Betulaceae. Vrij grote familie bestaande uit 6 geslachten:

Transcriptie

1 Betulaceae Vrij grote familie bestaande uit 6 geslachten: Alnus (35 soorten zowel op het noordelijk als zuidelijk halfrond). Betula (60 soorten verspreid over het gematigde en arctisch gebied van het noordelijk halfrond). Carpinus (35 soorten in Europa, Noord & Centraal Amerika en Azië). Corylus (15 soorten in de noordelijke gematigde zone). Ostrya (9 soorten in Europa, Azië en Noord Amerika). Ostryopsis (2 soorten in China & Mongolië).

2 Betula (40)60 soorten, Verspreid over de gematigde en arctische zones van het Noordelijk halfrond. B. albosinensis B. alleghaniensis B. alnoides B. austrosinensis B. celthiberica B. chichibuensis B. chinensis B. cordifolia B. corylifolia B. costata B. davurica B. delavayi B. ermanii B. fontinalis B. globispica B. grossa B. insignis B. lenta B. mandschurica B. maximowicziana B. medwediewii B. megrelica B. neoalaskana B. nigra B. papyrifera B. pendula B. platyphylla B. populifolia B. pubescens B. schmidtii B. szechuanica B. utilis

3 Betula nigra L. Zwarte, rode berk, Black, River, Red Birch (E), Bouleau noir (Fr), Ufer-, Schwarz-, Russbirke (D) Herkomst: Oosten van de Verenigde Staten. Kan tot 15m hoog worden. (in de natuur tot 20m) Kroon: op jonge leeftijd vrij opgericht maar al vlug breder wordend tot een bolronde kroon. Vaak meerstammig.

4 Betula nigra L.

5 Betula nigra L. Schors zeer opvallend kenmerk. Roze tot oranje met grote grijs of bruine papierachtige stroken. Twijgen eerst groen en dicht bezet met witte haren. Na een jaar grijsbruin. De beharing verdwijnt in het derde jaar. De lenticellen zijn klein rond en licht van kleur. Knoppen konisch,groen, en behaard 4mm,

6 Betula nigra L. BLAD: Ruitvormig tot eirond, toegespitste bladtop en wigvormige bladschijfvoet. Bovenzijde eerder saaigroen met 6-10 nervenparen iets ingedrukt en licht behaard. Onderzijde lichter witachtig groen, nerven opliggend behaard Bladrand dubbel gezaagd, met ongeveer 4 secundaire tanden tussen de hoofdtanden. 4-9cm x 2-6cm. Bladsteel 1cm, dicht behaard. Gele herfstverkleuring. Bladeren verspreid ingeplant op de lange loten in paren of per drie op de kortloten.

7 Betula nigra L. Bloei: bloei vroeg in het jaar. Eénhuizig Mannelijke bloemen in hangende katjes, met 2-3 bij mekaar, tot 5-8cm, opvallend, eerst groen, later met gele pollen. Vrouwelijke bloemen, opstaande, clindervormig, katjes, 1-1,5cm groenig geel. Vruchten: opstaand cilindervormig, 2,5-4 x 1,2cm.tussen de bracteeën behaarde afgeplatte ronde gevleugelde zaadjes met een diameter van 7mm.

8 Betula nigra L. Cultuureisen: Groeit van nature op natte gronden maar doet het ook nog op drogere groeiplaatsen, maar vormt dan wel veel droog hout. Verdraagt geen kleiige bodem met een hoge ph. Oppervlakkig wortelgestel met zeer veel haarwortels. Goed Windbestendig Door de lage brede habitus en de neiging tot vergaffelen intensieve begeleidingssnoei nodig. Winterhardheidszone 4 Gebruik: Parkboom, of op bredere groenstroken.

9 Betula nigra L. Cultivars: Weinig Heritage : snelgroeiend. schors afbladderend in lichtbruine tot cremekleurige stroken, stam zilverachtig tot op latere leeftijd.

