweede termijn was verstreken. Aan de heren Straathof en Heij is door het Bestuur van de NBA bij hun afscheid van de Raad een Loftrompet uitgereikt. Dit vanwege hun jarenlange bijzondere inzet voor de praktijkopleidingen, onder meer als voorzitter van het voormalige Stagebestuur RA respectievelijk als voorzitter van de Raad voor de Praktijkopleiding AA. Per 1 juni 2014 is het (interim) voorzitterschap van mw. Vlot beëindigd. Per 1 september 2014 is mw. Vlot (opnieuw) benoemd als lid van de Raad. Dhr. Tuinsma is per 1 juni 2014 aangetreden als lid van de Raad en benoemd tot nieuwe voorzitter. Per december 2014 zijn mw. M. Sarris en mw. A. Boer als student/trainee-vertegenwoordiger aanwezig bij de vergaderingen van de Raad. Zij volgen respectievelijk de AA- en de RA-(praktijk)opleiding en kunnen als waarnemer een waardevolle inbreng leveren. De Raad wordt secretarieel en beleidsmatig ondersteund vanuit de afdeling Educatie en Praktijkopleidingen van de NBA in het bijzonder door mw. I. Tichelaar en drs. A. Bonestroo. Eerste aanspreekpunt vanuit de NBA en secretaris van de Raad is dhr. J. Buchel. Ontwikkeling nieuw opleidingsmodel Vakbekwaamheid Verzekerd In het jaarverslag over 2013 werd aangegeven dat de NBA er samen met de CEA naar streeft invulling te geven aan een nieuw opleidingsmodel met twee oriëntaties: de Accountancy-oriëntatie en de Assuranceoriëntatie. Binnen de Accountancy-oriëntatie wordt qua eindtermen gedifferentieerd naar een academische variant en een hbo-variant. De assurance-oriëntatie kent voor de academische variant en de hbo-variant dezelfde eindtermen. Bij de Accountancy-oriëntatie ligt de nadruk op bedrijfseconomisch advies. De assurance-oriëntatie legt de nadruk op de certificerende rol van de accountant. De Contourennota is aan de leden van de NBA en aan relevante stakeholders ter consultatie voorgelegd. De reacties zijn verwerkt in het definitieve rapport: Vakbekwaamheid Verzekerd dat in juli 2014 is vastgesteld door het bestuur van de NBA en de CEA. De Raad ondersteunt de uitkomsten van Vakbekwaamheid Verzekerd en is voornemens hieraan na de totstandkoming van het beroepsprofiel en de nieuwe eindtermen voor de praktijkopleidingen AA en RA verdere invulling te geven. Nieuwe eindtermen In 2014 is de CEA in nauw overleg met de NBA gestart met de ontwikkeling van nieuwe eindtermen voor de twee hierboven genoemde oriëntaties. De CEA heeft daartoe een stuurgroep ingesteld. In de stuurgroep participeert namens de Raad mw. E.M. van der Velden AA. De nieuwe eindtermen zullen naar verwachting in september 2015 gereed zijn. Op basis van de nieuwe eindtermen zal de Raad praktijkopleidingsplannen opstellen. Integratie theorie- en praktijk Begin 2014 heeft de NBA de Commissie Integratie Theorie- en Praktijkopleidingen ingesteld. Deze commissie is opgericht om voorstellen te ontwikkelen die leiden tot meer synergie tussen de theoretische opleidingen en de praktijkopleidingen. Beoogd wordt een nieuw opleidingsmodel te creëren ten behoeve van de toekomstige Accountancy-oriëntatie en de toekomstige Assurance-oriëntatie zoals verwoord in Vakbekwaamheid Verzekerd. Vanuit de Raad participeren in deze commissie dhr. L. Straathof en mw. E. van der Velden. Dhr. Tuinsma is, na zijn benoeming tot voorzitter van de Raad, als toehoorder aan de commissie toegevoegd. Eind 2014 heeft de commissie haar concept rapport ter consultatie voorgelegd aan de Raad, de stagebureaus, de CEA, de onderwijsinstellingen die accountantsonderwijs verzorgen en het Bestuur van de NBA Young Professionals. De consultatieresultaten zullen verwerkt worden in een definitief advies van de Commissie. Op basis van dit definitieve advies zal de Raad - als en voor zover het definitieve advies wordt overgenomen - een toetsplan opstellen waarin wordt vastgelegd wat, wanneer en door wie (op basis van door de Raad gemandateerde bevoegdheden) zal worden getoetst en op welke wijze daarop toezicht wordt gehouden. Koninklijke NBA 4

