SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN

Transcriptie

1 SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN

2 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Liosanne 0,075 mg/0,030 mg omhulde tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Elke omhulde tablet bevat 0,075 mg gestodeen en 0,030 mg ethinylestradiol. Hulpstoffen: 1 omhulde tablet bevat 36,865 mg lactosemonohydraat en 19,631 mg sucrose. Voor een volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek FARMACEUTISCHE VORM Omhulde tabletten. Witte, biconvexe, ronde, glanzende omhulde tabletten. 4. KLINISCHE GEGEVENS 4.1 Therapeutische indicaties Orale anticonceptie. 4.2 Dosering en wijze van toediening Aan het gebruik van Liosanne dient een uitgebreid algemeen medisch en gynaecologisch onderzoek vooraf te gaan (met inbegrip van een borstonderzoek en een cytologisch uitstrijkje van de baarmoederhals). Ook dient navraag te worden gedaan naar de familie anamnese. Stoornissen in het stollingssysteem moeten worden uitgesloten, indien familieleden op jeugdige leeftijd geleden hebben aan trombo-embolische aandoeningen (bijv. diepe veneuze trombose, cerebrovasculair accident (CVA), hartinfarct) of indien een aanwijzing van coagulatiestoornis aanwezig is in de anamnese. Zwangerschap dient te worden uitgesloten. Uit voorzorg zijn controle onderzoeken aangewezen om de 6 à 12 maanden gedurende het gebruik van Liosanne. De doeltreffendheid van Liosanne is slechts verzekerd op voorwaarde dat de tabletten worden ingenomen zoals is aangegeven en met intervallen die de 24 uren niet overschrijden. De gebruiksters dienen erop te worden gewezen de tabletten iedere dag op hetzelfde tijdstip in te nemen (zonder kauwen) en bij voorkeur na de avondmaaltijd of voor het slapengaan. Iedere blister bevat 21 tabletten, genummerd van 1 tot 21. Eerste gebruik van Liosanne. Indien het de eerste maal is dat de vrouw Liosanne gebruikt, wordt de inname van de tabletten gestart op de eerste dag van de maandstonden met tablet nr.1. Nadat de 21 tabletten zijn ingenomen stopt men de behandeling gedurende 7 dagen. Tijdens deze periode treedt er normaal 2 tot 4 dagen na het innemen van de laatste tablet een bloeding van menstruele aard op. Na de pauze van 7 dagen begint men een nieuwe verpakking zonder rekening te houden met het feit of de bloeding al dan niet gestopt is of zelfs indien uitzonderlijk geen bloeding is opgetreden. De dag van de inname van de eerste tablet van deze nieuwe blister is dezelfde als deze van het voorgaande. De behandeling volgt dus een ritme van 3 weken met inname, gevolgd door één week zonder tabletten. Als een nieuwe cyclus Liosanne later dan de achtste dag na het stopzetten van de inname wordt begonnen, moet de vrouw een bijkomende niet-hormonale methode van contraceptie gebruiken (met uitzondering van periodieke onthouding en de temperatuurmethode) tot gedurende 7 opeenvolgende dagen een tablet werd genomen. Als de behandeling op dag 1 wordt begonnen zoals beschreven, is Liosanne doeltreffend voor de contraceptie vanaf de eerste dag van de behandeling. Indien Liosanne niet wordt gestart voor de vijfde dag van de maandstonden dient men rekening te houden met een verminderde doeltreffendheid van het contraceptivum en met de mogelijkheid van ovulatie en conceptie op dat ogenblik.

