Referendumcommissie Jaarverslag 2015

Transcriptie

1 Referendumcommissie Jaarverslag 2015

2 Inhoudsopgave 1. Voorwoord 3 2. Taken en werkwijze Referendumcommissie 4 3. Besluiten en activiteiten algemeen 6 4. De subsidieregeling 7 5. Besluiten en activiteiten ten behoeve van het referendum van 6 april jaarverslag 2015 referendumcommissie

3 1 Voorwoord De Referendumcommissie is op 29 september 2015 door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ingesteld. Derhalve is de commissie in 2015 slechts 3 maanden operationeel geweest. Dat heeft uiteraard zijn weerslag op dit Jaarverslag. Bij de instelling van de Referendumcommissie was reeds bekend dat er meer dan geldige inleidende verzoeken waren ingediend voor een referendum over de goedkeuring van de associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne. De termijn voor het indienen van de definitieve verzoeken liep op dat moment. Uit de berichtgeving in de media was duidelijk dat de kans reëel was dat er voldoende definitieve verzoeken zouden komen waardoor er een referendum gehouden zou gaan worden. Op 14 oktober 2015 heeft de Kiesraad in een openbare zitting bekend gemaakt dat er inderdaad meer dan geldige definitieve verzoeken waren ingediend. De Referendumcommissie en haar secretariaat hebben een vliegende start moeten maken om op tijd gereed te zijn voor het eerste raadgevende referendum. Het is mede daarom dat de commissie al kort na haar aanstelling heeft besloten om na het referendum over de goedkeuring van de associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne een diepgaande evaluatie uit te voeren. De Referendumcommissie beschikt (vooralsnog) niet over een eigen budget. Daaromtrent moeten nog met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties nadere afspraken worden gemaakt. Gelet hierop bevat dit jaarverslag geen financiële paragraaf. M.C. van der Laan Voorzitter 3 jaarverslag 2015 referendumcommissie

4 2 Taken en werkwijze Referendumcommissie De Wet raadgevend referendum bepaalt dat er een onafhankelijke Referendumcommissie moet zijn en dat de commissie vier taken heeft, te weten: het bepalen van de datum voor het referendum; het bepalen hoe de wet waar het referendum over gaat, wordt genoemd op het stembiljet; het geven van informatie aan de kiezers over de wet waar het referendum over gaat; het geven van subsidies voor activiteiten die het debat moeten stimuleren over de wet waar het referendum over gaat. De Referendumcommissie is een zelfstandig bestuursorgaan en valt hierdoor onder de reiktwijdte van de Kaderwet zelfstandige bestuursorganen. De Wet raadgevend referendum bepaalt echter dat, gezien de onafhankelijke positie van de commissie, artikel 22 van de Kaderwet zelfstandige bestuursorganen niet van toepassing is. Artikel 22 van de Kaderwet regelt dat de minister een besluit van een zelfstandig bestuursorgaan kan vernietigen. Leden Van links naar rechts: Willemien den Ouden, Reint Jan Renes, Medy van der Laan, Ruud Koole en Aletta Blomberg. De Referendumcommissie bestaat uit een voorzitter en vier leden. Op 29 september 2015 zijn de voorzitter en de leden benoemd door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De benoeming geldt vanaf 5 oktober 2015 en is voor de duur van 4 jaar. Mw. mr. M.C. (Medy) van der Laan, voorzitter Medy van der Laan is sinds 1 september 2015 voorzitter van Energie-Nederland. Van 2003 tot 2006 was zij staatssecretaris voor Cultuur en Media voor D66. Daarnaast is zij onafhankelijk voorzitter en toezichthouder bij enkele andere organisaties. 4 jaarverslag 2015 referendumcommissie

5 Prof. dr. R.A. (Ruud) Koole, eerste plaatsvervangend voorzitter Ruud Koole is sinds 2006 hoogleraar Politicologie aan de Universiteit Leiden. Hij was van 7 juni 2011 tot 9 juni 2015 lid van de Eerste Kamer voor de Partij van de Arbeid. Mw. prof. mr. drs. W. (Willemien) den Ouden, tweede plaatsvervangend voorzitter Willemien den Ouden is sinds 2007 hoogleraar Staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden. Mw. prof. mr. A.B. (Aletta) Blomberg Aletta Blomberg is advocaat, gespecialiseerd in bestuursrecht, bij ngnb advocaten te Amsterdam. dr. R.J. (Reint Jan) Renes Reint Jan Renes is sinds 2008 universitair hoofddocent bij de leerstoelgroep Strategic Communication van de Wageningen Universiteit en sinds 2011 is hij tevens lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein van de Hogeschool Utrecht. Op de website van de Referendumcommissie staat een overzicht van de nevenfucties die de leden vervullen. 5 jaarverslag 2015 referendumcommissie

