Voorwoord. P. Mansvelder RA Redacteur. Jaarrekening MKB Checklist

Transcriptie

1 Voorwoord Deze checklist is een beknopt overzicht van de regelgeving voor de jaarverslaggeving van Nederlandse ondernemingen, stichtingen en verenigingen. Met deze editie zijn daar de microrechtspersonen aan toegevoegd. Gezien de vele uitzonderingen en vrijstellingen die gelden voor microrechtspersonen is hiervoor een nieuwe paragraaf in hoofdstuk C2 van deze checklist opgenomen. De overige paragrafen van dit hoofdstuk zijn omgenummerd. Alleen wanneer de microrechtspersoon meer dan de vereiste informatie opneemt, gelden de voorwaarden zoals in de overige hoofdstukken is beschreven. In beginsel zal dan veelal op het regime voor kleine rechtspersonen worden aangesloten. Waar een aanpassing is doorgevoerd als gevolg van de wetswijziging (implementatie Richtlijn 2013/34/EU van het Europees Parlement en van de Raad van 26 juni 2013) is het betreffende stuk tekst en/of de verwijzing naar wet- en regelgeving onderstreept. Waar dat wenselijk is geacht, is tevens een nadere toelichting opgenomen. Met de invoering van deze wetswijziging zijn de 4 e en 7 e EG Richtlijn komen te vervallen. De inhoud is gericht op de jaarrekeningposten, waarbij de opname/verwerking van de post, de waardering, de wettelijke presentatievoorschriften en de fiscale regels worden behandeld. Daarbij is een bronverwijzing naar het Burgerlijk Wetboek, Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, Richtlijnen voor Kleine Rechtspersonen en fiscale regelgeving opgenomen. De checklist kan worden beschouwd als een geheugensteun, die naast het SRA-Handboek Jaarrekening MKB 2016 kan worden gebruikt bij het opstellen van de jaarrekening. De checklist is echter zo opgezet, dat deze ook zelfstandig bruikbaar is. In deze uitgave, die tot stand is gekomen met medewerking van de SRA- Commissie Vaktechniek en specialisten uit het SRA-Netwerk, is de betreffende regelgeving per 1 januari 2016 verwerkt. P. Mansvelder RA Redacteur Jaarrekening MKB Checklist

2 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Afkortingen Checklist 9 A GRONDSLAGEN EN UITGANGSPUNTEN A1 Algemene grondslagen 10 A2 Grenzen groot, middelgroot, klein en micro 11 A3 Discontinuïteit 12 A4 Vreemde valuta 13 A5 Bijzondere waardeverminderingen 15 A6 Stelselwijziging, schattingswijziging, foutherstel 16 B JAARREKENING, BESTUURSVERSLAG EN OVERIGE GEGEVENS B1 Activa 19 B1.1 Immateriële vaste activa 19 Oprichtingskosten en kosten uitgifte aandelen 21 Kosten van ontwikkeling 21 Verwerving ter zake van concessies, vergunningen, rechten en intellectuele eigendom 22 Goodwill verkregen van derden 22 B1.2 Materiële vaste activa 23 Regels die gelden voor beide waarderingsgrondslagen 24 Waardering op actuele waarde 25 Waardering op historische kostprijs 26 Vastgoedbeleggingen 28 Leasing 29 B1.3 Financiële vaste activa 32 Deelnemingen en kapitaalbelangen 32 Goodwill in deelnemingen 34 Overige financiële vaste activa 38 B1.4 Voorraden 40 B1.5 Onderhanden projecten 42 B1.6 Kortlopende vorderingen en overlopende activa 46 B1.7 Effecten 49 B1.8 Liquide middelen 51 B1.9 Niet in de balans opgenomen activa 51 6 Jaarrekening MKB Checklist 2016

