Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1998 1999 25 107 Derde fase EMU Nr. 29 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 7 december 1998 1. Algemeen Tijdens de Europese Top van 2 mei 1998 is het besluit genomen over de toetreding van lidstaten van de Europese Unie tot de Europese Monetaire Unie. Met 10 andere lidstaten zal Nederland op 1 januari 1999 de euro invoeren. In de literatuur is aandacht gevraagd voor de gevolgen van de invoering van de euro voor vennootschappen, in het bijzonder voor het maatschappelijk en geplaatst kapitaal en de nominale waarde van (eventueel verschillende soorten van) de aandelen, als die bedragen worden omgerekend in euro of fracties daarvan. De vraag rijst of de wetgever oplossingen dient aan te dragen. Ik acht het in dat verband zinvol u door middel van deze brief op de hoogte te stellen van mijn voornemens inzake de vennootschapswetgeving. Over de te nemen maatregelen is overlegd met de commissie vennootschapsrecht. De commissie kan zich met de inhoud van de brief verenigen. Een voorbeeld kan verduidelijken waar de gevolgen van de invoering van de euro voor het vennootschapsrecht gaan knellen. Stel een vennootschap heeft een kapitaal van f 100 000,, verdeeld in: A. variant 1) 10 miljoen aandelen van nominaal f 0,01, B. variant 2) 2 miljoen aandelen van nominaal f 0,05. Bij een fictieve omrekenkoers van 2,34567 levert dit het volgende op. A. in variant 1 komt de nominale waarde van een aandeel uit op 0,004263174274301 euro. Zou dit bedrag op de dichtstbijzijnde eurocent worden afgerond, dan komt dat neer op 0,01 euro per aandeel. Er zijn 10 miljoen aandelen, zodat de som van de omgerekende nominale waarde van de aandelen na afronding op 0,01 uitkomt op 100 000 euro, terwijl omrekening van het kapitaal van f 100 000 tegen diezelfde omrekenkoers na afronding 42 631,74(274 301) euro oplevert. B. in variant 2 zal het nominaal bedrag van een aandeel zijn 0,02131587137151 euro, afgerond 0,02. De som van de nominale KST32759 ISSN 0921-7371 Sdu Uitgevers s-gravenhage 1998 Tweede Kamer, vergaderjaar 1998 1999, 25 107, nr. 29 1

waarde van alle aandelen is dan 40 000 euro. Omrekening van het kapitaal zelf komt ook in deze variant uit op 42 631,74(274 301) euro. Vermeld zij dat het hier gaat om afrondingsvragen bij de omrekening in euro. Dit is iets anders dan het rondmaken van de uitkomst. Onder rondmaken wordt verstaan het kiezen voor een dichtbij het met behulp van de officiele regels afgeronde bedrag gelegen, mooi rond getal bijvoorbeeld een hele euro die gebruik van bedragen in de praktijk vereenvoudigt. De nominale waarde van een aandeel is van belang als het gaat om stemen winstrechten, rechten na liquidatie en bij een aantal bepalingen van kapitaalbescherming. Treedt er een verschuiving op in de nominale waarde van een aandeel of van het kapitaal door omrekening en afronding, dan heeft dat eveneens gevolgen voor de onderlinge verhouding tussen de houders van aandelen en tussen die van een verschillende soort aandelen. Dit heeft weer gevolgen voor kwesties als winstuitkeringen en uitkeringen na liquidatie, waar deze uitkeringen afhankelijk zijn van de nominale waarde van een aandeel. Ook zijn gevolgen denkbaar bij de stemverhoudingen. De Tweede Richtlijn van de Raad van Ministers van de Europese Gemeenschappen (Pb. EG nr. L 26/1 van 31 januari 1997) inzake het vennootschapsrecht bevat verder een aantal dwingendrechtelijke voorschriften van kapitaalbescherming. 