*Z0177CEF743* MEMO. Met vriendelijke groet, Marco van Kampen

Transcriptie

1 MEMO *Z0177CEF743* Postregistratienummer : Z/18/062414/ Aan : De leden van de gemeenteraad CC : College van B&W Van : Marco van Kampen Datum : 7 mei 2018 Betreft : Toezegging 41, nascheiding afval In de raad van 19 maart 2018 heeft het college toegezegd om voor de eerste raad in nieuwe samenstelling (28 mei 2018) een stuk aan te leveren, zodat daar de discussie gevoerd kan worden of de gemeente Leiderdorp op de goede weg is inzake de afvalinzameling. Hierbij worden twee documenten aangeboden. In het eerste document worden de verschillen tussen bron- en nascheiding beschreven. Het tweede document bevat de evaluatie van omgekeerd (goed) inzamelen in t Heerlijk Recht. Met vriendelijke groet, Marco van Kampen

2 Raadsnotitie Leiderdorp Onderwerp: bronscheiding versus nascheiding Datum: 30 april 2018 Geachte leden van de raad, In Nederland biedt een aantal verwerkers van restafval de mogelijkheid om grondstoffen na inzameling uit het restafval van huishoudens te scheiden. Op dit moment worden nieuwe nascheidingsinstallaties gebouwd in onder andere Amsterdam (AEB) en Rotterdam (AVR). Wat zijn nu de voor- en nadelen van nascheiding ten opzichte van de huidige manier van inzamelen in Leiderdorp, die zich richt op bronscheiding, waarbij grondstoffen door de bewoners zelf apart worden gehouden en aangeboden? In deze notitie beschrijven we de verschillen tussen bron- en nascheiding en staan de argumenten voor bron- en nascheiding overzichtelijk op een rij. Achtergrond Scheiden van grondstoffen is in Nederland al heel lang gangbaar. Denk aan glas en papier/karton, wat door de Nederlandse huishoudens al jarenlang apart wordt gehouden en aangeboden. Bronscheiding noemen we dat. Begin jaren negentig is daar de inzameling van GFT (groente-, fruit- en tuinafval) bij gekomen en vanaf 2010 ook kunststof verpakkingen. In Leiderdorp kunnen inwoners vanaf 2018 ook hun metalen verpakkingen en drankenkartons in combinatie met de kunststoffen gescheiden aanbieden (PMD). Daarmee heeft de gemeente tot nu toe het accent gelegd op bronscheiding. Met nascheiding worden de technieken bedoeld, waarmee uit het restafval, dat is ingezameld, nog diverse grondstoffen teruggewonnen worden en die vervolgens gerecycled of nuttig toegepast kunnen worden. Nascheiding roept makkelijk het beeld op dat scheiden aan de bron helemaal niet nodig is: alles kan gewoon in de restafvalbak, want het kan er achteraf toch weer uitgehaald worden! Dit is echter niet voor alle grondstofstromen het geval. Via nascheiding kunnen onder andere kunststoffen, drankenkartons en inert materiaal (zand, steenachtig materiaal) teruggewonnen en vervolgens weer ingezet worden voor recycling. GFT-afval en ander biologisch afbreekbaar materiaal, dat in het restafval wordt aangeboden (de zogenaamde organische natte fractie ), wordt in de meeste installaties vergist, waarbij warmte en energie wordt opgewekt. Dit noemen we nuttige toepassing in plaats van recycling. Het materiaal dat overblijft na vergisting (het zogenaamde digestaat) mag niet tot compost verwerkt worden; dit is bij wet verboden. Dit materiaal wordt onder andere als biogranulaat aangewend, een biobrandstof voor de energiesector (nuttige toepassing). De laatste jaren staat ook terugwinning van papier en glas uit restafval in de belangstelling bij nascheiding. Omdat het papier in het restafval in contact is gekomen met allerlei soorten afval en vocht, wordt gezocht naar passende mogelijkheden voor recycling en nuttige toepassing (onder andere persen tot zogenaamde papierpellets en deze vervolgens verbranden met energie- en warmtewinning). 1