3 Overstappen van een ander oraal anticonceptiemiddel naar Liosanne. Bij het overstappen van een ander oraal anticonceptiemiddel naar Liosanne dient de eerste Liosanne pil te worden ingenomen op de eerste bloedingsdag. Indien er meer dan 7 dagen verstreken zijn sedert de inname van de laatste pil van het vorige contraceptivum dient men rekening te houden met een verminderde doeltreffendheid van Liosanne en met de mogelijkheid van ovulatie en risico van conceptie. Indien zich spotting of doorbraakbloeding van voorbijgaande aard voordoen dient de vrouw de behandeling verder te zetten; dergelijke bloedingen zijn namelijk over het algemeen zonder klinische betekenis. Indien de bloeding van lange duur is of blijft aanhouden moet de vrouw een geneesheer raadplegen. Gebruik postpartum of postabortum. Bij patiënten die na een bevalling of een abortus in het tweede trimester een laaggedoseerd, oraal oestrogeen-progestativumcombinatie wensen te gebruiken, en in afwezigheid van contraindicatie, mag deze contraceptie slechts hernomen worden vanaf de 28e dag postpartum of postabortum, wegens het toegenomen risico voor trombo-embolische accidenten in de periode onmiddellijk na de bevalling. In dat geval moet gedurende de eerste 7 dagen van het gebruik van de pil een bijkomende niethormonale contraceptieve methode worden gebruikt. Als reeds betrekkingen hebben plaatsgehad, moet een zwangerschap uitgesloten worden alvorens de orale contraceptie te beginnen, of moet gewacht worden op het hernemen van de menstruatie (zie rubriek: 4.4 en 4.6). In geval van een abortus in het eerste trimester, mag de gecombineerde orale contraceptie onmiddellijk hernomen worden. Onregelmatige inname van de tabletten. De contraceptieve doeltreffendheid kan verminderd worden in geval tabletten Liosanne vergeten worden, vooral als de vergetelheid onmiddellijk na de pauze van 7 dagen heeft plaatsgevonden. In geval van betrekkingen in de week voorafgaand aan het vergeten van de pil, moet rekening worden gehouden met de mogelijkheid van een zwangerschap. 1) Als een tablet Liosanne vergeten werd maar het tijdsinterval minder dan 12 uur bedraagt, dient deze tablet zo spoedig mogelijk te worden genomen. De volgende tabletten moeten op het gebruikelijke uur worden genomen. 2) Als een tablet Liosanne vergeten werd en het tijdsverloop groter dan 12 uur is of als meer dan 1 tablet werd vergeten, is de contraceptieve doeltreffendheid niet meer verzekerd. De laatste vergeten tablet moet zo spoedig mogelijk genomen worden zodra de vrouw er aan denkt, zelfs als daardoor 2 tabletten op dezelfde dag moeten worden genomen. De volgende tabletten moeten op het gebruikelijke uur worden genomen. Men dient evenwel gedurende 7 dagen bijkomende niethormonale contraceptieve maatregelen te nemen. Als de periode van 7 dagen zich uitstrekt tot na de laatste tablet Liosanne in de strip, moet onmiddellijk een nieuwe strip worden begonnen zonder pauze tussen de twee strips. Daardoor wordt een langdurige periode zonder pil vermeden, wat het risico voor een escape-ovulatie kan vergroten. Het is weinig waarschijnlijk dat een dervingsbloeding zal optreden vóór het einde van de nieuwe strip maar spotting of intercurrente bloedingen kunnen zich voordoen. Als zich op het einde van de tweede strip geen dervingsbloeding voordoet, moet de mogelijkheid van een zwangerschap uitgesloten worden alvorens een nieuwe strip te beginnen. Indien er zich geen dervingsbloeding voordoet en Liosanne volgens de richtlijnen werd genomen, is het onwaarschijnlijk dat de vrouw zwanger zou zijn. De volgende strip kan dan op de gewone dag gestart worden. Als op het einde van de tweede strip geen bloeding optreedt, mag Liosanne niet verder genomen worden alvorens een diagnostische procedure werd uitgevoerd om de mogelijkheid van een zwangerschap uit te sluiten. Wat te doen in geval van onregelmatige bloedingen? Soms treden doorbraakbloedingen en tussentijds bloedverlies (spotting) op, vooral gedurende de eerste drie maanden van inname. Meestal stoppen deze vanzelf. De vrouw dient dan ook het gebruik van Liosanne verder te zetten, zelfs indien er onregelmatige bloedingen optreden. Indien de doorbraakbloedingen hardnekkig zijn of vaak terugkeren, zijn passende diagnostische maatregelen om een organische oorzaak uit te sluiten aangewezen. Curettage kan in dat geval noodzakelijk zijn. Dit is ook het geval indien gedurende verscheidene opeenvolgende cycli met onregelmatige tussenpozen licht bloedverlies optreedt of indien na langdurig gebruik van Liosanne voor de eerste maal spotting optreedt.

