NIEUWSBRIEF. Voorwoord

Transcriptie

1 NIEUWSBRIEF Voor u ligt de 12e editie van de nieuwsbrief voor Sarsven en de Banen waarin wij u regelmatig informeren over de stand van zaken in dit project. Inhoud Voorwoord Wat heeft 2016 ons gebracht? Uitvoering in 2017 Lijst der geldelijke regelingen (LGR) In the Spotlight Reconstructie grafheuvel Colofon Sarsven en de Banen Voorwoord Nog een laatste krachtsinspanning. Het begint traditie te worden om u in het voorjaar via een nieuwsbrief te informeren over de voortgang van ons werk en de plannen voor het net begonnen jaar. Deze keer leest u al de twaalfde editie van onze nieuwsbrief en wij hopen dat dit de één na laatste nieuwsbrief wordt. In 2017 worden nog werken uitgevoerd en als alles volgens planning verloopt is aan het eind van 2017 alles klaar. Wij worden dan als bestuurscommissie opgeheven, maar niet voordat we u een laatste keer geïnformeerd hebben over het bereikte eindresultaat van ons werk. In 2017 moet een laatste krachtsinspanning worden geleverd: er moet nog een tweetal grotere werken uitgevoerd worden (de aanleg van het kwelscherm langs de Zoom en het verleggen van de waterloop Eerste Moost en inrichting van het daaraan grenzende perceel voor nieuwe natuur), maar ook de lijst der geldelijke regelingen moet definitief worden na afhandeling van de ingediende verzoekschriften. Dit lijkt geen grote opgave, maar ook in ons project geldt: het venijn zit in de staart. De inrichtingswerken, die nog moeten worden uitgevoerd komen niet voor niets als laatste aan de beurt. Ze zijn niet erg ingewikkeld, maar vragen wel veel afstemming en zorgvuldigheid bij de voorbereiding van de uitvoering. Elders in deze editie vindt u een uitgebreide terugblik op 2016 en wordt het nog uit te voeren werk in 2017 nader toegelicht. Als bestuurscommissie hebben we in 2016 afscheid moeten nemen van Hans Houtman (lid namens de gemeenten), omdat hij is gestopt met zijn werk als wethouder. Hij is opgevolgd door Henk Evers, waarmee een zeer goede invulling is gevonden voor deze vacature. Ook in 2017 krijgen we te maken met een wisseling van de wacht. We moeten afscheid nemen van Ger Frenken, die lid is namens de natuurbeschermingsorganisaties. Hiermee verliezen we weer een gewaardeerd lid, die zijn taak met grote betrokkenheid, maar ook met een gezonde portie humor heeft uitgevoerd. Ook voor hem is een waardig opvolger gevonden in de persoon van Wilfred Alblas, die als nieuwe directeur van de Stichting het Limburgs Landschap is benoemd. Wij hebben er alle vertrouwen in dat hiermee de inbreng namens de natuurbeschermingsorganisaties in dezelfde mate wordt geleverd. Al met al staat ons nog een roerig jaar te wachten, maar mede dankzij de grote betrokkenheid en inzet van onze ondersteuning gaat het ons ook in 2017 weer lukken om de zaken gedaan te krijgen. Als we eind van dit jaar klaar zijn met ons werk heeft het gebied een grote metamorfose ondergaan waarvan u als gebruiker of bezoeker van het gebied hopelijk nog vele jaren kunt genieten. Voorzitter Bestuurscommissie Peter Willekens nummer 12 maart 2017 Opdrachtgever Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland!

2 Schoorkuilen Wat heeft 2016 ons gebracht? Als we terugblikken op 2016 wordt deze terugblik behoorlijk gedomineerd door de enorme wateroverlast die in juni is opgetreden na de meer dan heftige regenval in die periode. Voor velen van u als gebruiker een drama als u er door bent getroffen, maar aan de andere kant heeft dit ook duidelijk gemaakt waar de grootste knelpunten in het systeem nog zitten. Hoewel het erop lijkt dat er (nog) geen oplossingen worden geboden wordt er wel degelijk, zij het nu nog op de achtergrond, gewerkt aan een totaal beeld van de ontstane situatie en onderzocht wat er noodzakelijk nog zou moeten gebeuren. Er is voor gekozen om niet halsoverkop een aantal losse maatregelen te treffen (de meest extreme situaties zijn natuurlijk wel aangepakt), maar een geheel pakket aan maatregelen te ontwerpen dat ook bij elkaar aansluit. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met het waterschap. Er is uiteraard ook positief nieuws te melden als het gaat over Een aantal werken, die in 2015 zijn begonnen zijn in 2016 definitief afgerond. Zo is het bestek Rietbeek en omgeving, waarvan het zwaartepunt in 2015 viel, in 2016 volledig afgerond en ook overgedragen aan de partijen, die nu verder het beheer gaan uitvoeren. Eind 2015 leek het één grote puinhoop te zijn door alle afgravingswerkzaamheden, maar als je nu door het gebied wandelt is het opvallend hoe snel dit zich heeft hersteld en hoe goed de resultaten nu al blijken te zijn. Een ander positief resultaat betreft de Ruwvenlossing. Na de eerste aanleg bleek dit werk zo goed als volledig mislukt te zijn, omdat de nieuw gegraven lossing weer vrijwel volledig was ingespoeld. Het is gelukt om deze lossing te herstellen en opnieuw inspoelen te voorkomen en hij functioneert nu naar behoren. Herstel Ruwvenlossing

