speciale uitgave eleoscript juli 2008 zorg in actie

Transcriptie

1 speciale uitgave eleoscript juli 2008 zorg in actie impressies over 2007

2 (advertentie) open dag Wonen in de Betuwe? Zaterdag 25 oktober Bosch en Duin (bij Zeist) + Woonvorm (dag)kliniek Espalier heeft plaats de voor fontein nieuwe bewoners! informatiemarkt dwangstoornissen De fontein heeft een veelzijdig behandelingsaanbod. Van kortdurende opname bij psychische problemen tot gespecialiseerde behandeling van jongeren met persoonlijkheidsproblematiek en echtparen met ernstige relatieproblematiek. Open dag Maak kennis met het leven en werken in de fontein. Ontmoet medewerkers. Ervaar een behandeling. Bezoek de kunstgalerie van (ex)-cliënten. Volg een serie workshops. Informatiemarkt Wat is een dwangstoornis? Hoe bepaalt en beperkt het je dagelijkse leven? Welke behandeling helpt? Kom er meer over te weten op de informatiemarkt over dwangstoornissen. Noteer de datum alvast in uw of jouw agenda: DV 25 oktober vanaf uur. Kijk ook op

3 inhoud impressie Voor veel mensen is het moeilijk om zich een beeld te vormen van psychische problemen en de zorg die daarbij geboden wordt. In dit jaarverslag hopen we een korte impressie te geven over het werk van Eleos. Zorg in actie geeft een indruk van het reilen en zeilen van Eleos in Aan dit verslag ligt het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording 2007 ten grondslag. Dat is een zakelijk document waarin we verantwoording afleggen van onze activiteiten in het afgelopen kalenderjaar. Dit document is met name interessant voor mensen die bedrijfsmatig belangstelling hebben voor Eleos. Het is digitaal in te zien op ggz jeugd ambu-plus gestart ggz volwassenen (ambulante zorg) act: cognitieve gedragstherapie beschermd wonen en ambulante woonbegeleiding woonvorm espalier opent de deuren arbeidstraining op de grens van hulpverlening en maatschappij Steeds meer mensen krijgen te maken met de geestelijke gezondheidszorg. Een groot percentage daarvan kan - na verloop van tijd - gelukkig weer zonder professionele zorg in de maatschappij functioneren was een jaar waarin wij veel cliënten hebben kunnen helpen. Tegelijk beseffen we ook dat we nog cliënten hebben moeten teleurstellen vanwege de wachtlijsten. Onze medewerkers zijn vakmensen die goed zijn toegerust voor de zorg die ze verlenen. Maar goede zorg vraagt ook om innerlijke, levensbeschouwelijke motivatie van de hulpverlener. Het samengaan van deze persoonlijke inspiratie met de identiteit van Eleos en haar zorgvisie zijn een voorwaarde voor geïnspireerde zorg. Een Goddelijke opdracht waar we aan mogen werken. We weten ons daarin afhankelijk van de Heere, want als God het huis niet bouwt opname in (dag)kliniek therapeutisch hardlopen preventie & dienstverlening cursussen voor familieleden van mensen met een psychisch probleem over eleos Gerard Honkoop voorzitter Raad van Bestuur

4 ambu-plus gestart ambu-plus: intensieve therapie n bij ambu-plus van eleos in ede worden jongeren die dreigen vast te lopen weer vlot getrokken. op school gaat het nog wel goed, maar persoonlijke problemen overschaduwen het leven steeds meer. bettina: ik had zelf ook wel in de gaten, er móet nu wat gebeuren. door martha aalbers Dit artikel verscheen, in aangepaste vorm, ook in Bij de Les, magazine voor leerlingbegeleiding en schooldecanaat. In een licht zaaltje met een gezellig zitje doen Karin (16) en Bettina (14) hun verhaal, bijgestaan door Marieke van der Maten, orthopedagoog en hun begeleider. Bettina: Thuis gaat het niet heel erg goed met mij. Ik heb veel ruzie met mijn moeder. s Avonds wil ik naar buiten, maar dat mag maar twee keer per week. Ik verzin smoesjes om vaker naar buiten te kunnen. Ik loog ook wel en pakte geld. Op de basisschool was ik al best wel lastig en brutaal. Op mijn eerste middelbare school ging het ook niet goed: ik had veel tekorten en bleef zitten in de brugklas. Nu zit ik op een andere school, inmiddels in twee vmbo. Ik moet wel mijn best blijven doen. Omdat het zo niet langer ging thuis, en omdat we willen dat het op school goed blijft gaan, heeft mijn moeder mij naar Eleos gestuurd. Maar ik had zelf ook wel in de gaten, er móet nu wat gebeuren. adhd Toen ik hier kwam, bleek ik ADHD te hebben. Ik las de kenmerken en dacht: ja, dat slaat op mij. Mijn ADHD betekent: eerst doen en er daarna over nadenken. Ik slik er nu ook medicijnen voor. Wat ik hier bij het Ambu-plus project wil bereiken? Nou, ik wil proberen te veranderen. Leren de dingen andersom te doen. Eerst nadenken. Niet meer boos worden.