3 INHOUDSOPGAVE B2 Eigen vermogen 53 B2.1 Eigen vermogen 53 Wettelijke reserves 56 Herwaarderingsreserve 56 Reserve deelneming 57 Andere reserves 58 B2.2 Groepsvermogen 58 B2.3 Opties 59 B2.4 Winst per aandeel 60 B3 Voorzieningen 62 B3.1 Voorzieningen algemeen 62 B3.2 Pensioenvoorzieningen 64 B3.3 VUT-voorziening en verlofregeling 66 B3.4 Voorziening latente belastingen (actief en passief) 67 B3.5 Overige voorzieningen 68 B3.5.1 Voorziening reorganisatiekosten 68 B3.5.2 Garantievoorziening 69 B3.5.3 Voorziening groot onderhoud 69 B3.5.4 Voorziening milieuschade 70 B3.5.5 Voorziening herstelkosten 70 B3.5.6 Voorziening verwijderingsverplichtingen 71 B3.5.7 Voorziening arbeidsongeschiktheidskosten 71 B3.5.8 Voorziening overheidsheffingen 71 B4 Schulden 72 B4.1 Schulden op lange en korte termijn 72 B4.2 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 75 B5 Winst-en-verliesrekening 77 B5.1 Algemeen 77 B5.2 Grondslagen voor de bepaling van het resultaat 77 B5.3 Categoriale indeling 78 Netto-omzet 79 Wijziging voorraad gereed product en onderhanden projecten 79 Lonen en salarissen, sociale lasten en pensioenlasten 80 Afschrijvingen 82 Overige bedrijfskosten 82 Honorarium accountant 82 B5.4 Functionele indeling 83 Netto-omzet 83 Verkoopkosten 84 Algemene beheerkosten 84 Lonen en salarissen, sociale lasten en pensioenlasten 84 B5.5 Overige posten winst-en-verliesrekening 84 Bijzondere posten 85 Buitengewone baten en lasten 85 B5.6 Belastingen naar de winst 85 B5.7 Beëindiging van bedrijfsactiviteiten 87 B5.8 Verbonden partijen 87 B6 Kasstroomoverzicht 89 B7 Bestuursverslag 93 B8 Overige gegevens 97 B9 Gebeurtenissen na balansdatum 99 B10 NIEUW IN 2015: Overige toelichtingen 101 Jaarrekening MKB Checklist

4 INHOUDSOPGAVE C JAARVERSLAGGEVING BIJ ONDERSCHEIDEN ORGANISATIES C1 Grote rechtspersonen 102 Balans 103 Winst-en-verliesrekening 104 Kasstroomoverzicht 107 Grondslagen en overige toelichting 107 C2 NIEUW IN 2015: Microrechtspersonen 109 Balans 110 Winst-en-verliesrekening 111 Kasstroomoverzicht en overige toelichting 111 C3 Eenmanszaken en V.O.F. 113 C4 Commerciële stichtingen en verenigingen 116 C5 Organisaties-zonder-winststreven 119 C5.1 Algemeen 119 C5.2 Vrijstellingen voor kleine organisaties-zonder-winststreven 123 C5.3 Stichting administratiekantoor 125 D CONCERNVERHOUDINGEN Concernverhoudingen 126 Consolidatieplicht 127 Joint ventures 127 Consolidatietechniek 128 Consolidatievrijstellingen en vereenvoudigingen 130 E FINANCIËLE INSTRUMENTEN E1 Financiële instrumenten 132 E2 Hedge-accounting 138 Risicobeheer 139 Ineffectiviteit kostprijshedge-accounting 139 F CAPITA SELECTA F1 Accountantscontrole 140 F2 Financiële analyses en kengetallen 143 Kengetallen 143 Kernbegrippen 144 Financiële kengetallen en Basel II 145 F3 Segmentatie 147 F4 Samengestelde transacties 149 F5 Termijnen jaarrekening Jaarrekening MKB Checklist 2016