5 In het voorjaar van 2014 heeft Tilburg University een verzoek bij de Raad ingediend om studenten van deze universiteit een alternatief voor de praktijkscriptie te bieden. De herziene (driejarige) postmaster opleiding van Tilburg University loopt geheel samen met de praktijkopleiding. Mede gelet op de bovengenoemde ontwikkelingen is besloten hiervoor in het voorjaar van 2015 een pilot te starten. Dergelijke pilots kunnen in beginsel ook met andere onderwijsinstellingen worden ontwikkeld. Toezicht door de Raad Onder verantwoordelijkheid van de Raad wordt met behulp van twee commissies toezicht op de kwaliteit van de praktijkopleidingen uitgeoefend. Dit zijn de Commissie Kwaliteitsbewaking Praktijkopleiding RA en de Commissie Kwaliteitsbewaking Praktijkopleiding AA. Een werkgroep, bestaande uit dhr. D.M. van Wijngaarden RA, mw. drs. D. Clement RA AA en mw. I Tichelaar, heeft in februari 2014 advies uitgebracht aan de Raad inzake de harmonisatie van de verschillende toezichtregelingen. Belangrijkste punt in het advies is de opheffing van de commissiestructuur en het gebruik maken van poules met deskundigen voor respectievelijk het toezicht op de examens en op het functioneren van de stagebureaus. De Raad heeft dit advies overgenomen. Inmiddels wordt gewerkt aan de implementatie van deze nieuwe opzet met als doel deze in september 2015 te operationaliseren. Toezicht op de examens: In 2014 is er voor de praktijkopleiding AA op 23 examens toezicht uitgeoefend. In 2014 is er voor de praktijkopleiding RA op 67 examens toezicht uitgeoefend. De belangrijkste bevindingen van het toezicht op de examens van de praktijkopleiding RA zijn: - de dilemma s komen in enkele scripties onvoldoende tot uitdrukking; - de scripties zijn grotendeels van voldoende niveau (slechts 8 scripties zijn als matig beoordeeld); - de examens zijn voldoende niveau. In 2014 is er voor de praktijkopleiding RA gewerkt aan het opstellen van een handreiking voor het opstellen van praktijkscripties. Het opstellen van een handreiking voor de praktijkscripties bleek complexer te zijn dan vooraf was voorzien. De handreiking praktijkscripties zal begin 2015 gereed zijn. De belangrijkste bevindingen van het toezicht op de examens van de praktijkopleiding AA zijn: - examinatoren moeten aandacht besteden aan diepgang en de breedte van de vraagstelling; - de examens zijn op niveau. Toezicht op de stagebureaus: De Raad heeft bevoegdheden aan de stagebureaus gemandateerd, zodat zij uitvoering kunnen geven aan de praktijkopleidingen AA en RA. Door de Raad wordt daarom toezicht uitgeoefend op het functioneren van de stagebureaus. In 2014 zijn de volgende stagebureaus beoordeeld: - BakerTillyBerk - Deloitte - EY - MarkusVerbeek Praehep (MVP) - Flynth - KPMG - Mazars - NBA - RSM - SRA De belangrijkste bevindingen vanuit de visitaties zijn: - er wordt bij enkele stagebureaus te weinig aandacht aan dilemma s besteed; - bij enkele stagebureaus moet meer aandacht worden besteed aan de realisatie van de eindtermen; - er moet bij enkele stagebureaus meer aandacht worden besteed aan de realisatie van het juiste niveau van de controle opdrachten (praktijkopleiding AA); - enkele stagebureaus moeten meer aandacht besteden aan het functioneren van de praktijkbegeleiders. Koninklijke NBA 5

