Rotator cuff repair operatie

Transcriptie

1 Rotator cuff repair operatie Regionaal ziekenhuis Heilig Hart Leuven, Naamsestraat 105, 3000 Leuven

2 Infobrochure rotator cuff repair operatie werd samengesteld door Leen Vanden Daelen en Veerle Feys Uitgave: 2014 Regionaal ziekenhuis Heilig Hart Leuven Naamsestraat Leuven T F E Regionaal ziekenhuis Heilig Hart Leuven

3 Inhoudstafel 1. Inleiding Anatomie van de gezonde schouder Inklemming van de schouderpees Operatie Schouderrevalidatie na cuff repair: oefenprogramma voor thuis Praktische richtlijnen Inklemming of impingement vermijden in de toekomst

4 1. Inleiding U hebt een operatie aan de schouder ondergaan. Deze brochure heeft als doel u uit te leggen wat deze operatie ingehouden heeft. Ze bevat ook praktische richtlijnen en een beperkt oefenprogramma dat u kan opstarten na de operatie. 2. Anatomie van de gezonde schouder Het schoudergewricht wordt gevormd door twee beenderige delen, de bolvormige kop van de bovenarm en de holle kom van het schouderblad. De kop hangt vast aan de kom door middel van een aantal passieve structuren (het gewrichtskapsel en enkele stevige ligamenten). De ligamenten worden versterkt door de pezen van de rotatorcuff-spieren. Deze spieren zorgen voor de bewegingen van de schouder en houden ondertussen de kop goed in de kom. Eén van deze spieren loopt tussen de kop van de bovenarm en het dakvormig uitsteeksel van het schouderblad. Er ligt daar ook een slijmbeursje (bursa) dat het glijden van de pezen versoepelt. 3. Inklemming van de schouderpees Tijdens bewegingen van de schouder is er in normale omstandigheden voldoende ruimte voor het glijden van de pezen. Soms kan deze ruimte echter verkleind zijn en kunnen de pezen hierdoor ingeklemd geraken. Dit heet inklemming of impingementsyndroom. Mogelijke oorzaken van verkleining van de bewegingsruimte van de pezen: verdikking van de pezen door ontsteking; verdikking van de slijmbeurs (bursa) door ontsteking; verkalking (calcificatie) van een pees; botaangroei aan het schouderdak of sleutelbeen; slechte positionering van het schouderblad door een slechte houding; ongecontroleerde bewegingen van het schouderblad door (te) zwakke spieren; bepaalde armbewegingen (vb arm naar binnen gedraaid houden tijdens het heffen van de arm.). 4

5 Voorbeeld van impingement of inklemming bij het zijwaarts bewegen van de arm: 1993, 2000, 2003 Anatomical Chart Company, Skoike, Illinois. Door herhaaldelijke inklemming kunnen de pezen op termijn beschadigd worden. De pezen zullen sneller slijtage vertonen en hierdoor sneller of gemakkelijker scheuren. Een peesscheur kan echter ook plots onstaan door een trauma, bijvoorbeeld bij een val. 4. Operatie Via kleine insnijdingen gaat de chirurg met de camera en zijn instrumenten tot bij het schoudergewricht. Indien er een scheurtje van de pees wordt vastgesteld, zal de spier met behulp van enkele ankertjes en draadjes terug aan het bot gehecht worden. De rest van de schouder wordt ook nog nagekeken. Indien de ruimte tussen het dak van de schouder en de eventueel gehechte pees beperkt zou zijn, zal de chirurg deze nog vergroten door eventueel aanwezige botaanwassingen weg te schaven door een shaving toe te passen. Eventueel wordt het slijmbeursje (de bursa) ook weggenomen. Dit heeft geen invloed op uw genezingsproces. 5. Schouderrevalidatie na cuff-repair: oefenprogramma voor thuis De eerste drie weken na de operatie mag u geen kinesitherapie volgen omdat een goed genezingsproces van de hechting minstens drie weken duurt. Wel hebben we voor u een oefenprogramma samengesteld met een aantal eenvoudige oefeningen die u thuis kan uitvoeren. Deze oefeningen mag u starten vanaf dag 1 na de operatie. Het is belangrijk dat u dit programma afwerkt om zo de revalidatie al lichtjes op te starten zonder uw schouder te forceren. Tijdens het uitvoeren van de oefeningen mag uiteraard het abductiekussen, de schouderbrace of draagdoek uitgelaten worden. 5

