Just do it. Projectplan inkoop- en handhavingsprotocol Betonakkoord. Naar een versnelling van duurzaam beton

Transcriptie

1 Just do it Projectplan inkoop- en handhavingsprotocol Betonakkoord Naar een versnelling van duurzaam beton d.d

2 Inleiding Wereldwijd is beton verantwoordelijk voor 7 tot 10% van de CO2- uitstoot en is 15% van de afvalstromen beton gerelateerd. Nederland is t.a.v. het verduurzamen van beton weliswaar wereldwijd koploper, maar ook hier is nog voldoende ruimte voor verdere verduurzaming. De schakels in de betonketen constateren dat versnellen van de toepassing van duurzaam beton moeizaam van de grond komt door de complexiteit van inkopen, de lage kostprijs en marges van beton en de risico-aversie voor de toepassing van nieuwe samenstellingen. De sector heeft belang bij verduurzaming omdat het leidt tot innovatie, betere marges, behoud van kennis, productie en werkgelegenheid. De impact van verduurzaming is groot en het zal het aanzien van de sector verbeteren. De sector wil daarom een volgende stap nemen door op te schalen. Zij wil concrete afspraken maken over doelstellingen, inkoop, aanbestedingen, financiering e.d., om de markt voor duurzaam beton vlot te trekken. Daarom wordt nu een Duurzaam Betonakkoord voorbereid, geïnspireerd op het Energieakkoord. Een dergelijk akkoord smeedt nieuwe samenwerkingsverbanden, bundelt kennis en krachten en kan drempels wegnemen. Om dergelijke afspraken in de aanbestedingsfase te faciliteren en in de uitvoeringsfase te kunnen borgen is een inkoop- en handhavingsprotocol nodig in de vorm van een BRL BeoordelingsRichtLijn Bouwprojecten met duurzaam beton. Duurzaam inkopen mag niet blijven steken op ambities, en de realisatie moet geborgd worden. De netwerken die actief de verduurzaming van beton stimuleren, MVO Netwerk Beton en Netwerk Betonketen, hebben gezamenlijk geconstateerd dat de BRL mede een goede basis vormt van het inkoop- en handhavingsprotocol van bouwprojecten (Infra en Burger en Utiliteitsbouw) met beton ten behoeve van de uitvoering van het Betonakkoord. Om dit protocol verder vorm te geven is een projectplan opgesteld. Hierin wordt in een aantal hoofstukken aangegeven hoe het speelveld eruit ziet en welke vraagstukken er spelen: 1. Vooraf, welke stappen zijn in het verleden reeds gemaakt t.a.v. duurzaam beton 2. De Netwerken, voorstellen van de twee netwerken die werken aan duurzaam beton 3. Naar een duurzame uitvraag, oplossen van mismatch tussen vraag en aanbod 4. BRL Bouwprojecten duurzaam beton, doel en inhoud 5. Waardepropositie Betonakkoord, doel en inhoud 6. BRL, de basis, elementen 7. BRL als protocol Betonakkoord, positionering en reikwijdte 8. Projectaanpak d.d van 12

