Bijlage gemeente Houten: IS

Transcriptie

1 Bijlage gemeente Houten: IS INTERNE MEMO Afzender: Florentijn Kool Datum: 23 januari 2018 Kenmerk: Telefoon: 359 Zaaknummer: Berichtnummer: Onderwerp: Voorstel tot wijziging beleid bijzondere bijstand m.i.v Situatie Met ingang van 1 januari 2016 hanteren de 5 gemeenten in de regio Lekstroom één gezamenlijk beleid op het gebied van de bijzondere bijstand, waarbij zij op een aantal onderwerpen gemeente-specifiek beleid voeren. Met ingang van 1 juli 2016 (Nieuwegein en Lopik) dan wel 1 januari 2017 (Houten, IJsselstein en Vianen) is er een wijziging in het beleid geweest, waarbij de vermogensgrenzen werden aangepast van 50% nar 100% van de wettelijke vermogensgrens. Het huidige beleid wordt nu ongeveer anderhalf jaar toegepast en op sommige punten is verandering, verheldering of verbetering nodig. Ambitie We willen graag beleid uitvoeren dat zo duidelijk mogelijk is voor klanten, met zo helder mogelijke voorwaarden. We willen tegelijkertijd beleid voeren dat voldoende is toegespitst op persoonlijke situaties, dat tevens in maatschappelijke zin ook goed uit te leggen is. We gaan voor goede communicatie, heldere boodschap, maatwerk en juistheid. Complicatie Het huidige beleid werkt goed, maar na anderhalf jaar gewerkt te hebben met dit beleid hebben we een aantal punten verzameld die aangepast zouden moeten worden. Het gaat om zaken die door voortschrijdend inzicht naar voren zijn gekomen. WIL is een lerende organisatie. In dat kader hebben we de afgelopen anderhalf jaar bijgehouden waar het beleid wel en niet goed werkt. Op een aantal punten is duidelijkheid nodig voor de uitvoering. Op een aantal punten is het beleid niet volledig genoeg. Hoofdvraag Hoe kunnen we de praktijkervaringen van de afgelopen anderhalf jaar verwerken in het beleid, zodat het beleid op een aantal belangrijke punten duidelijker, passender en beter wordt? Voorstel We hebben een aantal wijzigingsvoorstellen geformuleerd. Het voorstel is om in te stemmen met de wijzigingen en de 5 colleges te verzoeken een besluit te nemen om deze wijzigingsvoorstellen om te zetten in geldend beleid met ingang van 1 januari 2018

2 Argumentatie In dit document worden alle wijzigingsvoorstellen vermeld, met daarbij een toelichting waarom deze wijziging nodig is. We maken gebruik van een tabel met daarin de huidige strekking van het beleid en de voorgestelde wijziging, om het voorstel zo helder mogelijk te laten zien. Artikel 4 De wijze en het tijdstip van aanvragen 1. Het dagelijks bestuur stelt het recht op bijzondere bijstand op schriftelijke aanvraag vast. 2. De bijzondere bijstand wordt door de gehuwden gezamenlijk aangevraagd, dan wel door één van hen met schriftelijke toestemming van de ander. 3. Een aanvraag voor bijzondere bijstand moet worden ingediend binnen 3 maanden nadat de kosten zich hebben voorgedaan. 4. Bijzondere bijstand dient in beginsel te worden aangevraagd, voordat de kosten zijn voldaan. Artikel 4 De wijze en het tijdstip van aanvragen 1. Het dagelijks bestuur stelt het recht op bijzondere bijstand op schriftelijke aanvraag vast. 2. De bijzondere bijstand wordt door de gehuwden gezamenlijk aangevraagd, dan wel door één van hen met schriftelijke toestemming van de ander. 3. Bijzondere bijstand moet worden aangevraagd voordat de kosten zijn voldaan. 4. Een aanvraag voor bijzondere bijstand moet worden ingediend binnen 3 maanden nadat de kosten zijn opgekomen. 