6 Vooreerst is het belangrijk dat u relatieve rust toepast, d.w.z. overbelasting vermijden door huishoudelijke activiteiten te beperken of te vermijden. Vervolgens is het essentieel regelmatig ijs te leggen, nl dagelijks 3 x 15 min. Ter bescherming tegen vrieswonden mag het ijs niet bloot op de huid gelegd worden, maar best gewikkeld in een keukenhanddoek. U legt het ijs aan ter hoogte van de geopereerde schouder, eventueel met een windel om het beter te fixeren. Een volgende punt van het programma is het aannemen van een correcte houding door een goede positionering van het schouderblad. Hierbij gaat men het schouderblad héél lichtjes bewegen, niet te krachtig en zonder bewegingen in de arm toe te laten. Hierbij enkele praktische voorbeelden van oefeningen voor een goede positionering. Schouders in broekzak steken Probeer uw schouderbladen als het ware in uw broekzak te steken door de onderste punten van uw schouderblad lichtjes naar beneden te bewegen in de richting van uw broekzak. Doe dit zeker niet te krachtig zodat u de schouderbladen niet te fel naar elkaar toe beweegt. Geen militaire houding aannemen. Voelen aan beenderig uitsteeksel van schouderblad vooraan de schouder. Een ander trucje dat u kan toepassen is met uw andere hand vooraan voelen aan het beenderig uitsteeksel (bij de vrouwen is dit ongeveer thv het bh-bandje) van uw schouderblad. Vervolgens beweegt u dit stukje bot van uw schouderblad weg van uw vingers. Automatisch zal u uw schouderblad in een gunstigere positie brengen. Deze oefening mag absoluut GEEN PIJN doen, indien u pijn ervaart moet u onmiddellijk stoppen met deze oefening. Het is belangrijk dat u niet gaat compenseren. Mogelijke compensaties kunnen zijn: - de schouderbladen te fel naar elkaar toe trekken ( militaire houding ); - opgetrokken schouders - te fel neerwaarts getrokken schouders ( te diep in broekzak steken ); - de armen zijn niet ontspannen, maar bewegen mee naar achter; - de armen tegen de romp klemmen in plaats van ontspannen naast uw lichaam te laten afhangen. Iemand die geopereerd werd aan de schouder heeft vaak de neiging om de nekspieren op te spannen bij het optillen van de geopereerde schouder. Dit resulteert vaak in nekklachten. De schouders moeten steeds ontspannen gehouden worden. Deze houding dagelijks herhaaldelijk toepassen en 15 tot 30 sec aanhouden 6

7 Een vierde programmapunt is het regelmatig bewegen van vingers, pols en elleboog. Hieronder vindt u een aantal oefeningen die u hierbij kunnen helpen. Vingers spreiden en dan terug dichtknijpen gedurende ongeveer 1 à 2 minuten. Deze oefening is goed voor de doorbloeding. Eventueel kan je een knijpballetje (stressballetje) of een grote spons gebruiken. Pols buigen en strekken Pols buigen en strekken of draaibewegingen met de pols maken, dit ook gedurende 1 à 2 minuten. Elleboog buigen en strekken - Houding: in stand (eventueel in zit), arm langs het lichaam laten afhangen. - Oefening: elleboog buigen en strekken zo ver als mogelijk. (U kan de arm eventueel ondersteunen met de andere hand indien deze oefening te pijnlijk is zonder steun). - Duur: een 2-tal minuten, vb. 3 reeksen van 10 à 15 7