3 1. Vooraf Het Netwerk Betonketen is opgericht om duurzaam beton daadwerkelijk vorm en inhoud te geven. In 2002 is een Regiegroep Granulaat opgericht waarin diverse stakeholders zitting hadden (Ministerie van VROM, SenterNovem (later AgentschapNL), de provincies Noord-Brabant, Utrecht, Zuid-Holland, Noord- Holland en Flevoland en de branche organisaties BRBS (puinbrekers en sorteerbedrijven) en de VOBN (betonmortelleveranciers). Enkele jaren later werd de Veras (sloopaannemers) bijgevoegd en vielen enkele provincies af. Dit laatste onder meer omdat provincies kort na het jaar 2000 niet meer verantwoordelijk waren voor het grondstoffenbeleid. De oprichting was ingegeven om een tweetal redenen: 1. De overheid was teruggekomen van het opleggen van de verplichting dat de provincies Nederland moesten voorzien van de grondstoffen zand en grind voor de bouw. Dit met grote afgravingen tot het gevolg met alle neveneffecten van dien (waaronder verdroging en landschapsaantasting). Er was vanuit de provincies behoefte aan een alternatief, bijvoorbeeld granulaat als grondstof uit bouw- en sloopafval Eind jaren 90 was het Nationaal Pakket Duurzaam Bouwen actief met daarin opgenomen granulaat als vervanger van grind als een mogelijke duurzaamheidsactie. Opgenomen was de technische mogelijkheid van 20% vervanging. Uit onderzoek in 2001 bleek dat minder dan 1% van het beschikbare betongranulaat terug kwam in de betonketen. De Regiegroep ontplooide diverse activiteiten. Er werden verschillende onderzoeken gedaan (MKBA in samenwerking met EIB, een Implementatieplan, Scenario onderzoeken, Duurzaam inkopen, Uitvoeringsinstrumenten, etc.). Daarnaast richtte de Regiegroep zich op algehele communicatie. Er werden bijeenkomsten en workshops georganiseerd en een kennis- en informatiewebsite opgezet. De website werd in 2010 door de branches BRBS en VOBN geadopteerd In 2009 maakte de Regiegroep Granulaat de balans op. Na onderzoek bleek dat het hergebruik van ca. 1% begin het jaar 2000, slechts was gestegen naar ca. 2%. Tijd voor een andere strategie dus! d.d van 12

4 2. De Netwerken 2.1. Netwerk Betonketen De Regiegroep concludeerde dat een landelijke aanpak te weinig effect had en men zette in op het organiseren van Betonketens. De markt van vraag en aanbod, zo werd verondersteld, moest regionaal bij elkaar worden gebracht. Vooral de provincies Noord- Brabant en Utrecht zijn daarin erg actief geweest. Mede vanuit dat initiatief zijn inmiddels 12 Betonketens actief en is nr. 13 in oprichting. Ca. 50 organisaties zijn lid van de Betonketen en ondersteunen de doelstellingen. De organisatie van de drie noordelijke ketens vindt plaats vanuit Noorden Duurzaam. De netwerken bestaan uit zowel opdrachtgevers, toeleveranciers en opdrachtnemers in de betonketen. Nagestreefd wordt om in elke keten de belangrijkste onderdelen van de betonketen te betrekken. Daardoor ontstaat een samenwerking per regio tussen organisaties welke ongekend is. In elke keten wordt nagestreefd om de balans in de minerale huishouding te gaan benaderen. Verder wordt vanuit de Triple P+P gedachte gewerkt (Profit, Planet, People en Prosperity) en hebben de ketens als doelstelling maximale CO2-reductie en optimale circulariteit in een circulaire economie, zie ook Het Netwerk Betonketen wordt gefinancierd door de deelnemers. Elke deelnemer draagt daarmee op een gelijkwaardige basis bij aan de voorliggende doelstellingen. De verschillende ondernemingen in de Betonketen komen per regio met elkaar aan tafel. Hierdoor ontstaat er een Community of Practice die de ondernemingen het inzicht geeft om op onderdelen van hun dagelijks proces zaken op elkaar af te stemmen. Dit mede ingegeven door het aspect duurzaamheid MVO Nederland Netwerk Beton Sinds 2011 is er de Greendeal Verduurzaming Betonketen die wordt uitgevoerd door het MVO Netwerk Beton. In deze samenwerking werkt een dertigtal organisaties (grondstoffenwinning, producenten, opdrachtgevers) samen om de keten verder te verduurzamen. CE Delft heeft in opdracht van het netwerk ruim 80 mogelijke verduurzamingskansen verkend en doorgerekend. De conclusie is dat de betonsector 1 tot 1,5 miljoen ton CO2 per jaar kan besparen, een grote bijdrage kan leveren aan de circulaire economie en een positieve bijdrage kan leveren aan ecologie en biodiversiteit. De uitdaging ligt bij het verder structureel vergroten van de marktvraag naar duurzaam beton. Het MVO Netwerk Beton wil samen met onder meer opdrachtgevers, opdrachtnemers en ketenpartijen werken aan het verlagen of opheffen van belemmeringen in vooral het marktproces. In 2015 geven wij dit al concreet vorm door vanuit de Green Deal Verduurzaming Betonketen tien samenwerkingsovereenkomsten te tekenen met innovatieve opdrachtgevers. De Green Deal Verduurzaming Betonketen eindigt op 31 oktober Een nieuwe Green Deal met de overheid lijkt niet opportuun, omdat de uitdaging niet ligt bij verruiming van het beleid en of aanpassing van de wet- en regelgeving. Zie verder d.d van 12

