Voorwoord 5. Afkortingen Checklist 9 GRONDSLAGEN EN UITGANGSPUNTEN

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Afkortingen Checklist 9 A GRONDSLAGEN EN UITGANGSPUNTEN A1 Algemene grondslagen 10 A2 Grenzen groot, middelgroot, klein 11 A3 Discontinuïteit 12 A4 Vreemde valuta 13 A5 Bijzondere waardeverminderingen 14 A6 Stelselwijziging, schattingswijziging, foutenherstel 16 B JAARREKENING, JAARVERSLAG EN OVERIGE GEGEVENS B1 Activa 19 B1.1 Immateriële vaste activa 19 Oprichtingskosten en kosten uitgifte aandelen 21 Kosten van onderzoek en ontwikkeling 21 Verwerving ter zake van concessies, vergunningen, rechten en intellectuele eigendom 22 Goodwill verkregen van derden 22 B1.2 Materiële vaste activa 23 Regels die gelden voor beide waarderingsgrondslagen 24 Waardering op actuele waarde 25 Waardering op historische kostprijs 26 Vastgoedbeleggingen 28 Leasing 29 B1.3 Financiële vaste activa 32 Deelnemingen en kapitaalbelangen 32 Goodwill in deelnemingen 34 Overige financiële vaste activa 38 B1.4 Voorraden 39 B1.5 Onderhanden projecten 42 B1.6 Kortlopende vorderingen en overlopende activa 46 B1.7 Effecten 49 B1.8 Liquide middelen 51 B1.9 Niet in de balans opgenomen activa 51 6 Jaarrekening MKB Checklist 2015

2 INHOUDSOPGAVE B2 Eigen vermogen 53 B2.1 Eigen vermogen 53 Wettelijke reserves 55 Herwaarderingsreserve 56 Reserve deelneming 57 Andere reserves 58 B2.2 Groepsvermogen 58 B2.3 Opties 59 B2.4 Winst per aandeel 60 B3 Voorzieningen 62 B3.1 Voorzieningen algemeen 62 B3.2 Pensioenvoorzieningen 64 B3.3 Vut-voorziening en verlofregeling 66 B3.4 Voorziening latente belastingen (actief en passief) 66 B3.5 Overige voorzieningen 67 B3.5.1 Voorziening reorganisatiekosten 67 B3.5.2 Garantievoorziening 68 B3.5.3 Voorziening groot onderhoud 69 B3.5.4 Voorziening milieuschade 69 B3.5.5 Voorziening herstelkosten 70 B3.5.6 Voorziening verwijderingsverplichtingen 70 B3.5.7 Voorziening arbeidsongeschiktheidskosten 70 B3.5.8 Voorziening overheidsheffingen 70 B4 Schulden 71 B4.1 Schulden op lange en korte termijn 71 B4.2 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 74 B5 Winst-en-verliesrekening 75 B5.1 Algemeen 75 B5.2 Grondslagen voor de bepaling van het resultaat 75 B5.3 Categoriale indeling 76 Netto-omzet 77 Wijziging voorraad gereed product en onderhanden projecten 77 Lonen en salarissen 78 Afschrijvingen 80 Overige bedrijfskosten 81 B5.4 Functionele indeling 81 Netto-omzet 81 Verkoopkosten 82 Algemene beheerkosten 82 Lonen en salarissen, sociale lasten en pensioenlasten 82 B5.5 Overige posten winst-en-verliesrekening 82 Bijzondere posten 83 Buitengewone baten en lasten 83 B5.6 Belastingen naar de winst 84 B5.7 Beëindiging van bedrijfsactiviteiten 85 B5.8 Verbonden partijen 86 B6 Kasstroomoverzicht 87 B7 Jaarverslag van de directie 90 B8 Overige gegevens 94 B9 Gebeurtenissen na balansdatum 96 Jaarrekening MKB Checklist