4 Wat te doen bij gastrointestinale klachten? De doeltreffendheid van Liosanne wordt niet verminderd door lichte laxativa. Indien braken of diarree optreden tijdens of kort na het gebruik van Liosanne kan de contraceptieve betrouwbaarheid van dit preparaat in het gedrang komen. Het innemen van de tabletten dient te worden voortgezet tot het einde van de strip ten einde een vroegtijdige dervingsbloeding te vermijden. Gaat het om een kortdurend gebeuren, dan dient er tijdens de betrokken cyclus een aanvullende niet-hormonale contraceptieve methode (met uitzondering van de kalender- of temperatuurmethode) te worden aangewend. Wanneer de toestand die de doeltreffendheid van het contraceptivum in het gedrang brengt lange tijd aanhoudt, dienen andere contraceptieve methoden te worden overwogen. Zoals met andere orale contraceptiva kan bij gelijktijdig gebruik van Liosanne en bepaalde geneesmiddelen, de contraceptieve doeltreffendheid van Liosanne worden verminderd of kunnen zich doorbraakbloedingen voordoen. Zie rubriek: Contra-indicaties Overgevoeligheid voor de werkzame bestanddelen of voor één van de hulpstoffen van Liosanne. Orale combinatie contraceptiva mogen niet gebruikt worden in geval van één van de volgende aandoeningen. Als één van de aandoeningen zich voor het eerst voordoet tijdens het gebruik van een oraal combinatie contraceptivum, moet dit onmiddellijk worden stopgezet: - aanwezigheid of vermoeden van oestrogeenafhankelijke tumoren; - aanwezigheid of vermoeden van borstkliercarcinoom; - tromboflebitis of trombo-embolische aandoeningen (b.v. diepe veneuze trombose, longembolie, myocardinfarct, cerebrovasculaire accidenten); - aanwezigheid of voorgeschiedenis van stoornissen die voortekenen zijn van een trombose (b.v. transient ischaemic attacks, angor); - antecedenten van diepe veneuze tromboflebitis of trombo-embolische aandoeningen: - actieve leveraandoening, leveradenoom of levercarcinoom; - recurrerende idiopathische icterus en ernstige pruritus tijdens een vorige zwangerschap; - patiënten met een verergering van otosclerose tijdens de zwangerschap; - niet-gediagnosticeerde vaginale bloedingen; - aanwezigheid of vermoeden van zwangerschap; - diabetes met vasculaire aantasting. 4.4 Bijzondere waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik Trombo-embolische aandoeningen en andere vasculaire problemen. Myocardinfarct. Een toegenomen risico voor myocardinfarct werd toegeschreven aan het gebruik van orale contraceptiva (COC's). Dit risico doet zich hoofdzakelijk voor bij vrouwen die roken of vrouwen met andere onderliggende risicofactoren voor coronaire aandoeningen zoals hypertensie, hypercholesterolemie, morbide obesitas en diabetes. Het risico is zeer laag vóór de leeftijd van 30 jaar. Roken, in combinatie met het gebruik van orale contraceptiva, blijkt significant bij te dragen tot de incidentie van myocardinfarct bij vrouwen van 35 jaar of ouder. Aangetoond werd dat de mortaliteit in verband met vasculaire stoornissen bij vrouwen die orale contraceptiva gebruiken duidelijk toeneemt bij vrouwen ouder dan 35 jaar die roken en bij vrouwen ouder dan 40 jaar die niet roken. Orale contraceptiva moeten met voorzichtigheid worden gebruikt bij vrouwen met cardiovasculaire risicofactoren. Veneuze trombose, arteriële trombose en trombo-embolie. Een toename van het risico voor trombo-embolische en trombotische aandoeningen is of werd in verband gebracht met het gebruik van orale contraceptiva. Voor alle oestrogeenprogestativumcombinaties, moet de voorgeschreven behandeling de laagst mogelijke dosis oestrogenen en progestagenen bevatten die compatibel zijn met een laag percentage van mislukkingen, naargelang van de behoeften van de patiënte. Veneuze trombose en trombo-embolie.

5 Een toename van het risico voor trombo-embolische en trombotische aandoeningen is of werd in verband gebracht met het gebruik van orale contraceptiva. Deze aandoeningen omvatten diepe veneuze trombosen en longembolie. Zie onder Oogletsels" voor informatie over vasculaire trombosen van de retina. Het gebruik van alle COC's gaat gepaard met een toegenomen risico voor veneuze trombose of trombo-embolische aandoeningen ten opzichte van niet-gebruik. De invloed van het relatief risico op het aantal bijkomende gevallen zou het grootste zijn in het eerste jaar van het initiële gebruik van een orale contraceptie met gecombineerde COC's, als het risico voor VTE (veneuze trombo-embolie) voor alle gecombineerde COC's het hoogst is. Het toegenomen risico voor veneuze trombo-embolie als gevolg van het gebruik van COC s is evenwel duidelijk minder dan het risico als gevolg van een zwangerschap (geraamd op 60/ zwangerschappen). Een veneuze trombose heeft in 1 tot 2 % van de gevallen een fatale afloop. In epidemiologische studies werd aangetoond dat vrouwen die COC's gebruiken die het ethinylestradiol bevatten, hoofdzakelijk in een dosis van 30 μg, en een progestageen zoals gestodeen of desogestrel, een toegenomen risico voor het ontstaan van veneuze trombose of trombo-embolie vertonen in vergelijking met een COC met minder dan 50 μg ethinylestradiol in combinatie met levonorgestrel. Voor