WATERKRACHT UIT GELDERSE RIVIEREN?

Transcriptie

1 WATERKRACHT UIT GELDERSE RIVIEREN? Een verkenning en poging tot verbinding door Leon Claassen (GEA) en Hub Cox 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 1

2 Eeuwenoud Betrouwbare techniek 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 2

3 Achtergrond Hub Cox: Nijmegen, Green Capital, Green Challenge: Rivier en water Green Challenge: Duurzame Energieopwekking. Gelderland kijkt vooruit en Gelders Energieakkoord Leon Claassen: Gelders Energie Akkoord 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 3

4 Wie is er hier? Overheid? Waterschap? CleanTechRegio? Energie coöperatie? Vereniging van Energiecoöperaties in Gelderland? Burger? Bedrijfsleven? Onderwijs? 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 4

5 In Gelderland zijn er genoeg mogelijkheden om betaalbare en duurzame energie uit stromend water te halen: In de Waal, het Pannerdenskanaal en IJssel. Achter stuwen in kanalen of in zeer traag stromende rivieren, zoals de Nederrijn, het Twentekanaal, de Berkel etc. (opwekking door hoogteverschil en door debiet). Er is lokaal veel potentie voor kleinschalige opwekking. Waterkracht is sterk in haar uitstraling. Ze kan een wezenlijke lokale/regionale bijdrage leveren in balans tussen vraag en aanbod duurzame energie op het netwerk. 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 5

6 Wat gebeurt er al anno 2018? 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 6

7 POTENTIE - technieken worden steeds efficiënter en visvriendelijker - onbalans uit stroomnet vereffenen - aflaat bij hoge energieprijs (tekort aan wind en zon) - lokale energie - gekoppeld aan toerisme en educatie - geen weerstand zoals bij windmolens - exportproduct internationaal - mogelijkheden voor energieopslag in watersysteem - kijk hier voor meer info 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 7

8 Energie-opwek uit water: Economisch (lange termijn investering en rendement) Maatschappelijk (samenwerking met lokale belanghebbenden) Ecologisch (vervangen fossiele energie-opwek zo visveilig mogelijk) Kleinschalige waterkracht: Verantwoord en in balans 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 8

9 Waarom? Water is de oudste energiebron ter wereld. Water is een schone en duurzame energiebron. Het wateraanbod is voorspelbaar en het kan daardoor ook gebruikt worden als groene basislast. Het aantal vollasturen van een waterkracht-centrale is hoog. Watermassa s kunnen gebruikt worden als energiebuffer / energie-accumulator. 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 9

10 Kansrijke technieken (1/2) Uit vervolgstudies van RWS en Waterschappen komen de volgende kansrijke technologieën naar voren: Thermische energie uit oppervlaktewater Waterkracht rivieren Getijdenenergie Drijvende zonnepanelen Blue Energy (opwekking energie dmv osmose) Blue Battery (opslag van energie dmv osmose) 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 10

11 Kansrijke technieken (2/2) Geen van deze technieken bevindt zich echt in de opschalingsfase. Om deze fase te bereiken is specifieke ondersteuning nodig, waarbij de overheid de beschikking heeft over de beleidsmix van wet- en regelgeving, normstelling en marktregulering, innovatiebeleid, flankerend beleid en fiscaal beleid. 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 11

12 Energiecoalitie Waterbeheerders (1/2) Om de realisatie te versnellen hebben RWS en Waterschappen (29 oktober 2016) de Energiecoalitie afgesloten, waarbij partijen o.a. afspreken om: de assets te benutten en, waar mogelijk en inpasbaar, ter beschikking te stellen voor het winnen van water-, wind en zonne-energie; de potentie die het waterbeheer kan bieden op afzonderlijke duurzame energiebronnen in kaart te brengen en actief aan de samenleving aan te bieden en openbaar te maken; 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 12

13 nergiecoalitie Waterbeheerders (2/2) gezamenlijk onderzoek te verrichten naar de juridische, technische, ecologische en financiële belemmeringen die daarbij aan de orde kunnen zijn en trachten deze weg te nemen; innovatieve (pilot)projecten te stimuleren en realiseren om zo de ontwikkeling van duurzame energie in het waterbeheer te versnellen. 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 13

14 Visvriendelijke turbines Schroefmotor, VLH turbine, waterraderen, GVP Mogelijke nadelen t.o.v. axiaalturbines: Vermogensverlies Volume-inname Investeringskosten Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 14

15 Aanpassing aan visveiligheid (ook vistrappen) Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 15

16 Rol RWS (1/2) Een cruciale rol bij het verder brengen van innovaties Als waterbeheerder stelt RWS actief assets ter beschikking voor het testen, demonstreren en etaleren van innovaties. Uiteraard onder voorwaarde dat dit niet conflicteert met de functionaliteit van de asset, en voldoet aan de criteria voor vergunningverlening. Financiering van deze proeftuinen wordt naast private investeringen- mede mogelijk gemaakt door subsidie arrangementen/investeringsfondsen vanuit het Rijk (met name EZ), decentrale overheden en EU. 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 16

