STAMREEKS D ACQUET. door H.M. Morien en H.K. Nagtegaal

Transcriptie

1 STAMREEKS D ACQUET door H.M. Morien en H.K. Nagtegaal Dit wapen werd gevoerd door Hendrik Georgesz. (Jorisz.) d Acquet ( ) en door zijn gelijknamige kleinzoon ( ). Bij de eerstgenoemde was de leeuw alleen niet rood getongd en genageld. 1 Wapen: Dekkleden: gedeeld: I doorsneden: a in rood drie zilveren lelies; b in goud een zwarte leeuw, rood getongd en genageld; II in goud twee schuin geplaatste bijen van natuurlijke kleur boven elkaar. rood, gevoerd van zilver. Bij onderzoek naar Delftse regenten komt men al gauw tot de conclusie dat er niet veel publicaties van zijn. Misschien niet verwonderlijk want al deze geslachten zijn uitgestorven of vertrokken. Er wonen heden ten dage geen nakomelingen meer van de bekende regentenfamilies uit de 16 de, 17 de en 18 de eeuw in Delft. Dit was voor ons een reden om wat aandacht aan die verdwenen Delftse geslachten te geven, als eerste aan de familie D Acquet. Tijdens de opstand zochten vele inwoners van de Zuidelijke Nederlanden een veilig(er) heenkomen elders. Vooral de inname door de Spanjaarden van Ieper in 1584 en een jaar later 1

2 van Antwerpen, brachten grote stromen migranten in beweging. Naar schatting hebben in het laatste kwart van de 16 e eeuw en het 1 e kwart van de 17 e eeuw zo n Vlamingen zich gevestigd in Hollandse steden. Zo ook de familie D Acquet, afkomstig uit Ieper in West- Vlaanderen, waarvan de eerste telg al in 1573 in Delft aantreffen. Ook de familie Baelde, de schoonfamilie van Salomon Jorisz. d Acquet, ontvluchtte Ieper maar maakte een omweg via Noord-Duitsland om vervolgens in Delft te belanden. De naam, naar alle waarschijnlijkheid ontleend aan de heerlijkheid Acquet(s) (thans gemeente Moorsdale, West-Vlaanderen), komt voor in de nodige spellingsvarianten, zoals D Acquet, Dacquet, Daket, Dacquel, Acquet, D Acket en De Ket. Het is altijd interessant na te gaan hoe een familie in het gesloten circuit van de regentengeslachten terecht is gekomen. Het hebben van geld en maatschappelijk aanzien was nuttig maar zeker niet voldoende. Een huwelijk met een lid van een regerende familie kon een duwtje in de goede richting betekenen maar doorgaans waren het de politieke omwentelingen (zoals in 1572, 1618 en 1672) die nieuwe families op het pluche deden belanden. Hendrik d Acquet (VI) was vermogend en had als arts zeker maatschappelijk aanzien. Zijn schoonmoeder behoorde tot het regengeslacht Van der Mast en toen Willem III in 1672 de wet verzette en 20 leden van de vroedschap verving, kwam er ruimte voor nieuw bloed. Kennelijk had Hendrik op het juiste paard gewed. Als basis voor dit artikel is gebruikt gemaakt van de Kwartierstaten van Delftsche Vroedschappen van Mr. Willem van der Lelij ( ), gepubliceerd door L.G.N. Bouricius in de Nederlandsche Leeuw , waar mogelijk gecontroleerd en aangevuld. Stamreeks I. N.N. (d Acquet). Kinderen: 1. Hector, (d Acquet), volgt II. 2. N.N., begr. Den Haag (de zuster van Hector de cramer). II. Hector, (d Acquet), kramer, vermeld in Den Haag Kinderen: 1. Evert Hectorsz., kramer, poorter van Delft Jan Potter verhuurt een huis aan de noordzijde van de Marktveld aan Evert Hectorsz. in Joris Hectorsz., volgt III. 2