2. Het Europese rechtskader Met betrekking tot de invoering van de euro is een tweetal verordeningen van belang. Het gaat ten eerste om de Verordening van 17 juni 1997, nr. 1103/97, Pb. nr. L 162/1, gebaseerd op artikel 235 EG (de «235-verordening»). De tweede verordening is Verordening (EG) nr. 974/98 van 3 mei 1998, gebaseerd op artikel 109 L lid 4 EG («de 109L-verordening»). Op basis van deze verordening worden onder meer de omrekenkoersen vastgesteld. De invoering van de monetaire unie valt in twee delen uiteen. Met ingang van 1 januari 1999 zal de euro worden ingevoerd en de gulden als zelfstandige valuta ophouden te bestaan. Euro-munten of -biljetten komen per 1 januari 2002 beschikbaar. Tot 1 januari 2002 geldt een overgangsperiode waarin de gulden een sub-eenheid van de euro is. In de loop van 2002 zijn guldenmunten en bankbiljetten geen wettig betaalmiddel meer. Op 1 januari 2002 worden verwijzingen naar de nationale munteenheden in rechtsinstrumenten die aan het einde van de overgangsperiode bestaan, gelezen als verwijzingen naar de euro-eenheid, overeenkomstig de respectieve omrekeningskoers. De omrekening van gulden naar euro geschiedt aan de hand van een koers die in zes significante cijfers wordt uitgedrukt. De 235-verordening geeft daarbij regels voor te betalen of te boeken geldbedragen die na omrekening in euro-eenheid afgerond worden. Deze afronding moet naar boven of naar beneden geschieden op de dichtstbijzijnde (euro)cent. In de overgangsperiode geldt de regel «geen verplichting, geen verbod». Partijen kunnen overeenkomen hun transactie in euro danwel gulden af te wikkelen. Op deze regel geldt een uitzondering. Artikel 8 lid 4 van de 109L-verordening maakt het mogelijk de muntaanduiding van de uitstaande staatsschuld, obligaties, andere vormen van in effecten belichaamde schuld die op de kapitaalmarkt verhandelbaar zijn, en geldmarktinstrumenten eenzijdig te wijzigen in euro. In Nederland heeft de Minister van Financiën een wetsvoorstel van deze strekking ingediend (Handelingen II 1997/1998, 26 078, nrs. 1 3). Is die maatregel genomen, dan mogen emittenten de aanduiding van schuld wijzigen in euro tenzij dit in de onderliggende voorwaarden uitdrukkelijk is uitgesloten. Naar mijn oordeel brengt deze regel met zich dat obligaties na 1 januari 1999 eenzijdig in euro kunnen worden omgezet. Deze regel is evenwel niet van toepassing op aandelen. Tweede Kamer, vergaderjaar 1998 1999, 25 107, nr. 29 2

De 235-verordening legt in artikel 3 het continuïteitsbeginsel vast. De invoering van de euro heeft niet ten gevolge dat enige wijziging wordt aangebracht in een rechtsinstrument. Onder rechtsinstrument wordt blijkens artikel 1 verstaan wettelijke en reglementaire bepalingen, bestuursakten, rechterlijke uitspraken, contracten, eenzijdige rechtsakten, betaalmiddelen anders dan bankbiljetten en muntstukken, alsmede andere instrumenten die rechtsgevolgen hebben. Statuten van een naamloze vennootschap of besloten vennootschap zijn in deze definitie begrepen. Verwijzingen naar gulden in wetten worden aan het einde van de overgangsperiode, dus per 1 januari 2002, van rechtswege omgezet in verwijzingen naar het overeenkomstig de vastgestelde koers corresponderende euro-bedrag. Ten behoeve van de duidelijkheid zal de Nederlandse wetgever evenwel voor 1 januari 2002 in alle wet- en regelgeving de verwijzing naar gulden vervangen door verwijzing naar euro. Dit zal gebeuren middels een verzamelwet waarin alle wijzigingen zijn opgenomen. Zie echter ten aanzien van de vennootschapswetgeving hierna. 