5 3. Naar een duurzame uitvraag De twee Netwerken richten zich op de grondstoffen die voor wat betreft afvalvolume ver boven de andere grondstoffen uit steken. Uit de beschikbare gegevens blijkt dat 40% van de totale hoeveelheid afval bouw- en sloopafval is. Dit neemt verder toe door de bouw op inbreidingslocaties (oud voor nieuw). De toepassing als fundatiemateriaal onder wegen neemt echter af. Verder is er sprake van een lineaire economie; van hergebruik of recycling (aandeel < 2%) binnen de waardeketen is geen sprake. Er is een disbalans in de grondstofketen. Verder is beton verantwoordelijk voor bijna 2% van de CO2-uitstoot in Nederland. In het kader van de klimaatveranderingen is een verdere verlaging van groot belang. De CO2 in beton in een woning met een EPC van 0,4 (verplicht vanaf 1 januari 2015) heeft dezelfde impact als het verwarmen van de woning voor een periode van 20 jaar van de 50 jaar levensduur. Door de terugtrekkende overheid voor wat betreft het grondstoffenbeleid is er geen strategie hoe hier mee om te gaan. Ook worden de grondstofstromen en daarmee ook de maatschappelijke druk die door de grondstoffen wordt veroorzaakt, niet gemonitord. De rapportages van de commissie Tommel (Commissie Taakstellingen en flankerend beleid voor de beton- en metselzandvoorziening) dateren al weer van De afgelopen jaren is de relatie tussen het klimaat en beton meer voor het voetlicht getreden. Daarmee kwam ook het bewustzijn om de impact van het klimaat ook bij beton terug te dringen. Gezocht wordt naar mogelijkheden om de CO2-footprint meer en meer terug te dringen. Uiteindelijk zijn de circulariteit en het CO2-gehalte van beton slechts twee elementen van beton op basis waarvan de footprint kan worden bepaald. Deze twee elementen zijn onderdeel van een totaal aan emissies welke vertaald worden in een Milieu Kosten Indicator, de MKI waarde. De basis van de MKI waarde ligt zoals bekend in de Nationale Milieu Database, zie Met deze indicator kan meer en meer de eenduidigheid en de objectiviteit van de footprint van het toegepaste of toe te passen materiaal worden bepaald. De markt van duurzaam beton wordt bepaald door de ondernemingen die duurzaam beton aanbieden of produceren en door de opdrachtgevers die komen tot een duurzame uitvraag. De beschikbare cijfers geven aan dat duurzaam beton maar sporadische en eigenlijk niet wordt toegepast. Dit terwijl het technisch goed mogelijk is en er op hoofdlijn geen financiële barrières in de weg liggen. Hierdoor komen innovaties niet echt voor het voetlicht en wordt de markt in haar ontwikkeling in sterke mate geremd. Daar waar de vraag naar duurzaam beton wel wordt ingezet gaat er nog veel mis. Bijvoorbeeld dat wat wordt gevraagd (in bestekken) komt in veel gevallen niet overeen met dat wat milieu technisch wenselijk is. Dat wat geboden wordt aan duurzaam beton, dat wordt niet gehandhaafd en dus niet op prestatie in de uitvoering beoordeeld. Het duurzaam inkopen van overheden op het gebied van beton krijgt met de systematiek een stevige impuls. Er komt nog meer ruimte voor innovatie. EMVI criteria worden geformuleerd. Er is een goed aanbod aan duurzame ondernemingen maar een slecht aanbod aan dan wel vraag naar duurzame bouwprojecten met duurzaam beton. Duurzaam inkopen wil vanzelfsprekend duurzame ondernemingen d.d van 12

