I LES PARTIES THE PARTIES DE PARTIJEN

Transcriptie

1 1

2 I LES PARTIES THE PARTIES DE PARTIJEN A. LE REQUÉRANT/LA REQUERANTE THE APPLICANT DE VERZOEK[ST]ER (Renseignements à fournir concernant le/la requérant(e) et son/sa représentant(e) éventuel(le)) Fill in the following details of the applicant and the representative, if any) Vul hier de gegevens van de verzoek[st]er en zijn/haar eventuele vertegenwoordig[st]er in) 1. Nom de famille 2. Prénom (s) Surname First name (s) Familienaam XXXXXXX Voornaam\voornamen xxxxxxxx Sexe: masculin Sex: male Geslacht: mannelijk/ 3. Nationalité BELG. 4. Profession xxxxxxxxxxx) Nationality Occupation Nationaliteit Beroep 5. Date et lieu de naissance xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx Date and place of birth Geboortedatum en plaats 6. Domicile. xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx Permanent address Woonadres 7. Tel. N o xxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 8. Adresse actuelle (si différente de 6.). Present address (if different from 6.) Huidig adres (indien verschillend van 6.) 9. Nom et prénom du/de la représentant(e)* Matthias E. Storme Name of representative* Naam en voornaam van de vertegenwoordig[st]er* 10. Profession du/de la représentant(e) Advocaat Occupation of representative Beroep van vertegenwoordig[st]er 11. Adresse du/de la représentant(e). Verenigingstraat 28, B 1000 Brussel Address of representative Adres van vertegenwoordig[st]er 12. Tel. N o.(+32) Fax N o.. (+32) B. LA HAUTE PARTIE CONTRACTANTE THE HIGH CONTRACTING PARTY DE HOGE VERDRAGSLUITENDE PARTIJ (Indiquer ci après le nom de l Etat/des Etats contre le(s)quel(s) la requête est dirigée) (Fill in the name of the State(s) against which the application is directed) (Vul hier de naam van de Staat/Staten in tegen wie het verzoekschrift gericht is) 13 België Belgique Belgium Si le/la requérant(e) est représenté(e), joindre une procuration signée par le/la requérant(e) en faveur du/de la représentant(e). A form of authority signed by the applicant should be submitted if a representative is appointed. Indien de verzoek[st]er wordt vertegenwoordigd dient er een door de verzoek[st]er ondertekend machtigingsformulier te worden overlegd 2

3 II EXPOSÉ DES FAITS STATEMENT OF THE FACTS WEERGAVE VAN DE FEITEN (Voir 19 (b) de la notice) (See 19 (b) of the Notes) (Zie 19 (b) van de Toelichting) 14. A. ALGEMEEN KADER 1. Door de grondwetsherzieningen van 1970, 1988 en 1993 werd België een federale Staat, samengesteld uit de gemeenschappen en de gewesten (sic art. 1 Belgische Grondwet van 1994) Meer in het bijzonder gelden daarbij ook de volgende bepalingen van de Grondwet: - Art. 2 België omvat drie gemeenschappen : de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap ; - Art. 3 België omvat drie gewesten : het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brusselse Gewest ; 3

4 - Art. 4 België omvat vier taalgebieden : het Nederlandse taalgebied, het Franse taalgebied, het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad en het Duitse taalgebied ; - Art. 5 lid 1 Het Vlaamse Gewest omvat de provincies Antwerpen, Limburg, Oost- Vlaanderen, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen. Het Waalse Gewest omvat de provincies Henegouwen, Luik, Luxemburg, Namen en Waals-Brabant. Ingevolge die grondwetsherzieningen werd de vroegere provincie Brabant, die gemeenten omvatte welke in drie verschillende Gewesten liggen, geplitst in drie delen: de provincie Vlaams-Brabant, de provincie Waals-Brabant, en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, dat tot geen enkele provincie behoort. 2. Enkele van voor die grondwetsherzieningen daterende wettelijke regelingen die indruisen tegen de genoemde grondwettelijke indeling van het land werden echter nog niet aangepast. De belangrijkste daarvan betreft de indeling van het land in kieskringen voor de federale (en Europese) verkiezingen. Met name bleven van de 65 gemeenten uit de provincie Vlaams-Brabant, deel van het Vlaams Gewest en Nederlands taalgebied, 35 gemeenten ingedeeld bij de kieskring Brussel die voor het overige enkel bestaat uit het Gewest Brussel en tweetalig taalgebied Brussel-hoofdstad. Het betreft de gemeenten Affligem, Asse, Beersel, Bever, Dilbeek, Drogenbos, Galmaarden, Gooik, Grimbergen, Halle, Herne, Hoeilaart, Kampenhout, Kapelle-op-den-Bos, Kraainem, 4

5 Lennik, Liedekerke, Linkebeek, Londerzeel, Machelen, Meise, Merchtem, Opwijk, Overijse, Pepingen, Roosdaal, Sint-Genesius-Rode, Sint-Pieters-Leeuw, Steenokkerzeel, Ternat, Vilvoorde, Wemmel, Wezembeek-Oppem, Zaventem en Zemst. Deze groep van gemeenten vormt het bestuurlijk arrondissement Halle-Vilvoorde en de grensoverschrijdende kieskring waarin zij ingedeeld zijn wordt daarom gemeenlijk de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde genoemd. Voor de Senaat en het Europees Parlement bleven deze gemeenten eveneens ingedeeld bij de kieskring Brussel, zodat het kiesterritorium van de Franstalige lijsten zich uitstrekt over het Waals Gewest 1, het Brussels Gewest én 35 gemeenten van het Vlaams Gewest, terwijl het kiesterritorium van de Nederlandstalige lijsten zich enkel uitstrekt over het Vlaams Gewest en het Brussels Gewest en deze kandidaten geen stemmen kunnen halen in bv. Waals-Brabant of Henegouwen. 1 Met uitsluiting van het Duitse taalgebied voor wat de Europese verkiezingen betreft, vermits voor deze verkiezingen het Duits taalgebied een eigen kieskring vormt. 5

6 Wat daarentegen de andere verkiezingen betreft, bepaalt art van de Bijzondere wet van 8 augustus 19802, zoals gewijzigd bij Bijzondere wet van 16 juli 1993: Geen kieskring mag de grenzen van het grondgebied van een Gewest overschrijden. 3. Tegen deze anomalie werden veelvuldige acties ondernomen door verenigingen, burgers en politici. Zo keurde het Vlaams Parlement op 3 maart 1999 een resolutie goed waarin werd gevorderd dat de 35 genoemde gemeenten werden afgesplitst van de kieskring Brussel c.q. de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde werd gevorderd. 2 Een bijzondere wet is een wet die zoals een grondwetsbepaling een tweederde meerderheid in beide kamers van het federale parlement vereist, en daarbovenop nog eens een meerderheid in elke taalgroep. Materieel gezien gaat het om constitutionele wetten. 6