5 A Grondslagen en uitgangspunten A1 Algemene grondslagen ALGEMEEN Als grondslag komen in aanmerking de verkrijgingsof vervaardigingsprijs en de actuele waarde. BW 2:384,1 Vlottende activa worden gewaardeerd tegen actuele waarde indien deze op balansdatum lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Dit kan ook een andere lagere waarde zijn, indien het inzicht daardoor wordt gediend. BW 2:387,2 Het is voor micro- en kleine rechtspersonen toegestaan fiscale waarderingsgrondslagen te hanteren, mits de rechtspersoon daarbij alle voor hem van toepassing zijnde fiscale grondslagen toepast. Indien de rechtspersoon deze grondslagen toepast, maakt hij daarvan melding in de toelichting. uitz BW 2:395a,7 BW 2:396,6 Met terugwerkende kracht naar 1 januari 2014 mag bij toepassing van commerciële grondslagen de pensioenvoorziening in eigen beheer voor een dga niet meer op fiscale grondslagen worden gewaardeerd (zie ook B3.2). Alleen wanneer de beste schatting niet belangrijk afwijkt van de fiscale berekening is het toegestaan die fiscale berekening te hanteren. RJ a RJk B PRESENTATIE Toelichting bij toepassing actuele waarde: RJ wijze van bepaling van de actuele waarde (waaronder het gebruik van schattingen of indices) inzake schattingen de wijze van taxatie of de aard van de gehanteerde indices RJ Jaarrekening MKB Checklist 2016

6 ouderdom van de schatting bij vervangingswaarde en bedrijfswaarde. Toelichting bij toepassing fiscale grondslagen betreft onder meer: RJk D3.1 noemen van posten waarbij een materieel verschil bestaat met commerciële waardering i+d RJk D3.310 kwantificeren van de aanwending van de herinvesteringsreserve i RJk D3.311 kwantificeren van het verschil tussen willekeurige en commerciële afschrijving, voor zover de willekeurige afschrijving hoger is. i RJk D3.312 Indien nodig voor het inzicht moet bij historische prijsgrondslag een materieel verschil met de actuele waarde worden toegelicht. i+d i+d i+d RJ Grote rechtspersonen zijn niet vrijgesteld van de verplichting voor verwijzingen in de balans, de winst-en-verliesrekening en het kasstroomoverzicht naar de relevante toelichtingen. i+d RJ FISCAAL Fiscaal is toegestaan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of lagere bedrijfswaarde. Voor de waardering van voorraden zijn toegestaan: a. kostprijs of lagere marktwaarde b. substantialistische stelsels, die de actuele waarde van de verbruikte goederen benaderen. A2 Grenzen groot, middelgroot, klein en micro Groot som activa (kostprijs basis) > 20 mio i+d netto-omzet > 40 mio i+d gemiddeld aantal werknemers > 250 i+d Middelgroot BW 2:397,1 som activa (kostprijs basis) > 6 mio, < 20 mio i+d netto-omzet > 12 mio, < 40 mio i+d gemiddeld aantal werknemers > 50, < 250 i+d Klein BW 2:396,1 som activa (kostprijs basis) > 0,35 mio, < 6 mio i+d netto-omzet > 0,7 mio, < 12 mio i+d gemiddeld aantal werknemers > 10, < 50 i+d Jaarrekening MKB Checklist