COC's met 30 μg ethinylestradiol in combinatie met desogestrel of gestodeen, vergeleken met 50 μg ethinylestradiol en levonorgestrel, ligt het relatieve risico voor veneuze trombose of tromboembolie tussen 1,5 en 2,0. Voor COC's met levonorgestrel en minder dan 50 μg ethinylestradiol is de incidentie van veneuze trombose of trombo-embolie van de orde van 20/ vrouwjaren. Deze incidentie is ongeveer 30 40/ vrouwjaren voor COC s met minder dan of gelijkaan 30 μg ethinylestradiol gecombineerd met desogestrel of gestodeen (zoals bv. Liosanne), d.w.z. een toename met gevallen per vrouwjaren. Voor COC's met gestodeen in combinatie met 20 μg ethinylestradiol (zoals Liosanne) wijzen de epidemiologische gegevens niet op een verminderd risico voor veneuze trombose of tromboembolie in vergelijking met preparaten met 30 μg ethinylestradiol. Met al deze informatie moet rekening worden gehouden bij het voorschrijven en het aanbevelen van een COC. Bij gebruik van orale contraceptiva werd een toename van het relatieve risico voor complicaties voor postoperatieve trombo-embolie met een factor 2 tot 4 gemeld. Het relatieve risico voor een veneuze trombose is tweemaal hoger bij vrouwen met voorbeschikkende factoren dan bij vrouwen zonder dergelijke factoren. De doorgaans aanvaarde risicofactoren voor veneuze trombo-embolie omvatten familiale antecedenten en belangrijke obesitas (gewichtsindex > 30 kg/m²). Het risico neemt ook toe met de leeftijd. Zo mogelijk moet de toediening van orale contraceptiva gestopt worden ten minste 4 weken vóór en 2 weken na een electieve chirurgische interventie die gepaard gaat met een toename van het risico voor trombo-embolie, evenals tijdens en na een langdurige immobilisatie. Arteriële trombose en trombo-embolie. Orale contraceptiva blijken het risico voor cerebrovasculaire accidenten te verhogen (trombotische en hemorragische cerebrovasculaire accidenten). Dit risico is het grootst bij oudere vrouwen (> 35 jaar), met hypertensie en die roken. Hypertensie bleek een risicofactor te zijn voor de beide vormen van cerebrovasculaire accidenten bij zowel gebruiksters als nietgebruiksters, terwijl roken het risico voor hemorragische cerebrovasculaire accidenten lijkt te verhogen. Op grond van de goede therapeutische principes moet de blootstelling aan oestrogenen en aan progestativa tot een minimum worden beperkt. Voor elke individuele oestrogeenprogestativumcombinatie moet de laagste hoeveelheid oestrogenen en progestativa voorgeschreven worden die compatibel is met een gering aantal mislukkingen en met de individuele behoeften van de patiënten. Vrouwen die een orale contraceptie aanvatten, moeten beginnen met een preparaat met minder dan 50 μg oestrogenen. Borstkanker. Een meta-analyse van 54 epidemiologische studies meldde een licht verhoogd relatief risico (RR = 1,24) voor een diagnose van borstkanker bij vrouwen die COC's gebruiken. Het toegenomen risico verdwijnt geleidelijk in de loop van de 10 jaren na de stopzetting van de COC. Deze studies leveren evenwel geen enkel bewijs van causaliteit. De waargenomen toename van het risico voor een diagnose van borstkanker kan het gevolg zijn van een meer vroegtijdige opsporing van borstkanker bij gebruiksters van COC's, van de biologische effecten van deze COC's of van een combinatie van beide. Aangezien borstkanker bij vrouwen jonger dan 40 jaar zeldzaam is, is het aantal bijkomende

6 diagnoses van borstkanker bij huidige of recente gebruiksters van een COC gering in vergelijking met het globale risico voor borstkanker. De borstkanker die gediagnosticeerd wordt bij vrouwen die altijd COC s hebben gebruikt, lijkt klinisch minder gevorderd dan de borstkanker gediagnosticeerd bij vrouwen die nooit een COC hebben gebruikt. Bij vrouwen die een oraal contraceptivum gebruiken wordt aanbevolen regelmatig (bijv. elke maand na de menstruatie) een zelfonderzoek van de borsten uit te voeren teneinde borstkanker op te sporen. Oogletsels. Het gebruik van orale contraceptiva moet onmiddellijk stopgezet worden als één van de volgende verschijnselen zich voordoet: - onverklaard, geleidelijk of plots, partieel of volledig gezichtsverlies; - proptose of diplopie; - papiloedeem; - tekenen van vasculaire letsels van de retina of optische neuritis. In deze gevallen moeten de noodzakelijke diagnostische en therapeutische maatregelen worden genomen. Het optreden of het verergeren van migraine of het ontstaan van een nieuw soort recurrerende, persisterende of ernstige hoofdpijn, vereist het stopzetten van de behandeling en een evaluatie van de oorzaak. Verdere waarschuwingen. Het gebruik van Liosanne dient onmiddellijk te worden stopgezet indien zich één van de volgende verschijnselen voordoen: - het voor de eerste maal optreden van migraineachtige hoofdpijn of meer frequent optreden van ongewoon ernstige hoofdpijn; - acute gezichts- of gehoorstoornissen of andere zintuiglijke problemen; - eerste symptomen van tromboflebitis of trombo-embolie; - ontwikkeling van cholestatische icterus, anicterische hepatitis of gegeneraliseerde pruritus; - toename van epileptische aanvallen; - significante stijging van de bloeddruk; - zwangerschap. Alvorens