7 Na de zowel federale als gewestelijke verkiezingen van 1999 werd voor de vorming van een Vlaamse regering een regeerakkoord gesloten op 13 juli 1999 voor de periode , waarin onder meer is opgenomen: in de eerste helft van deze legislatuur moet in het kader van de nieuwe dialoog van gemeenschap tot gemeenschap een definitieve oplossing worden geboden voor de volgende knelpunten ( ) de horizontale splitsing van het kiesarrondissement Brussel- Halle-Vilvoorde (p. 20 en 22). 4. De mogelijkheid om deze anomalie juridisch aan te vechten ontstond doordat de wetgever een belangrijke hervorming van de kieswet doorvoerde met de Wet van 13 december 2002 tot wijziging van het Kieswetboek evenals zijn bijlage (toelichting: voor het Grondwettelijk Hof kunnen wetsbepalingen slechts door middel van een verzoek tot vernietiging worden aangevochten indien ze sedert minder dan 6 maanden gepubliceerd zijn; een wetsbepaling die al jaren bestond kon dus bij de inwerkingtreding van de nieuwe grondwetsbepalingen in 1994 niet op deze manier worden aangevochten). De kieshervorming van 2002 voerde voor de federale verkiezingen met ingang van 2003 overal in België provinciale kieskringen in, behalve in Vlaams-Brabant, waar de oude grensoverschrijdende kieskring tegen voormelde grondwettelijke indeling in, in stand werd gehouden. Meerdere verenigingen waarvan de verzoekster en/of medeverzoekers in deze en parallelle zaken lid zijn (onder meer het Halle-Vilvoorde-Komitee, de Vlaamse Volksbeweging, de Nieuw-Vlaamse Alliantie enz.), startten toen acties tegen deze kieshervorming en met name het voortbestaan van de genoemde anomalie. Het betreft twee soorten acties, hieronder besproken onder 5 en Enerzijds werd een oproep gelanceerd tot dienstweigering van burgers wiens medewerking zou worden gevorderd bij de organisatie van de federale verkiezingen van 18 mei Deze oproep werd gelanceerd door meer dan 200 leidende personen uit de Vlaamse civil society. Men moet weten dat de Belgische kieswet voorziet dat voor de organisatie van de verkiezingen, en meer bepaald het bemannen van de stemopnemingsbureaus en de telbureaus, personen die op de kieslijsten staan worden opgeroepen voor medewerking (zie art. 95 en volgende van het Kieswetboek 3 ). De opgeroepen burgers zijn verplicht mee te 3 Art. 95 Kieswetboek luidt: 1. Elk kieskanton omvat een kantonhoofdbureau, stemopnemingsbureaus en stembureaus. 2. Het kantonhoofdbureau is in de hoofdplaats van het kanton gevestigd en wordt voorgezeten : 1 door de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg of zijn plaatsvervanger indien de hoofdplaats van het kieskanton tevens hoofdplaats is van een gerechtelijk arrondissement; 7

8 2 door de vrederechter indien de hoofdplaats van het kieskanton tevens hoofdplaats is van een gerechtelijk kanton; 3 in al de andere gevallen door de vrederechter van het gerechtelijk kanton waarin de hoofdplaats van het kieskanton gelegen is, of zijn plaatsvervanger. 3. De voorzitter van het kantonhoofdbureau is voornamelijk belast met het toezicht op de kiesverrichtingen in het gehele kieskanton. Hij verwittigt onmiddellijk de voorzitter van het hoofdbureau van de kieskring of van het collegehoofdbureau) van elke omstandigheid die het toezicht van deze laatste vereist. Hij verzamelt de uitkomsten van de stemopneming in het kanton. 4. De voorzitter van het kantonhoofdbureau wijst achtereenvolgens aan : 1 de voorzitters van de stemopnemingsbureaus; 2 de voorzitters van de stembureaus; 3 de bijzitters en plaatsvervangende bijzitters van de stemopnemingsbureaus. 4 de bijzitters en plaatsvervangende bijzitters van de stembureaus. De voorzitters van de stembureaus worden uiterlijk de dertigste dag vóór die van de verkiezing aangewezen. De voorzitters, bijzitters en plaatsvervangende bijzitters van de stemopnemingsbureaus worden uiterlijk de twaalfde dag vóór die van de verkiezing aangewezen. De voorzitter van het kantonhoofdbureau betekent deze aanwijzingen onmiddellijk aan de betrokkenen en de gemeenteoverheid. Deze personen worden achtereenvolgens aangewezen in de hierna vermelde volgorde : 1 de rechters of plaatsvervangende rechters, naar dienstouderdom, in de rechtbank van eerste aanleg, in de arbeidsrechtbank en in de rechtbank van koophandel; 2 de vrederechters of plaatsvervangende vrederechters naar dienstouderdom; 3 de rechters in de politierechtbanken of hun plaatsvervangers naar dienstouderdom; 4 de advocaten en de advocaten-stagiairs naar de orde van hun inschrijving op het tableau of de lijst van stagiairs; 5 de notarissen; 6 de bekleders van een ambt van niveau A of B die onder de Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten ressorteren en de bekleders van een gelijkwaardige graad die ressorteren onder provincies, gemeenten, openbare centra voor maatschappelijk welzijn, onder enige instelling van openbare nut al dan niet bedoeld in de wet van 16 maart 1954 betreffende de controle op sommige instellingen van openbaar nut of onder de autonome overheidsbedrijven bedoeld in de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven; 7 het onderwijzend personeel; 8 de stagiairs van het parket; 9 zo nodig de personen aangewezen uit de kiezers van de kieskring. De overheden die de personen bedoeld in het voorgaande lid onder 6 en 7 tewerkstellen, delen de naam, voornamen, adres en beroep van deze personen mede aan de gemeentebesturen waar zij hun hoofdverblijfplaats hebben. 5. Ieder die zich, zonder geldige reden, onttrekt aan de aanwijzing voorzien in voorgaande paragraaf, of die door zijn schuld, zijn onvoorzichtigheid of zijn nalatigheid op enigerlei wijze de hem toevertrouwde opdracht in gevaar brengt, wordt gestraft met geldboete van vijftig tot tweehonderd frank. 6. Ingeval één van de aldus aangewezen voorzitters op het ogenblik van de verrichtingen verhinderd of afwezig is, zorgt het bureau voor de nodige aanvulling. Indien de leden van het bureau het oneens zijn over de keus, beslist de stem van het oudste lid. Hiervan wordt melding gemaakt in het proces-verbaal. 7. Het kantonhoofdbureau bestaat uit de voorzitter, vier bijzitters en vier plaatsvervangende bijzitters, door de voorzitter aangewezen uit de kiezers van de kantonhoofdplaats en een secretaris, die wordt benoemd overeenkomstig de bepalingen van artikel De stemopnemingsbureaus zijn in de hoofdplaats van het kieskanton gevestigd. Zij bestaan uit de voorzitter, vier bijzitters, vier plaatsvervangende bijzitters en een secretaris, die wordt benoemd overeenkomstig de bepalingen van artikel De stembureaus bestaan uit de voorzitter, vier bijzitters en vier plaatsvervangende bijzitters en een secretaris die wordt benoemd overeenkomstig artikel 100. De bijzitters en de plaatsvervangende 8