3. Voorgenomen regelgeving in het buitenland Met de komst van de euro wordt een belangrijke stap gezet naar de voltooiing van de Interne Markt. Verwacht wordt dat een gemeenschappelijke munt de grensoverschrijdende samenwerking tussen ondernemingen zal stimuleren. Ik wil daarom kort aandacht besteden aan de stappen die de buitenlandse wetgever op het terrein van het vennootschapsrecht heeft gezet en aan de opvattingen van de Europese Commissie. De bestaande Duitse wetgeving kenmerkt zich door gedetailleerde regels. Een voorbeeld is het voorschrift dat aandelen slechts mogen worden uitgegeven met een nominale waarde van 5 DM of een veelvoud daarvan. Die vennootschapswetgeving heeft een aanpassingswet noodzakelijk gemaakt. De Duitse wetgever heeft verder bewust de voorkeur gegeven aan rond gemaakte bedragen in de wet boven het werken met minder aantrekkelijke, zorgvuldig omgezette bedragen. Daarom wordt onder meer voorgeschreven dat de aandelen in nieuw op te richten vennootschappen zullen moeten worden uitgegeven in eenheden van 1 euro of veelvouden daarvan. De keuze van de Duitse wetgever leidt ertoe dat alle vennootschappen hun statuten op korte termijn zullen moeten aanpassen. Bestaande vennootschappen mogen hun huidige aanduidingen in DM behouden tot de eerstvolgende emissie. Vennootschappen met een notering aan een Duitse beurs zijn verplicht voor 1 januari 2002 hun aandelen in 1 euro of een veelvoud daarvan te laten luiden. De noodzakelijke statutenwijzigingen kunnen middels vereenvoudigde voorschriften worden doorgevoerd. In België wordt voorgesteld het bestuur van de vennootschap gedurende de overgangsperiode het recht te geven het kapitaal te verhogen met een bedrag van maximaal 1000 euro of 4% van het bedrag van het kapitaal voor de verhoging. De kapitaalverhoging mag bij onderhandse akte geschieden en moet worden ingeschreven in het handelsregister. De Europese Commissie, DG II, heeft in een discussiestuk dat is gepubliceerd in april 1998 (II/166/98-EN) enkele uitgangspunten geformuleerd voor de nationale wetgever. Voorop staat dat de regels van de tweede vennootschapsrichtlijn onverkort blijven gelden. Bij wijzigingen in het kapitaal, of in (de aanduiding van) de nominale waarde van aandelen is een beslissing van de algemene vergadering van aandeelhouders vereist. Nationale voorschriften mogen niet in strijd komen met het gedurende de overgangsperiode geldende beginsel «geen verplichting, geen verbod». De Commissie leidt hieruit af dat de besluiten die tot de bevoegdheid van de algemene vergadering horen, niet wettelijk mogen worden overgedragen aan een ander orgaan. De algemene vergadering kan evenwel Tweede Kamer, vergaderjaar 1998 1999, 25 107, nr. 29 3

besluiten zijn bevoegdheden over te dragen aan een ander orgaan, mits de nationale wet in deze mogelijkheid voorziet. De nationale wetgever heeft naar de mening van de Europese Commissie de volgende middelen tot zijn beschikking om de overgang te vereenvoudigen: het faciliteren van inschrijving van statutenwijzigingen de omzetting uitzonderen van het vereiste van een notariële akte of goedkeuring door de rechter de kosten van een notariële akte beperken vereenvoudiging van de besluitvormingsprocedures in de algemene vergadering van aandeelhouders door het verlagen van de voor een wijziging vereiste meerderheden, mits in overeenstemming met de voorschriften van de Tweede Richtlijn toestaan dat de aandeelhouders de bevoegdheid te besluiten over omzetting delegeren aan een ander orgaan van de vennootschap. 4. Algemene regels voor de omzetting na 1 januari 2002 Vennootschappen die worden opgericht vanaf 1 januari 2002 moeten hun kapitaal en de nominale waarde van de aandelen uitdrukken in euro. In lijn met het thans op grond van de Departementale Richtlijnen bij oprichtingen en statutenwijzigingen gehanteerde beleid ten aanzien van de minimale nominale waarde van aandelen zal deze moeten worden uitgedrukt in een bedrag van ten minste een eurocent. Verwijzingen naar gulden in de statuten worden op grond van de 235-verordening aan het einde van de overgangsperiode van rechtswege gelezen als verwijzingen naar het met de vastgestelde koers corresponderende euro-bedrag, zonder afronding tot twee cijfers achter de komma. Gelet op de rechtstreekse werking