10 Betula pendula Roth. Gewone, ruwe of witte berk, Common Silver Birch(E), Bouleau blanc (Fr), Weissbirke (D) Herkomst: Europa, Midden Azië. Kan 10-15m hoog worden. (in de natuur tot 25-30m), soms meerstammig Kroon: variabel, ovaal, los en open, met lange afhangende twijgen.

11 Betula pendula Roth.

12 Betula pendula Roth. Schors: jonge bomenstralend roodbruin,later zilverwit in de bovenkroon,met zwarte diamantvormige vlekken lager en donkere scheuren aan de basis, nog later dik kurkachtig met met zwarte of donkerbruine scheuren en witte plaatjes. Jonge twijgen, groenbruinmet opliggende witte wratjes, later purperbruin gedurende de eerste winter, nog later grijsbruin. Alleen waterscheuten en zuigers behaard. Knoppen eirond, gepunt 4-5mm, stralend groen.

13 Betula pendula Roth. BLAD: Ruitvormig tot driehoekig, toegespitste bladtop en afgeplatte tot ronde of breed wigvormige bladschijfvoet. Bovenzijde groen met meestal minder dan 7 opliggende nervenparen niet behaard, maar met puntvormige kliertjes. Onderzijde lichtgroen, en ook bezet met kliertjes Bladrand dubbel gezaagd, met scherpe driehoekige tanden. 3-7cm x 2,5-4,5cm. Bladsteel gegroefd, 1,5-2cm, niet behaard. Gele herfstverkleuring. Bladeren verspreid ingeplant op de lange loten in paren op de kortloten.

14 Betula pendula Roth. Bloei: bloei in april. Eénhuizig Mannelijke bloemen in hangende katjes, met 2-4 bij mekaar, tot 3-8cm, opvallend, eerst groen tot purperbruin gedurende de winter, later met gele pollen. Vrouwelijke bloemen, opstaande katjes, 1-1,5cm groenig geel. Vruchten: hangend cilindervormig, 2,-3 x 0,7cm.tussen de bracteeën behaarde afgeplatte eironde gevleugelde zaadjes met een diameter van 1,5-2mm. Lichtbruin.

15 Betula pendula Roth. Cultuureisen: Bodemvage soort, stelt weinig eisen naar vocht- of voedingstoesstend. wel graag een open losse bodem. Matig Windbestendig, maritieme omstandigheden worden slecht verdragen Liefst een zonnige standplaats. Wortelt zeer oppervlakkig. Ophoging, bodemverdichting en wisselende waterstanden hebben een nefaste invloed op de gezondheid. Winterhardheidszone 2 Gebruik: In windsingels Landschappelijk gebruik, Parkboom. Enkel cv. Komen in aanmerking voor straat- of laanbeplantingen.

16 Betula pendula Roth. Cultivars: Crispa : (syn. Dalecarlica ) diep ingesneden blad, bruine knoppen Fastigiata : zuilvormige habitus, kronkelige opgaande takken, bochtige twijgen. Laciniata : fijner diep ingenseden blad, knoppen groen en spitser. Obilisk :zuilvormig met opgaande takken, twijgen minder bochtig. Purpurea : jong blad bruinrood, later bruingroen loopt vaak terug. Tristis : zeer lange dunne hangende twijgen, stam vergaffeld vaak. Youngii : prieelberk, treurvorm zonder doorgaande stam, moet hoog geënt worden.

17 Betula utilis D.Don. Witte himalayaberk, Himalayan Birch (E), Bouleau de l Himalaya (Fr), Himalajabirke (D) Herkomst: vrijwel in het volledige Himalayagebergte. Kan 10-15m hoog worden. (in de natuur tot 20m) Kroon: aanvankelijk eirond, konisch, zelfs zuilvormig met opgaande takken, later uitspreidend tot koepelvormig.