5 aast school of werk Marieke van der Maten somber en stil Karin is een heel ander meisje. Ze praat zacht en zegt alleen iets als je haar wat vraagt. Het is een onderdeel van haar probleem. Karin: Ik ben altijd heel stil. Op de basisschool werd ik gepest. Nu zit ik in vier vwo. Groepsbegeleider Marieke vult aan: Je bent vaak somber en depressief. Je vindt het heel spannend om met leeftijdsgenoten om te gaan, klopt dat, Karin? Karin knikt van ja. Karin: Ik vond het zelf ook wel een goed plan om hier te komen. Ik heb het gevoel dat ik wat leer. Het is hier nuttig, maar ook best leuk. Ik krijg meer zicht op mezelf en mijn gevoelens, en ook krijg ik handvatten om situaties te veranderen. erbij Wat doen Karin en Bettina op de twee middagen dat ze hier zijn? Zoals gezegd gaan ze gewoon naar school en doen ze dit erbij. Marieke van der Maten: Dit project is speciaal voor veertien- tot zeventien-jarigen die ambulante hulp krijgen, maar waarvoor die hulp eigenlijk te weinig is. Deeltijdbehandeling is voor hen weer te intensief. emoties en gedrag Ambu-plus heeft verschillende onderdelen. Bij systemaclub wordt besproken hoe de jongere in het gezin en tussen andere mensen staat; bij creatieve therapie is er tijd om op een creatieve manier te laten zien hoe je bent. Verder is er de doelengroep, waarbij het doel van de komende week geformuleerd en besproken wordt. Bij emotieregulatietraining leren de jongeren hoe hun emoties zijn en hoe je die kunt veranderen. Marieke van de Maten: We doen dat met de vijf g s: gebeurtenis, gedachte, gevoel, gedrag en gevolg. Bijvoorbeeld iemand groet je niet. Karin: Dan denk je die vindt me zeker stom. Bettina reageert: Nou, die persoon kan je ook niet gezien hebben. Precies, dat is wat we leren, zegt begeleider Marieke. Gedachten hoeven echt niet te kloppen, vaak is het een kwestie van de situatie interpreteren. Marieke van de Maten: En dan zijn er nog de mentorgesprekken: hoe gaat het thuis; hoe gaat het op school, waarbij de mentor ook voeling houdt met school. Die gesprekken over thuis kunnen ook in de vorm van gezinsgesprekken zijn. Karin en Bettina zullen hier in totaal achttien weken blijven. Dan staan ze hopelijk weer stevig genoeg in hun schoenen om het leven zonder de hulp van Eleos aan te kunnen.

6 ggz jeugd bij eleos Het zorgaanbod van Eleos voor kinderen en jongeren tot achttien jaar bestaat uit ambulante zorg, deeltijdbehandeling voor adolescenten en Ambu-plus. Ambulante zorg wordt geboden in Almelo, Amersfoort, Dordrecht, Ede, Goes, Groningen en Zwolle. Deeltijdbehandeling vindt plaats in Dordrecht, Ede en Zwolle. Kijk ook op als ouders niet meer samen zijn in 2007 heeft eleos een richtlijn voor hulpverleners ontwikkeld over het omgaan met gescheiden ouders van kinderen die bij eleos in behandeling zijn. Voor de hulpverlening aan het kind is het van groot belang dat ouders één lijn trekken en beiden betrokken zijn op de behandeling van hun kind. In het geval van echtscheiding kan dit moeilijk liggen. De richtlijn verschaft duidelijkheid over wat de wettelijke rechten en plichten van gescheiden ouders zijn, welke rol stiefouders en voogden spelen en wat de werkwijze van Eleos is. Bij de richtlijn is voor ouders de folder Als ouders niet meer samen zijn geschreven. De folder wijst de ouders op hun rechten en hun plichten als gezagsdragende ouders en legt de werkwijze van Eleos uit. We richten ons op het belang van het kind dat hulp nodig heeft. Het kind mag niet de dupe worden van onenigheid tussen de ouders. De meeste gescheiden ouders beseffen dit heel goed, maar weten niet precies wat dat dan concreet betekent voor hun aandeel in de hulpverlening. De folder helpt hen op weg, aldus gz-psycholoog Anita Schouten. routekaart voor je hoofd een op de zes jongeren heeft last van psychische klachten. voor veel van deze jongeren is de drempel om over hun problemen en zorgen te praten erg hoog. De website probeert jongeren een zetje in de rug te geven om hun probleem bespreekbaar te maken en indien nodig hulp te zoeken. Naast informatie over psychische problemen kunnen jongeren op lezen wat een behandeling inhoudt en hoe het er toegaat. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als je individuele therapie krijgt? En wat is de rol van je ouders bij de behandeling? DE ROUTEKAART VOOR JE HOOFD Jongeren die een specifieke vraag hebben, kunnen die op Mindguide stellen aan een hulpverlener. Nadat ze een digitaal vragenformulier hebben ingevuld, worden ze gekoppeld aan een hulpverlener van Eleos. Met deze hulpverlener hebben ze een korte wisseling of een chatsessie. Jongeren kunnen zo praten over hun probleem en krijgen advies wat ze het beste kunnen doen. Verdrietig, nergens zin in, diep in de put dipje of depri Ik voel me al dagen beroerd en heb nergens zin in. Heb ik alleen een DIPJE of word ik DEPRESSIEF? Mindguide is de nieuwe jongerensite van Eleos. Je vindt er alles over psychische problemen. Zit je zelf in de knoop? Of je vriend, broer of buurmeisje? Antwoord op al je vragen, achtergronden en verhalen van lotgenoten vind je vanaf nu op ggz volwassenen (ambulant) Bij ambulante zorg komt de cliënt voor behandeling naar Eleos. Dit gebeurt op afspraak. De behandeling bestaat uit gesprekken. Ook kunnen er medicijnen voorgeschreven worden. Een behandeling kan individueel zijn of met meerdere personen tegelijk. Denk bij die laatste vorm aan echtpaar-, gezins- en groepsbehandeling. Eleos biedt ambulante zorg in Almelo, Amersfoort, Dordrecht, Ede, Goes, Groningen en Zwolle. Kijk ook op

