GEZONDE GROEI GEZONDE GROEI PIRECO SPORT & GOLF VEILIG VOOR MENS, DIER & MILIEU 1

Transcriptie

1 GEZONDE GROEI GEZONDE GROEI PIRECO SPORT & GOLF VEILIG VOOR MENS, DIER & MILIEU 1

2 Aardbeibladaaltje Aardbeibladaaltje Het chrysantenbladaaltje, (aphenlenchoides rirzemabosi) en het aardbeibladaaltje (aphenlenchoides fragariae) zijn in Nederland de meest belangrijke soorten. Bladaaltjes zuigen hun voeding uit de plant. Daarbij geven de aaltjes een toxische stof af waardoor misvorming in groeipunten en bloemknoppen ontstaat. Dit lijdt uiteindelijk tot totale groeiremming. Bladvlekkenziekte Bladvlekkenziekte (Cercospora zonata) Bladvlekken kunnen door meerdere schimmels veroorzaakt worden. Bekende vormen zijn de paarse-, de rode-, en de witte vlekkenziekte. Meestal komen infecties mee met het plantgoed. Rhizoctonia Rhizoctonia (Rhizoctonia fragariae) Grauwe schimmel Grauwe schimmel (Botrytis cenerea) Rhizoctonia mag niet verward worden met zwartwortelrot wat ook veroorzaakt wordt door een Rhizoctonia schimmel. Bij aantasting vertoont de plant een roodbruine verkleuring. In de meeste gevallen is het een natrot. Ter voorkoming dient niet op natte percelen geplant te worden en niet te diep. Grauwschimmel is een wondparasiet. Kenmerkend is grijze tot witte schimmelpluis op aangetaste vruchten. De sporen van de schimmel kiemen bij een hoge luchtvochtigheid en temperaturen tussen 15 tot 20 C. Door de wind worden de sporen verspreidt. Vruchten kunnen al aangetast zijn bij de pluk. Echter uit aantasting zich vooral pas na de oogst. Ook op afstervend blad kan schimmelpluis waargenomen worden. Witziekte Witziekte - meeldauw (Podosphaera aphanis) Rood wortelrot Rood wortelrot (Phytophthora fragariae) Meeldauw is een parasiterende schimmel die ook wel witziekte wordt genoemd. Bij beginnende aantasting ontstaat er in het blad een gevouwen stand die zich naar boven vormt. Aan de onderzijde van het blad ontstaat wit schimmelpluis en onregelmatige licht paarse tot rode vlekken. Ook vruchten kunnen aangetast worden. De vruchten verkleuren wit-grijs. De planten blijven klein en de bladeren verliezen hun glans en worden blauwgroen. De buitenste bladeren verwelken en sterven bij droog weer soms af. Haartwortels blijven afwezig en vruchten drogen uit. Kenmerkend is de rood verkleurde centrale cilinder. Deze schimmel treedt vooral op bij koud en vochtig weer. Stengelbasisrot Stengelbasisrot (phytophthora cactorum) Verwelkingsziekte Verwelkingsziekte (Verticillium albo-atrum) De planten blijven klein en de bladeren verliezen hun glans en worden donkergroen. De jonge hartblaadjes gaan slap hangen. Het stengelgedeelte wordt roodbruin en verrot. De plant sterft af. De stengelbasis vertoont bij overlangs doorsnijden bruinzwarte en rotte vlekken. Infectie gebeurt bij warmer weer dan in het geval van roodwortelrot. Typisch symptoom is het slapvallen van de aardbeiplant in het late voorjaar bij het dikken van de eerste vruchtjes. De bodemschimmel groeit in de wortels en verstopt de vaatbundels binnenin. Hierdoor is het watertransport in de plant bemoeilijkt. Uiteindelijk sterft de plant af. De buitenste bladeren kleuren dof geel-groen tot donkerbruin. Op stengels ontstaan vaak bruine tot zwarte ingezonken vlekken.