6 3 Besluiten en activiteiten algemeen De Referendumcommissie heeft kort na haar installatie een website ( gelanceerd. Op de website wordt informatie gegeven over de samenstelling van de commissie, over de genomen besluiten en de uitgevoerde activiteiten. Ook zijn de nevenfuncties van de voorzitter en leden van de commissie op de website vermeld. Besluit van 19 oktober 2015 tot mandaatverlening (Staatscourant 2015, 37890, ) Dit besluit regelt het mandaat voor de voorzitter van de Referendumcommissie om besluiten en stukken van de Referendumcommissie te ondertekenen. Tevens wordt hierin geregeld wie de voorzitter vervangt bij tijdelijke afwezigheid of verhindering. Regeling van 12 november 2015, houdende nadere regels over de verstrekking van subsidies (Staatscourant 2015, 41273, ) Op grond van artikel 90 van de Wet raadgevend referendum verstrekt de Referendumcommissie subsidies ten behoeve van maatschappelijke initiatieven die zich ten doel stellen het publieke debat in Nederland over een aan een referendum onderworpen wet te bevorderen. De commissie dient daartoe een subsidieregeling vast te stellen waarin in ieder geval een subsidieplafond van maximaal 2 miljoen euro per referendum wordt vastgesteld. Deze regeling strekt hiertoe. 6 jaarverslag 2015 referendumcommissie

7 4 De subsidieregeling In artikel 90, tweede lid, van de Wet raadgevend referendum (Wrr) is bepaald dat de Referendumcommissie subsidies verstrekt ten behoeve van maatschappelijke initiatieven die zich ten doel stellen het publieke debat in Nederland over een aan een referendum onderworpen wet te bevorderen. In artikel 90, derde lid, van de Wrr is de commissie opgedragen om ter uitvoering van deze taak een subsidieregeling vast te stellen, waarin in ieder geval een subsidieplafond van maximaal 2 miljoen per referendum wordt vastgesteld. De Referendumcommissie heeft bij het opstellen van de subsidieregeling enkele uitgangspunten gehanteerd: het beschikbare budget van 2 miljoen moet evenwichtig worden verdeeld over activiteiten die tot doel hebben om kiezers voor of tegen de aan een referendum onderworpen wet te laten stemmen en activiteiten die tot doel hebben het debat over de wet die aan het referendum wordt onderworpen op neutrale wijze te bevorderen; de subsidieregeling moet een veelheid van activiteiten van verschillende initiatiefnemers stimuleren; voorkomen moet worden dat het beschikbare budget wordt opgesoupeerd door een klein aantal grootschalige activiteiten; een substantieel deel van het totale budget moet worden gereserveerd voor kleinschalige initiatieven van individuele personen of informele samenwerkingsverbanden; de activiteiten moeten worden uitgevoerd vóórdat op de dag waarop het referendum wordt gehouden de stemming sluit (om uur volgens Europees Nederlandse tijd). Het beschikbare subsidiebedrag van 2 miljoen (het subsidieplafond ) is verdeeld in drie deelplafonds: Voor-Tegen-Neutraal. Om te waarborgen dat voldoende kleinschalige activiteiten subsidie kunnen verkrijgen, is elk deelplafond verdeeld in een subplafond van 20% voor subsidies aan particulieren (in de regeling aangeduid als natuurlijke personen ) en een subplafond van 80% voor subsidies aan organisaties (rechtspersonen). Om zo veel mogelijk verschillende activiteiten van verschillende initiatiefnemers te stimuleren, is er voor gekozen dat particulieren maximaal aan subsidie kunnen aanvragen. Rechtspersonen kunnen minimaal en maximaal aanvragen. 7 jaarverslag 2015 referendumcommissie

8 Per referendum stelt de Referendumcommissie vast vanaf welke datum subsidieaanvragen officieel kunnen worden ingediend. Doordat die datum voor ieder referendum afzonderlijk door de commissie wordt vastgesteld, kan de duur van de indieningstermijn per referendum verschillen. De reden hiervoor is dat het referendum ten minste 85 dagen en maximaal zes maanden na de datum waarop het besluit over het referendum wordt genomen moet plaatsvinden (art. 55, tweede lid, van de Wrr). Door voor de indiening van subsidieaanvragen niet te kiezen voor een vaste termijn kan zoveel mogelijk rekening worden gehouden met bijzondere omstandigheden, zoals de periode die resteert tot aan de dag van de stemming, vakantieperiodes, enzovoort. Via de website van de commissie wordt een standaard aanvraagformulier beschikbaar gesteld, dat bij de aanvraag gebruikt moet worden. Daarop moet de aanvrager onder andere aangeven of de activiteiten erop gericht zijn om kiezers voor of juist tegen de wet te laten stemmen die onderwerp is van het referendum dan wel tot doel hebben het debat over die wet op een neutrale wijze te stimuleren. Aanvragen kunnen ook al eerder naar de commissie worden gestuurd dan de eerste dag waarop officiële indiening mogelijk is: er is dan sprake van voorindiening. Voor de bepaling van de datum van ontvangst (die van belang is voor het systeem van wie het eerst komt, het eerst maalt ) geldt voor die vooringediende aanvragen de eerste dag waarop officiële indiening mogelijk is, mits zij vóór of op die dag ook al door de commissie zijn ontvangen. De Referendumcommissie behandelt subsidieaanvragen op volgorde van binnenkomst. Indien er op één dag zeer veel aanvragen binnenkomen, kan het nodig zijn door loting de volgorde van deze aanvragen vast te stellen. De commissie beoordeelt op de zo vastgestelde volgorde of de aanvragen aan de eisen van de regeling voldoen. In dat verband wordt onder meer beoordeeld of de activiteiten waarvoor subsidie wordt aangevraagd bijdragen aan de doelstelling van de subsidieregeling en of de opgevoerde kosten redelijk zijn. Aanvragen die aan de eisen voldoen worden toegewezen tot door de honorering van een volgende aanvraag het betreffende subplafond zou worden overschreden. Deze aanvraag en volgende aanvragen worden afgewezen. 8 jaarverslag 2015 referendumcommissie