7 atc: cognitieve gedragstherapie Voor de foto is gebruik gemaakt van een model. leven met onvolkomenheden anniek wil niet meer naar de kerk. alleen al bij de gedachte krijgt ze hartkloppingen en breekt het zweet haar uit. Het is begonnen nadat ze een aanvaring had met iemand uit de gemeente. Eerst ging Anniek nog wel naar de kerk en vermeed ze het betreffende gemeentelid, maar nu durft ze ook het gebouw niet meer in. Het ruzietje is allang op de achtergrond geraakt. Haar angst staat nu voorop. Als ik nu maar eens van mijn angst was verlost, dan kon ik weer naar de kerk, denkt Anniek. De nieuwe therapie ACT zou Anniek goed kunnen helpen, zegt John Foran, als psychotherapeut verbonden aan Eleos Zwolle. ACT staat voor Acceptance and Commitment Therapy, legt hij uit. Het is een nieuwe vorm van psychotherapie met een andere kijk op psychische problemen en de manier waarop we ermee omgaan. Het verschilt vooral van andere therapieën door martha aalbers in uitgangspunten en doelen, aldus Foran. Andere therapieën gaan uit van het elimineren, of op zijn minst beheersen van de psychische pijn. Wat stuk is moet gerepareerd worden. Volgens ACT zijn mensen met psychische problemen niet stuk. Iedereen ervaart psychische pijn. Mensen lijden, altijd en overal. Het is een normaal onderdeel van het menselijk leven. Als christentherapeut spreekt het rekening houden met de gebrokenheid van het leven mij sterk aan. Waar andere therapieën uitgaan van reparatie of het uitbannen van leed, doet ACT dat niet. Het zit in onze aard om oplossingsgericht bezig te zijn. Dat mag werken in de buitenwereld, voor het innerlijk werkt het vaak niet, stelt ACT. Sterker nog, juist in het proberen het psychische probleem eronder te krijgen, kan al dat denken over oplossingen zich tegen je keren. Ons verstand stelt de ogenschijnlijke logische voorwaarde dat problemen eerst opgelost moeten worden, voordat wij verder komen. Je verstand kan verstrikt raken in het denken over oplossingen en we blijven met pijn worstelen. ACT leert je afstand te nemen van je gedachten en een accepterende houding aan te nemen tegenover het ervaren van psychische pijn, zegt John Foran. In het verzonnen geval van Anniek zou een ACT-therapeut haar leren niet met haar verstand in discussie te gaan over de vraag of haar angstwekkende gedachten wel kloppen. Ze gaat juist leren accepteren dat ze angstig is, dat ze nu eenmaal nare gedachten en vervelende lichamelijke gevoelens heeft, zónder daar iets mee te hoeven doen of er in te geloven. Anders zal Anniek blijven worstelen, waar ze een hoge prijs voor betaalt, namelijk het gemis van de prediking en het contact met de gemeente. Anniek gaat ontdekken dat de logica van haar verstand ( Pas als mijn angst weg is, kan ik naar de kerk ) niet opgaat, en dat ze in staat is om mét haar angst naar de kerk te gaan. ACT laat je bewust worden van de vraag waar leef ik voor?, geeft John aan. De motivatie om ondanks je pijn door te gaan met leven, kan gehaald worden uit verschillende levensterreinen die voor jou waardevol zijn, zegt ACT, bijvoorbeeld relaties, werk en creativiteit, maar ook spiritualiteit. Die motivatie zet je in beweging om door te gaan met je leven. ACT wordt bij zeer uiteenlopende klachten als depressie, verslaving of chronische lichamelijke pijn toegepast. Ik heb alle reden om met deze nieuwe therapie door te gaan. Ik heb goede resultaten gezien bij mensen die ondanks eerdere therapie verstrikt waren gebleven in hun problemen. Zij leven weer - al is het met pijnlijke gedachten en gevoelens - in plaats van dat leven op te schorten.

8 woonvorm espalier opent de deuren espalier: eleos nieuwste woonvorm kesteren. zomaar een dorp in de betuwe, ingeklemd tussen snelweg A15 en de rivier de nederrijn. slechts 5100 inwoners telt het plaatsje volgens de gemeentelijke website. in het najaar van 2007 kwamen er nog enkele bij: beschermende woonvorm espalier opende toen de deuren voor de eerste bewoners. door ellen schuit De naam Espalier is ontleent aan het Italiaanse woord spalle, dat schouder betekent. Het verwijst naar de begeleiding die de beschermende woonvorm de bewoners biedt. De term espalier wordt ook gebruikt om leivormen aan te duiden. Leilinden zijn hiervan een bekend voorbeeld. In de tuin rondom Espalier kun je ze vinden, deze leibomen. Verder onderscheidt de woonvorm zich in niets van de andere huizen in de straat. De woonvorm bestaat uit vijf naast elkaar gelegen eengezinswoningen, waarvan de twee buitenste huizen elk omgevormd zijn tot twee appartementen. In twee van de vier wonen mensen voor wie het moeilijk is om in een groep te functioneren. Zij krijgen meer begeleiding bij het oefenen in zelfstandigheid dan de bewoners van de andere appartementen. Ze kunnen namelijk langzaam toegroeien naar onafhankelijkheid. De bewoners kunnen er perfect oefenen, legt locatiemanager Corine Groenendijk uit. Aan de ene kant hebben ze een hoge mate van zelfstandigheid, aan de andere kant bevindt de begeleiding zich op loopafstand. Mocht er echt iets zijn, dan zijn ze zo ter plaatse. Het is de bedoeling dat de bewoners van