3 III. Joris Hectorsz. d'acquet, geb. Ieper ca. 1547, kramer, poorter van Delft , 4 woont aan de noordzijde van het Marktveld (1578), vijf huizen van zijn broer, 3 later aan de Voldersgracht (1585), in de Gulden Huijsse ( 1586, 1595, 1604), ouderling (1582, 1587, 1591, 1604), borg bij de verkoop van een huis op de Markt april , borg bij verkoop van een stuk land buiten de Waterslootse poort, bekomen van de Carthuizers , getuige in Delft 1627 bij de doop van zijn achterkleinzoon Salomon, begr. Delft (O.K.) , tr. 1 e Antwerpen 1572 Jannetje Jacobsdr. van Hozenbeek (Hoorenbeeck), geb. Gent ca. 1550, overl. voor 1585; tr. 2 e (otr. Delft ) met Barbara Louwis (Lourijssen), jd. won. Raamstraat, moeder van het Nieuwe Gasthuis ( ), verm. begr. Delft (N.K.) (Barber Louris). Kinderen uit het 1 e huwelijk: 1. Salomon Jorisz., volgt IV. 2. Joris Jorisz., vermeld als diaken te Delft en N.N., het openen van het graf in de Grote of St-Jacobskerk in Den Haag 1583, Voer t kindt van Joris Hectorsz. van Delft. 7 IV. Salomon Jorisz. d'acquet, geb. Delft , wonende aan de Voldergracht (1602), lakenkoper (1607), aangeslagen voor een huis aan de Korenmarkt en aan de Wijnstraat (nu Wijnhaven), diaken (1607), doopgetuige op bij Grietgen, dochter van zijn schoonzus Maertgen Reijers Slacht(o) en Jan Hendricxz. en op bij Michiel, een kind van zijn zwager Michiel Baelde en Geertge Jans, overl. Delft 12-9 en begr. aldaar (O.K.) , dan wonend in de Drie Pluijmen, tr. 1 e Delft Susanna Baelde, ged. Stade aan de Elbe , won. Zusterlaan (1602), overl. Delft 4-5 en begr. aldaar (O.K.) (de huisvrouw van Salomon Jorisz., Koornmarkt), dochter van Michiel Claesz. Baelde, koopman aan de Zusterlaan, en Isabella Boulengier; tr. 2 e Delft (otr. 30-3) Jannetgen Reyers van der Slacht, jd. wonende aan de Oude Delft, getuige bij de doop van Salomon, zoon van haar zus Maertgen Reijers Slacht(o) en Jan Hendricxz., dochter van Reijer Pietersz. Slachtoe en Trijntje Cornelisdr.; zij hertr. (otr. Delft ) Pieter van Heijnbergen, weduwnaar, won. Den Haag. Kinderen uit het 1 e huwelijk (volgorde niet bekend): 1. Joris Salomonsz., volgt V. 2. N.N. begr. Delft (kind van Salomon Joris). 3. Lijsbeth (Elisabeth) Salomonsdr., begr. Delft (N.K.) , tr. 1 e als jd. won. Jacob Gerritstraat, Delft (otr. 7-11) Aert Willemsz. van De(ij)nsen, jm. won. Burgwal, begr. Delft (N.K.) , verm. zoon van Willem Arentsz. van Deijnsen en Geertruijt Arents; tr. 2 e als weduwe won. Turfmarkt, Delft (otr. 24-1) Pieter de Bosch, jm. won. Voorstraat, begr. Delft (O.K.) ; hij hertr. als weduwnaar won. Broerhuislaan (otr. Delft ) Maeijcken Beun, weduwe van Hendrick Potbrouck, van Leiden. Aert en Lijsbeth testeren Delft en Met haar aanstaande tweede man maakt Lijsbeth huwelijkse voorwaarden