7 Micro BW 2:395a som activa (kostprijs basis) < 0,35 mio netto-omzet < 0,7 mio gemiddeld aantal werknemers < 10 Bij toepassing van fiscale waarderingsgrondslagen mogen de grenzen op die grondslag worden bepaald. i+d Als aan twee van de drie criteria 2 jaar achtereen wordt voldaan, is de classificatie van toepassing. Als basis voor toetsing aan de criteria geldt de geconsolideerde jaarrekening, tenzij art. 2:408 BW wordt toegepast. BW 2:396,2 BW 2:397,2 A3 Discontinuïteit Bij de waardering van activa en passiva wordt uitgegaan van de veronderstelling dat de werkzaamheden van de rechtspersoon worden voortgezet (continuïteitsbasis), tenzij die veronderstelling onjuist is of haar juistheid aan gerede twijfel onderhevig is. Indien de discontinuïteit onontkoombaar is, wordt gewaardeerd op liquidatiebasis. Het verschil met de waardering op continuïteitbasis moet worden vermeld. i+d i+d i+d RJ Indien ná balansdatum, maar vóór het opmaken van de jaarrekening, blijkt dat discontinuïteit onontkoombaar is, worden de gevolgen in de nog op te maken jaarrekening verwerkt. i+d i+d i+d RJ Indien gerede twijfel (is ernstige onzekerheid) over de continuïteit bestaat, wordt dit onder mededeling van de invloed op het vermogen en resultaat uiteengezet in de toelichting. i+d i+d i+d BW 2:384,3 Ernstige onzekerheid over de continuïteit bestaat onder meer indien belanghebbenden extra medewerking zouden moeten verlenen, boven dat waartoe zij thans verplicht zijn en deze medewerking nog niet vaststaat. In dat geval mag op continuïteitsbasis worden gewaardeerd, maar moet de situatie adequaat toegelicht worden. i+d i+d i+d RJ Jaarrekening MKB Checklist 2016

8 De controleverklaring bevat bij een dergelijke, adequate toelichting een paragraaf ter benadrukking van aangelegenheden. i+d i+d i+d NV COS A4 Vreemde valuta De grondslagen van de omrekening dienen te worden uiteengezet. i+d i+d i+d BW 2:384,5 De verwerking van koersverschillen verloopt verschillend voor transacties en voor presentatievaluta. WAARDERING Transacties RJ In de verslagperiode afgewikkelde transacties worden verwerkt tegen de koers van afwikkeling, met verwerking van koersverschillen in de winst-en-verliesrekening. RJ Monetaire balansposten uit nog niet afgewikkelde transacties worden gewaardeerd tegen de koers op balansdatum. Koersverschillen worden in de resultatenrekening opgenomen. RJ Niet-monetaire posten die tegen kostprijs zijn opgenomen, worden omgerekend tegen de koers op of rond de transactiedatum. De betreffende koersverschillen worden op dezelfde wijze behandeld als andere waardeveranderingen in de niet-monetaire post, dus in het eigen vermogen of in de winst-en-verliesrekening. Niet-monetaire posten met actuele waarde als grondslag worden gewaardeerd tegen de wisselkoers op het moment waarop de actuele waarde werd bepaald. Effectieve indekkingstransacties inzake een netto-investering in bedrijfsuitoefening in het buitenland volgen de verwerkingswijze van die investering. RJ Overige indekkingstransacties worden behandeld bij financiële instrumenten (hoofdstuk E). Presentatievaluta Er wordt valutarisico gelopen over de nettoinvestering. Jaarrekening MKB Checklist

9 De stand aan het begin van het boekjaar wordt naar de eindbalanskoers omgerekend en het verschil wordt in de wettelijke reserve omrekeningsverschillen verwerkt. BW 2:389,8 In het geval dat consolidatie plaatsvindt worden alle activa en passiva omgerekend en in de reserve omrekeningsverschillen verwerkt. Winsten en verliezen mogen door middelgrote rechtspersonen worden omgerekend tegen balanskoers in plaats van de transactiekoersen. uitz uitz RJ Bij hyperinflatie moet eerst worden omgerekend in koopkrachteenheden en dan naar de balanskoers. Toegestaan is terug te rekenen naar het begin van het boekjaar. RJ PRESENTATIE Omrekeningsverschillen inzake omrekening van monetaire posten of bedrijfsuitoefening in het buitenland die rechtstreeks in het eigen vermogen worden verwerkt, worden afzonderlijk vermeld, evenals de mutaties in de reserve omrekeningsverschillen. RJ De grondslagen voor omrekening en verwerking moeten worden toegelicht voor transacties, buitenlandse activiteiten en goodwill. RJ In de toelichting worden de valutakoersverschillen vermeld die in de winst-en-verliesrekening zijn verwerkt en dient het verloop van de reserve omrekeningsverschillen te worden gegeven. i+d i+d RJ FISCAAL Direct opeisbare kortlopende vorderingen in vreemde valuta worden gewaardeerd op de actuele koers op balansdatum. Langlopende vorderingen worden gewaardeerd op historische kostprijs of lagere actuele koers op balansdatum. Goed koopmansgebruik staat ook toe om bij een hogere actuele koers op balansdatum te waarderen op deze hogere koers en daarmee een valutawinst in het resultaat tot uitdrukking te brengen. 14 Jaarrekening MKB Checklist 2016