9 thuis woonbegeleiding linda was een aantal maanden opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. met het einde van de opname in zicht, vond ze woonruimte in een voor haar nieuwe woonplaats. Daar wilde ze een nieuwe start maken. maar helemaal zeker voelde ze zich hier niet over. zou ze het alleen redden? Informatie over ambulante woonbegeleiding (AWB) hielp haar over de streep. Het eerste kennismakingsbezoek bevestigde haar wens om zelfstandig te gaan wonen. Van de woonbegeleider ontving ze de papieren om een indicatie bij het CIZ en een PGB aan te vragen. zelfstandig wonen Haar woonbegeleider hielp haar met het aanvragen van een PGB, met de inschrijving bij de gemeente en bij het zoeken van een huisarts en apotheek. Ook werd er gezocht naar een goede vorm van dagbesteding en was er aandacht voor het opzetten van een sociaal netwerk. Aanvankelijk bezocht de woonbegeleider Linda twee keer de appartementen na ongeveer twee jaar doorstromen. Bijvoorbeeld naar een zelfstandige woonruimte, eventueel met ambulante woonbegeleiding vanuit Espalier. We bieden begeleiding aan mensen die tot maximaal een half uur reizen bij de woonvorm vandaan wonen. In de drie eengezinswoningen is plaats voor vijftien bewoners. Beneden zit steeds de gemeenschappelijke keuken, woonkamer en waskamer; boven heeft iedere bewoner een eigen zit-slaapkamer. Met een privébadkamer, vertelt Corine. Bij het kantoortje van de begeleiding zit ook een grote gemeenschapsruimte waar de bewoners gezamenlijk kunnen eten of koffie drinken. per week, maar al snel kon dit afgebouwd worden tot één bezoek per week. Linda zag haar wens vervuld. Ze kon zelfstandig wonen, maar stond er niet helemaal alleen voor. oplossingen bedenken Bij ambulante woonbegeleiding staat het bevorderen van de zelfstandigheid en de sociale integratie van de cliënt centraal. De woonbegeleider verschaft de cliënt inzicht in praktische zaken en nieuwe werkwijze eleos stelt zich ten doel een zo goed mogelijke kwaliteit van zorg te leveren aan haar cliënten, bewoners en deelnemers. Daarbij streeft eleos gelijkwaardigheid na en wil zij uitgaan van de mogelijkheden en de krachten van de cliënt. Binnen de woonvormen en arbeidstrainingscentra van Eleos is in 2007 gekozen voor het werken volgens het Neuman Systems Model (NSM). Eleos ziet in NSM beschermd wonen bij eleos In een beschermende woonvorm wonen mensen die vanwege een psychisch probleem (tijdelijk) niet meer zelfstandig kunnen wonen. Vanuit de woonvormen van Eleos wordt ook ambulante woonbegeleiding geboden. Hierbij biedt een ambulant woonbegeleider ondersteuning aan huis. Eleos heeft, verspreid over Nederland, negen woonvormen. Kijk ook op Assen - Lutherhof Kampen - De Koriander Ermelo - Regenboogh Ede - Siloam Kesteren - Espalier Gouda - Transitus Hendrik-Ido-Ambacht - De Sandeling Ouddorp - t Westhoofd Kapelle - Toevlucht stimuleert hem of haar om zelf oplossingen te bedenken voor problemen. Afhankelijk van de indicatie en de hulpvraag kan de begeleiding variëren van meerdere bezoeken per week tot een bezoek per maand. Woonbegeleiding wordt zowel geboden aan cliënten die alleen wonen als aan hen die in een gezin leven. een model waarin de cliënt centraal staat als compleet mens in interactie met zijn omgeving. De eigen krachten en mogelijkheden van de cliënt worden zo goed mogelijk benut. Binnen het NSM worden de bewoner/deelnemer en de begeleider als gelijkwaardige partijen beschouwd.