4 4. Grietge (Margaretha) Salomonsdr., getuige bij de doop ( ) van Willem, zoon van haar zuster Elisabeth en bij Joris ( ), zoon van haar broer Hendrik, overl. vóór , verm. begr. Delft (O.K.) (als Grietgen de Ket), tr. als jd. won. Jacob Gerritstraat, Delft (otr. 22-8) Willem Jacobse Vlaerdingerwout gezegd Post, jm. won. Oosteinde, (verm.) ged. Delft (naam van het kind niet ingeschreven), begr. Delft (N.K.) , zoon van Jacob Willemsz. Vlaerdingerwout en Atelijtge Oloffs van Spanbrouck; hij hertrouwt als weduwnaar, Delft (otr. 17-1) Sophia Schravelaer, weduwe van Dr. Jeronimus van Kessel. 5. Jannetje Salomonsdr., begr. Delft (N.K.) , tr. als jd. van de Wijnstraat, Delft (otr. 9-11) Johannes Carelsz. van Poel(e)velt, jm. van het Marktveld, kruidenier, begr. Delft (N.K.) ; hij hertr. als weduwnaar won. Voldersgracht, Delft (otr. 13-7) Petronella Dircksdr. van Bleijswijck, jd. won. Koornmarkt. Jannetje en Johannes testeren Delft Clara Salomonsdr., tr. als jd. won. Jacob Gerritstraat, Delft (otr. 26-5) Mr. Abraham Johannesz. Courtenius (de Corte), ged. Delft , chirurgijn, won. Hellevoetsluis (1640), zoon van Johannes de Corte en Jannetgen Jansdr. Clara en Abraham maken huwelijkse voorwaarden Delft Maria Salomonsdr., tr Thomas Desppouman. Maria en Thomas maken huwelijkse voorwaarden Delft V. Joris Salomonsz. d'acquet, geb. Delft , zijdelakenkoper, wonende aan de Wijnstraat, getuige bij de doop van Maria, dochter van Jan Willemsz. en Annetge Jacobs, koopt twee huizen aan de Oude Delft in het St. Hieronymus dal , overl. Delft 27-8 en begr. aldaar (O.K.) , tr. Delft (otr. 2-1) Emmerentia Heijndricx van der Linde(n), geb , overl. Delft 7-4 en begr. aldaar (O.K.) (merkwaardigerwijs als weduwe van Joris d Aquet ), dochter van Hendricus Arnoldusz. (Arnoldi) van der Linden, predikant te Delft, en Atthalia Block Jacobsdr.; zij hertrouwt Delft (otr ) Dr. Johan van Blanckedael, medisch doctor, van Utrecht. Joris en Emmerentia testeren Delft en

5 Dit huis aan de Oude Delft 157 werd door Joris Salomonsz. d Acquet in 1640 gekocht. Nog het zelfde jaar stief hij. Zijn weduwe huwde daarna met Dr. Johan van Blanckedael en zij werden de nieuwe eigenaars/bewoners. 15 Foto: H.K. Nagtegaal Kinderen: 1. Salomon, ged. Delft (get. Joris Hectorsz. Dacquet, zijn overgrootvader, Henricus Arnoldij van der Linde, Jannitge Reijers), verm. begr. Delft (N.K.) (kind van Joris d Acquet). 2. Hendrik (Henricus), volgt VI. 3. Adrianus, ged. Delft (get. Pieter Balde, Elijsabeth van der Linde, Henricus Arnoldij van der Linde), verm. begr. Delft (N.K.) (kind van Joris d Aquet). VI. Dr. Hendrik (Henricus) Jorisz. d Acquet, geb. Den Haag 20-6, ged. aldaar , in 1654 te Leiden ingeschreven als student geneeskunde. 16 Na zijn studie vestigt hij zich als stadsgeneesheer in Delft, decaan van het chirurgijnsgilde ( , ), meester van de Kamer van Charitaten (1660), vroedschap (1672), schepen (1673), weesmeester (1687) en burgemeester (1690) van Delft, adjunct ter dagvaart (1700), woonde aan de Oude Delft , overl. Delft 12-8 en begr. aldaar (O.K.) , tr. Delft Sophia Lieftingh, geb. Delft 24-1 en ged. aldaar , overl. Delft 3-1 en begr. aldaar (O.K.) , dochter van Johan Gerritsz. Lieftingh en Anna Nicolaasdr. van der Mast. Hendrik stelde zich in 1690 borg voor zijn zoon George d Acquet als ontvanger van de 200 e penning. 20 Henricus en zijn vrouw Sophia liggen begraven in de Oude kerk te Delft onder een zerk met hun beider wapens en het volgende opschrift: Rustplaats van den Heer Johan Lieftingh, nu toekomende de Heer Dr. Hendrik D Acquet in sijn leven Raet en Borgemeester deser stad, 5