3 Een gedeelte van 2016 zijn er weinig zichtbare activiteiten in het gebied geweest. Deze tijd is benut om het bestek te maken, waarvan nu nog de laatste delen in uitvoering zijn: het Schoorkuilenbestek. Op 7 juli 2016 hebben wij daartoe voor de belanghebbenden en geïnteresseerden een presentatie gegeven in de Reigershorst. De twee grootste onderdelen van dit bestek betreffen het aaneensluiten van de 5 vennen rondom de Kwegt, waarvoor ook een deel van deze weg verwijderd moest worden, en de aanleg van het gemaal in de Rietbeek. De aaneensluiting van de vennen is eind 2016 gerealiseerd en het gemaal is op 17 januari 2017 in bedrijf gesteld. Verder zitten er in dit bestek nog afrasteringswerken, de aanleg van wandel- en fietspaden en de aanleg van de grafheuvel. De uitvoering van dit bestek is voorspoedig verlopen. In 2017 wordt dit helemaal afgerond. Het werkterrein en een deel van de nu nog behouden weg Kwegt is bij de uitvoering een aantal maanden afgesloten geweest, mede voor uw eigen veiligheid. Nu kan genoten worden van de uitzichten aan de uiteinden van de Kwegt. Daar zijn infoborden geplaatst. Een laatste infobord wordt binnenkort nog geplaatst bij de gereconstrueerde grafheuvel. Uitkijkplatform ontwerp Uitkijkplatform gereed Hoewel niet echt zichtbaar in het veld op dit moment is in 2016 ook begonnen met de voorbereidingen voor de aanleg van het kwelscherm en het verleggen van de waterloop Eerste Moost en inrichting aangrenzend perceel voor nieuwe natuur. Zie uitvoering in 2017.

4 Deze graafmachine lijkt op een eiland te staan. Dat is niet het geval. Er achter ligt nog het deel van de te verwijderen weg Kwegt. De kraan maakt hier overigens wel een eilandje dat alleen in de droge periodes droog komt te staan om nog meer ruimte te bieden voor de voor dit gebied kenmerkende oeverkruidvegetaties. Uitvoering in 2017 In 2017 wacht nog een drietal grotere inrichtingswerken op uitvoering. Het is niet vreemd dat deze pas als laatste aan de beurt zijn, omdat de voorbereiding van deze werken nogal wat voeten in de aarde heeft, zoals u hieronder zult lezen. Kwelscherm De Zoom Het inrichtingsplan voorziet in de aanleg van een kwelscherm langs de zuidoost grens van de Zoom. Dit kwelscherm moet ervoor zorgen dat meer water in dit natuurgebied blijft, waardoor de kwaliteit ervan gaat toenemen. Momenteel wordt door middel van hydrologische berekeningen bepaald of het kwelscherm het gewenste effect heeft. De kosten voor de aanleg van het kwelscherm dienen in verhouding te staan tot het beoogd hydrologisch effect, waarmee de beschermde flora en fauna zich vervolgens verder kan gaan ontwikkelen. Vervolgens wordt een definitief besluit gemaakt door de bestuurscommissie. Waterloop Eerste Moost c.a. verleggen en inrichting van het naastgelegen perceel voor de natuur In 2014 zijn de werkzaamheden aan de Moost uitgevoerd. In aansluiting hierop moet de waterloop Eerste Moost en het aansluitende waterlopenstelsel nog aangepast worden op de nieuwe situatie. Dit is nog niet uitgevoerd, omdat de daarvoor benodigde gronden in 2015 nog niet beschikbaar waren voor inrichting. De bestuurscommissie had het nieuwe perceel voor de voormalige eigenaar nog niet opnieuw ingericht. Daarom is pas in 2016 begonnen met het uitvoeren van de benodigde onderzoeken, die echter net niet afgerond konden worden omdat het perceel wederom in gebruik was genomen, dit keer zonder toestemming van de eigenaren (waterschap en provincie). De bestuurscommissie is van mening dat deze werkzaamheden in 2017 volledig uitgevoerd moeten worden en zij zal alle mogelijke wegen bewandelen om dit ook voor elkaar te krijgen. Aaneensluiting ven na verwijdering weg Kwegt