3 Beschrijving op basis van de afvaldriehoek Om de resultaten van nascheiding te presenteren, maken we gebruik van de zogenaamde afvaldriehoek, die binnen afvalbeheer gebruikt wordt. In de driehoek worden de aspecten milieu, service en kosten tegen elkaar afgewogen. In deze notitie beperken we ons tot objectieve informatie. Voor het aspect service geldt dat dit per definitie subjectief is. In deze notitie gaan we daarom niet in detail in op het service-aspect. Voor milieu hebben we de meeste gedetailleerde cijfers beschikbaar. Voor kosten beperken we ons tot het benoemen van kostenposten. Figuur 1: afvaldriehoek Beschikbare feiten over nascheiding Een objectieve recente rapportage met harde cijfers over kosten en milieurendement van nascheiding ontbreekt 1. Daarom zijn voor deze notitie andere bronnen gebruikt, zoals de jaarverslagen van de huidige verwerkers die nascheiding aanbieden, openbare informatie op internet en dergelijke. De resultaten van nascheiding variëren tussen de verschillende installaties en zijn ook afhankelijk van de samenstelling van het restafval dat wordt gesorteerd. Restafval van huishoudens die niets aan bronscheiding doen bevat meer terugwinbare grondstoffen dan restafval van huishoudens die hun papier, PMD en dergelijke al consequent apart aanbieden. In tabel 1 ziet u welk aandeel van de grondstoffen in het restafval via nascheiding uit het restafval kan worden teruggewonnen. Tabel 1: globale resultaten nascheiding grondstoffen uit huishoudelijk restafval voor recycling fractie uit restafval terug te winnen terugwinbaar tbv recycling sorteerresultaat om DKR-kwaliteit te krijgen netto resultaat uit restafval volgens DKR tbv recycling kunststof verpakkingen 65% 80% 52% blik/metalen 90% 100% 90% drankenkartons 65% 100% 65% Uit tabel 1 blijkt dat kunststof verpakkingen, blik/metalen en drankenkartons voor minimaal 65% uit het restafval terug te winnen zijn. Om voor deze stromen een vergoeding te ontvangen uit het Afvalfonds, moeten de stromen voldoen aan de zogenaamde DKR-kwaliteit. Het materiaal dat uit het restafval is teruggewonnen moet dus nog gesorteerd worden volgens de DKR-eisen. Bij deze sortering valt bij kunststof verpakkingen nog 20% uit, terwijl voor blik/metalen en drankenkartons niets verloren gaat. Uiteindelijk komt circa de helft van de kunststof verpakkingen via nascheiding beschikbaar voor recycling. Voor blik/metalen ligt dit percentage met 90% aanzienlijk hoger. Naast PMD zijn er nog andere materialen in het restafval die weliswaar niet gerecycled kunnen worden, maar wel nuttig kunnen worden toegepast, bijvoorbeeld als brandstof. Dit geldt voor GFT en voor papier dat in sommige installaties tot pellets (brandstofkorrels) wordt opgewerkt. Omdat de informatie over de 1 Het rapport Evaluatie-onderzoek bron- en nascheiding kunststof verpakkingsafval van KplusV uit 2011 is het meest actuele rapport waarin een vergelijking tussen deze twee systemen wordt gemaakt. 2

4 nascheiding van deze stromen vooral bekend is in termen van resultaat per ton restafval, presenteren we deze in tabel 2 per ton restafval. Tabel 2: globale resultaten nascheiding grondstoffen uit huishoudelijk restafval voor recycling en nuttige toepassing fractie output tbv recycling per ton restafval output tbv nuttige toepassing per ton restafval toelichting nuttige toepassing GFT / organische natte fractie 4,9% biogas 11,8% biogranulaat ** herbruikbaar papier/karton * brandstofpellets mineralen 7,3% * Er zijn geen openbare resultaten gevonden van de inzetbaarheid van het teruggewonnen papier voor recycling dan wel nuttige toepassing. ** Dit percentage is afkomstig van een installatie