5. In afwijking van lid 4 moet een aanvraag voor bijzondere bijstand worden ingediend vóórdat de kosten zijn opgekomen, in geval van tandheelkundige kosten, kosten van orthodontie, medische kosten, woonkostentoeslag en kosten die verband houden met het geheel of gedeeltelijk inrichten van een woning. Er bestaat onduidelijkheid over de vraag wanneer nou precies een aanvraag moet worden ingediend. Deze onduidelijkheid bestaat bij klanten, maar ook voor uitvoerders is het soms onvoldoende helder. Er is daarom behoefte aan verheldering. Bij een aantal kostensoorten moet vooraf worden aangevraagd, om te beoordelen of er recht bestaat op bijzondere bijstand. Het gaat dan vooral om kosten waarvan achteraf niet goed kan worden vastgesteld of de kosten noodzakelijk waren. In de huidige beleidsregels staat dat bijzondere bijstand moet worden aangevraagd voordat de kosten zijn voldaan. Dat is niet compleet genoeg en strookt ook niet met de werkelijkheid, want soms is dat tijdstip al te laat. Daarom sluiten we aan bij een begrip dat uit de jurisprudentie komt. Het begrip opgekomen wordt toegevoegd aan het artikel. Kosten komen op, op het moment dat de klant besluit kosten te maken. Bijvoorbeeld door een behandeling te laten uitvoeren of door bestellingen te plaatsen. Op dat moment hoeven kosten nog niet betaald (voldaan) te worden, maar zijn de kosten wel opgekomen. Immers, de klant weet dat er handelingen zijn verricht die betaald moeten worden. Lid 3 en lid 4 maken duidelijker wat we van klanten verwachten. Bijzondere bijstand moet worden aangevraagd binnen 3 maanden nadat de kosten zich hebben voorgedaan, maar in elk geval vóórdat de kosten daadwerkelijk betaald zijn. Wanneer de kosten zijn betaald (voldaan) is er geen reden meer om bijzondere bijstand te verstrekken. Er is dan immers in de kosten voorzien. De uitzondering hierbij geldt voor kosten waarbij achteraf de noodzaak niet meer bepaald kan worden. In die gevallen moet bijzondere bijstand worden aangevraagd, zelfs voordat de kosten zich voordeden. Dus voordat een behandeling is gestart en voordat bijvoorbeeld een bestelling is geplaatst. Eerst moeten de

3 situatie en de noodzaak van de kosten worden beoordeeld, voordat de klant stappen kan zetten die kosten met zich meebrengen. De praktijk is nu al zo, maar de beleidsregels geven daar op dit moment onvoldoende duidelijkheid over richting klanten. Artikel 5 Draagkracht (inkomen) 1. De draagkracht wordt berekend over het netto inkomen, waarover belanghebbende beschikt of redelijkerwijs kan beschikken, te weten: a. Netto loon/uitkering inclusief vakantiegeld; b. Alle heffingskortingen van de Belastingdienst waar de belanghebbende recht op heeft; c. Pensioen (verminderd met de pensioenvrijlating, zoals bedoeld in artikel 33 lid 5 van de wet); d. Partner-/kinderalimentatie e. Eindejaarsuitkering f. Jonggehandicaptenkorting g. Overige inkomsten conform artikel 32 en 33 van de wet. Artikel 5 Draagkracht (inkomen) 1. De draagkracht wordt berekend over het netto inkomen, waarover belanghebbende beschikt of redelijkerwijs kan beschikken, te weten: a. Netto loon/uitkering inclusief vakantiegeld; b. Alle heffingskortingen van de Belastingdienst waar de belanghebbende recht op heeft; c. Pensioen (verminderd met de pensioenvrijlating, zoals bedoeld in artikel 33 lid 5 van de wet); d. Partner-/kinderalimentatie e. Eindejaarsuitkering f. Overige inkomsten conform artikel 32 en 33 van de wet. In sub f. werd de jonggehandicaptenkorting genoemd. Deze