een oraal contraceptivum voor te schrijven, moet een anamnese en een grondig lichamelijk onderzoek worden uitgevoerd. De vrouw moet ook gedurende de behandeling regelmatig onderzocht worden. Bijzondere aandacht moet besteed worden aan de bloeddruk, de borsten, het abdomen en de bekkenorganen. Patiënten moeten het gebruik van Sint-Janskruid (Hypericum perforatum) stopzetten alvorens een behandeling met Liosanne te beginnen. De volgende aandoeningen vereisen een strikte medische opvolging bij gebruik van een oraal contraceptivum. Een verergering van bepaalde van deze aandoeningen kan erop wijzen dat het gebruik van het orale contraceptivum moet worden stopgezet: ernstige hoofdpijn of migraine, hypertensie, intolerantie voor glucose, aandoeningen van de galblaas, hyperlipidemie, leiomyomen van de uterus, sikkelcelanemie, porfyrie, syndroom van Dubin-Johnson en syndroom van Rotor, zwangerschapsherpes, borstvoeding, antecedenten van ernstige depressie. Orale contraceptiva kunnen een depressief syndroom induceren. Vrouwen met antecedenten van depressie moeten dan ook zorgvuldig worden gevolgd. Als zich tijdens het gebruik van Liosanne een ernstige depressie voordoet, moet de behandeling worden stopgezet. Het verdient aanbeveling een test van Papanicolaou uit te voeren alvorens een oraal contraceptivum voor te schrijven, en dit op regelmatige intervallen tijdens het gebruik te herhalen. Dat geldt ook voor het bepalen van de glykemie bij patiënten met een voorbeschiktheid voor diabetes. Orale contraceptiva kunnen vochtretentie veroorzaken. Vrouwen met aandoeningen van het hart of van de nieren, convulsieve toestanden, migraine of astma moeten van nabij gevolgd worden om elke verergering snel te diagnosticeren. De serumconcentraties van folaten kunnen verminderd worden door het gebruik van orale contraceptiva. Vrouwen die zwanger worden korte tijd na het stopzetten van het gebruik van orale contraceptiva, lopen een toegenomen risico voor folaattekort met de bijhorende complicaties. Tot dusver werd in klinische studies evenwel geen enkele bevestiging verkregen van het feit dat orale contraceptiva een toegenomen risico voor het ontstaan van neoplasia met zich zouden brengen. Alle vrouwen die dit soort preparaat gebruiken, moeten evenwel van nabij worden gevolgd. Vrouwen met noduli in de borsten, een fibrocystische aandoening of abnormale beelden op de

7 mammografie, moeten van zeer nabij worden gevolgd. Intercurrente bloedingen, spotting en amenorroe zijn vaak redenen voor het stopzetten van het gebruik van orale contraceptiva. In geval van intercurrente bloeding, zoals overigens bij elke onregelmatige vaginale bloeding, moet rekening worden gehouden met de mogelijkheid van een niet functionele oorzaak. In alle gevallen van abnormale, persisterende of recurrerende vaginale bloedingen zonder duidelijke diagnose, moeten adequate diagnostische maatregelen worden genomen om de aanwezigheid van een zwangerschap of een maligniteit uit te sluiten. Zodra een organische oorzaak is uitgesloten, kan het verdere gebruik van Liosanne of de overgang op een ander hormonaal preparaat het probleem van bloeding oplossen. Overgaan op een preparaat met een hogere dosis oestrogenen is alleen gerechtvaardigd in geval van strikte noodzaak, wegens het toegenomen risico voor tromboembolische aandoeningen. Bij vrouwen met antecedenten van oligomenorroe of secundaire amenorroe of bij jonge vrouwen met onregelmatige cyclussen, bestaat de mogelijkheid van het opnieuw optreden van onregelmatige cyclussen na het stopzetten van de orale contraceptie. Amenorroe en/of anovulatie, eventueel van lange duur, na het gebruik van de pil, kunnen zich evenwel in uitzonderlijke gevallen ook voordoen bij vrouwen zonder antecedenten van onregelmatigheden van de menstruele cyclus. In geval van mislukken van de contraceptie kan zich zowel een ectopische als een intrauteriene zwangerschap voordoen. Omwille van het risico van trombo-embolische complicaties na een heelkundig ingrijpen is het aanbevolen, indien mogelijk, het gebruik van orale contraceptiva ten minste 4 weken voor een ingreep die gepaard gaat met een verhoogd risico voor trombo-embolie of langdurige immobilisatie, stop te zetten. Preparaten met oestrogenen kunnen een invloed hebben op de volgende bloedelementen evenals op endocriene tests en functionele levertests: - toename van trombine en van de factoren VII, VIII, IX en X; vermindering van antitrombine III, toename van de plaatjesaggregatie geïnduceerd door noradrenaline; - toename van TBG ("thyroid-binding globulin") leidend tot een toename van de plasmaconcentratie van totale schildklierhormonen (bepaling van T4 met RIA). De opname van vrij T3 door hars is verminderd, wat verklaard kan worden door de toename van TBG. De hoeveelheid vrij T4 blijft onveranderd; - verminderde excretie van pregnaandiol; - verminderde respons op de metyrapon test; - toename van de retentie van broomsulfonftaleïne. Orale contraceptiva kunnen oorzaak zijn van vals-positieve resultaten bij een evaluatie van de alkalisch fosfatase activiteit in de neutrofielen bij een vroegtijdige diagnose van de zwangerschap. Als de richtlijnen inzake een juist gebruik van Liosanne niet in acht worden genomen, zijn in bepaalde gevallen bijkomende contraceptieve maatregelen noodzakelijk (zie rubriek: 4.2). Liosanne (zoals alle orale contraceptiva) beschermt niet tegen infecties van het type HIV (AIDS), noch tegen andere seksueel overdraagbare aandoeningen. Patiënten met zeldzame erfelijke afwijkingen als galactose-intolerantie, als fructose-intolerantie, Lapplactasedeficiëntie, sucrase-isomaltase-insufficientie of glucosegalactosemalabsorptie mogen dit geneesmiddel niet gebruiken. 