3 INHOUDSOPGAVE C JAARVERSLAGGEVING BIJ ONDERSCHEIDEN ORGANISATIES C1 Grote rechtspersonen 98 Balans 99 Winst-en-verliesrekening 100 C2 Eenmanszaken en V.O.F. 105 C3 Commerciële stichtingen en verenigingen 108 C4 Organisaties-zonder-winststreven 112 C4.1 Algemeen 112 C4.2 Vrijstellingen voor kleine organisaties-zonder-winststreven 117 C4.3 Stichting administratiekantoor 118 D CONCERNVERHOUDINGEN D Concernverhoudingen 119 Consolidatieplicht 120 Joint ventures 121 Consolidatietechniek 121 E FINANCIËLE INSTRUMENTEN E1 Financiële instrumenten 125 E2 Hedge-accounting 131 F CAPITA SELECTA F1 Accountantscontrole 133 F2 Financiële analyses en kengetallen 136 Kengetallen 136 Kernbegrippen 137 Financiële kengetallen en Basel II 138 F3 Segmentatie 140 F4 Samengestelde transacties 142 F5 Termijnen jaarrekening Jaarrekening MKB Checklist 2015

4 INHOUDSOPGAVE Afkortingen die in deze checklist worden gebruikt G = groot bedrijf M = middelgroot bedrijf K = klein bedrijf i = inrichting d = deponering uitz = uitzondering kleine rechtspersonen mio = miljoen euro s nv = naamloze vennootschap bv = besloten vennootschap dga = directeur-grootaandeelhouder Jaarrekening MKB Checklist

5 Voorwoord Deze checklist is een beknopt overzicht van de regelgeving voor de jaarverslaggeving van Nederlandse ondernemingen, stichtingen en verenigingen. De inhoud is gericht op de jaarrekeningposten, waarbij de opname/verwerking van de post, de waardering, de wettelijke presentatievoorschriften en de fiscale regels worden behandeld. Daarbij is een bronverwijzing naar het Burgerlijk Wetboek, Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, Richtlijnen voor Kleine Rechtspersonen en fiscale regelgeving opgenomen. De checklist kan worden beschouwd als een geheugensteun, die naast het SRA-Handboek Jaarrekening MKB 2015 kan worden gebruikt bij het opstellen van de jaarrekening. De checklist is echter zo opgezet, dat deze ook zelfstandig bruikbaar is. In deze uitgave, die tot stand is gekomen met medewerking van de SRA- Commissie Vaktechniek en specialisten uit het SRA-Netwerk, is de betreffende regelgeving per 1 januari 2015 verwerkt. P. Mansvelder RA Redacteur Jaarrekening MKB Checklist

6 A Grondslagen en uitgangspunten A1 Algemene grondslagen ALGEMEEN Als grondslag komen in aanmerking de verkrijgings- of vervaardigingsprijs en de actuele waarde. BW 2:384,1 Vlottende activa worden gewaardeerd tegen actuele waarde indien deze op balansdatum lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. BW 2:387,2 Vanaf 2007 is het voor kleine rechtspersonen toegestaan fiscale waarderingsgrondslagen te hanteren, mits de rechtspersoon daarbij alle voor hem van toepassing zijnde fiscale grondslagen toepast. Indien de rechtspersoon deze grondslagen toepast, maakt zij daarvan melding in de toelichting. uitz BW 2:396,6 NIEUW IN 2014: Met terugwerkende kracht naar 1 januari 2014 mag bij toepassing van commerciële grondslagen de pensioenvoorziening in eigen beheer voor een dga niet meer op fiscale grondslagen worden gewaardeerd (zie ook B3.2). Alleen wanneer de beste schatting niet belangrijk afwijkt van de fiscale berekening is het toegestaan die fiscale berekening te hanteren. RJ a RJk B PRESENTATIE Toelichting bij toepassing actuele waarde: RJ wijze van bepaling van de actuele waarde (waaronder het gebruik van schattingen of indices) inzake schattingen de wijze van taxatie of de aard van de gehanteerde indices RJ ouderdom van de schatting bij vervangingswaarde en bedrijfswaarde. 10 Jaarrekening MKB Checklist 2015