toevoeging is overbodig omdat de verrekening van de jonggehandicaptenkorting al adequaat geregeld is in de wet. Vermelding in het beleid is daarom dubbelop en dus niet nodig. Artikel 5 Draagkracht (inkomen) Lid 5. In geval van verstrekking van bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen en woonkostentoeslag is, in afwijking van lid 4, het draagkrachtpercentage 100% van het inkomen. Artikel 5 Draagkracht (inkomen) Lid 5. In geval van verstrekking van bijzondere bijstand voor vervanging van duurzame gebruiksgoederen en woonkostentoeslag is, in afwijking van lid 4, het draagkrachtpercentage 100% van het inkomen. Het woord vervanging is toegevoegd. Het uitgangspunt is (en blijft) dat iedereen spaart voor de kosten die er zijn wanneer een duurzaam gebruiksgoed vervangen moet worden. Wanneer men toch bijzondere bijstand aanvraagt wordt bij de berekening van de draagkracht een hoger percentrage gehanteerd, dan bij andere aanvragen. In het huidige artikel moet de bij alle aanschaf van duurzame gebruiksgoederen een hoger percentage worden gebruikt. Dat is niet zoals het bedoeld is. Bedoeld is dat dit alleen geldt bij vervanging. Overigens moet bij woonkostentoeslag altijd een hoger percentage worden gebruikt (jurisprudentie). Artikel 7 lid 7 De vastgestelde draagkracht wordt opnieuw berekend wanneer binnen het draagkrachtjaar een Artikel 7 lid 7 Een nieuwe aanvraag voor bijzondere bijstand binnen het draagkrachtjaar leidt tot het opnieuw

4 wijziging van het inkomen optreedt van 10% of meer. vaststellen van de draagkracht en het draagkrachtjaar, wanneer een wijziging van het inkomen, het vermogen en/of de woon- en gezinssituatie hiertoe aanleiding geeft. In het huidige artikel moet de draagkracht opnieuw worden berekend wanneer er (binnen het vastgestelde draagkrachtjaar) een wijziging optreedt van het inkomen van 10% of meer. Het gaat dan om een wijziging waarbij het inkomen hoger wordt, maar ook bij een inkomen dat lager wordt. In de praktijk levert dit veel administratie op, terwijl het een zeer minimale aanpassing van de draagkracht oplevert. De kosten wegen daardoor niet op tegen de baten. Tegelijkertijd vermeldt het artikel geen andere redenen om de draagkracht aan te passen, zoals bijvoorbeeld vermogensaanwas of wijziging van gezinssamenstelling. Wij stellen voor om niet langer een strakke grens van 10% te hanteren, maar daar soepeler mee om te gaan en tegelijkertijd de mogelijkheid openhouden om ook op andere gronden de draagkracht te kunnen aanpassen. Overigens is het niet de intentie om heel actief deze bepalingen te gaan gebruiken, maar met de voorgenomen wijziging wordt het mogelijk om de draagkracht te wijzigen wanneer daar daadwerkelijk aanleiding toe is. WIL is niet van plan om actief te gaan zoeken naar situaties waarin de draagkracht gewijzigd kan worden, maar daar waar bijvoorbeeld een significante aanwas van vermogen of inkomen is, kan er een wijziging plaatsvinden. Artikel 16 lid 2 Het dagelijks bestuur kan in zeer bijzondere gevallen gemotiveerd afwijken van de bepalingen in deze beleidsregels, indien onverkorte toepassing daarvan aanleiding geeft of zou leiden tot disproportionele onredelijkheid of onbillijkheid. Artikel 16 lid 2 Het dagelijks bestuur kan in zeer uitzonderlijke gevallen gemotiveerd afwijken van de bepalingen in deze beleidsregels, indien onverkorte toepassing daarvan aanleiding geeft of zou leiden tot disproportionele onredelijkheid of onbillijkheid. Het woord