10 arbeidstraining: op de grens van mensen kunnen vaak meer dan ze zelf denken door iris feddes in 2007 pasten de dagactiviteitencentra (dac) van eleos hun naam aan in arbeidstrainingscentra (atc). de naamswijziging illustreert een ontwikkeling die al langer gaande is binnen deze tak van de ggz. waar voorheen het bieden van dagbesteding centraal stond, komt de nadruk steeds meer te liggen op arbeidsmatige activiteiten. In de kantine van ATC t Lichtpunt in Gouda hangt een ontspannen sfeer. Deelnemers en begeleiders genieten van een kopje koffie. Locatiemanager Maria Nijenhuis vertelt dat de pauzes vorig jaar zijn ingekort en de werktijden aangepast. Voorheen konden cliënten vanaf negen uur binnenlopen en startten we een half uur later. Mensen dronken eerst een kopje koffie, kletsten wat met elkaar of lazen een krant. Tegen half tien moest een begeleider ze vaak ophalen, waarna ze op hun gemak naar de werkruimte vertrokken. Nu beginnen we meteen om negen uur met werken. Cliënten zijn in de pauze best moe, maar voldaan. Ze genieten nu des te meer van het rustmoment. Zomaar een voorbeeld van een verandering die is doorgevoerd binnen t Lichtpunt. Ook op andere manieren is steeds meer de overstap gemaakt naar een echte arbeidsomgeving. meer arbeid, minder dagbesteding De doelstelling van een arbeidstrainingscentrum is om mensen met psychiatrische problematiek op weg te helpen in de richting van regulier (vrijwilligers)werk. In het verleden was de dagbesteding er vooral op gericht mensen iets te doen te geven. Tegenwoordig ligt de nadruk in een ATC nog meer op de gezonde kant van de mens. Men kijkt naar de mogelijkheden van een persoon: wat kan hij of zij en hoe kan hij of zij zich verder ontwikkelen? De activiteiten zijn gericht op persoonlijke ontwikkeling en het behalen van concrete doelen. t Lichtpunt heeft inmiddels alle (re)creatieve activiteiten beëindigd en biedt uitsluitend arbeidsmatige projecten als een bakkerij en een houtwerkplaats. Bijna alle cliënten die eerst alleen kwamen voor dagbesteding, zijn inmiddels overgestapt naar een arbeidsproject, vertelt de locatiemanager. Dat is prima verlopen. Mensen kunnen vaak meer dan ze zelf denken als er een serieus beroep op hen wordt gedaan. We stimuleren onze cliënten zoveel mogelijk voor één activiteit te kiezen. Ze worden dan betrokken bij het hele proces, inclusief de levering aan de klant. Als cliënten zien voor wie ze bezig zijn, voelen ze zich ook verantwoordelijk voor het eindresultaat. prestatiedruk Maria Nijenhuis merkt dat de cultuurverandering een positief effect heeft op de werksfeer. t Lichtpunt is een omgeving waar de handen uit de mouwen moeten worden gestoken. Er is minder gelegenheid om onderling te praten over problemen en opnames. De insteek is positiever en meer resultaatgericht. Ik vind het prachtig als een cliënt s ochtends aanbelt en via de intercom meldt dat het personeel er is. 10

11 hulpverlening en maatschappij de beste van gouda arbeidstrainingscentrum t lichtpunt en beschermende woonvorm transitus in gouda zijn in 2007 uit de bus gekomen als de meest gewaardeerde ggzzorginstellingen in gouda en omstreken. Dit is de uitslag van een onderzoek van de regionale zorgvragersorganisatie ZOG MH. ZOG MH komt op voor de belangen van cliënten binnen de geestelijke gezondheidszorg in de regio Midden Holland. ZOG MH voert dit onderzoek jaarlijks uit om de waardering van zorgvragers, die behoren tot haar doelgroepen, voor zorginstellingen in de regio te meten. In het onderzoek wordt onder andere gekeken naar de bejegening van zorgvragers, hun eigen inbreng in de zorg en de nazorg. Dit neemt niet weg dat er sprake is van een spanningsveld binnen het ATC, erkent de locatiemanager. Enerzijds werk je met mensen die beperkt zijn door een psychische ziekte. Aan de andere kant is er een zekere druk om te produceren en te presteren. We zijn altijd bezig om daar het juiste midden in te vinden. Sommige medewerkers van t Lichtpunt komen uit de vakwereld, anderen hebben een achtergrond in de hulpverlening. Dit levert nog wel eens discussies op over vragen als wat iemand wel of niet aankan en waar de grenzen liggen. Maar dat is niet erg, aldus Maria. Het spanningsveld is eigen aan een arbeidstrainingscentrum dat opereert op het grensgebied tussen hulpverlening en maatschappij. volop in beweging 2007 was een jaar vol beweging binnen de arbeidstrainingscentra. Vanuit Kampen verhuisde Schering & Inslag naar een nieuwe locatie in Zwolle en kreeg daar een andere naam: Instrument. In Barneveld kwamen arbeidstrainingscentrum De Schakel, speelgoedwinkel Houten Klaas en printservice KoPietje onder één dak. In Kapelle veranderde De Wèrkplèkke van naam. Het centrum heet voortaan Scheldestromen. arbeidstraining en dagbesteding bij eleos Eleos heeft zes arbeidstrainingscentra: Zwolle - Instrument Barneveld - De Schakel/ Houten Klaas & KoPietje Gouda - t Lichtpunt Dordrecht - De Doorgang Ouddorp - De Mèkkerstee Kapelle - Scheldestromen Kijk ook op In een arbeidstrainingscentrum biedt Eleos begeleiding aan mensen die (weer) aan het werk willen, hetzij in een betaalde, hetzij in een onbetaalde functie. Benodigde vaardigheden worden aangeleerd. In de centra wordt (meestal) ook dagbesteding geboden en kunnen deelnemers individuele trajectbegeleiding volgen. Deze begeleiding is gericht op het vinden van werk of een opleiding buiten het centrum. 11