3 Aaltjes Aaltjes Meest voorkomende: Vrij levende wortelaaltjes: Aangetaste planten blijven achter in de groei en hebben een slecht ontwikkelt wortelgestel. Wortellesieaaltjes: Er ontstaan valplekken in het gewas. De aaltjes leven in de wortels van de plant. Het wortelgestel blijft daardoor achter. Wortelknobbelaaltjes: Komt vooral voor op lichte grond. Het aaltjes veroorzaakt verdikking op de fijne wortels. De planten blijven daardoor ver achter in de groei. Slakken Slakken De tuinslak (Arion hortensis) en de kleine grijze slak (Decoreras reticulatum) (beide naaktslakken) kunnen onder vochtige omstandigheden vraatschade veroorzaken. Slakken zijn s nachts, in de avond en in de ochtend actief. Overdag verschuilen de slakken zich in een beschutte omgeving. Aardbeimijt Aardbeimijt (Phytonemus pallidus) Bonenspintmijt Bonenspintmijt (Tetranychus urticae) Deze mijten leven uitsluitend op aardbeien. De mijten bevinden zich in opgevouwen bladeren in het hart van de plant. Het blad waarin de mijten aanwezig zijn verschrompeld. Het groeipunt van de plant wordt dof en blauwgroen van kleur. Het hart van de plant wordt bruin. Later worden de bladeren bronskleurig en tenslotte gespikkeld bruin. Bladeren en uiteindelijk ook vruchten kunnen misvormen. In het voorjaar worden de spintmijten actief. Half april zetten de mijten aan de onderzijde van de bladeren eieren af. De kleur van de spintmijt is geel tot groen. Kenmerkend zijn de twee zwarte vlekken op hun lichaam. De larven en mijten prikken aan de onderkant van het blad en in de plantencellen en zuigen deze leeg. Zo ontstaan er aan de bovenzijde van het blad bleekgroene vlekjes die later vaalbruin worden en verdorren. Aardbeibladwesp Aardbeibladwesp (Allantus cinctus L. syn. Emphytus cinctus) De aardbeibladwesp is een bladwesp met een lengte variërend van 6 tot 9 mm. De lichtgroene rupsachtige larven eten van het blad. Ze zijn te vinden aan de onderkant van het blad. In de winter overwinteren ze als pop in de grond. Aardbeibloesemkever Aardbeibloesemkever (Anthonomus rubi) De kever is klein (3-4 mm) en dofzwart. De kever voedt zich met blad en stuifmeel. In het voorjaar zet de kever zijn eieren af in de bloemknoppen. Tegelijkertijd steekt de kever de bloemstengel net onder de bloem door. De bloemstengel knikt daardoor af. De larve verpopt zich in de bloem. In september zoekt de kever een schuilplaats om te overwinteren. Bladluizen Bladluizen De aardbeiknotshaarluis en sjalotteluis komen het meest voor op aardbeien. Bladluizen zuigen plantensappen op en scheiden honingdauw af. Door het opzuigen van plantensappen kan bladvervorming en soms vruchtvervorming ontstaan. Sommige luizen kunnen virussen overbrengen. Lapsnuitkever Lapsnuitkevers (Otiorhynchus) De lapsnuitkever is ongeveer 1 cm groot. De kevers eten ronde happen uit de bladranden van de aardbeienplanten. De larve vormt de meeste schade in de vorm van vaatschade aan jonge wortels. Uiteindelijk kan de plant daardoor afsterven. De larven zijn geel-wit, pootloos en hebben een bruine kop.

4 Gele rozenluis Gele rozenluis De luis komt vooral voor op jonge scheuten. De luis onttrekt sap aan de floëenvaten. Zo ontstaat honingdauw op de bladeren. Op die dauw kunnen vervolgens schimmels ontstaan. Daarnaast kan de luis virussen overbrengen. Honingsdauw vervuilt het gewas en kan de groei remmen. De luis is 2,5 mm lang, met een glanzend licht tot donkergroen lichaam met een bruin-gele kop. De antennes zijn langer dan het lichaam. Lederrot Lederrot (phytophthora cactorum) Lederrot kan de vruchten in alle stadia aantasten, van bloesem tot rijpe vrucht. Jonge aangetaste vruchten hebben (donker)bruine vlekken en voelen leerachting aan. Aangetaste vruchten blijven als mummies aan de vruchtstengels hangen. Soms is ook wit schimmelpluis te zien. Emelten Emelten Emelten zijn de larven van de langpootmug. De grauwgrijze larven zijn 2 tot 4 centimeter groot. De kop is niet duidelijk te zien. De larven zijn hardnekkig en eten naast humus en plantresten, ook van ontkiemende zaden en jonge planten. De larven eten niet van wortels, maar juist van groene plantdelen. Bij het optreden van schade zijn afgeknipte blaadjes te zien of kan een plant plots verwelken omdat de wortelhals te veel is aangevreten. Engerlingen Engerlingen Engerlingen zijn de larven van en meikever, junikever of rozenkever. De schade van de larve vormt zich door vraatschade aan wortels van planten. Engerlingen zijn dikke witte kenmerkende larven van 3-5 cm lang. De kop is bruin en het achterlijf is verdikt en bij de kop zitten 3 paar poten. De larven vreten zich aan plantwortels in verschillende gewassen, waaronder aardbeien. Colletotrichum Colletotrichum Dit is een vochtminnende schimmel die vooral bij warme temperaturen (20 C) sterk kan uitbreiden. De schimmels verspreidt zich vanuit de grond via opspattende druppels naar de plant en de vruchten. Alle blaadjes krullen omhoog. Later zijn op het blad en bloemstengels ellipsvormige, zwarte vlekjes te zien. Aangetaste vruchten vertonen ronde, ongezonken, bruin-zwarte vlekken. Zwartwortelrot Zwartwortelrot (Cylindrocarpon destructans) Zwartwortelrot is een zwakteschimmel die op veel manieren kan toeslaan. Invalspoorten zijn onder andere schade door aaltjes, pythium en Rhizoctonia. Het schadebeeld van zwartwortelrot lijkt veel op de verwelkingsziekte; de stengels zijn echter roder. Kelkrot en steelrot Kelkrot en steelrot (Gnomonia comari) Bacterievlekkenziekte Bacterievlekkenziekte (Xanthomonas fragariae) Deze schimmel komt nog maar weinig voor. Echter, onder de juiste omstandigheden (warm weer) kan de schimmel nog voorkomen. Aantasting begint net onder het kroontje van de vrucht, meestal als ze nog groen zijn. Er ontstaat dan een ovale bruine vlek net onder de kroon. Die vlek zinkt in en wordt een zwakke plek in het vruchtvlees. Kort daarna verschijnen er slijmachtige druppels. Bacterievlekkenziekte is een zeer besmettelijke bacterieziekte die in veel gevallen via besmet plantgoed en gewashandelingen wordt verspreid. Een aantasting is te herkennen aan hoekige, lichtgroene, bijna doorzichtige vlekjes aan de onderzijde van het blad. In een later stadium scheiden deze slijm af. Bij sterke aantasting zijn de vlekken ook aan de bovenzijde van het blad te zien als paarse tot bruine necrosevlekken.