die een deel van het digestaat verwerkt tot biogranulaat. Afvalstromen die niet in tabel 1 en 2 genoemd staan, zoals bijvoorbeeld textiel, luiers en dergelijke, worden niet teruggewonnen. Wat zou nascheiding aan grondstoffen opleveren voor Leiderdorp? Daarvoor hebben we het huidige aanbod fijn restafval genomen (2017: 220 kg per inwoner, ingezameld via de mini- en verzamelcontainers) en de meest actuele cijfers over de grondstoffen die nog in het restafval aanwezig zijn 2. Het resultaat ziet u in tabel 3. Tabel 3: mogelijke resultaten nascheiding huishoudelijk restafval Leiderdorp obv cijfers 2017 fractie samenstelling restafval Leiderdorp bij huidige bronscheiding samenstelling restafval Leiderdorp bij huidige bronscheiding resultaat nascheiding restafval 2017: recyclebare stromen resultaat nascheiding restafval 2017: nuttige toepassing -%- -kg/inwoner/jaar- -kg/inwoner/jaar- -kg/inwoner/jaar- GFT / organische natte fractie 40,5% 89 36,7 herbruikbaar papier/karton 14,7% 32 glas 3,2% 7 herbruikbaar textiel 3,5% 8 kunststof verpakkingen 9,0% 20 10,3 blik/metalen (totaal) 2,1% 5 4,2 drankenkartons 2,8% 6 4,0 luiers/incontinentiemateriaal e.a. 9,5% 21 overig (o.a. inert materiaal) 14,7% 32 16,1 totaal restafval 100,0% ,5 36,7 totaal PMD 13,9% 31 18,5 0,0 Op basis van de Leiderdorpse cijfers voor 2017 kan per inwoner nog ruim 18 kg PMD uit het restafval worden teruggewonnen voor recycling, waarmee deze grondstoffen in de keten behouden blijven. Daarnaast kan jaarlijks per inwoner 37 kg uit het restafval nuttig worden toegepast. Als een gemeente stopt met bronscheiding van PMD en dit allemaal bij het restafval laat aanbieden, neemt het aandeel PMD in het restafval vanzelfsprekend toe. Nascheiding levert dan ook meer recyclebaar PMD op. 2 Verslag sorteeranalyses 2017 Gemeente Leiderdorp. De Afvalspiegel, januari

5 Aan de hand van het voorbeeld van Leiderdorp in tabel 3: per inwoner is in kg huishoudelijk restafval ingezameld met daarin 20 kg kunststof verpakkingsafval. Daarnaast werd in 2017 nog 6 kg kunststof verpakkingsafval per inwoner per jaar apart ingezameld 3. In totaal kwam er dus 26 kg kunststof verpakkingsafval per inwoner vrij. Als de gemeente zou stoppen met bronscheiding komt dit allemaal in het restafval terecht: 26 kg kunststof verpakkingsafval op 226 kg restafval per inwoner. Via nascheiding zou het aantal kg PMD dat voor recycling wordt teruggewonnen hierdoor stijgen van ruim 18 kg (tabel 3) naar ruim 21 kg per inwoner per jaar. Verschillen tussen bron- en nascheiding voor verpakkingsafval Voor de vergelijking van de resultaten van nascheiding met bronscheiding op de aspecten uit de afvaldriehoek zijn gegevens gebruikt uit onder andere de meest recente benchmark inzameling huishoudelijk afval van de NVRD (resultaten 2016) 4. De vergelijking richt zich op de gescheiden ingezamelde hoeveelheid kunststof verpakkingen, metalen verpakkingen en drankenkartons. Milieu: ingezamelde en gesorteerde hoeveelheid PMD Volgens de benchmark, huishoudelijk afval, waaraan circa 140 gemeenten deelnemen, is in 2016 via bronscheiding per inwoner gemiddeld 18 kg PMD ingezameld. De resultaten met bronscheiding van PMD variëren sterk tussen gemeenten. De hoogste inzamelresultaten worden behaald in gemeenten die PMD inzamelen in een minicontainer en waarbij de inwoners tot scheiden gestimuleerd worden door een tariefheffing op restafval (diftar). Dit resulteert in circa 81 kg PMD per huishouden per jaar, grofweg 39 kg per inwoner per jaar (bron: benchmark huishoudelijk afval, peiljaar 2016). Het ingezamelde PMD wordt in een speciale sorteerinstallatie gesorteerd in recyclebare stromen, volgens de zogenaamde