8 Een vijfde punt in uw oefenprogramma is het uitvoeren van onderstaande oefening om uw schouderbladen en nekspieren soepel te houden. Met beide schouders rollen - Houding: in zit (handen ontspannen op de schoot) of in stand beide armen ontspannen naast het lichaam laten hangen. - Oefening: op een ontspannen manier de schouders naar voor bewegen, optrekken (richting oren), naar achter bewegen en weer laten zakken ( kringetjes maken met de schouders naar voor en achter) - Duur: een 2- tal minuten Tenslotte geven we u een aantal eenvoudige oefeningen specifiek voor de schouder. Indien u thuis de mogelijkheid hebt, kan u een stevige koord in de hoogte bevestigen (bv. in de garage). Zo kan u, door middel van een eenvoudige constructie, een aangename pendeloefening uitvoeren. U hebt alleen een keukenhanddoek en een stevig koord nodig. Laat uw onderarm (pols en elleboog) rusten in de draagdoek en zorg ervoor dat de elleboog lichtjes van het lichaam verwijderd is. Voer dan een rustige beweging vanuit de schouder uit, eerst naar voren toe en vervolgens lichtjes naar achteren. Probeer uw arm zo goed mogelijk te laten rusten in de draagdoek (denk zware elleboog ) zodat je de schouder zeker niet tracht op te heffen. Tijdens deze oefening mag u zeker niet meer pijn ervaren. Arm naar binnen en naar buiten bewegen (evt. met keukenhanddoek, cfr. foto 2 en 3) - Houding: in zit of stand, met de hand van de niet-geopereerde arm houdt u de geopereerde arm vast (zoals op de foto). Let op: de bovenarm van de geopereerde arm blijft tegen het lichaam! - Oefening: breng de onderarm naar binnen en naar buiten - Duur: ongeveer 2 minuten Foto 1 Foto 2 Foto 3 Foto 4 8

9 Deze oefening kan u ook met een stok doen, u neemt een stok (vb. een wandelstok of paraplu) vast met beide handen (beide bovenarmen tegen het lichaam houden) en dan beweegt u de stok zo ver mogelijk naar links en naar rechts. Pendelen in stand (= zwaaibewegingen van de arm) - Houding: lichtjes voorovergebogen gaan staan, steun nemen op de rand van een stoel of tafel met de goede arm, de geopereerde arm naar beneden laten hangen met eventueel een klein gewichtje in de hand (bv. pakje suiker of een klein flesje water van 0,5 l) - Oefening: zachtjes op en neer zwaaien met de arm (voor achter) kleine cirkels maken (in het rond wisselen van richting) - Duur: een 2-tal minuten. Dit is een ontspannende oefening voor het schoudergewricht. Het is dus niet de bedoeling dat u heel grote bewegingen gaat maken, gewoon de schouder ontspannen laten pendelen. Bal rollen U staat met uw arm gesteund op een bal op de tafel en u rolt de bal in verschillende richtingen (van voor naar achter, opzij, ) tot aan de pijngrens (dwz het moment dat u de pijn voelt). Op die manier kan u uw geopereerde schouder zelf wat mobiliseren. Deze oefening doet u ongeveer 2 minuten. 9