9 werken tenzij zij een (wettige / geldige reden hebben voor weigering, welke zij tijdig aan de voorzitter van het kantonbureau (zijnde de Vrederechter van het kanton) moeten meedelen. Van de burgers die voor medewerking aan de federale verkiezingen van 18 mei 2003 werden opgeroepen, zijn er voor zover verzoekster bekend 20 die de medewerking hebben geweigerd op grond van bezwaren tegen de indeling van de kieskringen. Van deze 20 personen werden er 3 strafrechtelijk vervolgd. Mevrouw xxxxxxxx werd vrijgesproken door het Hof van Beroep te Gent bij arrest van 29 april Mevrouw xxxxxxxxxxx werd door het Hof van Beroep te Gent veroordeeld bij arrest van 29 juni In de procedure tegen de heer xxxxxxxxxxxxxxx werd bij vonnis van de correctionele rechtbank te Mechelen van 18 augustus 2004 beslist dat de strafvordering vervallen was door verjaring. 6. Anderzijds werden verschillende bepalingen van de genoemde Wet van 13 december 2002 rechtstreeks aangevochten voor het Belgisch Grondwettelijk Hof (toen nog genoemd Arbitragehof ) door onder meer de genoemde vereniging Nieuw-Vlaamse Alliantie en diverse andere leden van de verenigingen waarvan hierboven sprake. De procedure kreeg het rolnummer 2617 op de rol van het Hof. Het eindarrest werd evenwel slechts uitgesproken na bijzitters worden door de voorzitter van het kantonhoofdbureau, ten minste twaalf dagen vóór de verkiezing, aangewezen onder de kiezers van de stemafdeling die kunnen lezen en schrijven. 10. Binnen achtenveertig uur na de aanwijzing van de bijzitters en de plaatsvervangende bijzitters, geeft de voorzitter van het kantonhoofdbureau hun daarvan kennis bij aangetekende brief; in geval van verhindering, moeten ze de voorzitter daarvan bericht geven binnen de achtenveertig uur na de kennisgeving.). Indien het getal van degenen die aanvaarden onvoldoende is om het stembureau samen te stellen, wordt het door de voorzitter aangevuld overeenkomstig 9. Met geldboete van 50 tot 200 frank wordt gestraft de bijzitter of de plaatsvervangende bijzitter die binnen de bepaalde tijd de reden van zijn verhindering niet opgeeft, of die zonder wettige reden nalaat het hem opgedragen ambt te vervullen. De voorzitter van het kantonhoofdbureau brengt elke voorzitter van het stembureau op de hoogte van de aanwijzing van de bijzitters en van de plaatsvervangende bijzitters van zijn bureau 11. De kandidaten mogen geen deel uitmaken van een bureau. 12. Tijdens de tweede maand die voorafgaat aan die van de verkiezing in het geval bedoeld in artikel 105, of zodra de datum van de stemming is vastgesteld in het geval bedoeld in artikel 106, maakt het college van burgemeester en schepenen twee lijsten op : 1 de eerste bevat de personen die kunnen worden bekleed met één van de functies vermeld in 4, eerste lid, 1 en 3. Deze lijst wordt uiterlijk de drieëndertigste dag voor de verkiezing naar de voorzitter van het kantonhoofdbureau gezonden; 2 de tweede bevat de kiezers die overeenkomstig 9 aangewezen zouden kunnen worden, naar rata van (vierentwintig) personen per kiesafdeling. Deze lijst mag de in 1 bedoelde personen niet bevatten. De lijst wordt ten minste vijftien dagen voor de verkiezing naar de voorzitter van het kantonhoofdbureau gezonden. De personen die kunnen worden aangewezen, worden daarvan in kennis gesteld. 9

10 de verkiezingen van 18 mei 2003, met name op 23 mei 2003 (arrest nr. 73/2003, en Het voor deze zaak relevant middel dat door de verzoekers in die procedure met rolnummer 2617 werd ontwikkeld, luidt - in de samenvatting die het Grondwettelijk Hof zelf ervan geeft in zijn arrest met nr. 2003/73 -: "B.9.1. De tweede grief heeft betrekking op het feit dat de provincie Vlaams-Brabant, in tegenstelling tot de andere provincies, geen kieskring voor de verkiezing van de Kamer van volksvertegenwoordigers uitmaakt. Volgens de verzoekende partijen doorkruisen de bestreden bepalingen op discriminerende wijze de artikelen 1 tot 5 van de Grondwet doordat het arrondissement Halle-Vilvoorde deel uitmaakt van de provincie Vlaams-Brabant, het Vlaamse Gewest, de Vlaamse Gemeenschap en het Nederlandse taalgebied en over de ganse lijn bij het arrondissement Leuven hoort en gescheiden is van het arrondissement, Gewest en taalgebied Brussel, terwijl in de andere provincies de kieskring samenvalt met de provincie. Bovendien hebben de bestreden bepalingen tot gevolg dat de verzoekers in twee taalgebieden campagne moeten voeren". Het middel was gegrond op art. 10 en 11 van de Grondwet, zijnde het verbod aan de wetgever om te discrimineren. Daarbij werd het discriminatieverbod gecombineerd met de indeling van het land door artikel 1 tot 5 van de Grondwet (hoger weergegeven). De door verzoekers aangevoerde discriminatie bestond niet zozeer in het bestaan op zichzelf van een kieskring die de grenzen van de gewesten en taalgebieden doorkruiste, maar wel het feit dat dit slechts in één richting gebeurde. Zo was één van de verzoekers een inwoner van een gemeente in het Waals Gewest met een bijzonder taalstatuut ( facilitieten ) voor de Nederlandstaligen. Hij bekloeg zich erover dat de Nederlandstalige kandidatenlijsten in zijn provincie of gemeente in het Waals Gewest niet kunnen opkomen, zodat hij er dus niet voor kon stemmen, wat ook zijn mogelijkheden om voor het Nederlands kiescollege te kandideren ernstig beperkt. Het is in antwoord op de hierboven genoemde grief dat de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde de genoemde grondwettelijke indeling van het land op discriminerende wijze doorkruist, dat het Hof besliste: B.9.5. "Door de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde te handhaven, behandelt de wetgever de kandidaten van de provincie Vlaams-Brabant op een andere wijze dan de kandidaten van de andere provincies vermits, enerzijds, zij die kandidaat zijn in de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde in concurrentie moeten treden met kandidaten die elders dan in die provincie kandideren, en, anderzijds, zij die kandideren in de kieskring Leuven niet op dezelfde wijze worden behandeld als zij die kandideren in de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde. 10