18 Betula utilis D.Don.

19 Betula utilis D.Don. Schors binnen B. utilis is er zeer veel kleurvariatie. Bij ons zijn meestal B.utilis Doorenbos of B. utilis ssp jaquemontii in cultuur deze hebben cremekleurige tot sneeuwitte schors, al vanaf jonge leeftijd. Jonge twijgen, in het eerste jaar, geelgroen, later groenbruin, sterk beklierd zijdeachtig behaard. In het tweede jaar kaal wordend en bezet met lenticellen en al afbladerend in stroken. Knoppen konisch, glanzend groen later in de winter donkerbruin.

20 Betula utilis D.Don. BLAD: Ovaal tot eivormig, toegespitste bladtop en kort afgesneden ronde of sub-hartvormige bladschijfvoet. Bovenzijde donkergroen met 9-14 licht ingedrukte nervenparen zijdeachtig behaard. Onderzijde lichtgroen, nerven aan de onderzijde opliggend, niet behaard behalve op de nerven. Bladrand gezaagd, met voorwaarts gerichte driehoekige tanden. 3-10cm x 2-8cm. Bladsteel bovenaan gegroefd, 1,5-2,5cm, roze of groen, met ovale stipule (lidtekens). Niet uitgesproken gele herfstverkleuring. Bladeren verspreid ingeplant op de lange loten alleen of in paren op de kortloten.

21 Betula utilis D.Don. Bloei: bloei in april. Eénhuizig Mannelijke bloemen in hangende katjes, met 1-3 bij mekaar, uitgroeiend tot 6-12cm, opvallend, geelgroen. Vrouwelijke bloemen, alleenstaande opstaande katjes, 2-3cm groenig geel. Vruchten: hangend, bij sommige varieteiten opstaand, cilindervormig, 2-4 x 1-1,5cm. tussen de bracteeën behaarde afgeplatte eironde gevleugelde zaadjes met een diameter van 2,5x1,5mm.

22 Betula utilis D.Don. Cultuureisen: Stelt weinig eisen naar vocht- of voedingstoesstend. wel graag een open losse bodem. Goed Windbestendig. Wortelt zeer oppervlakkig. Kroon deint op latere leeftijd sterk uit, daarom minder geschikt in smalle straten. Vertakt laag, begeleidingssnoei niet altijd eenvoudig Winterhardheidszone 6 (7) Gebruik: Parkboom. Maar ook voor bredere lanen en straten.

23 Betula utilis D.Don. Cultivars: Veel ssp. (ssp. jacqmontii, ssp. Prattii, ssp.occidentalis, ) Doorenbos : met uitgesproken cremekleurige schors. Grayswood Ghost, Jermyns, Inverleith, Sauwala White, Silver Shadow Zijn allemaal selecties voor een uitgesproken witte schors.

24 Carpinus 35(40) soorten, Verspreid over Europa, Oost Azië en Noord- en Centraal Amerika. C. betulus C. caroliniana C. cordata C. coreana C. henryana C. japonica C. laxiflora C. orientalis C. pubescens C. tshononskii C. turczaninovii

25 Carpinus betulus L. Gewone haagbeuk, European Common Hornbeam (E), Charme commun (Fr), Hainbuche (D) Herkomst: Vrijwel over gans Europa tot Klein Azië Kan 12-20m hoog worden. (in de natuur tot 25m) Kroon: piramidale, breed eironde, later ronde kroon, dicht vertakt.

26 Carpinus betulus L.

27 Carpinus betulus L. Schors, zilvergrijs en glad op oude stammen soms een beetje gescheurd op een vaak gespierde stam. Bij oudere bomen vaak een net werk van grijze verticale strepen. Jonge twijgen,rank aanvankelijk groen met lange witte haren, later bruin en kaal. Knoppen klein, 4-7mm eivormig gepunt groenbruin, aanliggend tegen de twijg.