9 Voor de uitvoering van de subsidieregeling ten behoeve van het referendum van 6 april 2016 heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een uitvoeringsorganisatie ingericht. Organisatorisch wordt deze uitvoeringsorganisatie aangestuurd door het ministerie. Inhoudelijk is de Referendumcommissie verantwoordelijk voor de werkzaamheden van deze organisatie. De Referendumcommissie zal de subsidieregeling zo spoedig mogelijk na het referendum van 6 april 2016 evalueren. 9 jaarverslag 2015 referendumcommissie

10 5 Besluiten en activiteiten ten behoeve van het referendum van 6 april 2016 Besluiten van 28 oktober 2015 tot vaststelling van de dag van stemming over de aan het referendum onderworpen wet en de aanduiding daarvan op het stembiljet (Staatscourant 2015, 38434, ) De Referendumcommissie heeft conform artikel 55 eerste lid van de Wet raadgevend referendum na overleg met de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op 28 oktober 2016 de datum bepaald waarop het referendum moet worden gehouden, te weten woensdag 6 april Gelijktijdig is een besluit genomen over de aanduiding op het stembiljet van de wet die aan het referendum wordt onderworpen. De aanduiding luidt als volgt: de wet tot goedkeuring van de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne. In artikel 58 eerste lid van de Wet raadgevend referendum staat dat op het stembiljet de vraag wordt vermeld of de kiezer voor of tegen de aan het referendum onderworpen wet is. Gelet daarop zal het stembiljet voor het referendum van 6 april 2016 de volgende vraag bevatten: Bent u voor of tegen de wet tot goedkeuring van de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne? Besluit van 12 november 2015 tot vaststelling van de eerste dag waarop een aanvraag voor subsidie kan worden ingediend (Staatscourant 2015, 41842, ) Dit besluit bepaalt de datum van de eerste dag waarop een aanvraag voor subsidie kon worden ingediend voor activiteiten die tot doel hebben het publieke debat in Nederland te bevorderen over het raadgevend referendum over de wet tot goedkeuring van de associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne. Informatie aan de kiezers over de wet waar het referendum over gaat De Referendumcommissie heeft tot taak, artikel 90 eerste lid van de Wet raadgevend referendum, om de kiezers van informatie te voorzien over de wet die aan een referendum wordt onderworpen. Voor het referendum van 6 april 2016 heeft de Referendumcommissie besloten om de informatie over de associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne te geven via de website ( Op 14 december 2015 is op de informatie beschikbaar gesteld over de associatieovereenkomst. Om de toegankelijkheid te bevorderen is de informatie in verschillende niveaus verdeeld. Allereerst is er algemene informatie over het referendum en de associatieovereenkomst. Het tweede niveau gaat over de achtergronden van de associatieovereenkomst. Verdere verdieping is te vinden in het derde niveau waar de zeven delen van de associatieovereenkomst kort zijn samengevat en verwijzingen zijn opgenomen naar de teksten van de artikelen van de overeenkomst. De verwijzingen naar artikelen uit de associatieovereenkomst zijn bedoeld om de breedte van de overeenkomst te illustreren jaarverslag 2015 referendumcommissie

11 Links op de website maken het voor de lezer mogelijk om de tekst van de associatieovereenkomst te raadplegen, zich te verdiepen in de parlementaire behandeling van de goedkeuringswet en om de besluiten van de Raad van de Europese Unie in te zien over de voorlopige toepassing van delen van de overeenkomst jaarverslag 2015 referendumcommissie

12 Uitgave en redactie Referendumcommissie Postadres Postbus AS Den Haag Telefoon Website Den Haag, maart jaarverslag 2015 referendumcommissie