bijzondere is vervangen door uitzonderlijke. Het begrip bijzonder is in het kader van de bijzondere bijstand verwarrend. Aanvragen worden altijd beoordeeld op de mate van bijzonderheid. In principe wordt bijzondere bijstand altijd alleen maar verstrekt wanneer er sprake is van een bijzondere situatie. Het begrip zeer bijzonder is daarbij niet gelukkig gekozen. Het begrip zeer uitzonderlijk doet meer recht aan de bedoeling van het artikel. Het geeft voor de uitvoering en voor klanten meer duidelijkheid. De toepassing van dit artikel verandert niet. Onderwerp 6 Kosten voor een gedeeltelijke woninginrichting Het gaat om situaties waarin een belanghebbende een woning moet inrichten, maar een gedeelte van de woninginrichting reeds in zijn bezit heeft. Bijzondere bijstand wordt verstrekt voor de goederen die nog aangeschaft moeten worden. Onderwerp 6 Kosten voor een gedeeltelijke woninginrichting Het gaat om situaties waarin een belanghebbende een woning moet inrichten, maar een gedeelte van de woninginrichting reeds in zijn bezit heeft. Bijzondere bijstand wordt verstrekt voor de goederen die nog aangeschaft moeten worden. De aanvrager moet zelf een overzicht verstrekken waarop staat welke spullen nodig zijn. Wanneer iemand gaat verhuizen vanwege bijzondere omstandigheden en een gedeeltelijke woninginrichting nodig heeft, kan soms bijzondere bijstand worden verstrekt. In het beleid staat nu niet de voorwaarde dat de aanvrager moet aangeven welke spullen er precies nodig zijn. Om de uitvoering makkelijker te maken en daarmee het aanvraagproces te versnellen stellen wij voor deze voorwaarde toe te voegen.

5 Onderwerp 7 Duurzame gebruiksgoederen Het vervangen van duurzame gebruiksgoederen valt onder de incidentele gebruikelijke kosten van het bestaan. In individuele situaties kan bijzondere bijstand worden verstrekt, wanneer er sprake is van bijzondere omstandigheden waaruit noodzakelijke kosten voortkomen. Hoogte bijzondere bijstand De hoogte van de bijzondere bijstand voor duurzame (noodzakelijke) gebruiksgoederen is vastgesteld op 60% van de normen, zoals gehanteerd door Nibud. Zijn de daadwerkelijke kosten lager dan het vastgestelde maximum, dan wordt bijzondere bijstand verstrekt ter hoogte van de daadwerkelijke kosten. Afwijkende bepalingen omtrent de draagkracht. De draagkracht in geval van bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen is niet 35% (zoals in artikel 5 van deze regeling), maar 100% van het inkomen. Onderwerp 7 Vervanging duurzame gebruiksgoederen Het vervangen van duurzame gebruiksgoederen valt onder de incidentele gebruikelijke kosten van het bestaan. In individuele situaties kan bijzondere bijstand worden verstrekt, wanneer er sprake is van bijzondere omstandigheden waaruit noodzakelijke kosten voortkomen. Hoogte bijzondere bijstand De hoogte van de bijzondere bijstand voor duurzame (noodzakelijke) gebruiksgoederen is vastgesteld op 60% van de normen, zoals gehanteerd door Nibud. Zijn de daadwerkelijke kosten lager dan het vastgestelde maximum, dan wordt bijzondere bijstand verstrekt ter hoogte van de daadwerkelijke kosten. De vervanging van deze gebruiksgoederen komt in aanmerking voor bijzondere bijstand: Koelkast (tafelmodel met vriesvak voor alleenstaanden, koelvriescombinatie voor gezinnen) Wasmachine Kookplaat (gas of elektrisch) Eettafel met stoelen Bed met lattenbodem Matras (1 per persoon) In geval van witgoed (koelkast, wasmachine, kookplaat) en een matras wordt afgeweken