11 Omdat de discriminatie mogelijks op verschillende manieren kan worden opgeheven, besliste het Hof dat het zich niet in de plaats kon stellen van de wetgever om te beslissen hoe ze precies diende te worden opgeheven en besliste het Hof uiteindelijk als volgt: B.9.8. Om die redenen kan worden aanvaard dat de door de bestreden wet gemaakte indeling in kieskringen behouden blijft gedurende de door artikel 65 van de Grondwet bepaalde termijn van vier jaar die aanvangt op het in artikel 105 van het Kieswetboek bepaalde ogenblik. Met andere woorden, de aangevochten indeling in kieskringen was weliswaar ongrondwettig, maar er werd een termijn aan de wetgever gegund om de kieswet in conformiteit te brengen met de Grondwet. Opgemerkt kan worden dat dit arrest kort na de verkiezingen van 18 mei 2003 werd uitgesproken, en een vernietiging van de bestreden bepalingen van de kieswet ex tunc (wat de regel is) dus ook de vernietiging van de reeds plaatsgevonden verkiezingen zou hebben geïmpliceerd, wat het Grondwettelijk Hof dus niet wenste. De door artikel 65 van de Grondwet bepaalde termijn van vier jaar termijn is de legislatuur of periode waarvoor de federale kamers zijn verkozen. Door het arrest na de verkiezingen uit te spreken en de ongrondwettige wet tijdelijk te handhaven werd aldus aan het parlement opdracht gegeven om de wet aan te passen tijdens de ingevolge de verkiezingen van 18 mei 2003 lopende legislatuur. 7. Dit arrest nr. 73/2003 van 26 mei 2003 werd intussen (we spreken maart 2009) nog steeds niet uitgevoerd door de federale wetgever, op wie immers de grondwettelijke verplichting rust om dat te doen, dit hoewel de door het arrest gegeven termijn van 4 jaar in elke mogelijke interpretatie daarvan reeds jaren is verstreken. Omdat het federale parlement weigerde de wetswijziging zelfs maar te behandelen, werd door diverse private organisaties (zoals de genoemde verenigingen) zowel als publieke instellingen actie gevoerd. Dat gebeurde ten eerste in aanloop naar de Europese verkiezingen van juni 2004, waarbij hetzelfde probleem van kieskringen bestond. Daarbij kan met name het volgende vermeld worden: - De grote meerderheid van de 35 betrokken gemeenten keurden op een Staten-generaal van Colleges van Burgemeesters en Schepenen van Halle-Vilvoorde d.d. 10 oktober 2003 een motie goed die onder meer bepaalde: dat de huidige regeling, gezien haar strijdigheid met de grondwet en de hiervoor aangehaalde rechtsbeginselen, hoe dan ook haar rechtskracht heeft verloren en dat het zijn medewerking aan de organisatie van verkiezingen voor Waalse en Frans-Brusselse lijsten in deze gemeenten niet langer kan verlenen. - De Provincieraad van Vlaams-Brabant keurde op 5 november 2003 een motie goed waarbij o.m. werd beslist: 11

12 Overwegende dat deze regeling overduidelijk in strijd is met de artikelen 1 tot 4 van de grondwet en de krachtens deze grondwet vastgelegde grenzen van de taalgebieden. Overwegende dat deze regeling bovendien een manifeste schending inhoudt van het gelijkheidsbeginsel. Oordeelt dat de huidige regeling, gezien haar strijdigheid met de grondwet en de hiervoor aangehaalde algemene rechtsbeginselen, haar legitimiteit heeft verloren. Spreekt zijn solidariteit uit met de betrokken gemeentebesturen en de acties van burgemeesters en schepenen. - Op 10 december 2003 werd in de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement eveneens een resolutie goedgekeurd waarin de ongrondwettigheid van deze kiesregeling en de strijdigheid met het gelijkheidsbeginsel wordt vastgesteld in dezelfde bewoordingen. - De heer Paul Van Grembergen, minister lid van de Vlaamse regering belast met Binnenlandse Zaken en toezicht op de lokale besturen schreef alle Vlaamse Gemeentebesturen aan om een gelijkaardige beslissing te nemen. Namens de Vlaamse Regering verklaard hij dat hij niet van plan was om ook maar enige sanctie te nemen of enige gedwongen voogdijmaatregel te nemen ten aanzien van de gemeenten die de grondwet toepassen boven de wet. - het Vlaams Parlement keurde op 21 april 2004 in plenaire vergadering met 103 tegen 1 een resolutie goed die de acties van de colleges van burgemeesters en schepenen goedkeurde en de Vlaamse regering uitdrukkelijk heeft gevraagd niet op te treden ten aanzien van de colleges van burgemeester en schepenen en er bij de federale minister van Binnenlandse Zaken op aan te dringen om in deze aangelegenheden geen sancties te overwegen. 8. In plaats van over te gaan tot de uitvoering van genoemd arrest van het Grondwettelijk Hof beslisten de federale kamers in tegendeel om de tijdige uitvoering van het arrest opzettelijk onmogelijk te maken. Dit gebeurde door de goedkeuring van een verklaring tot herziening van de Grondwet door de Kamer van volksvertegenwoordigers op 23 april 2007, door de Senaat op 25 april 2007 en door de Koning op 1 mei 2007 (Belgisch Staatsblad 2 mei 2007). Immers, een dergelijke verklaring heeft volgens art. 195 van de Belgische Grondwet tot gevolg dat de kamers van rechtswege ontbonden zijn en er binnen de 40 dagen federale verkiezingen moeten worden georganiseerd. Door een dergelijke verklaring reeds in april 2007 goed te keuren hebben de federale kamers aldus bewust en opzettelijk de uitvoering van het arrest binnen de lopende termijn van 4 jaar gesaboteerd. De datum voor de verkiezingen werd, ingevolge de vervroegde ontbinding, vastgesteld op 10 juni

13 9. De verontwaardiging over deze gekarakteriseerde weigering om een arrest van het Grondwettelijk Hof uit te voeren en de wet in overeenstemming te brengen met de Grondwet, en dit ongrondwettig verkiezingen organiseren, was zeer groot. - Minstens vierentwintig 4 gemeentebesturen (colleges en burgemeesters) van Halle-Vilvoorde beslisten op een Staten-Generaal in Londerzeel op 29 maart 2007 dat ze de federale verkiezingen van 10 juni 2007 niet kunnen organiseren: Het is niet ernstig van hen te verlangen dat zij verkiezingen organiseren die strijdig zijn met de grondwet en de hoogste normen van het land. Minstens in deze gemeenten hebben de colleges van burgemeesters en schepenen geweigerd om de kiezerslijsten vast te stellen en de oproepingsbrieven voor de verkiezingen te verzenden. Voor de gemeente Lennik werd deze beslissing genomen bij besluit van 30 maart Deze handelingen werden dan maar gesteld door de provinciegouverneur, hoewel deze daartoe wettelijk geen enkele bevoegdheid bezat. - De bevoegde Minister in de Vlaamse regering, de heer Marino Keulen, verklaarde in het Vlaams Parlement op 31 mei 2007: ik zal geen tuchtsancties nemen tegen de colleges van burgemeester en schepenen die hun medewerking weigeren te verlenen aan de organisatie van de komende federale verkiezingen, en dit conform de resolutie die op 21 april 2004 unaniem (op één stem na) in het Vlaams Parlement werd goedgekeurd. Deze resolutie werd door 250 van de 308 Vlaamse gemeentebesturen mee onderschreven. - Ook de provincieraad van Vlaams-Brabant keurde op 20 maart 2007, op voorstel van de Bestendige Deputatie, nog een nieuwe resolutie goed (motie nr. 68), waarin de provincie stelt dat de huidige regeling in Brussel-Halle-Vilvoorde, gezien haar strijdigheid met de grondwet en de hiervoor aangehaalde algemene rechtsbeginselen, haar legitimiteit heeft verloren (...) spreekt de provincieraad zijn solidariteit uit met de betrokken gemeentebesturen en de acties van burgemeesters en schepenen. - Het Halle-Vilvoorde-Komitee en andere verenigingen deden opnieuw een oproep aan de burgers die zouden worden opgeroepen om mee te werken aan de organisatie van de verkiezingen (krachtens art. 95 Kieswetboek) om dienst te weigeren. Het was de uitdrukkelijke bedoeling van de actievoerders om de op een ongrondwettige kieswet gebaseerde verkiezingen aldus onmogelijk te maken of toch minstens te hinderen. 4 Het betreft de gemeenten Affligem, Asse, Dilbeek, Galmaarden, Gooik, Grimbergen, Halle, Herne, Hoeilaart, Kampenhout, Kappelle-op-den-Bos, Lennik, Liedekerke, Londerzeel, Machelen, Meise, Merchtem, Opwijk, Overijse, Pepingen, Roosdaal, Sint-Pieters-Leeuw, Ternat en Zemst. 13