6 Bij het stagebureau van MVP zijn meerdere verbeterpunten gesignaleerd, onder andere met betrekking tot de aansturing en de interne organisatie. In reactie op de bevindingen van de visitatiecommissie zijn afspraken met het stagebureau gemaakt over de follow-up van de verbeterpunten. De Raad zal in voorjaar 2015 bezien of de door het stagebureau genomen maatregelen toereikend zijn. De stagebureaus van DNB, Crop, NIBC en KAS BANK zijn in 2014 opgeheven vanwege een te beperkt aantal trainees. De stagebureaus van het UWV en VDA zijn in 2014 opgegaan in het stagebureau van de Rijksoverheid. Simulaties jaarrekeningcontroles In 2012 is de Raad van start gegaan met het aanbieden van de simulaties van de jaarrekeningcontroles. Deze voorziening is ontwikkeld voor AA-trainees die in hun eigen beroepspraktijk moeilijk aan geschikte controle-opdrachten kunnen komen. De simulaties worden in opdracht van de NBA uitgevoerd door de HAN in samenwerking met Full Finance. In 2014 zijn er 10 simulaties van jaarrekeningcontroles uitgevoerd. Daarvan zijn er 5 incompany uitgevoerd (2x SRA, 2x ABAB en 1x Van Oers). In het totaal hebben er 121 trainees aan de simulaties deelgenomen. Daarvan zijn er 3 kandidaten gezakt. Hierbij moet opgemerkt worden dat tweemaal groepen trainees aanvullende cases hebben moeten maken, omdat de uitwerkingen in eerste instantie niet voldoende waren. Eind 2012 heeft de Raad de simulaties van de jaarrekeningcontroles geëvalueerd. Geconstateerd werd dat het niveau van de deelnemers sterk verschilt. Om deze verschillen te verminderen, is er een instaptoets ontwikkeld. Aan alle kandidaten wordt aangeboden de toets te maken, maar kandidaten met relatief weinig controle-ervaring moeten de toets verplicht maken. In 2014 hebben ter voorbereiding op deelname aan de simulaties van de jaarrekeningcontroles 20 trainees de instaptoets gemaakt. Daarvan zijn 8 toetsten onvoldoende en 12 toetsen voldoende gemaakt. Van de kandidaten die onvoldoende scoorden, hebben er 4 een tweede toets gemaakt waarvan 2 trainees een voldoende scoorden en twee een onvoldoende. Inmiddels is er op 28 januari 2015 met alle bij de uitvoering van de simulatie-opdrachten betrokken partijen een evaluatiebijeenkomst geweest. Tijdens deze bijeenkomst zijn voorstellen ter verdere verbetering van de simulaties van de jaarrekeningcontroles gedaan. Deze voorstellen zullen in 2015 aan de Raad worden voorgelegd. Competentieprofielen praktijkbegeleider en beoordelaar In 2012 is het competentieprofiel voor praktijkbegeleiders vastgesteld. Daarbij is gekozen is voor een maatwerkaanpak waarbij elk stagebureau een eigen plan van aanpak heeft opgesteld, zodat de implementatie en bewaking van het profiel maximaal kan aansluiten bij de interne organisatie. De stagebureaus zijn vanaf juli 2014 begonnen met het implementeren van het competentieprofiel voor hun praktijkbegeleiders. De Raad heeft de stagebureaus verzocht vanaf oktober 2014 gedurende een jaar per kwartaal een voortgangsrapportage bij de Raad in te dienen. Uit de reacties van de stagebureaus komt naar voren dat goede voortgang is gemaakt met de implementatie. De Raad heeft in 2014 tevens een competentieprofiel voor de beoordelaars laten opstellen. Dit profiel is in oktober 2014 door de Raad vastgesteld. De stagebureaus is gevraagd dit profiel voor juli 2015 te implementeren. Het introduceren van deze profielen zal naar verwachting van de Raad tot een verbetering van de begeleiding en beoordeling van trainees leiden. Communicatie met stagebureaus en trainees Op 11 september is een bijeenkomst georganiseerd met de stagebureaus. Het accent lag tijdens deze bijeenkomst op de ontwikkeling van het competentieprofiel voor de beoordelaars. Voor de trainees en overige bij de praktijkopleidingen betrokkenen zijn er in 2014 twee nieuwsbrieven uitgebracht. Iedere nieuwsbrief verschijnt in twee varianten: één voor de praktijkopleiding AA en één voor de praktijkopleiding Koninklijke NBA 6