10 6. Praktische richtlijnen Een goede slaaphouding na de operatie is half zittend met een kussen onder de elleboog of indien mogelijk liggend, op de gezonde zijde. Beide houdingen met het abductiekussen. De armen ondersteunen ipv schouder(blad) te laten afhangen door bv de armen te kruisen (zeker bij mannen met zware armen). Fietsen kan hervat worden na acht tot tien weken. Autorijden kan na zes weken indien u voldoende controle heeft over uw schouderbewegingen. 7. Inklemming of impingement vermijden in de toekomst Dit wil zeggen, het vermijden van uitlokkende activiteiten die inklemming van de pees in de hand kunnen werken en meer bewegen in de veilige zone. Geen activiteiten doen waarbij langdurig boven het hoofd gewerkt wordt. (bv. plafond schilderen, was ophangen op een (te) hoge waslijn, ). Ruiten wassen mag u na een peeshechting pas na drie tot vier maanden hervatten en dan nog gebruikt u best een ladder. Niet achter uw schouder reiken (bv. je handtas niet systematisch op de achterbank leggen) Geen crawl zwemmen, maar schoolslag. Dit kan na twee tot drie maanden. Uw hand en elleboog lichtjes voor uw schouder houden wanneer u de arm zijwaarts beweegt. (De kom van uw schouderblad staat een beetje naar voren georiënteerd, op deze manier hebt u minder kans op inklemmen). De arm lichtjes naar buiten draaien tijdens het zijwaarts brengen van de arm. Beeld u in dat u een bekertje vasthoudt dat u niet mag uitkieperen, of duimen in de lucht, of denk dat u een plateau vasthoudt (zie foto). Niet alleen de beweging van de arm, maar ook de stand van het schouderblad beïnvloedt de mogelijke kans op inklemmen. Men kan de bewegingsruimte van de schouderpezen optimaliseren door het aannemen van een goede houding. Een correcte positie van het schouderblad zorgt voor een normale anatomische positie en verkleint de kans op inklemming. De schouders dus niet voorwaarts laten hangen. Een stabiele romp is ook zeer belangrijk. Een goede rechte rug tijdens het zitten en voor de aanvang van de oefeningen zorgt spontaan voor een betere positie van de schouders. Een doorgezakte houding brengt de schouders spontaan naar voor en dus in een minder gunstige positie. Een goede positie van de nek is ook belangrijk, een voorwaartse hoofdpositie gaat gemakkelijk gepaard met afhangende schouders. (Bv. tijdens het werken aan de PC of laptop, lezen, ) 10

11 Dit is een belastende houding voor uw schouders. De rug is niet recht, de schouders hangen te veel naar voor, het hoofd steekt te veel voor de schouder, de muis ligt te ver naar voor (grote hefboom is belastend voor de schouder), scherm is niet op ooghoogte afgesteld. Dit is een correcte houding. De rug is recht, de schouders zijn ontspannen naar achter, het hoofd wordt recht boven de schoudergordel gehouden, de bovenarm hangt ontspannen langs het lichaam en hierdoor is er ook een kleinere hefboom om de muis te bedienen en dus een minder grote belasting voor de schouder. De bovenkant van het scherm staat op ooghoogte. Het is heel belangrijk aandacht te hebben voor uw spontane houding en voor de positionering van de schouders tijdens werkhoudingen. (Bv altijd doorgezakt in de zetel zitten, steeds hoofd en schouders vooruit steken aan de computer, ) Afwijkende houdingen moeten vastgesteld en gecorrigeerd worden om verdere overbelasting te vermijden. Gewoontes die worden afgedwongen door werkhoogtes kunnen verholpen worden door de werkhoogte aan te passen (bv. computerscherm hoger zetten en nek recht boven schouders houden, een (te) hoge waslijn vervangen door een droogrekje, ). Andere slechte gewoontes kunnen zijn: schouders continu opgetrokken houden (onbewust of bv door koude), beter is uw schouders ontspannen en laag houden; schouders optrekken omwille van handtas aan één zijde, best handtas gekruist dragen; schouders te laag houden door bv zware inkoopzakken te dragen ipv een rugzak; schouders te fel naar voor houden tijdens het werken met de muis van de PC ipv alleen met de onderarm te bewegen; 8. Kans op een nieuwe scheur? Verschillende wetenschappelijke studies tonen aan, dat er een siginificant verhoogde kans bestaat op een scheur of het opnieuw scheuren van een rotatorcuff spier bij rokers. Rokers hebben 6,8 keer meer risico op het oplopen van dit letsel tov niet rokers. Het goede nieuws is dat u bij een rookstop, hetzelfde risico loopt als niet rokers. Stoppen met roken is dus nog steeds zinvol om het risico op het opnieuw scheuren van de pees tot een minimum te beperken. Een (te) hoge bloeddruk en cholesterol is ook een bepalende risicofactor. Succes met de revalidatie! Voor eventuele vragen in verband met de revalidatie kan u terecht bij het kine-team van het Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart op het telnr 016/

12