van de verordening is daarvoor geen nadere wetgeving nodig. Een vennootschap wier statuten op 1 januari 2002 nog bedragen in gulden vermelden, kan deze oude vermeldingen handhaven tot de eerstvolgende wijziging in haar kapitaal of de nominale waarde van haar aandelen. Door de omzetting zullen echter vrijwel altijd eurobedragen ontstaan met een lange reeks cijfers achter de komma, hetgeen de werkbaarheid met deze bedragen ernstig zal bemoeilijken. Het verdient de voorkeur dat de vennootschap per 1 januari 2002 in haar statuten in plaats van guldens eurobedragen vermeldt met inachtneming van de hierna sub 6 vermelde omrekenings- en afrondingsmethodiek en bijzondere regels. In de wet zal worden opgenomen dat vennootschappen die na 1 januari 2002 wijzigingen in hun kapitaal of de nominale waarde van hun aandelen aanbrengen, ter gelegenheid van de daarvoor noodzakelijke statutenwijziging ook de aanduiding van de nominale waarde en het kapitaal moeten wijzigen in euro met inachtneming van de hierna sub 6 vermelde omrekenings- en afrondingsmethodiek en bijzondere regels. Een en ander laat onverlet dat vennootschappen naar aanleiding van de introductie van de euro per of na 1 januari 2002 een nieuwe kapitaalstructuur kunnen opzetten. De omzetting van de in boek 2 genoemde bedragen die thans in gulden luiden (artt. 63b, 67, 68, 125, 153, 178, 179, 235, 263, 398) met gebruikmaking van de voorgeschreven omrekeningskoers zou tot gebroken getallen leiden. Ik acht dit niet wenselijk. Daarom zullen deze bedragen vooruitlopend op de verzamelwet die is voorzien voor 2002 ten spoedigste worden aangepast. De hoogte van het maatschappelijk kapitaal dat ten minste vereist is voor de oprichting van een naamloze vennootschap (thans f 100 000) of een besloten vennootschap (thans f 40 000) zal naar beneden toe worden rondgemaakt op hele euro s. Op deze manier wordt zo veel mogelijk voorkomen, dat vennootschappen door afronding naar beneden van hun aandelenkapitaal zie onder 6 beneden het minimum voorgeschreven kapitaal komen. De Europese regelgeving laat hiertoe ruimte. Tweede Kamer, vergaderjaar 1998 1999, 25 107, nr. 29 4

5. Algemene regels voor de overgangsperiode 1999 2002 Vennootschappen die op 1 januari 1999 bestaan, kunnen vanaf deze datum kiezen tussen handhaving van de vermeldingen in guldens en omzetting van de vermeldingen in euro. Wijziging van de munt waarin de nominale waarde van aandelen en kapitaal wordt uitgedrukt, vereist een wijziging van de statuten. Deze statutenwijziging zal moeten plaatsvinden met inachtneming van de gewone regels van besluitvorming van de algemene vergadering van aandeelhouders. Vennootschappen die in de overgangsperiode de nominale waarde van aandelen en kapitaal omzetten, dienen zulks te doen met inachtneming van de hierna sub 6 vermelde omrekenings- en afrondingsmethodiek en bijzondere regels. Ook hier geldt dat onverlet blijft de mogelijkheid van het opzetten van een nieuwe kapitaalstructuur. Handhaaft de vennootschap haar vermelding in guldens, hetgeen zonder stappen van de vennootschap per 1 januari 2002 leidt tot het hierboven sub 4 aangeduide omrekeningsautomatisme, dan geldt het volgende. Omdat het werken met een eventueel lange reeks cijfers onaantrekkelijk zal zijn wordt wettelijk geregeld dat de vermelding van de nominale waarde van aandelen in advertenties e.d. mag worden beperkt tot twee cijfers achter de komma. Het gaat hier om een vereenvoudigde vermelding en niet om een afronding, zodat de vennootschap in een dergelijk geval melding moet maken van deze toepassing. Vennootschappen die worden opgericht tussen 1 januari 1999 en 1 januari 2002 mogen hun kapitaal en de nominale waarde van hun aandelen uitdrukken in euro. Deze vennootschappen staat het niet vrij de nominale waarde