7 RA. Op deze manier kan naast gemeenschappelijke berichten ook aandacht worden geschonken aan opleidingsspecifieke berichten. In de nieuwsbrieven is onder meer aandacht besteed aan de veranderingen in de regelgeving voor de praktijkopleidingen, de aankondiging dat de nieuwe informatiegidsen beschikbaar zijn, de aanpassingen in het opleidingsprogramma voor de praktijkopleiding AA, de verplichtstelling van de cursus Zeg wat je ziet, een toelichting op het rapport Vakbekwaamheid Verzekerd, de samenstelling van de nieuwe Raad en de aankondiging van de vernieuwde essaywijzer. Navision en In 2014 is er binnen de afdeling Educatie en Praktijkopleidingen van de NBA hard gewerkt aan de implementatie van Navision. Het implementatietraject blijkt complex te zijn. In 2015 wordt de implementatie van Navision voor de praktijkopleidingen AA en RA afgerond. Parallel aan de implementatie van Navision moet er in 2015 een nieuwe applicatie worden gebouwd waar de stagebureaus gebruik van kunnen maken: MijnStagebureau.nl. In deze applicatie kunnen de stagebureaus wijzigingen doorvoeren die betrekking hebben op de praktijkopleidingen van hun eigen trainees. Verder vindt in 2015 de koppeling tussen Navision en plaats. De oplevering van Navision, Mijn Stagebureau en de koppeling van Navision met gebeurt gelijktijdig. Eind 2014 is het digitale post- en archiefsysteem ook voor de praktijkopleiding RA gereed gekomen. Tot dat moment werd er alleen voor de praktijkopleiding AA met Decos gewerkt. Toezicht door de CEA De CEA houdt toezicht op de praktijkopleidingen AA en RA aan de hand van een toezichtkader en een toezichtplan. In september heeft de CEA een nieuw kader vastgesteld. Bij haar toezichthoudende werkzaamheden kiest de CEA jaarlijks naast een aantal vaste toezichtactiviteiten enkele thema s die volgens de CEA bijzondere aandacht vergen. Het afgelopen jaar heeft de CEA specifiek onderzocht of en hoe tijdens de praktijkopleiding geborgd wordt dat de theoretische kennis van trainees bij afstuderen voldoende actueel is. Tijdens de praktijkopleiding wordt in de theoretische opleiding verworven kennis toegepast in praktijksituaties. Als de vaktechnische kennis onvoldoende actueel is, kan dat een negatief effect hebben op de wijze waarop praktijkwerkzaamheden worden aangepakt en worden onderbouwd. Uit het onderzoek van de CEA blijkt, dat het kwaliteitszorgsysteem van de Raad ook op dit onderdeel goed functioneert. Tijdens de praktijkexamens wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan de toepassing van wet- en regelgeving. AA-trainees die het examen niet behalen vanwege verouderede theoretische kennis moeten aanvullende opdrachten uitvoeren, waarbij zij moeten laten zien de actuele theorie in de praktijk te kunnen toepassen. Ook vindt er in voorkomende gevallen borging plaats door het afnemen van actualiteitsexamens bij RA-trainees. Ondanks een op zichzelf goed werkend kwaliteitszorgsysteem ziet de CEA risico s ten aanzien van trainees die relatief lang geleden hun theoretische opleiding hebben afgerond. Doordat de Raad de datum van uitgifte van het theoretisch getuigschrift niet registreert, kunnen er naar het oordeel van de CEA trainees slagen voor de praktijkopleiding met onvoldoende actuele theoretische kennis. De Raad meent dat het risico aanvaardbaar laag is, onder meer omdat in de verslagen en essays die trainees gedurende hun praktijkopleiding moeten uitwerken en tijdens de examens aandacht aan de actualiteit van de kennis wordt gegeven. Niettemin zal de Raad enkele aanvullende maatregelen treffen en het onderwerp onder de aandacht brengen van de stagebureaus, de praktijkopleiders en de beoordelaars. Koninklijke NBA 7