28 Carpinus betulus L. BLAD: Ovaal tot breed ellipsvormig, toegespitste bladtop en ronde of subhartvormige bladschijfvoet. Bovenzijde matgroen een beetje behaard, met ingevouwen nerven. Onderzijde lichtgroen, met verheven nervenparen, niet behaard behalve lichtbruine haren in de nerfoksels. Bladrand grof dubbelgezaagd met vrij smalle driehoekige tanden. 4-9cm x 2,5-5cm. Bladsteel gegroefd, geelgroen, met verspreid lange witte haren. Gele tot goudegele herfstverkleuring. Bladeren afwisselend ingeplant

29 Carpinus betulus L. Bloei: bloei in april/mei. Eénhuizig Mannelijke bloemen in de winter verborgen in knoppen, in hangende katjes, uitgroeiend tot 4,5cm, opvallend, geelgroen. Vrouwelijke bloemen, onopvallend, groen, 3cm. Vruchten: hangend, in een katje, elk vruchtje bestaat uit een grote, (2,5-4cm) groene, bladachtige, drielobbige bractee, die het eivormige zaadje van 7x6mm omsluit.

30 Carpinus betulus L. Cultuureisen: Geringe eisen maar een voorkeur voor leemhoudende bodem. Verdraagt geen hoge waterstand. Goed Windbestendig, maar gevoelig voor zeewind, verdraagt geen wegenzout. Weinig uitgebreid wortelstelsel en tamelijk oppervlakkig. Verdraagt goed schaduw, maar geeft ook veel schaduw. Voorjaarssnoei kan leiden tot bloeden. Winterhardheidszone 5 Gebruik: Parkboom. cv s. ook geschikt voor straten en lanen. Soort wordt ook veel gebruikt voor hagen.

31 Carpinus betulus L. Cultivars: Vele selecties zowel naar vorm als bladvorm. Fastigiata : aanvankelijk piramidaal later breed. Frans Fontaine : smal eivormige kroon ook later smaller blijvend. Purpurea : jong blad paarsgetint Pendula : semi-dwergvorm met afhangende takken. Asplenifolia, Incisa, Quercifolia : met min of meer ingesneden bladeren.

32 Corylus 15 soorten, Verspreid over het Noordelijk halfrond. C. americana C. avellana C. chinensis C. colurna C. cornuta C. heterophylla C. jaquemontii C. maxima C. sieboldiana

33 Corylus colurna L. Boom-, Turkse hazelaar, Tree, Turkish Hazel (E), Noisetier de Bysance (Fr), Baumhassel, Türkishe Nuss (D) Herkomst: Zuidoost Europa, West Azië Kan 15-20m hoog worden. (in de natuur tot 30m) Kroon: conische tot breedeironde kroon met regelmatige kroonopbouw en horizontaal afstaande relatief korte takken.

34 Corylus colurna L.

35 Corylus colurna L. Schors, asgrijs tot licht geelbruin, al van op jonge leeftijd ruw en afschilfferend in kleine schubben, op latere leeftijd worden de schubben groter. Jonge scheuten groenbruin tot bruin, het eerste jaar met korte bleke haren en langere klierharen, vanaf het tweede jaar al afschilferend en licht geelbruin. Knoppen eirond, bleekbruin.

36 Corylus colurna L. BLAD: Breed omgekeerd eirond tot ovaal, bladtop kort en zacht gepunt, diep hartvormige bladschijfvoet. Bovenzijde groen min of meer glanzend, donzig behaard, met 6-10 paar licht ingedrukte nerven. Onderzijde lichtgroen, eveneens donzig behaard. Bladrand lobachtig golvend en dubbelgezaagd met stompe tanden. 7-13cm x 6-14cm. Bladsteel alleen aan de basis gegroefd, groen, soms met een roze schijn, donzig behaard en met kliertjes, 2,5-4cm. Gele tot bruine herfstverkleuring.

37 Corylus colurna L. Bloei: bloei in februari/maart. Eénhuizig Mannelijke bloemen zichtbaar in de winter, in hangende katjes, uitgroeiend tot 5-8cm, opvallend, geel, later bruingeel. Vrouwelijke bloemen, klein onopvallend, met uitstekende rode stigma s. Vruchten: hangend, in groepen van 3 of meer, vrucht bestaat uit een bolster met dikke vlezige diepe, gepunte lobben geelgroen, bezet donzige haren en groene of rode klierharen, later rijpend naar bruin, steviger en stekeliger wordend. De noten zijn helderbruin 1cm.