10 A5 Bijzondere waardeverminderingen ALGEMEEN Bij de waardering van vaste activa wordt rekening gehouden met een vermindering van hun waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is. BW 2:387,3 Vlottende activa worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, indien deze lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. BW 2:387,2 Met een op korte termijn voorzienbare toekomstige waardevermindering mag geen rekening worden gehouden (BW 2:387,3 oud en RJ zijn vervallen). WAARDERING De bijzondere waardevermindering is het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Die laatste is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. RJ Voor immateriële en materiële vaste activa die tegen actuele waarde worden gewaardeerd, komt tevens de actuele kostprijs in aanmerking. RJ De realiseerbare waarde wordt voor het individuele actief bepaald. Als dit niet mogelijk is wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. RJ Indien besloten is het actief te verkopen, komt alleen de opbrengstwaarde in aanmerking. BAW art. 7 De bedrijfswaarde wordt bepaald door het schatten van de toekomstige kasstromen (waaronder de restwaarde), contant gemaakt tegen de disconteringsvoet (gebaseerd op de actuele marktrente en de specifieke risico s die met het actief gepaard gaan). RJ RJ Terugneming van bijzondere waardeverminderingen zijn uitsluitend toegestaan indien de schattingen zijn gewijzigd. RJ Terugneming van een bijzondere waardevermindering is voor goodwill niet toegestaan. BW 2:387,5 Jaarrekening MKB Checklist

11 VERWERKING De bijzondere waardeverminderingen worden: ofwel aan de herwaarderingsreserve onttrokken, voor zover daarin nog opwaarderingen van het actief zijn begrepen BW 2:390,3 ofwel ten laste van de resultaten gebracht. BW 2:387,4 Na afboeking dient de toekomstige afschrijvingslast te worden herrekend. RJ PRESENTATIE Uit de jaarrekening moeten blijken: i+d i+d i+d RJ BW 2:387,4 afboekingen ten laste van herwaarderingsreserves (in de toelichting) i+d i+d i+d afboekingen ten laste van de resultaten (in de winst-en-verliesrekening afzonderlijk zichtbaar) i+d i+d i terugnemingen van bijzondere waardeverminderingen i+d i+d i grote rechtspersonen dienen bijzondere waardeverminderingen per segment gesplitst weer te geven. i+d RJ FISCAAL Fiscaal is afwaardering naar lagere bedrijfswaarde toegestaan. A6 Stelselwijziging, schattingswijziging, foutherstel STELSELWIJZIGING Slechts wegens gegronde redenen mogen de waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat geschieden op een andere grondslag dan het vorige boekjaar. BW 2:384,6 De reden wordt uiteengezet in de toelichting, evenals de betekenis voor vermogen en resultaat door middel van aangepaste cijfers. i+d i+d i+d Behalve voor de waardering geldt dat ook voor de indeling van posten. Stelselwijziging is vereist indien de wet of de RJ dit voorschrijft of een belangrijke verbetering van het inzicht daartoe noodzaakt. RJ Jaarrekening MKB Checklist 2016