6 stimuleren maar meer nog wil de opdrachtgever een duurzaam product of project verwerven. Aan de mogelijkheid daartoe ontbreekt het nog aan hanteerbare instrumenten. De beschikbare instrumenten voor wat betreft beton zijn voornamelijk verdisconteerd in rekenmethodieken die vooraf worden gebruikt en daarna een stille aftocht blazen. Bovendien is het aandeel van beton in deze instrumenten marginaal te noemen. Door in het Netwerk Betonketen de circulaire economie op regionale schaal op gang te brengen is ook het aanbod in relatie tot de uitvraag van duurzaam beton beter op elkaar afgestemd. Vervolgens is er in samenspraak met alle ketens, met vertegenwoordigers uit de gehele keten, een algehele uitvraag gedefinieerd in de BRL Bouwprojecten met duurzaam beton. Dit is vooral gericht op de overheid als opdrachtgever aangezien de overheid voor 40% verantwoordelijk is voor de inkoop van beton in Nederland. Geconcludeerd wordt dat niet alleen een duurzame uitvraag van belang is maar tevens dat: - De ontwikkelingen omtrent de ingrediënten (bouwgrondstoffen) van beton, in casu zand, grind en bindmiddel nauwgezet worden gemonitord; - Innovatie wordt bevorderd en gestimuleerd; - Dat een duurzame uitvraag wordt gereguleerd (niet allemaal opnieuw het wiel uitvinden); - Dat projecten worden beoordeeld op hun duurzame en functionele prestatie in de aanbestedingsfase en uiteindelijk ook in de uitvoering op de bouwplaats. d.d van 12

7 4. BRL Bouwprojecten duurzaam beton Het Netwerk Betonketen heeft voor de invoering van duurzaam beton bouwstenen ontwikkeld die samen de BRL vormen: Beoordelingsrichtlijn Bouwprojecten met duurzaam beton; voor de toepassing van CO2-arm en circulair beton. In de vraagspecificaties worden duurzame maatregelen t.a.v. de toepassing van beton in het project vastgelegd. Om de duurzame kwaliteit van het project te borgen is een controleprotocol opgezet waarin staat hoe, waar en wanneer gecontroleerd wordt. Verder speelt ook de people kant een belangrijke rol. De BRL geeft de opdrachtgever het gereedschap om duurzaam aan te besteden in relatie tot beton. Het creëert uniformiteit, objectiviteit, snelheid en eenduidigheid en kan de krachten bundelen van voorschrijver en uitvoerder om te komen tot een duurzaam betonproject. Het is een prestatieinstrument specifiek gericht op beton waarmee de aannemer in combinatie met zijn leveranciers zich op een innovatieve manier kan onderscheiden, vooral wanneer EMVI criteria zijn opgesteld. De bedoelde BRL richt zich in eerste instantie tot overheden als opdrachtgever voor projecten in de infrastructuur. Het gaat daarbij met name om bestratingsmateriaal. De eerste projecten worden momenteel uitgevoerd met de BRL als basis. Deze projecten worden continue gevolgd op basis waarvan de bestaande BRL wordt aangepast en het proces rondom de BRL wordt verbeterd. De leden van het Netwerk Betonketen en de Kennispartners vormen daarbij steeds als een soort College van Deskundigen. De huidige versie (uitgiftedatum ) van de BRL is een goede, praktische aanzet die al wordt toegepast. Maar een aantal aspecten moeten verder aangescherpt en doorontwikkeld worden en ook de positionering van de BRL moet nader ingevuld worden. 5. Waardepropositie Betonakkoord Op basis van onderzoek van CE Delft naar kansrijke handelingsperspectieven voor verduurzaming in de betonketen mag geconstateerd worden dat de verduurzaming van de betonketen de meest kosteneffectieve verduurzamingskans voor Nederland biedt. De onderzoeken hebben op basis van kosteneffectiviteit een inschatting gemaakt van de CO2-besparingen van de verschillende handelingsperspectieven. De kosten per ton CO2-reductie lopen uiteen van minus 285 tot per ton. De gemiddelde kosten bedragen 1 tot 1,5 per ton. Wanneer dit wordt vergeleken met de ETS-prijs van 7-8 per ton die gemaakt worden bij SDE en het Klimaatakkoord mag geconstateerd worden dat in de betonsector relatief goedkoop CO2-reductie valt te behalen (ETS=Emission Trading System). Het betonakkoord streeft naar 1 tot 1,5 miljoen ton CO2-reductie per jaar (oftewel 1% CO2-reductie voor Nederland), hetgeen gelijk is aan maar liefst 5% van de nationale klimaatdoelstelling. Tevens zou de transitie een grote impuls zijn voor de circulaire economie door beton gerelateerde afvalstromen circulair in te richten en te ontwerpen voor hergebruik. Daarnaast wordt ingezet op de maatschappelijke d.d van 12