5 Trips Trips (Thrips spp.) Witte vlieg Witte vlieg (Trialeurodes vaporariorum) Trips veroorzaakt alleen schade aan de vruchten, niet aan het blad. Tripsen komen voor bij warm en broeierig weer. Ze zijn maar enkele mm lang. Het soort trips is niet met het blote oog te herkennen. Tripsen zuigen cellen leeg waardoor blad kan afsterven of vervormen. Ook kunnen bij het leegzuigen van het blad virussen worden overgedragen. Wittevlieg is te herkennen aan de helderwitte, wasachtinge poederlaag op de vleugels en lichaam. Wittevlieg is meestal te vinden aan de onderkant van het blad. Daar veroorzaakt het zuigschade en scheidt het honingdauw af. Honingdauw is broedplaats voor roetdauwschimmel. Aangetaste bladeren worden geel, verdrogen en vallen uit. Ritnaalden Ritnaalden (Elateridae soorten) Ritnaalden zijn de larven van de kniptor. De larven zijn rond de 2 cm lang en geelbruin van kleur. De larve leven van dood organisch materiaal. Anderzijds boren ze ook in jonge wortels van jonge planten waardoor deze verwelken. Zichtbare schade ontstaat vanaf het voorjaar van het tweede jaar. Aardrupsen Aardrupsen Aardrupsen zijn ronde, grauw, in elkaar gerolde rupsen van een paar millimeter tot 3 centimeter groot. Het zijn rupsen van verschillende soorten uilvlinders. Jonge larven het van jong bladgroen. Vrij snel leven ze ondergronds verder en vreten ze aan wortels. In de nacht eten ze dan nog wel aan bovengrondse plantdelen. Drosophila suzukki Drosophila suzukki Drosophila suzukki is een zeer schadelijk fruitvlieg dat pas sinds kort in Nederland is gesignaleerd. Vrouwtjes zetten met hun eitjes af net onder de schil van de vrucht, waarna uitkomende maden aan het vruchtvlees beginnen te vreten. Schade wordt gevormd door vretende larven die zich voeden aan het vruchtvlees. De gaatjes die de larven maken in de vruchthuid zijn bovendien een ingangspoort voor andere pathogene infecties. Wantsen Wantsen Wantsen zijn groen tot bruine insecten van 5 tot 7 mm. Een afgeplat achterlijf is een typisch kernmerk. Tot op heden wordt de meeste schade waargenomen in doordragers. Larven en volwassen wantsen steken bloemen en jonge vruchten aan. Hierdoor ontstaat vruchtmisvorming. Bij ernstige aantasting blijft de vruchtvorming helemaal achterwege. Erwinia pyrifoliae Erwinia pyrifoliae Een nieuwe ziekte onder de aardbeienteelt, veroorzaakt door de bacterie Erwinia pyrifoliae. In 2013 voor het eerst in kassen gesignaleerd. De bacterie bestrijden kan niet. Hygiëne is het enige wat tot nu toe helpt. Symptomen zijn bruin- of zwart-verkleuring van bloemen en vruchten, misvormde vruchten en slijmvorming op geïnfecteerde vruchten. Deze bacterieziekte is familie van de Erwiniasoorten die bij appels en peren bacterievuur veroorzaken.