14 10. Het Openbaar Ministerie verwachtte zich reeds op voorhand aan een grote groep dienstweigeraars en stelde een werkgroep samen met leden van diverse parketten onder voorzitterschap van advocaat-generaal R. Debruyne. Die vergaderde op 19 april 2006 en op 18 september 2006; de werkgroep stelde aanbevelingen op welke vervolgens aan de parketten werden meegedeeld alsook aan de kantonvoorzitters-vrederechters die de aanstellingen zouden moeten doen en de redenen van weigering in eerste instantie zouden moeten beoordelen. Uit het verslag van deze vergaderingen, gedateerd op 20 september 2006, blijkt: 1 dat medische redenen aanvaard worden mits voldoende precies bewijs; 2 dat wanneer een reis wordt ingeroepen als reden, moet nagegaan worden of deze geboekt werd voor of na de oproeping (met andere woorden: verblijf in het buitenland op de dag van de verkiezingen is een geldige reden indien dat geboekt werd vooraleer men wordt opgeroepen om te zetelen); 3 dat familiale redenen allerlei nader dienen te worden onderzocht; 4 dat principiële redenen a priori als drogredenen bestempeld worden, met name weigeren te zetelen uit solidariteit met de acties van de burgemeesters in de Brusselse rand. Deze aanbevelingen waren niét publiek en het Openbaar Ministerie heeft zelfs systematisch geweigerd om dit stuk mee te delen aan de advocaten van verzoekster en van andere vervolgde dienstweigeraars ; ook een parlementair verzoek aan de Minister tot mededeling hiervan werd nooit ingewilligd. 11. Van de burgers die verklaarden deze medewerking te zullen weigeren (verzoekster heeft weet van ongeveer 1500 verklaringen van dienstweigering afgelegd vooraleer de oproepingen verstuurd werden) werden er voor zover verzoekster bekend 187 waaronder verzoekster - effectief opgeroepen om mee te werken, waarvan 124 in de gemeenten van Halle-Vilvoorde en 63 in andere kieskringen. Onder deze 187 personen waren er minstens 22 met een juridisch ambt: advocaten, notarissen of gerechtsdeurwaarders. De 187 genoemde dienstweigeraars deelden hun reden tot weigering mee aan de Voorzitter van het kantonbureau (de Vrederechter). Allen verwezen ze naar de ongrondwettigheid en het discriminerend karakter van de organisatie van de verkiezingen en de verklaringen en acties van de lokale overheden (gemeente en provincie) en de Vlaamse overheid, naast eventuele bijkomende argumenten voor hun weigering. Deze reden wordt kortheidshalve samengevat in de term gewetensbezwaren. In sommige kantons werd deze ingeroepen reden door de Voorzitter van het kantonbureau effectief aanvaard of werd de opgeroepen persoon ontslagen van dienst. In andere kantons 14

15 werd door de voorzitter van het kantonbureau op geen enkele wijze geantwoord of de reden aanvaard werd of niet. In nog andere kantons tenslotte werd de reden zonder enige nadere motivering geweigerd en de oproeping gehandhaafd. Met andere woorden, in de praktijk heerste willekeur. Dat er aanbevelingen waren van het Openbaar Ministerie (verslag van 20 september 2006) doet daar niets aan af: het is vanzelfsprekend niet het Openbaar Ministerie dat kan bepalen welke redenen geldig zijn en welke niet. Van de 187 personen die effectief geweigerd hebben te zetelen en daarvoor dezelfde reden hebben aangevoerd, werden er (slechts) 69 vervolgd: 61 in Vlaams-Brabant (waarvan in 3 zaken vrijspraak of onontvankelijkheid volgde, en in de andere uiteindelijk de verjaring werd vastgesteld), 6 in Oost-Vlaanderen (4 veroordelingen en 2 zaken waarin de verjaring werd vastgesteld) en 2 in Antwerpen (waarin de verjaring werd vastgesteld). Het Openbaar Ministerie heeft verklaard vervolging te hebben ingespannen in alle gevallen waarin de Voorzitter van het kantonhoofdbureau de weigering heeft doorgegeven. Dit betekent dat de voorzitters van de kantonhoofdbureaus in minstens 110 en wellicht meer gevallen beslist hebben om de weigering niet door te geven; terwijl volgens de mondelinge verklaringen van het Openbaar Ministerie alle weigeringen zonder wettige reden aan het parket dienden overgemaakt. Dit kan niet anders worden uitgelegd als dat de voorzitters van de kantonhoofdbureaus in minstens 110 gevallen, dit is in de meerderheid van de gevallen, de aangevoerde reden van weigering hebben aanvaard. Zo bijvoorbeeld werd niemand vervolgd in het kanton Zaventem, net zo min als in het kanton Asse en in de Brusselse kantons en werd slechts één persoon vervolgd in het kanton Vilvoorde. In het kanton in Vilvoorde waren er nochtans 5 dienstweigeraars om dezelfde reden, waarvan bij twee de wettige reden expliciet werd aanvaard door de voorzitter. Zo stelden de voorzitter van kantonhoofdbureau van Zaventem en de voorzitter van kantonhoofdbureau van Vilvoorde: Wij kunnen u meedelen dat wij uw verzuim als gegrond aanvaarden." De voorzitter van het kantonhoofdbureau van Gent ging meer omfloerst te werk: 15