DKR-normen. Uit onderzoek van het Learning Centre Kunststof Verpakkingsafval 5 blijkt dat een deel van het PMD, dat via bronscheiding is ingezameld, bestaat uit niet-verpakkingen en vervuiling (zie figuur 2). Op basis van 220 analyses blijkt dat gemiddeld 79% van het PMD zuiver PMD is (gele en oranje taartpunten); de overige 21% (rode en grijze taartpunten) hoort niet in het PMD thuis. Figuur 2: samenstelling van brongescheiden PMD op basis van 220 analyses (Eureco ) Als we deze onderzoekscijfers gebruiken als landelijke samenstelling voor brongescheiden PMD dan betekent dit dat van de 18 kg PMD die volgens de benchmark via bronscheiding gemiddeld in Nederland is ingezameld, uiteindelijk 14,4 kg PMD (79%) beschikbaar kan komen voor recycling. 3 Totaal ingezameld: 7,1 kg per inwoner per jaar, waarvan 1,1 kg vervuiling (15%) Samenstelling ingezameld kunststof/pmd verpakkingen het effect van inzamelsystemen,

6 In Leiderdorp is in 2017 via de verzamelcontainers per inwoner gemiddeld 7,1 kg kunststof verpakkingsafval ingezameld (PMD-inzameling pas vanaf ). Hiervan was 1,1 kg ander materiaal dan kunststof verpakkingsafval (15%). In de wijk t Heerlijk Recht, waar PMD bij de laagbouw sinds januari 2018 aan huis wordt ingezameld in een minicontainer, wijzen de resultaten van het eerste kwartaal 6 van 2018 op een inzamelresultaat van circa 29 kg PMD per inwoner per jaar. Het vervuilingspercentage van het PMD is in t Heerlijk Recht niet onderzocht, maar als we aannemen dat dit in de ordegrootte ligt van het LCKV-onderzoek (21%, zie figuur 2), dan levert dit circa 23 kg aan recyclebare grondstofstromen op. In figuur 3 vergelijken we de resultaten van bronscheiding, zoals hiervoor beschreven, met de resultaten van nascheiding in de Leiderdorpse situatie (op basis van tabel 3). Tabel 4: vergelijking recyclebare DKR-stromen via bron- en nascheiding Kosten en baten Voor bronscheiding van kunststof verpakkingen (dan wel PMD) maken gemeenten kosten voor aanschaf en beheer van het inzamelmiddel (container of zak), lediging van het inzamelmiddel, afvoer naar de sorteerlocatie en sortering van het materiaal. Hier staan de volgende baten tegenover: de vergoeding uit het Afvalfonds voor elke ton gesorteerd verpakkingsmateriaal (kunststof en drankenkartons) die voldoet aan de gestelde kwaliteitseisen. De vergoeding voor het kunststof verpakkingsafval wordt elk jaar stapsgewijs verlaagd om gemeenten te stimuleren om de inzameling zo efficiënt mogelijk in te richten. Deze vergoeding lag in 2015 op 817 per ton gerecycled kunststof verpakkingsafval die voldoet aan de kwaliteitseisen. Voor 2018 bedraagt deze vergoeding 712 per ton. Diverse (markt)ontwikkelingen hebben de afgelopen jaren geleid tot stijgende kosten voor de gemeenten. De sterke groei in de ingezamelde hoeveelheid kunststof verpakkingsafval, veelal als onderdeel van PMD, heeft geleid tot een tekort aan sorteercapaciteit in Nederland. Hierdoor moet een deel van het in Nederland ingezamelde PMD tegen extra logistieke kosten naar Duitsland worden afgevoerd om daar te kunnen worden gesorteerd. Verder functioneert de afzetmarkt voor kunststof verpakkingsafval sinds 2016 niet optimaal; er is te weinig vraag naar secundair kunststof granulaat op de (wereld)markt, waardoor niet 6 Aanbod PMD uit laagbouw: gemiddeld 193 kg per week door 347 inwoners = 0,56 kg per inwoner per week ofwel 29 kg ingezameld PMD per inwoner per jaar. 5