van de norm van 60%. Alleen in geval van deze vier goederen geldt de afwijkende regel dat 100% van de Nibud-norm van toepassing is, op voorwaarde dat belanghebbende deze nieuw aanschaft. Voor duurzame gebruiksgoederen geldt het principe dat een normaal gebruik een normale levensduur oplevert. Bijzondere bijstand kan niet worden verstrekt wanneer duurzame gebruiksgoederen verwijtbaar de gebruikelijke levensduur niet hebben behaald. Vervanging kan slechts plaatsvinden wanneer reparatie niet mogelijk is en/of duurder is dan nieuwe aanschaf. De financiële afspraken en verhoudingen binnen een huishouden ten aanzien van de duurzame gebruiksgoederen spelen geen rol

6 in de afweging in het kader van een aanvraag (denk aan kostendelersnorm). Afwijkende bepalingen omtrent de draagkracht. De draagkracht in geval van bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen is niet 35%, maar 100% van het inkomen, conform artikel 5 lid 5 van deze regeling. Het huidige beleid is vrij to the point geschreven, voor wat betreft dit onderwerp. Vervolgens is een verdere uitwerking beschreven in de werkinstructie. Tegelijkertijd met de wijzigingsvoorstellen in dit document stellen wij voor de voorwaarden uit de werkinstructie te verplaatsen naar het beleid. In de praktijk verandert er dus niks in de uitvoering, maar worden de voorwaarden die nu in het de werkinstructie staan transparant voor iedereen. Voordeel daarbij is dat klanten vooraf beter kunnen inschatten welke mogelijkheden er zijn. Onderwerp 15 Doorbetaling vaste lasten bij verblijf in een instelling of detentie. Bijzondere bijstand voor de doorbetaling van vaste lasten is mogelijk, wanneer er sprake is van een kortdurend verblijf in een inrichting. Alleen de kosten van huur (minus eventueel recht op huurtoeslag) en het vastrecht van de elektra en gas komen in aanmerking. Onderwerp 15 Doorbetaling vaste lasten bij verblijf in een instelling of detentie Bijzondere bijstand voor de doorbetaling van vaste lasten is mogelijk, wanneer er sprake is van een kortdurend verblijf in een inrichting. Alleen de kosten van huur (minus eventueel recht op huurtoeslag), het vastrecht van de elektra en gas en de doorlopende kosten van bewindvoering komen in aanmerking. Onderwerp 15 is bedoeld om te voorkomen dat inwoners die voor korte tijd niet thuis wonen zonder woning komen te zitten, wanneer zij terugkeren uit een instelling of uit een detentie-inrichting. Het beleid is erop gericht om grotere problemen te voorkomen. Daarom wordt een aantal kosten tijdelijk vanuit de bijzondere bijstand vergoed. In de praktijk wordt de mogelijkheid gemist om de kosten van bewindvoering ook te vergoeden in deze situaties. Bewindvoering is erop gericht op de financiële huishouding op orde te krijgen en te houden. Wanneer de aanvrager tijdelijk niet in zijn eigen woning kan wonen en daardoor de zekerheid van geordende financiën kwijtraakt kan dit tot verdere problemen leiden. Het toevoegen van deze mogelijkheid aan het beleid past bij het beoogde effect van deze regeling. Dit artikel wordt overigens sporadisch gebruikt en is bedoeld voor schrijnende gevallen. Onderwerp 14 Uitvaartkosten Voor het bepalen van de hoogte van de bijzondere bijstand wordt gebruik gemaakt van de Nibudprijslijst. Onderwerp 14 Uitvaartkosten Voor het bepalen van de hoogte van de bijzondere bijstand wordt 60% gehanteerd van de bedragen die staan vermeld in de Nibud-prijslijst. Bijzondere bijstand wordt alleen verleend voor de kosten die in dit beleid staan vermeld. In de praktijk zien we dat er onduidelijkheid bestaat over de kosten van een uitvaart. We hanteren nu de prijslijst van Nibud. Deze Nibud-lijst is een gedetailleerde lijst waarin per onderwerp bedragen worden