5 Aanleg gemaal Rietbeek Lijst der geldelijke regelingen (LGR) Tegen de ontwerp LGR waren 15 zienswijzen ingediend eind Deze zienswijzen zijn door het Kadaster en de Provincie beoordeeld. Het advies is voorgelegd aan de bestuurscommissie en deze heeft over elke zienswijze een besluit genomen. De LGR heeft vervolgens van 12 september tot en met 25 oktober 2016 ter inzage gelegen met in achtneming van de besluiten van de bestuurscommissie. Tegen dit besluit zijn door betrokkenen 6 verzoekschriften ingediend bij de Rechtbank Limburg. Deze worden in 2017 behandeld bij de Rechtbank. Daarvoor maakt de Rechtbank een eigen planning. Na de uitspraken door de Rechtbank wordt de lijst definitief door de bestuurscommissie met in achtneming van deze uitspraken vastgesteld.

6 Dempen en verwijderen oude waterloop Schoorwater In the Spotlight Jan Leunissen Stichting het Limburgs Landschap In september 2016 ben ik bij de Stichting het Limburgs Landschap aan de slag gegaan als medewerker projectvoorbereiding en projectbegeleiding. Binnen deze functie werk ik aan veranderingen in bestaande terreinen en met name aan de inrichting van nieuw aangekochte percelen. Soms betreft het eenvoudige maatregelen zoals de aanleg van een poel of een beplanting, maar in veel gevallen gaat het om ingrijpender maatregelen zoals bijvoorbeeld venherstel. Opgegroeid ben ik in Leveroy om vervolgens een studie Natuur- en landschapstechniek te volgen aan de Hogere Bosbouw en Cultuurtechnische School (HBCS) in Velp. Daarna heb ik 27 jaar in verschillende functies bij de Stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen (IKL) gewerkt, waarvan zes jaar als hoofd van de buitendienst. In mijn vrije tijd speelt beleving van de natuur een grote rol. Hierbij ben ik zowel in planten als in dieren geïnteresseerd, maar het meest in vogels. Mooie herinneringen heb ik bijvoorbeeld aan een vroege ochtend in de vogelkijkhut van de Banen. Zwarte ooievaars stapten door het water terwijl aan de linkerkant een ijsvogel neerstreek op een peilschaal van het waterschap en vanaf de rechterkant opeens een vos voor de hut langsliep, dwars door de bloeiende oevervegetatie In de afgelopen maanden heb ik als kersverse medewerker van de Stichting het Limburgs Landschap het laatste deel van de herinrichting van de Kwegt en de Banen mogen meemaken en mede begeleiden. Recent zijn de eerder ontgraven delen van de Kwegt door het verwijderen van de asfaltlaag en het ontgraven van het dijklichaam samengevoegd tot één groot ven. Samen met de omringende schrale gronden hebben we er een echte Peelparel bij die zich zonder twijfel gaat ontwikkelen tot een heel belangrijk natuurgebied. De Banen was dat natuurlijk al, maar ook hier zijn ingrijpende verbeteringen doorgevoerd. Door de verlegging van de Rietbeek is de oostoever fors verbreed. Door het afgraven van negen hectare veen, het plaggen van de oeverzone en het verwijderen van neergeslagen slib in het ven heeft de Banen niet alleen zijn oorspronkelijke grootte terug, maar ook de voedselarme omstandigheden. Hierdoor staat niets meer een ontwikkeling van waardevolle oeverbegroeiing in de weg. Een droom die in de Banen werkelijkheid kan worden is de permanente vestiging van de grauwe klauwier. Deze kensoort van heide- en veengebieden heeft een gevarieerd menu. Belangrijk zijn flink wat grote insecten als kevers, bijen en hommels, zij vormen de hoofdmoot van het menu. Verder worden hagedissen, kleine zoogdieren en jonge vogels gegeten. Dit geeft al aan dat de grauwe klauwier zich alleen vestigt in een gebied dat veel in zijn mars heeft, een gebied zoals de Banen dus.