van hun aandelen uit te drukken in meer dan twee cijfers achter de komma. Zij mogen hun kapitaal ook uitdrukken in gulden. Hun positie is dan gelijk aan de op 1 januari 1999 bestaande vennootschap. Voor storting op aandelen in nieuwe of bestaande vennootschappen na 1 januari 1999 geldt het volgende. De invoering van de euro betekent dat de deelnemende valuta voortaan in een vaste verhouding ten opzichte van elkaar en van de euro staan. Storting op aandelen luidend in nationale geldeenheden van tot de Europese Monetaire Unie toegetreden landen bergt daarmee niet langer het gevaar in zich, dat de waarde tussen het moment van storting en het moment van oprichting wijzigt. Daarom zal storting in deze bedragen voor de toepassing van artikel 93a lid 2/203a lid 2 van boek 2 vanaf 1 januari 1999 niet langer als storting in vreemd geld moeten worden beschouwd maar als storting in geld. 6. Methodiek bij omrekening en afronding De volgende regels zullen gelden. 1. De vennootschap dient eerst de bedragen van de nominale waarde van (elk van) de aandelen om te rekenen met gebruikmaking van de officiële koers. De omgezette bedragen worden afgerond tot het dichtstbij zijnde bedrag van ten hoogste twee cijfers achter de komma, dus ten hoogste 0,01 euro of 1 eurocent. Een dergelijke door de wetgever voorziene afrondingsmethodiek is naar mijn oordeel in het licht van de Europese regelgeving zeer wel mogelijk. Uitgaande van een nominaal bedrag van thans 1 gulden wordt dit bedrag bij een omrekeningskoers van bijv. 1 euro = f 2,22799 : 0,44883504863 etc. euro, is afgerond 0,45 euro. Indien wordt uitgegaan van een nominaal bedrag van thans 1 Nederlandse cent, zou dit omgerekend naar bedoelde omrekeningskoers uitkomen op 0,0044883504863 etc. euro. Afronding naar beneden tot 0,004 euro is in verband met de eis van ten hoogste twee cijfers achter de komma dan niet mogelijk, zodat afronding naar boven tot 0,01 euro of het bereiken van een andere oplossing door de vennootschap zelf aangewezen is. Hieronder wordt Tweede Kamer, vergaderjaar 1998 1999, 25 107, nr. 29 5

op deze situatie mede in verband met preferente aandelen teruggekomen. Overigens mag bij de hierboven aangeduide omrekenings- en afrondingsmethodiek geen onderscheid worden gemaakt al naar gelang de coupures (nominale bedragen) van de aandelen. De som van de aldus omgerekende en afgeronde nominale bedragen van de aandelen geldt als het geplaatste kapitaal in euro. Mocht nu een verschil ontstaan tussen het bedrag van het aldus geldende geplaatste kapitaal in euro en het bedrag van het in gulden luidend geplaatst kapitaal wanneer dit met dezelfde methodiek van omrekening en afronding in euro zou worden omgezet, dan geldt het volgende. 2a. Is de som van de nominale waarde van de in euro omgerekende en afgeronde aandelen hoger dan het bedrag van het eveneens in euro omgerekende en afgeronde geplaatste kapitaal, dan geldt dat hogere bedrag als het geplaatst kapitaal en is er sprake van een bijschrijving vanuit de middelen van de vennootschap. Het verschil wordt ten laste gebracht van daartoe beschikbare reserves. Er is in wezen sprake van een kapitaalverhoging. Een moeilijkheid rijst wanneer reserves niet voor dit doel beschikbaar zijn. Men denke ook aan de hierboven aangeduide situatie van afronding tot 0,01 euro van preferente aandelen van 1 Nederlandse cent. De bijschrijving zal dan niet kunnen geschieden ten laste van een reserve waartoe gewone aandeelhouders gerechtigd zijn. Bijschrijving is slechts mogelijk ten laste van een reserve toerekenbaar aan die preferente aandeelhouders. In de literatuur is bepleit dat de vennootschap in zulk een geval een reserve moet gaan aanhouden ter grootte van het verschil. Hiervoor wordt de term euroreserve gebruikt onder verwijzing naar