16 In strijd met mijn vorig bericht heb ik de eer U mede te delen dat ik U bij de aanstaande Verkiezingen van de Federale Wetgevende Kamers niet zal hoeven op te roepen als bijzitter van een stembureau. 12. Door deze actie zijn volgens berichten uit de media sommige kiesbureaus slechts met vertraging van start gegaan. De verkiezingen zelf zijn doorgegaan. De verkiezingsresultaten werden verzameld door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en een verkiezingsuitslag opgesteld. De aldus verkozen verklaarde nieuwe leden van de Kamer van volksvertegenwoordigers en de Senaat zijn samengekomen om krachtens art. 48 van de Grondwet elkaars geloofsbrieven te onderzoeken en elkaar verkozen te verklaren. Volgens de heersende interpretatie van de Belgische Grondwet bestaat er geen enkel rechtsmiddel om de geldigheid van federale verkiezingen aan te vechten en kunnen de verkozen verklaarden hun eigen verkiezing geldig verklaren zonder enige mogelijkheid van beroep, een rechtstoestand die in recente jaren steeds meer onder kritiek kwam. 13. Tegen de geldigheid van de verkiezingsuitslag werd door diverse dienstweigeraars en door minstens 623 personen, waaronder ook door verschillende gemeentebesturen van Halle- Vilvoorde, een bezwaarschrift ingediend bij de Kamer van volksvertegenwoordigers en de Senaat, gesteund op de ongrondwettigheid van de verkiezingen. De de Kamer van volksvertegenwoordigers heeft dit bezwaar afgewezen (zie verslag van de Kamerzitting van 28 juni 2007 op op grond van een interpretatie van het arrest nr. 73/2003 van het Grondwettelijk Hof, die manifest foutief is. Ook de Senaat heeft zich over dergelijke bezwaarschriften uitgesproken maar heeft anders dan de Kamer van Volksvertegenwoordigers het volgende gesteld : wat de verkiezingen van de Senaat betreft : binnen het kader van de geldigverklaring van de kiesverrichtingen is de Senaat niet bevoegd om zich uit te spreken over principiële bezwaren die betrekking hebben op de grondwettigheid en de legitimiteit van wetten die de organisatie van de verkiezingen regelen (Senaat, Openingsvergadering dd. 28 juni 2007, Handelingen buitengewone zitting 2007, stuk 4-1 p. 6 en voor de stemming over het verslag van senator Vandenberghe, p. 15). De Senaat heeft zich aldus beperkt tot de goedkeuring van de geloofsbrieven conform art. 48 GW en niet uitgesproken over de geldigheid van de verkiezingen noch van de verkiezingswet, wat immers door de tekst van art. 48 GW niet is voorzien. 16

17 14. Onmiddellijk na de verkiezingen zijn de parketten van het Openbaar Ministerie op grote schaal begonnen met de vervolging van de personen die niet waren opgedaagd om te zetelen of geweigerd hadden, zoals ook in Op 13 juni 2003 verklaarde de substituut Procureur des Konings Vennekens daarover op de openbare radio (VRT): Wij hebben prioriteit gemaakt om voorzitters en bijzitters die niet komen zetelen te vervolgen, omdat die uiteindelijk de organisatie van de verkiezingen ook naar de toekomst toe in het gevaar kan brengen. In zaken van personen die niet de hier genoemde gewetensbezwaren hadden ingeroepen maar evenmin waren opgedaagd om te zetelen, beslisten de rechtbanken om boetes uit te spreken omdat de beklaagden door hun handelen een goed verloop van de verkiezingen in het gedrang (hebben) gebracht" (bv. meerdere vonnissen van de Correctionele Rechtban van Hasselt van 8 januari 2008). 15. Hoewel alle betrokken dienstweigeraars inriepen dat het hen ten laste gelegde misdrijf een politiek misdrijf vormde in de zin van art. 150 van de Belgische Grondwet en, conform deze grondwettelijke bepaling, de verwijzing naar een jury eisten, werd dit systematisch geweigerd en werden zij allen vervolgd voor een correctionele rechtbank zonder jury. B. Feiten betreffende de verzoekster 16. In april 2007 werd verzoekster aangewezen als plaatsvervanger bijzitter van een stemopnemingsbureau van het kieskanton Aalst voor de verkiezingen van 10 juni 2007 voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Deze aanwijzing wordt geregeld door art en 8 van het Kieswetboek. 17. Op 7 mei 2007 meldde verzoekster bij aangetekend schrijven aan de voorzitter van het hoofdbureau van het kieskanton dat zij niet kon ingaan op deze aanwijzing, en wel in de volgende bewoordingen : Ik heb kennis genomen van mijn aanstelling als bijzitter van het stemopnemingsbureau nr. 10. Tot mijn spijt moet ik u meedelen dat ik omwille van gewetensbezwaren, politieke redenen en uit burgerzin niet kan zetelen. Ik sluit mij aan bij de oproep van het Halle-Vilvoorde-Komitee en de VVB, onder auspiciën van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen, om mijn medewerking te weigeren aan de organisatie van alle verkiezingen in Vlaanderen waarbij de 17

18 grondwettelijke indeling van het land in taalgebieden, gewesten en provincies niet wordt geëerbiedigd, en waarbij dus Waalse en Frans-Brusselse kandidatenlijsten worden voorgelegd aan kiezers uit het Nederlandse taalgebied. Met deze actie, die de morele steun heeft gekregen van ontelbare Vlaamse vooraanstaanden, en die aansluit bij de acties van de burgemeesters van Halle- Vilvoorde, wil ik het houden van verkiezingen waarbij Waalse en Frans-Brusselse lijsten in het Nederlandse taalgebied aan de kiezer worden voorgelegd, onmogelijk maken. Ik verwijs ook uitdrukkelijk naar de talrijke resoluties van het Vlaams Parlement, en van gemeenten en provincies in gans Vlaanderen, die stellen dat de huidige regeling strijdig is met de grondwet en elke legitimiteit heeft verloren en naar het arrest van het Hof van Beroep te Gent van 29 april 2004,waarbij een dienstweigeraar werd vrijgesproken. Dit alles geldt nog meer nu het Arbitragehof bij arrest nr. 73/2003 van 26 mei 2003 de huidige regeling discriminerend en ongrondwettig verklaard heeft. Zolang de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde niet gesplitst is overeenkomstig de grondwettelijke indeling van het land, en de overheid dus zelf de grondwet niet naleeft, kan ze van mij in redelijkheid niet verwachten dat ik mijn medewerking verleen aan de organisatie van ongrondwettelijke verkiezingen en kan ik die medewerking ook in eer en geweten niet verlenen. 18. Op 6 juni 2007, werd verzoekster door de lokale politie verhoord en legde zij volgende verklaring af : Het is inderdaad zo dat ik een schrijven gericht heb aan de Voorzitter van het Kantonhoofdbureau te Aalst welke gezeteld was in het Vredegerecht 1 ste kanton en dit om reden dat ik gewetensbezwaren had, politieke redenen en uit burgerzin. Ik wens op te merken dat de huidige regeling ongrondwettelijk is en discriminerend tegenover de Vlamingen gezien de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde diende gesplitst te zijn voor de verkiezingen. 18