6 geboren 21 Juni 1632, gestorven 12 Augustus 1706 ende desselfs huysvrouw Sophia Lieftingh, geboren 24 January 1637, gestorven 2 jan Ook zijn dochter Ammerentia en schoonzoon Anthonie Thierens liggen in zelfde graf begraven. In het begraafboek staat vermeld dat Sophia één meerderjarig kind naliet. 21 Hendrik en Sophia laten zes maal een testament opmaken. 22 In opdracht van het Delftse chirurgijnsgilde schilderde Cornelis de Man deze anatomische les. De anatoom Cornelis van 's-gravensande staat in het centrum van de groep achter het lichaam, met in zijn rechterhand een ontleedmes. Dr. Henricus d'acquet staat links naast s-gravensande afgebeeld. Rechts van hem staat Antoni van Leeuwenhoek, hoewel hij geen lid was van het gilde. Hij was er echter een gewaardeerde gast door zijn microscopisch onderzoek. 23 Henricus d Acquet was een rijk en gezien burger, die een grote collectie schilderijen bezat, een bibliotheek en een vermaard naturaliëncabinet. Het verzamelen van schelpdieren, opgezette vogels, zaden, gesteenten en rariteiten was een intellectueel tijdverdrijf, dat in de 18e eeuw grote vorm aannam. Talrijk zijn de particuliere verzamelingen die in deze tijd werden aangelegd; verzamelingen, waarvan enkele de basis zouden vormen voor onze huidige academische musea en openbare collecties. 24 Van de collectie van D'Acquet is een geheel uit waterverftekeningen bestaande inventaris in twee delen aanwezig in het Koninklijk Instituut 6

7 voor de Tropen. Na de dood van D'Acquet werd deze collectie geveild, waartoe een gedrukte catalogus verscheen in Kinderen: 1. Ammerentia (Emmerentina), geb. Delft 7-10 en ged. aldaar , overl. Delft 11-3 en begr. aldaar (O.K.) , tr. Delft (otr. Rotterdam 18-10, Delft 19-10) , Mr. Jan (Johan) van Couwenhoven, jm., advocaat, wonende te Rotterdam; hij hertr. (otr. Rotterdam ) Hillegonda van Leeuwen, jd. van Leiden. 2. Jan, ged. Delft , verm. begr. Delft (kind van Heijndrick). 3. George (Joris), volgt VII. 4. Sabina Agneta, geb. Delft 25-7, ged. aldaar , begr. Delft (O.K.) , tr. Delft (otr. 2-4) Arent Isacsz. van Buren, j.m. wonende te Amsterdam, geb. Rotterdam , kapitein ter zee voor het college ter Admiraliteit te Amsterdam, overl , begr. Delft , met een jacht van Amsterdam naar Delft gebracht, zoon van Isaac van Buren en Elisabeth Biscop. Sabina Agneta en Arent maken huwelijkse voorwaarden Sabina Agneta d Acquet ( ). Maker: Christoffel Lubienitzki Olieverf schilderij Afmetingen: hoogte 102 cm, breedte 84 cm. Schilderijcollectie Rijksmuseum Amsterdam. 5. Anna Catharina, ged. Delft , overl. Delft 30-5 en begr. aldaar (O.K.) , tr. Delft (otr. 20-7) Anthonij Johansz. Thierens, jm. wonende Den Haag (1709), geb. Delft , vroedschap (1721), weesmeester (1726) en schepen (1728) van Delft, rentmeester van de domeinen van het land van Heusden, overl. Delft 28-3 en begr. aldaar (O.K.) , zoon van Johan Anthonisz. Thierens en Maria Gerritsdr. van der Wel. Er zijn zeven notariële akten van Anna Catharina en Anthonij, t.w. testamenten op de langstlevende, een boedelbeschrijving en een boedelscheiding. 27 7