7 al het gesorteerde kunststof verpakkingsafval kan worden afgezet en de vergoeding voor vermarkting vooralsnog achterwege blijft. Er is geen objectieve informatie beschikbaar of gemeenten anno 2018 de kosten van de PMD-inzameling met de baten kunnen dekken. Bij nascheiding maken de gemeenten kosten voor het transport van het restafval naar de nascheidingslocatie en een tarief per ton restafval dat wordt nagescheiden. Wanneer gemeenten stoppen met bronscheiding, kunnen ook de kapitaallasten van investeringen in overbodig geworden inzamelvoorzieningen een kostenpost zijn. Voor zover de nascheiding op een andere locatie plaatsvindt dan de verbranding kan ook nog sprake zijn van extra logistieke kosten (van nascheidingslocatie naar verbrandingsinstallatie). Gemeenten hebben geen baten bij toepassing van nascheiding: de vergoeding uit het Afvalfonds voor de teruggewonnen verpakkingen (kunststof en drankenkartons) komen bij nascheiding in het algemeen ten goede aan de nascheiders. Net als bij bronscheiding zijn ook voor nascheiding geen openbare kostengegevens beschikbaar. Service Eén van de aspecten van de afvaldriehoek is service. Wat vraagt de gemeente aan haar inwoners en in welke mate ervaren de inwoners dit ook als service? Nascheiding faciliteert de mensen die weinig inzamelmiddelen in/om hun huis willen (bijvoorbeeld vanwege weinig ruimte of vanuit angst voor overlast) en mensen die afvalscheiding lastig vinden of gedoe. Bronscheiding faciliteert de mensen die het belangrijk vinden om actief een steentje bij te dragen aan het sparen van grondstoffen en daar ook graag de middelen voor willen hebben Er is geen overall beeld te schetsen van wat de gemiddelde Nederlander wil. Argumenten voor bron- en nascheiding Om gemeenten te ondersteunen bij hun afweging om kunststof verpakkingen (en drankenkartons) via bronscheiding dan wel nascheiding in te zamelen heeft het Learning Centre Kunststof Verpakkingsafval (LCKV) in 2015 zogenaamde argumentenkaarten opgesteld. Deze argumentenkaarten zijn als bijlage bij deze notitie gevoegd. De tabel op de volgende pagina toont deze voor- en tegenargumenten. 6

8 aspect BRONscheiding NAscheiding milieu uitvoering financiën principes Goed voor milieu ivm relatief schoon materiaal voor recycling voor tegen voor tegen Mogelijkheid om milieuwinst verder te vergroten door mensen te prikkelen tot beter / meer scheiden Vergroot het milieubewustzijn onder inwoners Is voor inwoners makkelijk uit te voeren (men is al gewend aan glas en papier) Gemeenten kunnen zelf keuzes maken over uitvoering (inzamelsysteem, communicatie) Draagt bij aan het uitvoeren van ander (afvalscheidings)beleid Leidt tot inkomsten uit Afvalfonds voor het materiaal dat voldoet aan de kwaliteitsnorm en leidt tot lagere verbrandingskosten Legt de verantwoordelijkheid waar deze hoort: bij de inwoners Onzekere bijdrage aan milieu, omdat milieuwinst afhangt van inzamelresultaat (scheidingsbereidheid inwoners) Kans op vervuiling van milieu door meer vervoersbewegingen en/of meer zwerfafval (bijv. bij PMD-zak) Is voor inwoners een last; vraagt om inspanning en legt beslag op de ruimte in/om huis Vraagt om inspanning van gemeente (inzamelmethode, communicatie) en is lastig uitvoerbaar in hoogbouw Onzekere inkomsten uit Afvalfonds, vanwege onzeker inzamelresultaat (scheidingsbereidheid inwoners) Kost geld (logistiek, infrastructuur, communicatie) Overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met inwoners Goed voor milieu ivm geen extra vervoersbewegingen en materiaal dat voldoet aan DKR-normen Levert meer gescheiden kunststofafval dan bronscheiding en draagt bij aan milieu Gemeenten kunnen milieuwinst vergroten door meer scheiding kunststof en ook andere materialen Makkelijk voor inwoners; kunststof verpakkingen kunnen gewoon bij het restafval Makkelijk uitvoerbaar voor gemeenten (geen apart inzamelsysteem nodig) Leidt tot inkomsten uit