8 en ecologische rol die beton speelt in Nederland en daarbuiten: biodiversiteit, leefbare steden, kennis, werkgelegenheid en innovatie. Het feit dat Nederland steeds meer een importland wordt voor de grondstoffen van beton vergroot de relevantie voor een transitie naar een circulaire economie. Anderzijds neemt de vraag naar secundaire materialen uit de GWW af, waardoor er meer secundair materiaal beschikbaar komt. Dit zal versterkt worden door een toenemende sloop van gebouwen door de grote leegstand van kantoren en gebouwen met een agrarische bestemming. Het is dus van belang de materiaalstromen optimaal op elkaar af te stemmen. Dit vergt interventies op ontwerp, logistiek, winning, inkoop en sloop zaken die alleen in een sterk ketenakkoord kunnen worden geborgd. 6. BRL, de basis Voorzien wordt dat de BRL als protocol inhoudelijk opgebouwd wordt vanuit een vijftal (te stapelen) basiselementen: 1. De herkomst van de in te zetten grondstoffen in een project 2. De wijze, mate en vorm van het thema circulariteit in een project 3. De wijze, mate en vorm van het thema CO2 reductie (product, middelen, transport) van een project 4. De wijze, mate en vorm van het thema milieuprestatie van de in te zetten (beton)producten (waaronder C02 product) 5. De factor arbeid(somstandigheden), (NB. SROI, Social Return of Investment, wordt daarin niet opgenomen) Door in de BRL te sturen op deze elementen (afhankelijk van het project en de in te zetten producten en middelen) zal met de uitkomst daarvan een zelflerend instrument ontstaan. De verschillende elementen worden geoptimaliseerd en aangescherpt op basis van de ervaringen en de evaluaties van de projecten. d.d van 12