7 Toelichting bij toepassing fiscale grondslagen betreft onder meer: RJk D3.1 noemen van posten waarbij een materieel verschil bestaat met commerciële waardering i+d RJk D3.310 kwantificeren van de aanwending van de herinvesteringsreserve i RJk D3.311 kwantificeren van het verschil tussen willekeurige en commerciële afschrijving, voor zover de willekeurige afschrijving hoger is. i RJk D3.312 Indien nodig voor het inzicht moet bij historische prijsgrondslag een materieel verschil met de actuele waarde worden toegelicht. i+d i+d i+d RJ Grote rechtspersonen zijn niet vrijgesteld van de verplichting voor verwijzingen in de balans, de winst-en-verliesrekening en het kasstroomoverzicht naar de relevante toelichtingen. i+d RJ FISCAAL Fiscaal is toegestaan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of lagere marktwaarde. Voor de waardering van voorraden zijn toegestaan: a. kostprijs of lagere marktwaarde b. substantialistische stelsels, die de actuele waarde van de verbruikte goederen benaderen. A2 Grenzen Groot, Middelgroot, Klein Groot som activa (kostprijs basis) > 17,5 mio i+d netto omzet > 35 mio i+d gemiddeld aantal werknemers > 250 i+d Middelgroot BW 2:397 som activa (kostprijs basis) > 4,4 mio, < 17,5 mio i+d netto omzet > 8,8 mio, < 35 mio i+d gemiddeld aantal werknemers > 50, < 250 i+d Klein BW 2:396 som activa (kostprijs basis) < 4,4 mio i+d netto omzet < 8,8 mio i+d gemiddeld aantal werknemers < 50 i+d Bij toepassing van fiscale waarderingsgrondslagen mogen de grenzen op die grondslag worden bepaald. i+d Jaarrekening MKB Checklist

8 Als aan twee van de drie criteria twee jaar achtereen wordt voldaan, is de classificatie van toepassing. Als basis voor toetsing aan de criteria geldt de geconsolideerde jaarrekening, tenzij art. 2:408 BW wordt toegepast. BW 2:396,2 BW 2:397,2 NIEUW IN 2014: De EU Accounting Directive is aangenomen en gaat in per 1 januari Deze richtlijn vervangt de 4 e en 7 e EG Richtlijn. Landen mogen dan de grenzen voor klein verhogen naar 6 mio (balans) en 12 mio (netto omzet). A3 Discontinuïteit Bij de waardering van activa en passiva wordt uitgegaan van de veronderstelling dat de werkzaamheden van de rechtspersoon worden voortgezet (continuïteitsbasis), tenzij die veronderstelling onjuist is of haar juistheid aan gerede twijfel onderhevig is. Indien de discontinuïteit onontkoombaar is, wordt gewaardeerd op liquidatiebasis. Het verschil met de waardering op continuïteitbasis moet worden vermeld. i+d i+d i+d RJ Indien ná balansdatum, maar vóór het opmaken van de jaarrekening, blijkt dat discontinuïteit onontkoombaar is, worden de gevolgen in de nog op te maken jaarrekening verwerkt. i+d i+d i+d RJ Indien gerede twijfel (is ernstige onzekerheid) over de continuïteit bestaat, wordt dit onder mededeling van de invloed op het vermogen en resultaat uiteengezet in de toelichting. i+d i+d i+d BW 2:384,3 Ernstige onzekerheid over de continuïteit bestaat onder meer indien belanghebbenden extra medewerking zouden moeten verlenen, boven dat waartoe zij thans verplicht zijn en deze medewerking nog niet vaststaat. In dat geval mag op continuïteitsbasis worden gewaardeerd, maar moet de situatie adequaat toegelicht worden. i+d i+d i+d RJ De controle-, beoordelings- of samenstelverklaring bevat bij een dergelijke, adequate toelichting een paragraaf ter benadrukking van aangelegenheden. i+d i+d i NV COS Jaarrekening MKB Checklist 2015

9 A4 Vreemde valuta De grondslagen van de omrekening dienen te worden uiteengezet. i+d i+d i+d BW 2:384,5 De verwerking van koersverschillen verloopt verschillend voor transacties en voor presentatievaluta. WAARDERING Transacties RJ In de verslagperiode afgewikkelde transacties worden verwerkt tegen de koers van afwikkeling, met verwerking van koersverschillen in de winsten-verliesrekening. RJ Monetaire balansposten uit nog niet afgewikkelde transacties worden gewaardeerd tegen de koers op balansdatum. Koersverschillen worden in de resultatenrekening opgenomen. RJ Niet-monetaire posten die tegen kostprijs zijn opgenomen, worden omgerekend tegen de koers op of rond de transactiedatum. De betreffende koersverschillen worden op dezelfde wijze behandeld als andere waardeveranderingen in de niet-monetaire post, dus in het eigen vermogen of in de winst-en-verliesrekening. Niet-monetaire posten met actuele waarde als grondslag worden gewaardeerd tegen de wisselkoers op het moment waarop de actuele waarde werd bepaald. Effectieve indekkingstransacties inzake een netto-investering in bedrijfsuitoefening in het buitenland volgen de verwerkingswijze van die investering. RJ Overige indekkingstransacties worden behandeld bij financiële instrumenten (hoofdstuk E). Presentatievaluta Er wordt valutarisico gelopen over de netto investering. De stand aan het begin van het boekjaar wordt naar de eindbalanskoers omgerekend en het verschil wordt in de wettelijke reserve omrekeningsverschillen verwerkt. BW 2:389,8 Jaarrekening MKB Checklist