4.5 Interacties met andere geneesmiddelen en andere vormen van interactie Enzyminducerende farmaca als barbituraten, primidon, fenytoïne, fenylbutazon, rifampicine, carbamazepine, rifabutine, topiramaat, felbamaat, ritonavir, nevirapine en griseofulvine kunnen de effectiviteit van Liosanne ongunstig beïnvloeden. Vrouwen die een langdurige behandeling ondergaan met enzyminducerende farmaca, dienen dan ook een andere vorm van anticonceptie te gebruiken. Ook het gebruik van ampicilline en tetracyclines kunnen de werking van Liosanne ongunstig beïnvloeden, vermoedelijk door een verandering van de darmflora.

8 Vrouwen die een korte behandeling met enzyminducerende farmaca of sommige breedspectrumantibiotica krijgen, moeten een aanvullende niet-hormonale anticonceptiemethode (behalve periodieke onthouding en de temperatuurmethode) gebruiken gedurende de gelijktijdige medicatie en de erop volgende 7 dagen. Indien deze zeven dagen nog niet voorbij zijn aan het einde van de strip, moet meteen na het voltooien van de strip worden doorgegaan met de volgende strip, zonder een pilvrije periode in acht te nemen. In dit geval zal een onttrekkingsbloeding pas verwacht moeten worden na afloop van de tweede strip. Indien er geen onttrekkingsbloeding optreedt tijdens de pilvrije periode na afloop van de tweede strip, dient de mogelijkheid van een zwangerschap te worden uitgesloten alvorens met de volgende strip wordt begonnen. In het geval van rifampicine dienen aanvullende contraceptieve maatregelen te worden genomen tot vier weken na beëindiging van de behandeling, ook wanneer slechts een korte kuur voorgeschreven is. Er is geen bewijs voor een interactie tussen orale contraceptiva en behandelingen van acne zoals isotretinoïne of topische middelen. De behoefte aan orale antidiabetica of insuline kan veranderen tengevolge van het effect van orale anticonceptiva op de glucosetolerantie. Een interactie werd waargenomen tussen orale contraceptiva en Sint-Janskruid (Hypericum perforatum). Deze interactie is waarschijnlijk het gevolg van een inductie van bepaalde isoenzymen van het cytochroom P450 door Hypericum perforatum. Sint-Janskruid mag dan ook niet tegelijk met orale contraceptiva worden gebruikt. Orale contraceptiva kunnen het metabolisme van andere geneesmiddelen beïnvloeden, waaronder theofylline en orale anticoagulantia, maar het klinische belang hiervan is niet altijd duidelijk. Het gebruik van orale anticonceptiva kan de uitslagen van bepaalde laboratoriumtests beïnvloeden, waaronder biochemische parameters van de lever-, de schildklier-, de bijnier- en de nierfunctie, de plasmaspiegels van transporteiwitten en lipiden- en lipoproteïne fracties, de parameters van het koolhydraatmetabolisme en de parameters van coagulatie en fibrinolyse. Het laboratorium dient dan ook vooraf te worden ingelicht over het gebruik van orale anticonceptiva ingeval laboratoriumtests vereist zijn. 4.6 Zwangerschap en borstvoeding Indien het vermoeden van zwangerschap bestaat moet het gebruik van orale contraceptiva onmiddellijk worden onderbroken; een dergelijk vermoeden moet zo snel mogelijk worden geobjectiveerd. Of er een mogelijk verband bestaat tussen het gebruik van vrouwelijke geslachtshormonen tijdens de vroege zwangerschap en het optreden van misvorming bij de foetus blijft een open vraag. Er zijn geen klinische gegevens voorhanden die wijzen op enige nadelige invloed op de foetus of op een verhoogde incidentie van miskraam bij vrouwen die het gebruik van orale contraceptiva stoppen kort voor de conceptie. Oestrogeen bevattende orale contraceptiva kunnen tijdens de lactatie een kwalitatieve en/of kwantitatieve vermindering van de moedermelk geven. Orale oestro-progestagene associaties worden in kleine hoeveelheden uitgescheiden in de moedermelk; de invloed hiervan op de zuigeling werd nog niet vastgesteld. Daarom wordt aanbevolen een alternatieve contraceptieve methode te gebruiken tijdens de lactatieperiode. 4.7 Beïnvloeding van de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen Niet van toepassing. 4.8 Bijwerkingen Het gebruik van alle COC's gaat gepaard met een toegenomen risico voor veneuze trombose of trombo-embolische aandoeningen. Voor meer informatie betreffende de verschillen in risico tussen de verschillende COCs: zie rubriek: 4.4. Volgende ongewenste effecten werden met het gebruik van Liosanne waargenomen: Endocriene aandoeningen: Zelden (>1/10.000, < 1/1.000): androgene symptomen. Voeding- en stofwisselingsstoornissen: Soms (>1/1.000, < 1/1.00): oedeem. Zelden (>1/10.000, < 1/1.000): verhoogde eetlust, gewichtstoename.