38 Corylus colurna L. Cultuureisen: Geringe eisen maar een voorkeur voor kalkrijke zandgrond. Absoluut ongeschikt op voordurend natte bomen. Verdraagt uitstekend droogte. Goed Windbestendig, ietwat gevoelig voor wegenzout, weinig gevoelig voor luchtverontreiniging. Indien de bodem het toelaat een diep wortelstelsel. Groeit kort na aanplanting traag daarna een stuk sneller. Wordt vaak vermeerderd uit zaden waardoor vrij veel variatie optreed. Winterhardheidszone 5 Gebruik: Parkboom. ook goed geschikt voor straten en lanen indien voldoende ruimte.

39 Corylus colurna L. Cultivars: Te-terra Red : met groot purperkleurig, bruinrood blad en bolsters.

40 Ostrya 9(10) soorten, 1 soort in Europa, de overige in Azië en Noord Amerika. O. carpinifolia O. japonica C. knowltonii O. virginiana

41 Ostrya carpinifolia Scop. Hopbeuk, Hop Hornbeam (E), Charme noir ou houblon (Fr), Gemeine Hopfenbuche (D) Herkomst: Zuid Europa, Klein Azië Kan 14-16m hoog worden. (in de natuur tot 20m) Kroon: breed-conische tot bolronde kroon met breed afstaande takken. Een doorgaande spil moet meestal gemaakt worden.

42 Ostrya carpinifolia Scop.

43 Ostrya carpinifolia Scop. Schors, aanvankelijk glad, grijsgroen, maar later barstend in plaatjes of richels, die oranjebruine onderschors laten zien als ze afschilferen. Jonge scheuten groen, met lichte lentiellen, vanaf het tweede jaar bruin, later chocoladebruinen glanzend. Knoppen Konisch tot ovaal, glanzend groen, 4mm. Afstaand.

44 Ostrya carpinifolia Scop. BLAD: Ellipsvormig tot smal eirond, bladtop spits, ronde tot bijna hartvormige bladschijfvoet. Bovenzijde matgroen Onderzijde lichtgroen, kaal, behalve bleke haartjes langs de hoodnerf en de12-15 paar opliggende zijnerven. Bladrand regelmatig, dubbelgezaagd met kort-gepunte tanden. 6-12cm x 3-6cm. Lijvormige stipulen die snel afvallen. Bladsteel ondiep gegroefd, bezt met lichte haren 1cm. Gele herfstverkleuring.

45 Ostrya carpinifolia Scop. Bloei: bloei in april. Eénhuizig Mannelijke bloemen zichtbaar in de winter, in groepjes van 3, uitgroeiend tot 7cm, opvallend, geelgroen. Vrouwelijke bloemen in paartjes op het einde van de scheuten.. Vruchten: hangend, in groepen vanaf het midden van de zomer. Eerst witgroen, rijpend naar bruin in de herfst. De blaasvormige vruchtjes zitten in een dicht katje 4-5 x 2,5cm op een behaard steeltje van 1,5cm. De individuele vruchtjeszijn ovaalschaars behaard, 1,5-2cm x 1cm en bevat één eirond, gepunt, afgeplat nootje van 6 x 3mm.

46 Ostrya carpinifolia Scop. Cultuureisen: Geringe eisen, kalkminnend. Goed Windbestendig, verdraagt goed stadsklimaat. Matig gevoelig voor strooizout. Verdraagt minder goed schaduw dan Carpinus. Winterhardheidszone 5 Gebruik: Parkboom. ook goed geschikt voor straten en lanen, wel rekening houden met de brede groeiwijze.

47 Ostrya carpinifolia Scop. Cultivars: geen bekend