8 Anthonij Jansz. Thierens Anna Catharina d Acquet Schilder: Harmanus Serijn (1717). Schilder: Harmanus Serijn (1717). Privé bezit. Privé bezit. VII. Dr. George (Joris) Hendriksz. d Acquet, ged. Delft , ontvanger van de 200 e penning (1690) 20, (1693) 28, secretaris van de weeskamer (1695, 1715), secretaris van de grote visserij (1698), vroedschap (1716), weesmeester (1722, 1723) en schepen (1724, 1725, 1726, 1727) van Delft, op George is medevoogd over de minderjarige kinderen en erfgenamen van Anna Oudlant, in haar leven weduwe en boedelhoudster van wijlen Mr. Jacob Vlaerdingerwout. 29, overl. Delft 6-1 en begr. aldaar (O.K.) , tr. Delft (otr. 16-6) Anna Pietersdr. (van) Hoogenhoeck, geb. Delft en ged. aldaar , overl. Delft 3-8 en begr. aldaar (O.K.) , dan wonende Oude Delft WZ, dochter van Pieter Abrahamsz. Hoogenhoeck, wijnkoper en brouwer in de (Swarte) Oijevaer, en Catharina Harmansdr. van Ruyven. George en Anna maken huwelijkse voorwaarden en testeren Delft en Anna legateert 1200 gulden aan de Kamer van Charitaten te Delft. 32 Kind: 1. Mr. Hendrik Georgesz. (Jorisz.), geb. Delft en ged. aldaar , secretaris van de weeskamer ( ), vroedschap (1732), weesmeester (1733) en schepen (1737, 1749), als president schepen in 1747 betrokken bij de activiteiten van de verkiezing 8

9 van Willem IV tot stadhouder, burgemeester (1750) van Delft, adjunct ten dagvaart (1752), gecommitteerde raad (1755), raad ter Admiraliteit in Zeeland (1761), overl. Delft en begr. aldaar (O.K.) , tr. Delft (otr ) Alida Willemina van der Graaff, geb. Delft 9-1 en ged. aldaar , overl. Delft 13-6 en begr. aldaar (O.K.) , dochter van Willem van der Graaff en Alijda Verburgh. Kinderloos overleden. Hendrik testeert nog op zijn sterfbed Zowel Hendrik als Alida worden in 1770 vermeld als weldoeners van de Kamer van Charitaten. Hij liet de Kamer 5000 gulden na 34 en zij 2000 gulden. 35 Nicolaas Twent en Françoise Helena van der Graaff, echtelieden, en Hendrik d Acquet en Alida Wilhelmina van der Graaff, kinderen en erfgenamen van Willem van der Graaff, in leven raad en oud-schepen van Delft, verklaren dat zij van burgemeesters in 1690 een koffer met goud in ontvangst hebben genomen en die tot 1727 hebben bewaard. 36 Van 29 juli tot 19 augustus 1744 maakte Adriana Hoogwerff, in gezelschap van de familie D Acquet een reisje naar Kleef en vandaar door het noorden van Nederland. Adriana maakte hiervan een reisverslag. 37 NOTEN Voor de functies is gebruik gemaakt van een handgeschreven lijst Delftsche Schepenen en Veertigraden 1300 (1310)-1795 (personalia), aanwezig op het gemeentearchief te Delft en van R. Boitet, Beschryving der Stadt Delft (1729) (personalia). 1. GA Delft, W. van der Lelij, Namen en wapens der Ed. Agtbaare Heeren Veertigh Raden der stad Delft. Wapen getekend door H.K. Nagtegaal (2011). 2. GA Delft, Poorterboek, 1 e afd. inv. 404, fol. 41v., volgnr NA Staten van Holland na 1572, 100 e penning Delft 1578, inv. 1290JJ. 4. GA Delft, Poorterboek, 1 e afd. inv. 404, fol. 59v., volgnr G.A. Delft, Oud D II E 73, nieuwe losse aanwinsten G.A. Delft, Oud D II E 14, nieuwe losse aanwinsten Aantekeningen uit de rentmeestersrekeningen der Grote of St. Jacobskerk te s-gravenhage ( ); in De Wapenheraut 1902, blz GA Delft, ONA inv. nr. 1689, fol. 484 ( ); inv. nr. 1749, fol. 262 ( ). 9. GA Delft, ONA, inv. nr. 2067, fol. 7 ( ). 10. GA Delft, ONA, inv. nr. 1828, fol. 36 of 136 ( ). 11. GA Delft, ONA, inv. nr ( ). 12. GA Delft, ONA, inv. nr ( ). 13. G.A. Delft, Oud D II E 77. Nieuwe losse aanwinsten GA Delft, ONA, inv. nr. 1828, fol. 36 ( ); inv.nr ( ). 15. GA Delft, ORA Huizenprotocol, nr , fol. 264v.2a. 16. Album Scholasticum, Academiae Lugduno Batavae, Nomina Studiosorum blz GA Delft, Gilde van de chirurgijns, nr. 233, inv. 1, een losse folio zonder nummer en data in het boek geschoven met de vermelding: Hendrick d Acquet, decaan van het chirurgijnsgilde op het schilderij van Cornelis de Man, met de andere chirurgijns. 9