9 Zenuwstelselaandoeningen: Soms (>1/1.000, < 1/1.00): hoofdpijn/migraine. Zelden (>1/10.000, < 1/1.000): depressieve gemoedstoestand, zenuwachtigheid, agressiviteit, paresthesieën. Oogaandoeningen: Soms (>1/1.000, < 1/1.00): intolerantie voor contactlenzen. Hartaandoeningen: Zelden (>1/10.000, < 1/1.000): myocardinfarct. Bloedvataandoeningen: Soms (>1/1.000, < 1/1.00): variceuze klachten. Zelden (>1/10.000, < 1/1.000): trombo-embolie. Maagdarmstelselaandoeningen: Soms (>1/1.000, < 1/1.00): nausea en/of braken. Zelden (>1/10.000, < 1/1.000): gastritis, abdominale klachten, Huid- en onderhuidaandoeningen: Zelden (>1/10.000, < 1/1.000): chloasma, alopecia, blozen. Voortplantingsstelsel- en borstaandoenigen: Soms (>1/1.000, < 1/1.00): pijnlijke congestie van de borsten, verandering van het menstruele bloedverlies, tijdelijke lichte intermenstruele bloeding. Zelden (>1/10.000, < 1/1.000): verandering van de libido, vaginale secretie, galactorrhoea, mastopathie. Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen: Zelden (>1/10.000, < 1/1.000): slapeloosheid, vermoeidheid. De volgende bijwerkingen werden beschreven in verband met het gebruik van orale contraceptiva in het algemeen: - depressie. Vrouwen met antecedenten van depressie dienen nauwkeurig gevolgd te worden. - toegenomen risico voor myocardinfarct; - toegenomen risico voor trombo-embolische processen; - vochtretentie; - versnelde proliferatie van oestrogeenafhankelijke tumoren; - orale contraceptiva met oestrogenen kunnen de proliferatie van reeds bestaande leiomyomen van de baarmoeder stimuleren; - in zeldzame gevallen kunnen leveradenomen ontstaan. Hoewel van goedaardige aard kan een leveradenoom in geval van ruptuur fataal zijn voor de patiënte als gevolg van een intraabdominale bloeding. Deze letsels kunnen aanwezig zijn in de vorm van een abdominale massa of kunnen gepaard gaan met tekenen en symptomen van een acuut abdomen. De mogelijkheid van een leveradenoom kan overwogen worden als de vrouw klachten heeft over abdominale pijn of in geval van een intra-abdominale bloeding; - toegenomen risico voor leverstoornissen (cholestatische icterus); - toegenomen risico voor aandoeningen van de galblaas (lithiase); - vermindering van de glucosetolerantie; - toename van de concentratie van triglyceriden en de totale concentratie van fosfolipiden; - ontstaan van arteriële hypertensie. De leeftijd, de duur van het gebruik van het contraceptivum en het ontstaan van hypertensie tijdens de zwangerschap vertonen een correlatie met het ontstaan van arteriële hypertensie; - intercurrente bloedingen, spotting en amenorroe (zie rubriek: 4.4); - erosie van de baarmoederhals en wijzigingen in de cervicale afscheidingen; - studies bij dieren hebben aangetoond dat de toediening van hoge doses oestrogenen vroegtijdig de vorming van de epifyse afremt tijdens het groeiproces; - het gebruik van orale contraceptiva kan het normale metabolisme van tryptofaan beïnvloeden hetgeen kan leiden tot een relatief gebrek aan pyridoxine. Het klinisch belang hiervan is nog niet gekend;

10 - zeer zeldzame gevallen van urticaria en angio-oedeem. 4.9 Overdosering De symptomen van een overdosering bij volwassenen en bij kinderen zijn de volgende: nausea, braken, vertigo, abdominale pijn, somnolentie, vermoeidheid. Bij vrouwen kunnen dervingbloeding en spanning in de borsten voorkomen. Er bestaat geen specifiek antidotum en een eventuele behandeling moet ingesteld worden in functie van de symptomen. 5. FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN 5.1 Farmacodynamische eigenschappen Farmacotherapeutische categorie: hormonale contraceptiva voor systemisch gebruik ATC-code: G03AA10. Liosanne is een monofasisch oraal anticonceptivum bestaande uit een oestrogeen en een progestageen component, respectievelijk ethinylestradiol en gestodeen. De ethinylestradiol en gestodeen combinatie remt de ovulatie door onderdrukking van de vrijmaking van gonadotrofinen. Andere mechanismen, die kunnen bijdragen tot de contraceptieve doeltreffendheid van dit preparaat, omvatten veranderingen van het cervicaal mucus (waardoor penetratie van sperma wordt bemoeilijkt) en veranderingen van het endometrium (waardoor de kans op innesteling van de eicel wordt verminderd). 5.2 Farmacokinetische eigenschappen Ethinylestradiol en gestodeen worden snel en bijna volledig geresorbeerd vanuit het maagdarmkanaal. Ethinylestradiol ondergaat in aanzienlijke mate first-pass metabolisme en heeft een biologische beschikbaarheid van gemiddeld 40 tot 45 %. Gestodeen ondergaat geen first-pass metabolisme en is daarom volledig biologisch beschikbaar. Gestodeen is in grote mate aan plasmaproteïnen gebonden, namelijk aan "sex hormone binding globulin" (SHBG). Ethinylestradiol is in het plasma gebonden aan albumine en bevordert de bindingscapaciteit van SHBG. Binnen 1 tot 2 uur na orale toediening worden plasmapieken van iedere actieve component van de ethinylestradiol en gestodeen combinatie bereikt. Het postmaximaal concentratieverloop wordt gekenmerkt door een afname in twee fasen met halfwaardetijden van 1 en 15 uur voor gestodeen en 1 tot 3 en ongeveer 24 uur voor ethinylestradiol. Ethinylestradiol wordt vooral gemetaboliseerd door hydroxylase van de aromatische ring; er worden tevens verschillende andere gehydroxyleerde en gemethyleerde metabolieten gevormd die zowel vrij als in geconjugeerde vorm (glucuroniden en sulfaten) kunnen voorkomen. Geconjugeerd ethinylestradiol wordt uitgescheiden via de gal in de darmen en ondergaat enterohepatische recirculatie. Ethinylestradiol wordt voor ongeveer 40 % uitgescheiden in de urine en voor 60 % in de feces. Gestodeen wordt voornamelijk gemetaboliseerd door reductie van de A-ring gevolgd door glucuronidatie. Ongeveer 50 % van de dosis gestodeen wordt uitgescheiden in de urine en 33 % in de feces. Voor gestodeen bedraagt de eliminatiehalfwaardetijd ongeveer 16 tot 18 uur na meerdere orale doses; voor ethinylestradiol bedraagt deze ongeveer 25 uur. 5.3 Gegevens uit het preklinisch veiligheidsonderzoek Geen gegevens bezorgd. 6. FARMACEUTISCHE GEGEVENS 6.1 Lijst van hulpstoffen Kern: natriumcalciumedetaat, lactose monohydraat, maïszetmeel, povidon, magnesiumstearaat. Omhulling: sucrose, povidon, polyglycol, calciumcarbonaat, talk, montaanglycolwas.

11 6.2 Gevallen van onverenigbaarheid Niet van toepassing. 6.3 Houdbaarheid 36 maanden. 6.4 Speciale voorzorgsmaatregelen bij bewaren Bewaren beneden 30 C. 6.5 Aard en inhoud van de verpakking Blisterverpakking in PVC/Aluminium met 1, 3 of 6 blisterverpakking(en) (kalender blisterverpakking) van 21 omhulde tabletten. Niet alle genoemde verpakkingsgrootten worden in de handel gebracht. 6.6 Speciale voorzorgsmaatregelen voor het verwijderen <en andere instructies> Alle ongebruikte producten en afvalstoffen dienen te worden vernietigd overeenkomstig lokale voorschriften. 7. HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN Sandoz NV Telecom Gardens Medialaan 40 B-1800 Vilvoorde 8. Afleveringswijze Op medisch voorschrift 9 NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN BE DATUM VAN EERSTE VERLENING VAN DE VERGUNNING/HERNIEUWING VAN DE VERGUNNING <[nationaal te implementeren]> 11. DATUM VAN HERZIENING/GOEDKEURING VAN DE TEKST Datum van goedkeuring van de tekst: 01/2011.