10 In het geval dat consolidatie plaatsvindt worden alle activa en passiva omgerekend en in de reserve omrekeningsverschillen verwerkt. Winsten en verliezen mogen door middelgrote rechtspersonen worden omgerekend tegen balanskoers in plaats van de transactiekoersen. uitz uitz RJ Bij hyperinflatie moet eerst worden omgerekend in koopkrachteenheden en dan naar de balanskoers. Toegestaan is terug te rekenen naar het begin van het boekjaar. RJ PRESENTATIE Omrekeningsverschillen inzake omrekening van monetaire posten of bedrijfsuitoefening in het buitenland die rechtstreeks in het eigen vermogen worden verwerkt, worden afzonderlijk vermeld, evenals de mutaties in de reserve omrekeningsverschillen. RJ De grondslagen voor omrekening en verwerking moeten worden toegelicht voor transacties, buitenlandse activiteiten en goodwill. RJ In de toelichting worden de valutakoersverschillen vermeld die in de winst-en-verliesrekening zijn verwerkt en dient het verloop van de reserve omrekeningsverschillen te worden gegeven. i+d i+d RJ FISCAAL Direct opeisbare kortlopende vorderingen in vreemde valuta worden gewaardeerd op de actuele koers op balansdatum. Langlopende vorderingen worden gewaardeerd op historische kostprijs of lagere actuele koers op balansdatum. Goed koopmansgebruik staat ook toe om bij een hogere actuele koers op balansdatum te waarderen op deze hogere koers en daarmee een valutawinst in het resultaat tot uitdrukking te brengen. A5 Bijzondere waardeverminderingen ALGEMEEN Bij de waardering van vaste activa wordt rekening gehouden met een vermindering van hun waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is. BW 2:387,4 14 Jaarrekening MKB Checklist 2015

11 Vlottende activa worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, indien deze lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. BW 2:387,2 Volgens de wet mag met een op korte termijn voorzienbare toekomstige waardevermindering rekening worden gehouden. De RJ raadt dit af (gebeurtenissen na balansdatum). RJ WAARDERING De bijzondere waardevermindering is het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Die laatste is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. RJ Voor immateriële en materiële vaste activa die tegen actuele waarde worden gewaardeerd, komt tevens vervangingswaarde in aanmerking. RJ Indien besloten is het actief te verkopen, komt alleen de opbrengstwaarde in aanmerking. BAW art. 7 De bedrijfswaarde wordt bepaald door het schatten van de toekomstige kasstromen (waaronder de restwaarde), contant gemaakt tegen de disconteringsvoet (gebaseerd op de actuele marktrente en de specifieke risico s die met het actief gepaard gaan). RJ RJ Terugneming van bijzondere waardeverminderingen zijn uitsluitend toegestaan indien de schattingen zijn gewijzigd. RJ Voor goodwill is een uitzondering van toepassing: terugneming is alleen toegestaan indien een specifieke externe gebeurtenis de oorzaak is van de waardeschommelingen of opvolgende externe gebeurtenissen zich hebben voorgedaan die het effect van de gebeurtenis weer omkeren. RJ VERWERKING De bijzondere waardeverminderingen worden: ofwel aan de herwaarderingsreserve onttrokken, voor zover daarin nog opwaarderingen van het actief zijn begrepen BW 2:390,3 ofwel ten laste van de resultaten gebracht. BW 2:387,5 Na afboeking dient de toekomstige afschrijvingslast te worden herrekend. RJ Jaarrekening MKB Checklist