19 Ik bevestig dus mijn schrijven welke bij het bundel gevoegd is. 19. Verzoekster kreeg op geen enkele ogenblik een bericht van het kantonhoofdbureau waarin de door haar ingeroepen reden werd afgewezen. 20. Op 19 juli werd verzoekster gedagvaard om te Aalst op 10 juni 2007 inbreuk te hebben gepleegd op artikel 95 4 en 5 van de wet van 12 april 1894 houdende het kieswetboek, zoals later gewijzigd (B.S ), na door de voorzitter van het kantonhoofdbureau te zijn aangewezen als plaatsvervangend bijzitter van een stemopnemingsbureau, zich zonder geldige reden te hebben onttrokken aan de aanwijzing voorzien in voorgaande paragraaf, of die door zijn schuld, zijn onvoorzichtigheid of zijn nalatigheid op enigerlei wijze de hem toevertrouwde opdracht in gevaar te hebben gebracht. 21. Bij vonnis van 17 september 2007 werd verzoekster door de Rechtbank van Eerste Aanleg te Dendermonde vrijgesproken. De rechtbank besliste daarbij onder meer het volgende: Nergens in de kieswet is bepaald wat als wettige reden geldt om na te laten het ambt van plaatsvervangend bijzitter te vervullen. Uit de ter terechtzitting neergelegde stukken en pleidooien blijkt dat beklaagde zich nauw betrokken voelde en voelt bij het Halle-Vilvoorde Komitee dat vóór de verkiezingen d.d. 10 juni 2007 reeds jarenlang ijverde voor de splitsing van de gelijknamige kieskring, wegens de, niet manifest ten onrechte (zie arrest d.d. 26 mei 2003 van het Grondwettelijk Hof voorgehouden strijdigheid ervan met de federale staatsstructuur en oproep tot burgerlijke ongehoorzaamheid. Hierbij dient vastgesteld dat colleges van burgemeesters en schepenen van heel wat gemeenten in het arrondissement Halle-Vilvoorde, daarin gesteund door het Vlaams Parlement en de Vlaamse regering, reeds bij de verkiezingen van 2003 een soortgelijke actie voerden als deze beoogd door de oproep van het Halle-Vilvoorde Komitee, waarop beklaagde is ingegaan. Gezien bij de verkiezingen van 10 juni 2007 de toestand van het kiesarrondissement Brussel- Halle-Vilvoorde nog steeds dezelfde was, werden de verkiezingen van 10 juni 2007 opnieuw in hoge mate gecontesteerd. Hierbij wijst de verdediging in besluiten o.a. naar de vierentwintig gemeentebesturen (colleges en burgemeesters) van Halle-Vilvoorde die beslisten op een Staten-Generaal in Londerzeel d.d. 29 maart 2007 dat ze de verkiezingen van 10 juni 2007 niet kunnen organiseren omdat zij in strijd zijn met de grondwet en de hoogste normen van het land (stuk 12 van het stukkenbundel van de verdediging). 19

20 Verder wordt verwezen naar de Provincieraad van Vlaams-Brabant die op 20 maart 2007, op voorstel van de bestendige Deputatie, nog een nieuwe resolutie goedkeurde, waarin de provincie stelt dat de huidige regeling in Brussel-Halle-Vilvoorde, gezien haar strijdigheid met de grondwet en de hiervoor aangehaalde algemene rechtsbeginselen, haar legitimiteit heeft verloren. De Provincieraad spreekt zijn solidariteit uit met de betrokken gemeentebesturen en de acties van burgemeesters en schepenen (stuk 15 van het stukkenbundel van de verdediging). Uiteraard riep ook nu het Halle-Vilvoorde Komitee de burgers op om de acties van de gemeentebesturen en burgemeesters te steunen, door op grond van politieke bezwaren, te weigeren mee te werken aan de organisatie van de ongrondwettige en discriminerende verkiezingen (stuk 13 van het stukkenbundel van de verdediging). Deze oproep bevatten een modelbrief om de weigering te motiveren. Het is dergelijke brief die beklaagde richtte aan de Voorzitter van het kantonhoofdbureau. Uit de resoluties blijft dat de overheden zelf van oordeel zijn dat de verkiezingen ongrondwettig zijn en die overheden zelf oordelen dat zij hun medewerking aan de organisatie van de verkiezingen niet kunnen geven, en zowel de voogdijminister als het Vlaamse parlement oordelen dat daar geen sancties voor kunnen noch mogen toegepast worden. De verschillende oproepen tot steun aan de actie dienstweigering werden door heel wat prominenten ondersteund. Daarenboven is het arrest d.d. 26 mei 2003 van het Arbitragehof, waarbij er tussen deskundigen geen eensgezindheid is over het verstrijken van de termijn van vier jaar, in casu vóór of na de verkiezingen van 10 juni 2007; de meningen zijn hierover verdeeld. Het is dan ook duidelijk voor beklaagde dat zij niet anders kon dan op de als gezaghebbend aangevoelde oproep in te gaan en ter vrijwaring van de grondwet haar medewerking, o.m. als plaatsvervangend bijzitter, te weigeren. Beklaagde maakt aldus enigszins geloofwaardig dat zij er in redelijkheid voor koos een hoger rechtsbelang, in casu de naleving van de grondwet, dat onmiddellijk en noodzakelijk diende te worden beschermd, te vrijwaren eerder dan het door het niet naleven van de strafweg gekrenkt belang en met het oog hierop niet over een alternatief beschikte. De onjuistheid hiervan wordt door het Openbaar Ministerie niet aangetoond. De beklaagde maakt aldus geloofwaardig dat haar gemoedstoestand zodanig gekweld was dat zij niet behoorlijk als bijzitter (wat het finaal resultaat van een oproeping als plaatsvervangend bijzitter kan zijn) zou hebben kunnen functioneren en een wettige, dit is geldige, reden had om de haar toevertrouwende taak niet te vervullen (zie ook het arrest van het Hof van Beroep te Gent, tiende kamer, d.d. 29 april stuk drie stukkenbundel van de verdediging). 22. Tegen dit vonnis werd hoger beroep ingesteld door het Openbaar Ministerie op 20 september Bij arrest van 17 januari 2008 hervormt het Hof van Beroep vonnis a quo, verklaart de feiten zoals omschreven in de inleidende akte (rechtstreekse dagvaarding) in hoofde van 20

21 (verzoekster) bewezen en veroordeelt haar uit dien hoofde tot betaling van een geldboete van VIJFTIG EURO, vermeerderd met 45 opdeciemen, aldus gebracht op 275 Euro en zegt dat de tenuitvoerlegging van dit arrest wat de aldus uitgesproken geldboete zal worden uitgesteld gedurende een termijn van drie jaar. Tevens werd verzoekster veroordeeld tot betaling van een vergoeding van 29,30 Euro, een solidariteitsbijdrage van 137,50 Euro en van de gerechtskosten. 24. Tegen dit arrest tekende verzoekster cassatieberoep aan, dat zij in een memorie van 24 april 2008 staafde met 6 middelen. 25. Het cassatieberoep werd verworpen bij arrest van het Hof van cassatie van 7 oktober Hiertegen staat geen intern rechtsmiddel open. 26. Verzoeksters advocaat heeft kennis gekregen van dit arrest op 27 oktober 2008 en dezelfde dag verzoekster geïnformeerd. 21