12 opname in (dag) kliniek therapeutisch Ruben van der Scheer regelmatig bewegen is goed voor iedereen. onderzoek heeft bovendien aangetoond dat fysieke inspanning voor mensen met een depressie of andere psychische problemen een heilzame uitwerking kan hebben. daarom is in 2007 het hulpaanbod van de spreng - afdeling van kliniek de fontein - uitgebreid met de module runningtherapie. zoals de naam al zegt, gaat het om therapeutisch hardlopen. Ruben van der Scheer, psychomotorisch therapeut, startte de module samen met collega Netty de Wit. Het is bewezen dat runningtherapie op veel fronten een positieve invloed heeft op mensen met psychische problemen, legt hij uit. Door naar buiten te gaan en te bewegen, wordt op een natuurlijke manier het angstige of sombere naar binnen gekeerd zijn, uitgedaagd. Het zelfvertrouwen van de deelnemers neemt toe en ze herontdekken hun lichaam. Bovendien is er sprake van een biologische effect, waarbij endorfinen vrijkomen die de stemming verbeteren. Daarnaast is samen bewegen goed voor het aangaan van sociale contacten. doelen stellen Bij de start van de runningtherapie benoemen deelnemers individuele doelstellingen en mogelijke valkuilen. Waar sommigen vooral hun conditie of stemming willen verbeteren, is het voor anderen belangrijk hun schaamte of angst te overwinnen. Van deelnemers wordt verwacht dat ze iedere week, naast de gezamenlijke training, ook zelf nog een of twee keer gaan hardlopen. Iedereen is zelf verantwoordelijk voor zijn of haar doelen, vertelt Ruben. Natuurlijk begeleid ik de deelnemers wel, maar ik bemoei me er bewust niet al te veel mee. Zo hebben ze hun vooruitgang ook echt aan zichzelf 12

13 hardlopen door iris feddes te danken. Voor velen is de eerste overwinning al geboekt als ze daadwerkelijk mee gaan doen. Ik probeer mensen te laten zien wat ze bereiken met het hardlopen en hen zo te stimuleren. waardevolle aanvulling Als psychomotorisch therapeut begeeft Ruben zich op het grensvlak tussen lichaam en geest. Ieder mens heeft lichamelijke, geestelijke, emotionele en spirituele kanten. Er is sprake van een onderlinge wisselwerking, maar je kunt niet altijd duidelijk onderscheid maken: als mens ben je één geheel. In onze samenleving zijn we gewend om vooral rationeel met dingen bezig te zijn. Gesprekken voeren, in combinatie met medicatie, is dan ook de meest gangbare manier van hulp verlenen. Dat is goed, maar een mens is niet alleen een pratend wezen en kan juist op andere gebieden geraakt worden. Vandaar dat wij ook psychomotorische, muziek- en creatieve therapie aanbieden. Sinds kort is daar dus als waardevolle aanvulling runningtherapie bij gekomen. toegankelijk De runningtherapie past goed binnen het nieuwe programma van de klinische groepen in De Spreng. Dit programma heeft als doel de hulpverlening aan mensen met persoonlijkheidsproblematiek meer toegankelijk te maken. Ruben: Mensen moeten makkelijk kunnen instappen in de behandeling. Bovendien willen we vanaf het begin van de behandeling de terugkeer in de samenleving stimuleren. Het mooie van runningtherapie is dat mensen er zelf mee door kunnen gaan, ook als hun behandeling afgelopen is. Het is leuk om te zien dat mensen soms zo enthousiast zijn dat ze ook na de behandeling doorgaan met hardlopen! klinische en dagklinische behandeling bij eleos Mensen met een ernstig psychiatrisch probleem kunnen voor behandeling worden opgenomen in kliniek de fontein in Bosch en Duin. De kliniek biedt een veilige en vertrouwde therapeutische omgeving. Dagklinische zorg wordt geboden in Zwolle en Bosch en Duin. Deze behandeling is bedoeld voor mensen voor wie ambulante zorg te weinig intensief is, maar voor wie een opname in de kliniek niet (meer) nodig is. De cliënt komt een paar dagdelen per week naar Eleos. Dagklinische zorg wordt bijvoorbeeld geboden bij ernstige huwelijksproblematiek en persoonlijkheidsproblematiek. Kijk ook op 13

14 cursussen voor familieleden van arjan (18) volgt een kopp-cursus, een cursus voor kinderen van ouders met een psychisch probleem. Mijn vader is psychisch ziek; hij werkt inmiddels al bijna tien jaar niet meer en is dus meestal thuis. Soms gaat het wel goed met hem, soms ook totaal niet. Een tijd terug kreeg hij bijvoorbeeld een erge woede-uitbarsting. Hij is ook diverse keren opgenomen geweest. De ziekte van Arjans vader zorgt voor een gespannen sfeer binnen het gezin. Ik voel me thuis niet altijd veilig en had tot een half jaar geleden veel last van de spanning. Ik heb vier maanden bij kennissen gewoond. Nu kan ik beter met de situatie omgaan. Arjan is zelf ook in behandeling bij Eleos. Daar werd gevraagd of een kopp-cursus iets voor hem zou zijn. Zo n cursus bestaat uit acht bijeenkomsten, steeds met een ander thema. Dat wordt uitgewerkt in gesprekken en opdrachten. Arjan vertelt: We moesten bijvoorbeeld een keer een levenslijn tekenen, met verschillende kleuren voor verschillende fases in je leven. Je kon toen duidelijk zien waar het mis ging en waar beter. En pas hebben we met klei de relatie tussen jezelf en je ouders geboetseerd. Doordat je iets vorm geeft, ga je er op een andere manier over nadenken. Arjan: In mijn groep zitten nog zes andere mensen, vijf meiden en één jongen. Ik ben de jongste, de oudste is in de dertig. Je kunt er je ervaringen delen. Ik merk gewoon dat ze begrijpen waar ik het over heb, met vrienden is dat toch anders. Die leven ook wel mee, maar ze weten niet hoe het echt voelt. De deelnemers aan de kopp-cursus wel, en dat is fijn. Ik heb een heel positief gevoel bij de cursus, vertelt Arjan. Zijn doel is om te leren omgaan met de psychische ziekte van zijn vader, de ziekte waardoor het allemaal zo anders is bij hem thuis. Ik was ook benieuwd, en soms een beetje angstig, of mijn vaders ziekte erfelijk is. Daar hebben we een hele cursusbijeenkomst aan gewijd. Het is zeker niet zo dat je de ziekte per definitie ook krijgt als je ouder het ook heeft. Je bent mens uit twee mensen. preventie & dienstverlening De afdeling Preventie & Dienstverlening van Eleos richt zich op het voorkómen van psychische problemen. Door middel van voorlichting, cursussen en trainingen probeert Eleos mensen bewust te maken van psychische problemen. Eleos heeft ook aandacht voor naastbetrokkenen van de hulpvrager, bijvoorbeeld een broer of zus, kind of ouder. Familieleden, kerkelijke gemeenten en scholen kunnen om advies vragen over hoe ze het beste om kunnen gaan met psychische problemen in hun omgeving. Kijk ook op geloof en autisme samen met dit koningskind en de sgj heeft eleos in 2007 een studiedag georganiseerd over geloof en autisme. meer dan driehonderd mensen woonden de dag bij. Autisme staat volop in de belangstelling; ook in de kerken. Wat is autisme en wat betekent het voor iemands geloof? Moet er binnen de kerken een andere benadering komen van mensen met autisme? Over deze en andere onderwerpen wisselden pastoraal werkers, mensen met autisme, ouders van kinderen met autisme, partners van mensen met autisme en behandelaars een dag lang kennis en vooral ervaringen uit. Inmiddels is de dag in 2008 al twee keer herhaald. 14