Afvalfonds voor het materiaal dat voldoet aan de kwaliteitsnorm en leidt tot lagere verbrandingskosten Kosten zijn op voorhand goed in te schatten ivm vaste contractafspraken obv aanbod restafval Ontzorgt inwoners; overheid moet het inwoners makkelijker maken Overheid moet zich zo min mogelijk met inwoners bemoeien Onzekere bijdrage aan milieu (rendement installaties varieert, vraagtekens bij geschiktheid nagescheiden materiaal voor nieuwe recyclingvormen) Draagt minder bij aan milieubewustzijn inwoners dan bronscheiding Weinig keuze/flexibiliteit voor gemeenten: er zijn nog niet veel installaties operationeel en contracten hebben vaak langere looptijd dan bij bronscheiding (met name bij nieuwe installaties) Lastig uitvoerbaar bij lopende verplichtingen voor verwerking restafval Kosten zijn afhankelijk van de samenstelling van het restafval Kost geld (tarief voor nascheiding en lagere inkomsten doordat (deel van) inkomsten uit Afvalfonds naar nascheidingsbedrijf gaan) Draagt niet bij aan bewustwording rond eigen verantwoordelijkheid voor het milieu 7

9 Aan de argumenten uit de tabel op pagina 2 kunnen gemeenten zelf een gewicht geven om tot een afweging te komen. Het is goed om daarbij te realiseren dat een deel van de argumenten subjectief is: denk bijvoorbeeld aan service. Een aantal argumenten kan meer objectief worden benaderd, denk bijvoorbeeld aan kosten, milieuresultaat en dergelijke. Eerder in deze notitie hebben we de beschikbare informatie hierover gepresenteerd. Combinatie bron- en nascheiding Zowel toepassing van alleen nascheiden als alleen bronscheiden kent een aantal nadelen. Een combinatie van beide systemen behoort ook tot de mogelijkheden. Door het scheiden aan de bron bevordert de bewustwording bij inwoners over de waarde van grondstoffen. Nascheiden is dan de (technische) achtervang om de grondstoffen, die nog in het restafval aanwezig zijn, alsnog te benutten. Over de kosten van deze combinatie voor Leiderdorp kunnen geen concrete uitspraken gedaan worden. De kosten hangen met name af van de manier waarop het bronscheidingsysteem wordt ingericht en van de kosten voor nascheiding, waarvoor de gemeente op dit moment geen aanbieding heeft liggen. 8

10 Raadsnotitie Leiderdorp Onderwerp: evaluatie Goed Inzamelen in startwijk t Heerlijk Recht Datum: 19 april 2018 Geachte leden van de raad, Op basis van uw besluit van 29 mei 2017 om het systeem van omgekeerd inzamelen in te voeren, is een uitvoeringsplan opgesteld, waarin de wijze van overschakeling naar dit nieuwe inzamelsysteem is uitgewerkt. Dit plan is in juli 2017 ter informatie aan u toegestuurd. In het uitvoeringsplan is er voor gekozen om met omgekeerd inzamelen (onder de noemer: Goed Inzamelen) te starten in de wijk t Heerlijk Recht. In deze wijk konden we snel van start vanwege de minimale aanpassingen die nodig waren en er een combinatie van hoog- en laagbouw aanwezig is. Kanttekening voor deze keuze is dat de wijk niet representatief is qua wijk in Leiderdorp. Op basis van de resultaten en ervaringen in deze startwijk kan het proces en de werkwijze van invoering van Goed Inzamelen waar nodig worden aangepast bij opschaling naar de andere wijken. In deze notitie informeren we u over de behaalde resultaten en de leerpunten uit het invoeringsproces in deze startwijk. Doel Goed inzamelen Met Goed inzamelen willen wij het percentage grondstoffen dat gescheiden wordt ingezameld verhogen naar 75% en een maximum van 100 kg restafval per inwoner per jaar in Nulmeting en effectmeting In de periode september december hebben wij een nulmeting gedaan in t Heerlijk Recht. Deze nulmeting is ons vertrekpunt. Medio januari 2018 is Goed