9 7. BRL als protocol Betonakkoord MVO Netwerk Beton en Netwerk Betonketen hebben gezamenlijk geconstateerd dat de BRL mede een goede basis vormt van het voorliggende voorstel omtrent het Betonakkoord. De doelstelling van dit project is: Het zorgdragen voor een onafhankelijke, objectieve en transparantie methodiek die zorg draagt dat bij alle soorten en vormen van bouwprojecten met beton duurzaamheidsambities kunnen worden gerealiseerd en deze controleert. Om de BRL daarvoor geschikt te maken is het van belang dat de BRL een versnelde doorgroei maakt. Een versnelling voor wat betreft de diepte als ook voor de breedte. Voor een versnelling van de toepassing van duurzaam beton dienen de volgende aspecten van de BRL te worden uitgewerkt: 1. De positionering van de BRL 2. De reikwijdte van de BRL Ad. 1 De positionering van de BRL De huidige BRL is een initiatief van Martin Damman en Daaf de Kok. Zij hebben de bestaande BRL in samenspraak met de leden van het Netwerk Betonketen ontwikkeld en vorm en inhoud gegeven. Hiervoor hebben ze samengewerkt met SKG IKOB als Certificerende Instelling (CI) en voor de komende periode bij de ontwikkeling en toepassing van de BRL bindende afspraken gemaakt. De BRL is onder nummer 5063 aangemeld bij KOMO. Met de ontwikkeling van de BRL zal ook nagedacht moeten worden op welke wijze de positie van de BRL gestalte moet krijgen. Van belang is dat de BRL zich kan beroepen op een onafhankelijke en objectieve borging voor zowel de inhoud als het proces. Ook moet het mogelijk zijn dat andere CI s bij de uitvoering van de BRL ingezet worden. Gedacht wordt de BRL onder te brengen in een Stichting waarin de onafhankelijke en objectiviteit statutair is vormgegeven en vastgelegd en waarbij de daarbij behorende organisatorische vorm is ingericht. Vraagstukken: Aan welke voorwaarden moet de governance van de BRL voldoen Hoe wordt het extern toezicht op de governance georganiseerd Welke structuur krijgt het schemabeheer Hoe worden de relevante partijen structureel betrokken bij de BRL Welke afspraken worden vastgelegd (licentieovereenkomst) tussen de Schemabeheerder en de Certificerende Instellingen Hoe ziet het financieringsmodel eruit om de BRL langjarig in stand te kunnen houden op een kwalitatief hoogwaardig niveau d.d van 12

10 Ad. 2 De reikwijdte van de BRL De huidige BRL voorziet voornamelijk in de toepassing van de uitvraag voor bestratingsmaterialen. Nog concreter gezegd in de toepassing van betonstenen, betonbanden, betontegels en betonmortel die daarbij gebruikt wordt. De BRL heeft de ambitie om voor de overgrote toepassingen van beton te kunnen worden gebruikt. Om dit te realiseren zal een onderscheid moeten worden gemaakt in de verschillende toepassingen. Aangezien de BRL in beginsel een hulpmiddel is voor de opdrachtgevers en opgelegd wordt aan de inschrijvende organisaties (opdrachtnemers, in deze veelal de aannemers) zal vanuit die invalshoek ook gedacht worden aan de opbouw en structuur van de BRL (de indeling). Verder wordt ingezet om de basis van de BRL, de systematiek zo eenvoudig mogelijk te houden om vooral het doel, te komen tot toepassing van duurzaam beton te kunnen waarborgen. Inhoudelijk zal dan ook de huidige systematiek nader worden bestudeerd en aangepast los van de mogelijke betontoepassingen. Ook zal bekeken worden of en in welke mate ook het amoveren van grondstoffen van bestaande werken daarin verder zal worden meegenomen. Momenteel vormen de twee elementen circulariteit en CO2 de basis van de BRL in relatie tot duurzaam beton. Deze elementen vormen een onderdeel van de MKI-waarde. Het ligt in de bedoeling om de MKI-waarde als methodiek te integreren in de BRL zonder de bestaande elementen los te laten. Verder zal worden nagedacht over het aspect innovatie. Op dit moment voorziet de BRL daarin wel voor een deel. Uit reacties blijkt dat het wenselijk is om aan het onderdeel innovatie meer aandacht te geven en ook meer ruimte te geven om innovatieve ideeën en producten meer kans om zich te bewijzen en zich verder te ontwikkelen. Als laatste dient nader te worden nagedacht over de wijze waarop en de mate waarin secundaire grondstoffen toegelaten mogen worden. De BRL heeft nu als uitgangspunt dat elke erkende secundaire bouwstof ingepast mag worden. Er is echter twijfel of dat de circulariteit ten goede komt. Te denken valt of na een 2 e leven ook een derde en volgende circulariteit mogelijk is (voor zover daarover nu wat te zeggen valt aangezien we dan gemiddeld 40 jaar verder zijn). Vraagstukken: De eerste ervaringen met de BRL verwerken Integratie van de MKI-waarde naast CO2 Stimuleren van innovatie Paspoort van grondstoffen ontwikkelen i.v.m. 2 e en 3 e leven De inhoud moet worden uitgebreid zodanig dat de BRL het volgende dekt: o Constructief en niet-constructief beton, Gewapend en ongewapend beton o Naast CO2 en circulariteit ook biodiversiteit, klimaatadaptatie en mitigatie o De toetsingscriteria moeten worden uitgesplitst naar toepassingsgebied (bijvoorbeeld GWW: fietspaden, wegen, bestrating, sluizen, tunnels, bruggen, ) Utiliteit kantoren/ bedrijfsgebouwen, Woning appartementen, etc.). d.d van 12