de reserve aangeduid in artikel 178 lid 3 boek 2 BW. In het onderhavige geval wordt het geplaatste kapitaal echter zelf verhoogd. De kapitaalklem werkt dus reeds. Daar tegenover moet dan een balanspost staan die men zou kunnen aanduiden als een «negatieve» reserve of zelfs een verliespost. In wezen correspondeert de bedoelde reserve met een fictieve bijschrijvingspost die zo spoedig als mogelijk is en vóórdat eventuele winstuitkeringen aan de betreffende aandeelhouders geschieden, zou moeten verdwijnen. Dat kan gebeuren doordat uit ingehouden winst of alsnog te vormen reserves wordt voldaan aan de met de kapitaalverhoging corresponderende bijschrijvingsverplichting. In die geest wil ik de op zich niet fraaie mogelijkheid van het creëren van een euroreserve overwegen. Een wettelijke regeling om het mogelijk te maken dat dividenduitkeringen waartoe de betreffende aandeelhouders van de vennootschap worden gerechtigd, door de vennootschap worden aangewend tot de bedoelde «bijschrijving», is niet nodig. Van dividenduitkeringen zal immers geen sprake kunnen zijn vóórdat bijschrijving tot het nieuwe bedrag van het kapitaal heeft plaatsgevonden. Intussen zal het in vele gevallen de voorkeur verdienen dat de vennootschap met inachtneming van de gewone vennootschapsrechtelijke besluitvormingsprocedures zèlf een oplossing bereikt voor de aangeduide problematiek van coupures thans luidend in een Nederlandse cent. Bij grotere aantallen preferente aandelen van 1 Nederlandse cent gehouden door institutionele of grotere beleggers kunnen aandelen worden samengevoegd waardoor een hogere nominale waarde wordt bereikt. Men kan ook denken aan een verdergaande, nieuw op te zetten kapitaalstructuur, waarbij men de problematiek elimineert. 2b. Is de som van de nominale waarde van de in euro omgerekende en afgeronde aandelen lager dan het bedrag van het eveneens in euro Tweede Kamer, vergaderjaar 1998 1999, 25 107, nr. 29 6

omgerekende en afgeronde geplaatste kapitaal, dan geldt het lagere bedrag als het geplaatst kapitaal. Strikt genomen is er sprake van vermindering van het kapitaal als bedoeld in artikel 99/208 van boek 2 BW. Deze regeling is in het bijzonder getroffen om crediteuren en andere belanghebbenden te beschermen tegen het uithollen van het kapitaal van een vennootschap. In het geval van omzetting van gulden naar euro is daarvan geen sprake, mits het aldus vrijgekomen geld niet wordt uitgekeerd. Daarom zal in de wet een vereenvoudigde regeling worden opgenomen voor die gevallen waarin afronding naar beneden plaatsvindt en het aldus vrijgekomen kapitaal in de vennootschap blijft als gebonden reserve. Deze regeling biedt adequate bescherming aan schuldeisers van de vennootschap. 2c. Ook bij omrekening en afronding volgens de hierboven aangeduide methodiek zullen bij het bestaan van verschillende coupures van aandelen verschuivingen en dus fricties kunnen optreden in de onderlinge verhouding tussen bestaande aandeelhouders, zowel voor wat betreft hun financiële rechten als in de stemverhoudingen. Zo zullen preferente aandeelhouders in het geval van «kapitaalvermindering» hun financiële rechten (recht op preferent dividend; voorrangsrecht op uitkering bij liquidatie) willen blijven relateren aan het oorspronkelijk nominaal bedrag van het aandeel. Bij een bijschrijving op preferente aandelen ligt het niet voor de hand dat gewone aandeelhouders genoegen zouden moeten nemen met verhoging van de zojuist bedoelde rechten van preferente aandeelhouders. Zij kunnen dit wel vrijwillig doen. Naar mijn mening ligt hier voor de wetgever geen taak. Bij het optreden van dergelijke fricties zal de vennootschap met inachtneming van de gewone vennootschappelijke besluitvormingsprocedures tot een oplossing moeten zien te geraken. Om de