Inzamelen in deze wijk van start gegaan. Gedurende de eerste drie maanden is de hoeveelheid ingezamelde grondstoffen en restafval in t Heerlijk Recht gemonitord 1 en begin april zijn de ervaringen op een rij gezet (effectmeting). Voor zover weeggegeven in het geheel ontbraken, is het gemiddelde aanbod per inwoner gehanteerd, zoals dat over 2017 voor Leiderdorp is berekend. Milieu De resultaten van de monitoring van de ingezamelde hoeveelheid restafval en grondstoffen vindt u in de volgende tabellen en figuren. Grondstoffen Met de invoering van Goed Inzamelen gebruiken de huishoudens in de laagbouw een grijze container met oranje deksel voor Plastic verpakkingen, Metalen verpakkingen en Drankenkartons (PMD), een grijze container met blauwe deksel voor oud papier en karton (OPK) en een grijze container met groene deksel 1 Het ingezamelde gewicht van de minicontainers is per inzamelronde via weging van het voertuig bepaald. Hetzelfde geldt voor het gewicht van de ingezamelde ondergrondse papiercontainers. Het restafval dat via de ondergrondse containers in de wijk is ingezameld, is zowel tijdens de nulmeting als de effectmeting eenmalig gewogen en gehanteerd voor alle inzamelrondes. 1

11 voor Groente-, Fruit- en Tuinafval (GFT). De hoogbouw kan bij Goed Inzamelen gebruik maken van verzamelcontainers voor PMD en OPK. In de evaluatieperiode hebben de huishoudens in de startwijk in totaal bijna kilogram aan grondstoffen gescheiden gehouden en aangeboden. Dit is bijna twee keer zoveel als vóór de invoering van Goed Inzamelen (640 kilogram). De kwaliteit van het ingezamelde PMD is op het moment van inzameling visueel beoordeeld door de medewerkers van de reiniging. Met name bij de hoogbouw in de wijk bleek er nog vervuiling bij het PMD te zitten. Hier is extra aandacht nodig. De bestaande restafvalcontainer is gaan fungeren als PMD-container en dat bleek niet direct voor iedereen duidelijk. Door middel van extra communicatie-inspanningen is de kwaliteit van het PMD gaandeweg verbeterd. Fijn huishoudelijk restafval De hoeveelheid fijn huishoudelijk restafval wat aangeboden wordt in de ondergrondse containers - is in t Heerlijk Recht gedaald van gemiddeld kg per week naar 780 kg per week. Als we deze resultaten vertalen naar een heel jaar, dan komt dit neer op 87 kg fijn huishoudelijk restafval per inwoner per jaar. In Leiderdorp bieden de inwoners gemiddeld ook nog 29 kg grof huishoudelijk restafval, waarvan de helft nog wordt nagescheiden. Daarmee komt het totale aanbod restafval op circa 102 kg per inwoner per jaar. De resultaten in de startwijk laten zien dat via Goed Inzamelen de doelstelling voor 2020 van maximaal 100 kilogram restafval (fijn en grof) gehaald kan worden. 2

12 Wat zit er nog in het restafval? In september 2017 is het restafval van 40 minicontainers uit de laagbouw in t Heerlijk Recht onderzocht om te bepalen hoeveel kilogram herbruikbare grondstoffen hier nog in aanwezig waren. Tijdens deze nulmeting bleek het onderzochte restafval te bestaan uit 41% (gewicht) GFT, 15% papier/karton en 17% PMD in het restafval (totaal 63%). Daarnaast bleek 21% van het restafval nog uit andere herbruikbare grondstoffen te bestaan. Er is geen effectmeting uitgevoerd, maar uit de toegenomen hoeveelheid grondstoffen en de afgenomen hoeveelheid restafval kunnen we voorzichtig concluderen dat een belangrijk deel van de grondstoffen niet meer met het restafval wordt afgevoerd. Service In de periode januari-maart 2018 zijn er in totaal 16 meldingen binnen gekomen bij de gemeente uit t Heerlijk Recht over Goed Inzamelen. De meeste klachten/meldingen hadden betrekking op de GFT-zuilen voor de hoogbouw en de