17 Rol RWS (2/2) RWS heeft weliswaar een stevige opgave op het gebied van energieneutraliteit, maar dat betekent niet dat RWS op voorhand launching customer is voor marktrijpe innovaties op het gebied van water- en energie, om zo een innovatieve thuismarkt te creëren. Deze innovaties zullen bij een aanbesteding (b.v. energieneutrale sluis) mee moeten dingen met andere technieken voor de opwekking van duurzame energie (zoals zon- en wind), die vaak goedkoper zijn omdat ze de opschalingsfase al doorlopen hebben. 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 17

18 RWS is blij met de initiatieven 1/3 De kwartiermakers van het Gelders Energie Akkoord (een samenwerking van meer dan 160 partijen die zich inzetten voor klimaatneutraal Gelderland) willen alle belanghebbenden rond waterkracht verbinden aan kansrijke waterkrachtlocaties. Met RWS ON vinden op directieniveau gesprekken plaats over de realisatie van een testsite in de IJssel (ter hoogte van Zutphen), waarbij op kribkoppen innovatieve, visvriendelijke hoog-rendement turbines van verschillende leveranciers (o.a. Oryon Watermill en EQA-River) worden getest. 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 18

19 RWS is blij met de initiatieven 2/3 Belangrijk aandachtspunt voor RWS als rivierbeheerder is de impact van deze WKC s op het visbestand en het morfologisch beheer van de rivier. Door de kwartiermakers van het Gelders Energie Akkoord wordt sterk ingezet op de koppeling van kennisontwikkeling en onderwijs aan de fysieke testsite. Van Hall Larensteijn, Hogeschool Arnhem en Nijmegen (Jeroen Rijke, lector Sustainable River) en Stichting Ecoshape (Henk Nieboer) zijn direct betrokken bij dit initiatief. 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 19

20 RWS is blij met de initiatieven 3/3 RWS (Innovatie) wil in de persoon van Henk Looijen graag meedenken. Er zijn kansen in grotere rivieren met name in de middenberm (zoals bij brugpijlers) en in de kribben. Uiteraard niet in de vaargeul Partijen bij elkaar brengen is wezenlijk Initiatieven bij elkaar zetten en dan aan de slag. Synergie is mooi meegenomen zo niet essentieel 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 20

21 Discussie-vragen 1/3 De overheid legt een NEN norm op voor visveiligheid. Om techniek te certificeren kost dat ca euro. Wie vindt dat dit 100% betaald moet worden door een ontwikkelaar van een turbine? Volgens deze NEN norm kan men komen tot een betrouwbaarheid van 97.6% als alle vistesten slagen, norm vissterfte kan dus max 2,4% zijn. RWS hanteert een norm van 0,1%. Wie vindt dat dit aangepast zou moeten worden? Waarom wel/niet? 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 21

22 Discussie-vragen 2/3 Wie vindt n.a.v. de presentatie dat realiseren van waterkracht de moeite waard is Waarom wel/niet? Wie vindt dat waterschappen en RWS zelf de rol moeten pakken om energie op te wekken uit waterkracht? 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 22

23 Discussie-vragen 3/3 Wie vindt dat Rijk of Provincie regelingen moet maken om voorfinanciering van waterkracht installaties makkelijker te maken? Wie vindt dat het noodzakelijk is om voor een installatie een bestemmingsplanprocedure te moeten doorlopen? En waarom dan? 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 23

24 Andere voorbeelden van WKC s Waterotor Idenergie Oryon watermill 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 24

25 Voorbeelden Coöperatie Berkelland Energie, Deepwater Energy en AGEM slaan de handen ineen bij de realisatie van drie waterkrachtinstallaties in de Berkel. Bedoeling is dat deze wordt toegepast bij de stuwen bij Haarlo, Mallum en Rekken. AGEM en de Coöperatie Berkelland Energie zorgen dat de lokaal opgewekte duurzame energie binnen de Achterhoek blijft en dat Achterhoekers profiteren van de opgewekte stroom. 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 25

26 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 26

27 EQA-Box plug & play 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 27

28 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 28

29 EQA-river 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 29

30 EQA karakteristieken 100% visveilig, NEN-genormeerd Draait met de stroom mee. Geen turbine maar een rad 80% plastic soep Snelle bouw en installatie Draaiende onderdelen: weinig en boven water Voordeel: de prijs en betrouwbaarheid 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 30

31 Gevalideerde berekeningen 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 31

32 6 juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 32

33 Aan de slag. Wie doet er mee? Neem dan contact op met GEA Leon Claassen juni 2018 Waterkracht uit Gelderse Rivieren. 33