15 mensen met een psychisch probleem door ellen schuit jan (61) volgt samen met zijn vrouw de cursus voor familieleden van mensen met borderline. Onze dochter heeft borderline, het leek ons daarom verstandig om deze cursus te volgen. Je komt met haar steeds in onverwachte situaties terecht waar je amper mee om kunt gaan. En er is niet zoiets als dé goede manier om het te doen. Borderline is een complexe persoonlijkheidsstoornis. Iemand lijdt aan heftige stemmingswisselingen en is erg impulsief, maar ook onzeker. Naastbetrokkenen lopen vaak op eieren. In de cursus staat niet de borderliner, maar juist het familielid centraal. Je hoort van professionals hoe je om kunt gaan met moeilijke situaties. Dat is fijn, want je merkt dat je niet zo machteloos staat als je dacht. Borderline is niet ongrijpbaar, maar het blijft De cursus heeft naast psycho-educatie altijd een stabiele instabiliteit. en instructie, ook de component van lotgenotencontact. Jan: Het is heel Jan: Een belangrijk leerpunt was voor goed om ook de verhalen van anderen ons het stellen van duidelijke grenzen. in de groep te horen. Dat relativeert Met een volwassen dochter is dat best sommige problemen enorm. lastig; we wisten niet of we er wel verstandig aan deden. Nu vertellen we Jan en zijn vrouw zijn bijna klaar met duidelijk tot hoever we gaan, waarin de cursus. In totaal bestaat deze uit we helpen, en waar dat ophoudt. tien bijeenkomsten met nadien nog Daarna moet ze het zelf oplossen. Dat een terugkommoment. Wij hebben de duidelijke helpt. Maar hij voegt er cursus als buitengewoon nuttig direct aan toe: Het klinkt makkelijker ervaren en kregen veel tips. Bijvoorbeeld om niet in discussie te gaan, dan het is hoor, want het blijft toch altijd je eigen kind. maar om te vragen hoe zou je dit nu zelf kunnen oplossen? Preventie & Dienstverlening biedt diverse cursussen voor familieleden van mensen met een psychisch probleem. Kijk voor het volledige aanbod op online cursus grip op je dip voor jongeren ongeveer één op de vijf jongeren in nederland heeft last van depressieve gevoelens. bij vijf procent van de jongeren ontwikkelt zich een echte depressie. Bij depressieve gevoelens - of een dip - hebben jongeren last van een beperkt aantal signalen van een depressie die korte tijd aanhouden. Jongeren voelen zich somber, geïrriteerd of verdrietig, ze hebben weinig zin in leuke dingen, slapen slechter, voelen zich moe en hebben moeite zich te concentreren. Het kan ook zijn dat ze vaak aan de dood denken. Als er niets aan deze klachten gedaan wordt, kan de dip zich ontwikkelen tot een depressie. Het aantal signalen van een depressie stijgt dan en ze houden langere tijd aan. De cursus Grip op je dip probeert dit te voorkomen. Voorjaar 2007 is Eleos gestart met de online cursus Grip op je dip. De preventieve cursus is bedoeld voor jongeren van 16 tot 25 jaar die depressieve klachten hebben. Grip op je dip leert de deelnemers grip te krijgen op hun depressieve gevoelens om daarmee een depressie te voorkomen. 15