8 Vooruitblik In 2015 zal het competentieprofiel voor beoordelaars door alle stagebureaus worden geïmplementeerd. Verder zal ook een competentieprofiel voor de examinatoren en praktijkscriptiebegeleiders worden ontwikkeld. Deze profielen zijn eind 2015 gereed. Tevens zullen in 2015 voorbereidingen worden getroffen om de scheiding tussen praktijkscriptiebegeleiding en examinering per 1 januari 2016 te realiseren. Bij de praktijkopleiding AA zullen de portfolio s beoordeeld gaan worden door examinatoren die niet eerder bij het betreffende portfolio zijn betrokken. Op deze wijze wordt een meer objectieve examinering geborgd. In 2015 worden de contouren van de toekomstige praktijkopleidingsplannen, passend bij de nieuwe oriëntaties binnen de opleidingstrajecten en uitgaande van de nieuwe CEA-eindtermen, uitgewerkt. Daar zullen onder meer de voorstellen uit het definitieve rapport van de commissie Integratie Theorie- en Praktijkopleidingen bij betrokken worden. Op grond van dat rapport zal in 2015 door de Raad een begin worden gemaakt met het opstellen van een toetsplan voor de nieuwe praktijkopleidingsplannen. Voor de praktijkopleidingen AA en RA worden in 2015 belangrijke veranderingen in gang gezet. Om die reden zal 2015 voor de Raad een belangrijk jaar worden. Koninklijke NBA 8

9 Bijlage Cijfers praktijkopleiding AA Op 31 december 2014 waren er 1502 trainees ingeschreven. Op 31 december 2013 waren er 1595 trainees ingeschreven. Er zijn in trainees gestart met de praktijkopleiding. Het aantal nieuwe aanmeldingen is daarmee aanzienlijk afgenomen ten opzichte van 2013 (van 249 naar 160). Er zijn 104 trainees tussentijds gestopt met de praktijkopleiding. In 2014 zijn er 22 trainees die een eindverslag (oude stijl) hebben ingestuurd. Daarvan zijn er uiteindelijk 18 trainees geslaagd (slagingspercentage 81,8%). In 2014 hebben de tweede externe beoordelaars de portfolio s van 178 trainees beoordeeld. Er zijn 131 trainees van de nieuwe stijl geslaagd (slagingspercentage is 73,6%). In het totaal zijn er dus 149 trainees geslaagd. Er zijn 8 gelijkstellingsverzoeken behandeld waarvan er 4 zijn gehonoreerd, 1 afgewezen, 3 verzoeken zijn nog in behandeling. Er zijn 12 gelijkstellingsverzoeken in combinatie met vrijstellingsverzoeken behandeld waarvan er 3 zijn gehonoreerd, 1 gedeeltelijk gehonoreerd, 2 afgewezen, bij 4 verzoeken is verzocht om een aanvulling en 2 verzoeken moeten nog in behandeling genomen worden. Van de vrijstellingsverzoeken zijn er 4 voor Situaties van Assuranceopdrachten aangevraagd, waarvan 2 afgewezen en 2 nog in behandeling zijn i.v.m. verzochte aanvullingen. Jaartal Aantal AAtrainees einde jaar Aanmeldingen Gelijkstellingsverzoeken en/of Vrijstellingsverzoeken Tussentijds gestopt Geslaagden Actief in 2014 Eindtotaal Tot 1 jaar ingeschreven tot 2 jaar ingeschreven tot 3 jaar ingeschreven tot 4 jaar ingeschreven jaar en langer ingeschreven 558 Eindtotaal 1502 AA-trainees doen gemiddeld 4,6 jaar over hun praktijkopleiding (was 5 jaar). Koninklijke NBA 9

10 Cijfers praktijkopleiding RA Op 31 december 2013 waren er 3649 trainees ingeschreven. Op 31 december 2014 waren er 3750 trainees ingeschreven. Er zijn in trainees gestart met de praktijkopleiding. Het afgelopen jaar zijn er 127 trainees tussentijds gestopt met hun Praktijkopleiding. In 2014 hebben zich 445 trainees aangemeld voor het praktijkexamen. Daarvan zijn 438 trainees geslaagd (slagingspercentage 98,4%). Gemiddeld doet de RA-trainee 5,7 jaar over zijn praktijkopleiding (was 5,9 jaar). Jaartal Aantal RAtrainees einde jaar Aanmeldingen Tussentijds gestopt Geslaagden Actief in 2014 Eindtotaal Tot 1 jaar ingeschreven tot 2 jaar ingeschreven tot 3 jaar ingeschreven tot 4 jaar ingeschreven jaar en langer ingeschreven 1491 Eindtotaal 3750 Koninklijke NBA 10

11