12 Een stelselwijziging wordt verwerkt in het eigen vermogen aan het eind van het vorige boekjaar. RJ Indien een stelselwijziging grote invloed heeft op toekomstige jaren dient dat toegelicht te worden door grote ondernemingen. i+d RJ De vergelijkende cijfers van het vorige jaar dienen te worden aangepast evenals opgenomen meerjarenoverzichten. RJ SCHATTINGSWIJZIGING Een schattingswijziging is een herziening van een eerdere schatting op grond van gewijzigde omstandigheden of nieuwe informatie. Een wijziging in een afschrijvingsstelsel is een voorbeeld van een schattingswijziging. RJ 940 De gevolgen van een schattingswijziging worden in het gewone resultaat van het boekjaar opgenomen. RJ Een schattingswijziging leidt niet tot correcties in het verleden; inhaalafschrijvingen zijn bij een schattingswijziging niet toegestaan. Indien een schattingswijziging grote invloed heeft op toekomstige jaren dient dat toegelicht te worden door grote ondernemingen. i+d RJ FOUTHERSTEL GEWIJZIGD IN 2015: RJ 150 is geheel herschreven. Foutherstel is aan de orde indien een jaarrekening in ernstige mate tekortschiet in het geven van het vereiste inzicht als gevolg van een materiële fout. RJ Herstel van de materiële fout dient plaats te vinden in de eerste nog niet vastgestelde jaarrekening. De gevolgen van het foutherstel worden in het vermogen verwerkt. Dit gebeurt zowel in het eigen vermogen aan het einde van het voorafgaande boekjaar als met een rechtstreekse mutatie in het eigen vermogen aan het begin van het boekjaar waarin foutherstel plaatsvindt. i+d i+d i+d RJ De vergelijkende cijfers worden aangepast. RJ Jaarrekening MKB Checklist

13 Dit geldt eveneens voor opgenomen meerjarenoverzichten, tenzij dit praktisch niet mogelijk is. RJ FISCAAL Het is fiscaal niet mogelijk om willekeurig een stelselwijziging toe te passen. Dit mag slechts als goed koopmansgebruik dit rechtvaardigt. Als de stelselwijziging en het tijdstip waarop dit gebeurt niet wordt ingegeven door willekeur en het behalen van een incidenteel fiscaal voordeel, kan een stelsel dat in overeenstemming is met goed koopmansgebruik gewijzigd worden in een ander stelsel dat in overeenstemming is met goed koopmansgebruik. Fouten in de waardering moeten zoveel mogelijk worden hersteld in de jaren waarin zij zijn gemaakt. Indien dit nietmeermogelijkis via correctie van de aangifte, navordering, ambtshalve vermindering of de vrijwillige betaling van belasting, dient herstel te geschieden met de foutenleer. Herstel vindt dan plaats in het oudste nog openstaande jaar. Indien op fiscale waarderingsgrondslagen wordt gewaardeerd, behoeven correcties niet te worden doorgevoerd in de vergelijkende cijfers. i 18 Jaarrekening MKB Checklist 2016

14 B1 Activa B1.1 Immateriële vaste activa ALGEMEEN Kenmerken: identificeerbaar, niet monetair, zonder fysieke gedaante, levert toekomstige economische voordelen op bij de rechtspersoon. Ook goodwill is een immaterieel vast actief, zie afzonderlijke paragraaf. RJ OPNAME Voorwaarden voor opname in de jaarrekening: RJ kosten zijn betrouwbaar vast te stellen identificeerbaar (te onderscheiden van goodwill) beschikkingsmacht bij de rechtspersoon levert economische voordelen op. WAARDERING Eerste waardering is op verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Daarna keuze voor: kostprijs minus afschrijvingen RJ actuele waarde mits er een liquide markt is. Voor goodwill is waardering op actuele waarde niet toegestaan. RJ In alle waarderingsstelsels moet met bijzondere waardevermindering rekening worden gehouden (impairment, lagere bedrijfswaarde). RJ Afschrijving in ten hoogste 20 jaar, tenzij de levensduur aantoonbaar langer is. In dat geval dient elk jaar de realiseerbare waarde te worden bepaald. RJ RJ RJk B1.111 De afschrijvingstermijn en -methode dienen ten minste aan het eind van elk boekjaar opnieuw te worden bezien. RJ RJk B1.108 Jaarrekening MKB Checklist