12 PRESENTATIE Uit de jaarrekening moeten blijken: i+d i+d i+d RJ BW 2:387,5 afboekingen ten laste van herwaarderingsreserves (in de toelichting) i+d i+d i+d i+d afboekingen ten laste van de resultaten (in de winst-en-verliesrekening afzonderlijk zichtbaar) i+d i+d i terugnemingen van bijzondere waardeverminderingen i+d i+d i grote rechtspersonen dienen bijzondere waardeverminderingen per segment gesplitst weer te geven. i+d RJ FISCAAL Fiscaal is afwaardering naar lagere bedrijfswaarde toegestaan. A6 Stelselwijziging, schattingswijziging, foutenherstel STELSELWIJZIGING Slechts wegens gegronde redenen mogen de waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat geschieden op een andere grondslag dan het vorige boekjaar. BW 2:384,6 De reden wordt uiteengezet in de toelichting, evenals de betekenis voor vermogen en resultaat door middel van aangepaste cijfers. i+d i+d i+d Behalve voor de waardering geldt dat ook voor de indeling van posten. Stelselwijziging is vereist indien de wet of de RJ dit voorschrijft of een belangrijke verbetering van het inzicht daartoe noodzaakt. RJ Een stelselwijziging wordt verwerkt in het eigen vermogen aan het eind van het vorige boekjaar. RJ Indien een stelselwijziging grote invloed heeft op toekomstige jaren dient dat toegelicht te worden door grote ondernemingen. i+d RJ De vergelijkende cijfers van het vorige jaar dienen te worden aangepast evenals opgenomen meerjarenoverzichten. RJ Jaarrekening MKB Checklist 2015

13 SCHATTINGSWIJZIGING Een schattingswijziging is een herziening van een eerdere schatting op grond van gewijzigde omstandigheden of nieuwe informatie. Een wijziging in een afschrijvingsstelsel is een voorbeeld van een schattingswijziging. RJ 940 De gevolgen van een schattingswijziging worden in het gewone resultaat van het boekjaar opgenomen. RJ Een schattingswijziging leidt niet tot correcties in het verleden; inhaalafschrijvingen zijn bij een schattingswijziging niet toegestaan. Indien een schattingswijziging grote invloed heeft op toekomstige jaren dient dat toegelicht te worden door grote ondernemingen. i+d RJ FOUTENHERSTEL Foutenherstel is aan de orde indien een jaarrekening in ernstige mate tekortschiet in het geven van het vereiste inzicht. RJ Herstel van de fout dient plaats te vinden in de eerste nog niet vastgestelde jaarrekening. De gevolgen van het foutenherstel worden in het vermogen verwerkt, de vergelijkende cijfers worden aangepast, evenals opgenomen meerjarenoverzichten. i+d i+d i+d RJ FISCAAL Het is fiscaal niet mogelijk om willekeurig een stelselwijziging toe te passen. Dit mag slechts als goed koopmansgebruik dit rechtvaardigt. Als de stelselwijziging en het tijdstip waarop dit gebeurt niet wordt ingegeven door willekeur en het behalen van een incidenteel fiscaal voordeel, kan een stelsel dat in overeenstemming is met goed koopmansgebruik gewijzigd worden in een ander stelsel dat in overeenstemming is met goed koopmansgebruik. Jaarrekening MKB Checklist

14 Fouten in de waardering moeten zoveel mogen worden hersteld in de jaren waarin zij zijn gemaakt. Indien dit niet meer mogelijk is via correctie van de aangifte, navordering, ambtshalve vermindering of de vrijwillige betaling van belasting, dient herstel te geschieden met de foutenleer. Herstel vindt dan plaats in het oudste nog openstaande jaar. Indien op fiscale waarderingsgrondslagen wordt gewaardeerd, behoeven correcties niet te worden doorgevoerd in de vergelijkende cijfers i 18 Jaarrekening MKB Checklist 2015

15 B1 Activa B1.1 Immateriële vaste activa ALGEMEEN Kenmerken: identificeerbaar, niet monetair, zonder fysieke gedaante, levert toekomstige economische voordelen op bij de rechtspersoon. Ook goodwill is een immaterieel vast actief, zie afzonderlijke paragraaf. RJ OPNAME Voorwaarden voor opname in de jaarrekening: RJ kosten zijn betrouwbaar vast te stellen identificeerbaar (te onderscheiden van goodwill) beschikkingsmacht bij de rechtspersoon levert economische voordelen op. WAARDERING Eerste waardering is op verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Daarna keuze voor: kostprijs minus afschrijvingen RJ actuele waarde mits er een liquide markt is. Voor goodwill is waardering op actuele waarde niet toegestaan. RJ In alle waarderingsstelsels moet met bijzondere waardevermindering rekening worden gehouden (impairment, lagere bedrijfswaarde). RJ Afschrijving in ten hoogste 20 jaar, tenzij de levensduur aantoonbaar langer is. In dat geval dient elk jaar de realiseerbare waarde te worden bepaald. RJ RJ Jaarrekening MKB Checklist