10 18. GA Delft, Gilde van de chirurgijns, nr. 233, inv. 2, fol. 30v. (1698). 19. G.A. Delft, Oud D II E 17, nieuwe losse aanwinsten 598 (Oude Delft 202). 20. NA Inventaris van het oud-archief der stad Delft, 1e afd , akte E.A. van Beresteyn, Grafmonumenten en grafzerken in de Oude Kerk te Delft, nr. 135, blz GA Delft, ONA, inv.nr. 2020, fol. 125 en 156 ( en ); inv.nr. 2128, fol. 73 ( ); inv.nr. 2128, fol. 459 ( ); inv.nr. 2284, fol. 100 ( ); inv nr. 2310, fol. 477 ( ; inv.nr. 2236, fol. 36 ( ). 23. Museum het Prinsenhof, Delft, De Anatomische les van Cornelis van s-gravesande, geschilderd door Cornelis de Man in G.E. Rumphius, D Amboinsche Rariteitenkamer (1705), Walburg Pers, Zutphen (2005). 25. H.L. Houtzager, D Acquet; in Genealogische en Historische Encyclopedie van Delft (Delft, 1984), blz. 8 en GA Delft, ONA, inv. nr. 2399, fol. 146 ( ). 27. GA Delft, ONA, testamenten: inv.nr. 2349, fol. 177 ( ; inv.nr. 2404, fol. 127 ( ); inv.nr. 2635, fol ( ; inv.nr. 3005, fol. 468 ( ); boedelbeschrijving: inv. nr. 3005, fol. 472 ( ); boedelscheiding: inv.no 2877, fol. 3 ( ; inv.nr. 3005, fol. 501 ( ). 28 G.A. Delft, Oud D II E 65, nieuwe losse aanwinsten De Wapenheraut 1908, blz GA Delft, ONA, inv nr. 2291, fol. 39 ( ). 31. Weldoeners der Kamer van Charitaten te Delft in 1750; in Algemeen Nederlandsch Familieblad 1902, blz GA Delft, ONA, inv.nr. 2291, fol. 106 ( ) en inv.nr ( ). 33. GA Delft, ONA, inv.nr. 3095, fol. 58 ( ). 34. Als noot 31, blz Als noot 31, blz Als noot 20, akte NA, Toegangsnummer , Inventaris van het familiearchief Van Vredenburch en aanverwante geslachten , nr