onderlinge verhoudingen volledig in stand te laten, zou men ook kunnen denken aan een vrijwillige herstructurering van het kapitaal op basis van een fictieve omrekeningskoers van de nominale bedragen van de aandelen in euro van 0,4. Dit is alleen mogelijk indien de minimale nominale waarde ten minste 1 eurocent zal bedragen. Er is dan sprake van een tegelijk met de omzetting in euro plaatsvindende vrijwillige kapitaalvermindering waarop de gewone kapitaalverminderingsprocedure zonder de hierboven sub 2b aangeduide faciliteit van toepassing is. Zo is een besluit van de algemene vergadering van aandeelhouders vereist en dient in het geval van een structuurvennootschap de raad van commissarissen een bestuursvoorstel hieromtrent goed te keuren (artikel 164/274). Voor het overige bieden de gewone regels van het vennootschapsrecht voldoende mogelijkheden om bij het bereiken van een oplossing als hiervoor bedoeld, te vergaande aantasting van rechten of belangen van aandeelhouders tegen te gaan. De regeling onder 1 kan er in zeer uitzonderlijke gevallen toe leiden dat het in de statuten voorziene bedrag van het maatschappelijk kapitaal wordt overschreden. Men denke aan het uitzonderlijke geval van de vennootschap die veel aandelen in relatief kleine coupures heeft uitstaan tot (vrijwel) het hele bedrag van het maatschappelijk kapitaal. Om aan dit probleem tegemoet te komen, kan de algemene vergadering van aandeelhouders besluiten om bij statutenwijziging het bedrag van het maatschappelijk kapitaal te verhogen. Doordat de wetgever bij het omzetten in euro van de voorgeschreven minima voor de NV (f 100 000) en de BV (f 40 000) met een zekere marge naar beneden rond zal maken, wordt voorkomen dat een vennootschap bij een «kapitaalvermindering» als hierboven bedoeld, onder het wettelijk voorgeschreven minimum terecht komt. De regeling onder 2a en b is bedoeld om verschuivingen op te vangen bij wijziging van het kapitaal als rechtstreeks gevolg van de omrekening van gulden in euro met behulp van de officiële omrekeningskoers en de Tweede Kamer, vergaderjaar 1998 1999, 25 107, nr. 29 7

daarbij toe te passen afronding. Voor een uitsluitend hierop gerichte statutenwijziging zal een verklaring van geen bezwaar niet vereist zijn. Indien vennootschappen de voorkeur geven aan andere nominaties of een ander bedrag voor het maatschappelijk kapitaal (herziening van kapitaalstructuur), gelden de gewone bepalingen omtrent statutenwijzigingen. Zo zal bij een omzetting van 17,50 gulden naar 5 euro de gewone kapitaalverminderingsprocedure moeten worden nageleefd. 7. Jaarrekeningrecht In Nederland bestaat geen noodzaak de wetgeving die betrekking heeft op het jaarrekeningrecht aan te passen. Vanaf 1 januari 1999 is de euro een volwaardige munteenheid. De eerste jaarrekening die in euro kan worden opgemaakt, is daarom die over het jaar 1999. De jaarrekening over 1998, die nog in gulden moet worden opgemaakt, kan aanvullend ook in euro worden gepubliceerd. De laatste jaarrekening die nog in gulden kan worden opgemaakt is de jaarrekening over het boekjaar dat eindigt op 31 december 2001. De Raad voor de Jaarverslaggeving heeft een tijdelijke richtlijn gepubliceerd die nader ingaat op de financiële verslaggeving en de invoering van de euro in Nederland. Vanaf 1 januari 1999 tot 1 januari 2002 mag de administratie c.q. boekhouding (artikel 10 boek 2 BW) zowel in gulden als in euro worden gevoerd c.q. opgemaakt. 8. Fiscale gevolgen van de omzetting De fiscale consequenties van de omzetting zijn afhankelijk van de vraag of er sprake is van een kapitaalverhoging dan wel kapitaalvermindering. Bij kapitaalverhoging als bedoeld in paragraaf 6 2a van deze brief wordt het hogere bedrag als geplaatst kapitaal aangemerkt. Deze verhoging kan op verschillende manieren plaatsvinden. 