22 III EXPOSÉ DE LA OU DES VIOLATION(S) DE LA CONVENTION ET/OU DES PROTOCOLES ALLÉGUÉE(S), AINSI QUE DES ARGUMENTS À L APPUI STATEMENT OF ALLEGED VIOLATION(S) OF THE CONVENTION AND/OR PROTOCOLS AND OF RELEVANT ARGUMENTS VERKLARING OMTRENT BEWEERDE SCHENDING[EN] VAN HET VERDRAG EN/OF PROTOCOLLEN EN OMTRENT RELEVANTE ARGUMENTEN (Voir 19 (c) de la notice) (See 19 (c) of the Notes) (Zie 19 (c) van de Toelichting) Eerste grief: schending van art. 7 lid 1 EVRM, samen gelezen met art. 6 lid 1 EVRM en het discriminatieverbod van art. 14 EVRM. Grief 1. De strafbepaling op grond waarvan verzoekster werd vervolgd en veroordeeld is art Kieswetboek Deze bepaling luidt: 5. Ieder die zich, zonder geldige reden, onttrekt aan de aanwijzing voorzien in voorgaande paragraaf, of die door zijn schuld, zijn onvoorzichtigheid of zijn nalatigheid op enigerlei wijze de hem toevertrouwde opdracht in gevaar brengt, wordt gestraft met geldboete van vijftig tot tweehonderd frank. 2. Uit het geheel der feiten in deze zaak blijkt dat de wijze waarop deze strafrechtelijke bepaling en met name de beoordeling van de omschrijving zonder geldige reden of zonder wettige reden door de Voorzitters van de kiesbureaus, door het Openbaar Ministerie, en door de rechterlijke macht in het bijzonder het Hof van cassatie wordt toegepast en geïnterpreteerd: a) niet beantwoordt aan de eisen van het legaliteitsbeginsel van art. 7 lid 1 EVRM, en b) getuigt van willekeur en partijdigheid van de rechtspraak door de interpretatie en draagwijdte van de misdrijfomschrijving te veranderen naargelang het uitkomt voor de politieke doelstellingen (met name de eindbeslissing ten gronde) die men met die interpretatie wil bereiken (schending van art. 6 EVRM op zichzelf dan wel minstens samen gelezen met art. 14 EVRM). Toelichting 3. Verzoekster werd veroordeeld omdat de door verzoekster aangevoerde reden voor de weigering om te zetelen bij de verkiezingen van 10 juni 2007 (reden uiteengezet bij de feiten 22

23 en er in wezen op neerkomend dat de verkiezingen georganiseerd werden op grond van een kieswet die door het Grondwettelijk Hof wegens zijn discriminerend karakter strijdig was verklaard met de Grondwet, kortweg gewetensbezwaren ) geen wettige reden zou zijn geweest. Verzoekster heeft in de strafprocedure zeer uitvoerig gemotiveerd waarom de weigering niet zonder wettige reden was. 4. De afwezigheid van een wettige reden is een constitutief bestanddeel van het misdrijf waarvoor verzoekers werden vervolgd. Daardoor verschilt de geldige reden of wettige reden fundamenteel van de algemene rechtvaardigingsgronden en schuldopheffingsgronden, die op alle misdrijven betrekking hebben, met name overmacht, noodtoestand, dwang en onoverwinnelijke dwaling 5. Het bestanddeel zonder wettige reden moet dan ook voldoen aan het legaliteitsbeginsel van art. 7 EVRM en de waarborg van het legaliteitsbeginsel moet op niet-discriminerende wijze worden toegepast. 5. Ten tijde van de feiten, en met name nog tot aan de uitspraak van het arrest van het Hof van cassatie van 6 januari 2009*, was er geen enkel arrest van het Hof van cassatie dat dit constitutief bestanddeel definieerde, en werd in de doctrine algemeen aanvaard dat het ging om een feitelijke vraag en geen rechtsvraag. (* Zie de bespreking verder. Strikt genomen heeft het cassatie-arrest van 6 januari 2009 (inzake Mignon) geen betrekking op art Kieswetboek, maar wel op art Kieswetboek, waarvan de bewoordingen evenwel gelijklopend zijn (zie hoger), en op grond waarvan andere dienstweigeraars dan verzoekster, zoals onder meer de heer Mignon, verzoekster in een parallelle zaak, werden vervolgd. Art betreft de voorzitters van stemopnemingsbureaus en stembureaus en art de bijzitters van diezelfde bureaus). Aldus bestond er op dat ogenblik voor de rechtsonderhorige niet de vereiste rechtszekerheid omtrent de vraag welke interpretatie de strafrechter zou geven aan de misdrijfomschrijving zonder geldige reden. 5 Zie Strafwetboek: - Art. 70. Behoudens wat de misdrijven betreft, zoals bepaald in boek II, titel Ibis, is er geen misdrijf, wanneer het feit door de wet voorgeschreven en door de overheid bevolen is. - Art. 71. Er is geen misdrijf, wanneer de beschuldigde of de beklaagde op het ogenblik van het feit in staat van krankzinnigheid was of wanneer hij gedwongen werd door een macht die hij niet heeft kunnen weerstaan. 23

24 Dat blijkt duidelijk uit het geheel van de feiten betreffende de betwisting van de verkiezingen van juni Zie met name: - supra, feitenrelaas nr. 10: de weigering om te zetelen wegens gewetensbezwaren werd door sommige Vrederechters aanvaard als geldige reden, door anderen niet beantwoord maar niet doorgegeven aan het Openbaar Ministerie, en door anderen aangegeven aan het Openbaar Ministerie; - in de praktijk werden door de meeste Vrederechters zeer uiteenlopende redenen aanvaard; zo waren sommige van de personen die nu vervolgd werden bij dienstweigering wegens gewetensbezwaren in het verleden van dienst ontslagen omdat zij een handel uitbaten die op de verkiezingsdag open was; - met name werden er steeds ook andere redenen aanvaard dan een rechtvaardigingsgrond die het (de opgeroepen) absoluut onmogelijk maakte zijn opdracht te vervullen, zoals het Hof van cassatie nadien vereiste in zijn arrest van 6 januari Uit art. 7 EVRM volgt evenzeer als uit de Belgische Grondwet dat in geval van twijfel aan de omschrijving van een misdrijf een restrictieve interpretatie moet worden gegeven. Ten aanzien van de misdrijfomschrijving in het geding vereist dit dus dat aan het begrip zonder geldige reden een restrictieve interpretatie wordt gegeven, of anders gezegd dat aan het begrip geldige reden een ruime interpretatie wordt gegeven. Met name was het voor verzoekster in mei/juni 2007 geenszins voorzienbaar dat het Hof van cassatie in 2009 een dergelijke restrictieve interpretatie zou geven aan geldige reden en dus een dergelijke extensieve interpretatie zou geven aan de misdrijfomschrijving, voor zover die al conform zou kunnen zijn aan het legaliteitsbeginsel (quod non). 6. Bovendien blijkt uit de vergelijking van de cassatie-arresten die werden uitgesproken betreffende identieke feiten de willekeur die het Hof van cassatie hanteert bij de interpretatie van art. 95 Kieswetboek om op die manier de politiek correcte beslissing te kunnen nemen. Daaruit blijkt dus ook de partijdigheid waarvan het Hof getuigt. Daartoe vergelijke men het arrest geveld in de zaak van verzoekster op 7 oktober 2008 met het arrest van 6 januari 2009 in de zaak van de heer Mignon, verzoeker in een parallelle zaak: - in de zaak van verzoekster ging het om een veroordeling door het Hof van beroep, waartegen de voorziening in cassatie werd verworpen bij arrest van 7 oktober 2008; in de zaak van Mignon ging het om een vrijspraak door het Hof van beroep, die door het Hof van cassatie werd verbroken bij arrest van 6 januari 2009; - in de zaak van verzoekster had deze aangevoerd als tweede cassatiemiddel tegen het arrest van veroordeling aangevoerd dat dit arrest wel had gemotiveerd dat er geen rechtvaardigingsgrond was, maar niet had gemotiveerd dat er geen geldige reden was. De grief van verzoekster wordt door het Hof van cassatie verworpen met het argument dat 24