16 over eleos vier studenten van de universiteit utrecht hebben in 2007 onderzoek gedaan naar de rol van religie binnen de deeltijdbehandeling voor adolescenten (vestiging ede) van eleos. zorg waarin je gelooft Uit het onderzoek - dat de titel Zorg waarin je gelooft kreeg - kwam naar voren dat religie op vier manieren zichtbaar werd binnen de behandeling. Om te beginnen bepaalt het geloof de visie van de instelling. Eleos presenteert zich nadrukkelijk als christelijk instelling. Dit wekt vertrouwen. Het tweede aspect is dat in de dagelijkse gang van zaken geloof een zichtbare plek krijgt in zaken als gebed en Bijbellezing. In de derde plaats is geloof onderwerp van gesprek. Jongeren praten met hulpverleners over het geloof. Tenslotte wordt het geloof weerspiegelt in de waarden en normen die gehanteerd worden. Er zijn concrete regels over muziekkeuze, taalgebruik en kleding. Het geloof speelt in de leefsfeer van de zorginstelling dus een belangrijke rol, concluderen de studenten. Als punt van aandacht noemen de geïnterviewde jongeren dat geloof vaker bespreekbaar gemaakt zou kunnen worden tijdens individuele therapie. De behandelaar mag daarin meer initiatief nemen. project identiteit binnen de geestelijke gezondheidszorg neemt eleos een bijzondere positie in vanwege haar christelijke identiteit. deze identiteit maakt haar herkenbaar en schept verwachtingen. Om het nadenken over identiteit hoog op de agenda te houden, is Eleos in 2007 van start gegaan met het project identiteit. In dit project draait het om drie kernvragen: 1. op welke wijze kan de christelijke identiteit van een hulpverlener doorwerken in de wijze waarop hij/zij omgaat met de hulpvrager? 2. op welke wijze kan de christelijke identiteit van een hulpvrager bijdragen aan het bevorderen van psychische gezondheid? 3. op welke wijze kan het management binnen Eleos inhoud geven aan identiteit? 16

17 open vensters psychiatrie en pastoraat In februari ontmoetten hulpverleners van Eleos en circa 200 ambtsdragers en pastoraal werkers elkaar op de bijeenkomst Open vensters tussen psychiatrie en pastoraat. Het doel van deze bijeenkomst was om meer zicht te krijgen op, en een visie te ontwikkelen over wat pastoraat en psychiatrie voor elkaar kunnen betekenen. samenstelling kerkelijke achtergrond cliënten Kerkgenootschap Aantal zorgvragers (in %) Protestantse Kerk in Nederland 22,3 personeel Eleos had in 2007 gemiddeld 674 medewerkers (438 FTE) in dienst. Ten opzichte van 2006 is dit een toename van 4,9% (in FTE: 6,8%). Gereformeerde Gemeenten 19,8 Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt 9,8 Christelijke Gereformeerde Kerken 7,6 Evangelische Gemeenten 6,9 Hersteld Hervormde Kerk 4,8 Gereformeerde Gemeenten in Nederland 4,3 Nederlands Gereformeerde Kerk 2,0 Geen lid van een kerkgenootschap 1,8 Baptistengemeente 1,8 Overige kerkgenootschappen 1,5 Oud Gereformeerde Gemeente in Nederland 1,2 Oud Gereformeerde Gemeente 1,2 Vergadering van gelovigen 0,5 Vrije Gemeenten 0,6 Pinkstergemeente 0,4 Rooms Katholieke Kerk 0,3 Leger des Heils 0,1 Onbekend 13,0 17

18 cijfers Balans per 31 december activa vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Totaal vaste activa vlottende activa Voorraden Vorderingen Vorderingen uit hoofde van financieringstekort Liquide middelen Totaal vlottende activa totaal activa passiva eigen vermogen Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet collectief gefinancierd vrij vermogen Totaal eigen vermogen egalisatierekening afschrijving voorzieningen langlopende schulden kortlopende schulden Overige kortlopende schulden totaal passiva Resultatenrekening over bedrijfsopbrengsten: Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en/of subsidie Niet gebudgetteerde zorgprestaties Overige bedrijfsopbrengsten Totale bedrijfsopbrengsten bedrijfslasten: Personeelskosten Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Financiële baten en lasten Totale bedrijfslasten resultaat boekjaar De cijfers zijn ontleend aan de jaarrekening 2007 van Eleos. Het resultaat 2007 is toegevoegd aan de Reserve Aanvaardbare Kosten. Eleos heeft in 2007 voor aan zorg verleend die niet bekostigd is door zorgverzekeraars. Deze niet gefinancierde overproductie is niet verwerkt in bovenstaande cijfers. De totale opbrengsten zijn met 11% gegroeid. Ondanks deze groei is het resultaat beperkt gebleven tot een bedrag van De eigen vermogenspositie van Eleos moet verbeterd worden. Het vermogensniveau uitgedrukt in % van de opbrengsten is slechts 2,6%. 18

19 (advertentie) Werken Ebij leos Werken bij Eleos? Bestel nu de Werken bij Eleos-krant! Hoe is het om te werken bij een gereformeerde GGZ-instelling? Wat voor mensen zoekt Eleos en hoe zijn de arbeidsvoorwaarden? De Werken bij Eleos-krant geeft antwoord op al deze vragen. Bestel de krant nu via of (030) ! Open sollicitaties Open sollicitaties zijn welkom bij Eleos. Stuur een eventuele open sollicitatie aan Eleos, t.a.v. afdeling P&O, Postbus 306, 3430 AH Nieuwegein of per Kijk voor meer informatie op zorg in actie is een uitgave van eleos, stichting gereformeerde geestelijke gezondheidszorg Raad van bestuur: Drs. G. Honkoop (voorzitter) Drs. J.A. Knepper Redactie: M. Catsburg E. Schuit Redactiesecretariaat: Hoofdkantoor Eleos Postbus AH Nieuwegein Tel. (030) Fax (030) Vormgeving: Drukkerij: De Groot drukkerij bv Dit is een speciale uitgave Auteurs: M. Aalbers rek. nr van Eleoscript Jaargang 8, nummer 2, juli 2008 M. Catsburg I. Feddes E. Schuit Fotografie: N. Stam Oplage:

20 zorg in actie