7 genoemd. Uitvaartondernemers gebruiken vaak totaaltarieven, waarbij geen onderscheid wordt gemaakt in de verschillende onderdelen van hun dienstverlening. Daardoor is het lastig om de Nibud-prijslijst te gebruiken. Om die reden werken we liever ook niet met losse bedragen. Aansluiten bij de bedragen die worden gebruikt bij uitvaarten van gemeentewege lijkt daarin een logische keuze. De bedragen die in dat kader worden betaald zijn afdoende voor een waardige uitvaart. Een trend die we regelmatig tegenkomen is de zogenaamde budgetuitvaart. In de praktijk wordt daar zeer regelmatig gebruik van gemaakt. Het effect is dat uitvaartverzorgers scherp op hun tarieven letten. Hier zien we een duidelijke marktwerking. Wij stellen echter voor om een bedrag te hanteren dat niet gebaseerd is op een budgetuitvaart, maar op een uitvaart die geen luxe in zich heeft, maar wel waardig en respectvol is. Een afgeleide van de Nibud-norm is naar onze inschatting voldoende. Een bedrag dat gelijk staat aan 60% van de genoemde norm is een reëel bedrag. (Door te kiezen voor een percentage hoeft er op latere momenten ook niet geïndexeerd te worden.) Wij stellen dat nabestaanden geholpen moeten worden met een menswaardig afscheid, maar dat publieke middelen niet moeten worden aangewend voor meer dan dat. Ook moeten nabestaanden de nalatenschap gebruiken om de kosten te voldoen. Pas wanneer er daarna kosten overblijven komt bijzondere bijstand in beeld. Om een waardig afscheid te kunnen organiseren is de bijzondere bijstand bedoeld voor de volgende kosten: - Akte van overlijden - Basistarief uitvaartverzorger - Overbrengen van overledene naar rouwcentrum of woonhuis - Laatste verzorging van de overledene - Kist - Opbaren in rouwcentrum, inclusief condoleancebezoek óf - Opbaren thuis, inclusief dagelijkse controle en koeling - Een rouwauto Verdere kosten: - Voor een begrafenis: de kosten van een algemeen graf (10 jaar), inclusief openen en sluiten op doordeweekse dagen, bijeenkomst in de aula en een condoleanceruimte. - Voor een crematie: kosten van crematorium, dat is: crematie, bijeenkomst in de aula en een condoleanceruimte. Overige wijzigingen Er wordt nog een aantal wijzigingen voorgesteld die geen inhoudelijke wijziging betekenen, maar om een andere reden worden voorgesteld, bijvoorbeeld: - Er is een inhoudsopgave toegevoegd (blz. 7), ten behoeve van de duidelijkheid. - De bronheffing bij een achterstand in de zorgverzekeringspremie wordt niet meer uitgevoerd door Zorginstituut Nederland, maar door CAK. Daarom ZiN wijzigen in CAK. - Een aantal taalkundige wijzingen. Hoofdletters weg waar ze niet horen en hoofdletters plaatsen waar ze wel horen. - Op een aantal punten was de volgorde van de tekst niet logisch. Daarom is bij een aantal onderwerpen een andere tekstuele volgorde voorgesteld, zonder inhoudelijke aanpassingen (bijvoorbeeld onderwerp 9 en 10). - Op een aantal punten stonden er teksten die dubbelop waren. Dit is eruit gehaald. Ook zonder inhoudelijke aanpassing. - Bij onderwerp 16 en 17 is de tekst ook vervat in een schema, omdat dit sneller duidelijkheid geeft. De integrale tekst wordt als bijlage toegevoegd aan dit voorstel. Met vriendelijke groet,

8 Florentijn Kool