laagbouw zonder minicontainers. Deze GFT-zuilen bleken te klein om al het gescheiden gehouden GFT te kunnen opvangen. De gemeente heeft de inzamelfrequentie verhoogd en bij de locatie Windrust wordt een grotere container geplaatst. Voor Warmoesland (laagbouw zonder minicontainers) wordt naar een oplossing gezocht met een grotere inworp in verband met aanbieding van tuinafval. Kosten Over de periode week 3-13 in 2018 heeft de gemeente door de afname van de ingezamelde hoeveelheid fijn restafval (bijna 11 ton) 875,- verbrandingskosten bespaard. Voor het ingezamelde papier/karton (totaal ruim 5,3 ton) heeft de gemeente een vergoeding van 500,- ontvangen. Hier staan onder andere extra inzamelkosten voor nu drie minicontainers (voorheen twee minicontainers) en voor de ondergrondse container voor restafval tegenover. Ook zijn de kosten voor sortering en verwerking van het PMD hoger, doordat er meer PMD is ingezameld (ruim 1,5 ton, 600,-). Tenslotte zijn er extra kosten gemaakt om het afval en de grondstoffen uit t Heerlijk Recht apart in te zamelen en te wegen. Hieruit kunnen we opmaken dat de kosten opwegen tegen de baten, zoals vooraf ingeschat bij het vastgestelde rapport Resultaten onderzoek toekomstscenario s afvalinzameling Leiderdorp. 3

13 Ervaringen invoeringsproces De periode tussen de eerste aankondiging richting bewoners en de uiteindelijke start van de eerste inzameling van de nieuwe grondstofcontainer voor PMD bedroeg in t Heerlijk Recht twee maanden. In deze periode zijn achtereenvolgens de volgende activiteiten uitgevoerd (zie tabel). Periode Omschrijving Wk Brief 1: aankondiging Goed Inzamelen en uitnodiging voor bewonersavond. Wk Bewonersavond over locatie ondergrondse restafvalcontainer en Goed Inzamelen ( ). Wk Brief 2: informatie over plaatsing ondergrondse containers. Brief 3: mogelijkheden en procedure voor keuze volumemaat minicontainers (laagbouw). Wk Plaatsing 3 ondergrondse containers. Wk Brief 4: aankondiging start inzameling en verstrekking toegangssleutel voor ondergrondse restafvalcontainer. Aanpassing 3 verzamelcontainers restafval bij hoogbouw tot PMD-containers (2 locaties). Inname van oude minicontainers en uitzetten van nieuwe set minicontainers. Hoogbouw voorzien van GFemmer. Start inzameling minicontainers bij laagbouw. Start monitoring ingezamelde hoeveelheden afval. Wk Brief 5: uitlevering PMD zakken om de scheiding van PMD in huis te stimuleren. In alle brieven is verwezen naar de Afvalwijzer-app die de gemeente sinds eind 2017 faciliteert. Hierin kunnen de inwoners informatie vinden over de scheidingsregels (wat moet in welke bak?) en over de ophaaldata. De belangrijkste leerpunten uit dit proces luiden als volgt: De scheidingsregel voor PMD wat mag er wel en niet in de PMD-container vraagt om continue aandacht. Het herbestemmen van een verzamelcontainer voor restafval als PMD-container vraagt om extra aandacht. De afvalcoach speelt hierin een belangrijke rol. De voorziening bij hoogbouw voor GFT vraagt om maatwerk: per complex moet ingeschat worden hoeveel keukenafval en eventueel tuinafval (benedenwoningen) vrij komt. De voorziening voor GFT (zuil met container) moet groot genoeg zijn om het GFT-aanbod tussen twee inzamelrondes op te vangen. Samenvatting Goed Inzamelen in t Heerlijk Recht heeft laten zien dat inwoners het scheiden van grondstoffen van het restafval verbeteren door de combinatie van het ophalen van grondstoffen aan huis, de restafval container op afstand en informatie over de nieuwe manier van inzamelen (zoals de infographic, informatiebrieven en de afvalwijzer app). De scheidingsresultaten zijn in de onderzochte periode substantieel verbeterd. 4