11 8. Projectaanpak Dit project is een gezamenlijke aanpak door Netwerk Betonketen en MVO Netwerk Beton. Het is van belang bij het komen tot een goede uitwerking dat kennis wordt ingebracht en dat er draagvlak bestaat. Participatie bij de uitwerking vanuit de opdracht gevende en van de opdracht nemende zijde is daarbij van essentieel belang. De netwerken van MVO Nederland Netwerk Beton en van het Netwerk Betonketen vormen daarvoor een goede basis. Beide netwerken zorgen in onderling overleg voor inhoud, procedures, betrokkenheid stakeholders, financiering etc.. Het Netwerk Betonketen voert projectmanagement en verzorgt de eindredactie. Plan van Aanpak Structureel Dagelijks bestuur van Netwerk Betonketen / MVO Netwerk Beton: Formeren van een dagelijks bestuur Formuleren doelstellingen Bespreken resultaten bijeenkomsten Opzetten governance, extern toezicht, schemabeheer, licentieovereenkomst, financieringsmodel Opzetten structuur voor betrekken relevante partijen bij de BRL Schema opzetten van de ontwikkeling van de BRL in de tijd Verwerken resultaten in de BRL Operationeel Workshops met stakeholders over positionering en reikwijdte van de BRL: Samenstellen van een lijst van genodigden, opstellen uitnodiging Het maken van een agenda, programma Het voorbereiden van de bijeenkomsten Het voorzitten en begeleiden van de bijeenkomsten Het maken van een verslag Evaluatie van de bijeenkomsten met de deelnemers Bespreken resultaten in de Netwerken Betonketen Bespreken resultaten in MVO Netwerk Beton d.d van 12

12 Tijdspad November 2015 projectplan definitief December 2015/Januari á 3 bijeenkomsten positionering BRL December 2015 /Januari á 3 bijeenkomsten reikwijdte BRL Februari 2016 plan uitwerken Februari á 2 bijeenkomsten met opdrachtgevers (Overheden en stakeholders uit de Woning- en Utiliteitsbouw) Maart 2016 plan bespreken in Netwerken Betonketen plan bespreken in MVO Netwerk Beton April 2016 plan definitief Korte toelichting uitwerking Plan van aanpak De uitwerking van de doelstelling bestaat uit verschillende fasen: Fase 0 Inrichten van de projectstructuur Fase 1 consultatie over de vorm en de inhoud van de BRL Fase 2 consultatie met de opdrachtgevers over de inpassing in het proces van de uitvraag van bouwwerken Fase 3 consultatie met de verschillende netwerken Fase 4 afronding, implementatie en communicatie van de BRL 2.0 Werkwijze Voor de werkwijze worden bijeenkomsten gehouden. Voor de systematiek van de bijeenkomsten wordt gewerkt met de Agile/scrum methodiek. Deelnemers aan de bijeenkomsten gaan daadwerkelijk aan de slag met de invulling van de verschillende te onderscheiden thema s. Telkens wordt gekozen voor het beste van het slechtste. Verandering kan alleen plaatsvinden door er iets beters voor in de plaats te stellen. Deelnemers worden direct ingezet, betrokken en mede verantwoordelijk gemaakt met het resultaat. Op deze wijze is de uitkomst en de voorgenomen planning gegarandeerd. d.d van 12