7 Reconstructie grafheuvel In het Schoorkuilenbestek is een zeer speciaal onderdeel uitgevoerd. Dat is de reconstructie van een grafheuvel uit de vroege ijzertijd (600/500 v Chr.). Na de openstelling zijn in de heuvel twee graven met urnen te zien zoals die hier 2600 jaar geleden door onze verre voorouders aangelegd zou kunnen zijn. Er bevonden zich in de ijzertijd vele tientallen van dergelijke heuvels vlakbij de locatie waar deze grafheuvel is gereconstrueerd. Men spreekt dan van een grafveld of urnenveld. Zo n grafheuvel werd gebruikt voor het begraven van een persoon of meerdere personen van een boerengemeenschap. In de vroege ijzertijd werd de dode eerst gecremeerd op een brandstapel. Vervolgens werden de verbrande resten en as verzameld in een urn en meestal ter plekke in een ondiepe kuil begraven. Daaroverheen werd een grafmonument in de vorm van een heuvel opgeworpen. Het benodigde zand kwam uit een greppel die rondom de heuvel werd gegraven, aangevuld met heideplaggen uit de omgeving. Dit gebruik was waarschijnlijk van bevolkingsgroepen uit centraal Europa overgenomen. De prehistorische dodenakker van Nederweert-Eind is door de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek in 1952 onderzocht. Bij egalisatiewerkzaamheden voor de aanleg van een sportveld werden enkele urnen gevonden op een stuk woeste grond met heide en struikbegroeiing. Slechts een klein deel was nog voor opgraving beschikbaar. Daar werd een aantal herkenbare graven aangetroffen. Vrijwel alle urnen waren rond 1890 al door urnendelvers meegenomen voor de verkoop. Zo n urn bracht toen wel 50 cent op en met het vleesetend plantje zonnedauw erin wel 1 gulden! De onderzoekers zagen bij aanvang van het onderzoek duidelijk nog zo n veertig grote en kleine donkergekleurde cirkelvormige plekken en heuvels. De opgraving leverde, ondanks de geringe vondsten wel enkele bijzonderheden op. In de eerste plaats de openingen aan de oost- of zuidoost kant bij alle volledig onderzochte kringgreppels. Verder zijn restanten van een kring van palen rond een heuvel, een zogenaamde de paalkrans, aangetroffen en brandstapelsporen. Het ontbreken van kringgreppels om twee heuvels is een ongewoon verschijnsel. In de natuurgebieden van Sarsven en de Banen werd al eerder in dit kader de archeologie van de steentijd in het gebied zichtbaar gemaakt middels in staal vervaardigde prehistorische voorstellingen. Meer informatie over deze oude dodenakker en de vondsten die er werden gedaan, kunt u zien in Limburgs Openluchtmuseum Eynderhoof in Nederweert-Eind.

8 De bestuurscommissie Sarsven en de Banen wordt gevormd door de volgende leden: De heer P. Willekens Mevrouw I. Orbons De heer H. Evers Mevrouw J. Kersten De heer W. Alblas De heer M. van Roij voorzitter secretaris lid namens gemeenten Nederweert en Leudal lid namens Waterschap Limburg lid namens Stichting Limburg Landschap en Staatsbosbeheer lid namens Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB) Adviseurs: De heer D. Maessen Kadaster De bestuurscommissie wordt ondersteund door: Projectleider: Mevrouw I. Orbons Provincie Limburg Projectmedewerkers: De heer C. Janssen De heer H. Vandewal De heer J. Leunissen De heer J. Boeren De heer P. Bakker De heer E. van Harmelen De heer M. van Hoof Mevrouw J. Cerfontaine Mevrouw M. Lamers Gemeente Nederweert Waterschap Limburg Stichting Limburg Landschap Provincie Limburg, ecologisch advies Provincie Limburg, hydrologisch advies Provincie Limburg, uitvoering Provincie Limburg, uitvoering Provincie Limburg, uitvoering Provincie Limburg, administratie Website Meer informatie over het project vindt u terug op de site Colofon Deze nieuwsbrief is een uitgave van bestuurscommissie Sarsven en de Banen. Secretariaat Provincie Limburg Postbus MA Maastricht tel: ij.orbons@prvlimburg.nl Contactpersonen Inger Orbons tel: Micha van Hoof tel: Oplage: 250 exemplaren Samensteller M. van Hoof (Provincie Limburg) Fotografie en illustraties Provincie Limburg Drukwerk ARSprintmedia