1. Verhoging door middel van een bijstorting door de aandeelhouders of bijschrijving door de vennootschap ten laste van een fiscaal vrije reserve (agioreserve) heeft uitsluitend de heffing van kapitaalsbelasting tot gevolg. 2. Verhoging door middel van bijschrijving door de vennootschap ten laste van een reserve met een fiscale claim wordt aangemerkt als een dividenduitkering aan de aandeelhouders. Dit dividend is onderworpen aan dividendbelasting en is voor particulieren ook belast met inkomstenbelasting. Bovendien is kapitaalsbelasting verschuldigd. 3. Verhoging door middel van bijschrijving door de vennootschap ten laste van een te vormen negatieve euroreserve heeft dezelfde fiscale consequenties als onder punt 2. Bij kapitaalvermindering als bedoeld in paragraaf 6 2b van deze brief wordt het lagere bedrag als geplaatst kapitaal aangemerkt. Het bedrag waarmee het kapitaal wordt verminderd kan evenwel niet worden uitgekeerd, maar moet in de vennootschap blijven als gebonden reserve. Een dergelijke kapitaalvermindering heeft in beginsel geen fiscale consequenties. De Minister van Financiën heeft in de nota naar aanleiding van het verslag inzake het voorstel van wet houdende regels inzake de heffing en invordering van rijksbelastingen en euro s (wet overgang belastingen in euro s) aangegeven dat een faciliteit op het gebied van de dividendbelasting of de inkomstenbelasting op dit moment niet wordt overwogen (Kamerstukken II 1998/1999, 26 147, nr...). Momenteel wordt bezien of op het gebied van de kapitaalsbelasting een verlichtende maatregel mogelijk en noodzakelijk is. Tweede Kamer, vergaderjaar 1998 1999, 25 107, nr. 29 8

9. Conclusie Gedurende de overgangsperiode zal het vennootschapsrecht zowel de keuze voor gebruik van de euro als van de gulden toelaten. Om de overgang voor het bedrijfsleven te vereenvoudigen, is een beperkte reeks van wettelijke maatregelen vereist. De volgende uitgangspunten zullen daarbij worden gehanteerd: de in de wet genoemde bedragen in gulden zullen worden omgezet in euro en daarbij zo veel mogelijk naar beneden worden rondgemaakt; voor het uitsluitend aanpassen van statuten aan de door omrekening in euro met behulp van de officiële koers en de hierboven in par. 6 aangeduide afronding verkregen bedragen, zulks binnen het in die paragraaf aangeduide wettelijk kader, is geen verklaring van geen bezwaar vereist; de vennootschap die in haar statuten met gulden wil blijven werken, en dus na 1 januari 2002 wordt geconfronteerd met onafgeronde bedragen, kan in publicaties volstaan met het vermelden van de eerste twee cijfers achter de komma plus een verwijzing naar deze regeling; de vennootschap die na 1 januari 2002 wijzigingen aanbrengt in haar kapitaal of nominale waarde van aandelen, dient ter gelegenheid van die statutenwijziging tevens de aanduiding gulden te wijzigen in euro met inachtneming van het hierboven in par. 6 bepaalde; de vennootschap die overgaat tot omrekening en afronding van de bedragen in de statuten dient eerst de nominale waarde per aandeel om te zetten, waarna de som van deze nominale waarden geldt als het geplaatste kapitaal in euro; in het geval van bijschrijving wordt het verschil uit de daartoe beschikbare reserves waartoe de betreffende aandeelhouders gerechtigd zijn, voldaan; zijn deze er niet, dan zal zo spoedig mogelijk een reële bijschrijving moeten plaatsvinden, men kan daarbij de term euroreserve gebruiken; in het geval van kapitaalvermindering geldt een vereenvoudigde procedure; overigens kan en is het soms aangewezen dat de vennootschap naar aanleiding van en tegelijk met de omzetting in euro vrijwillig overgaat tot een herstructurering van het kapitaal, waarvoor de gewone vennootschapsrechtelijke besluitvormingsprocedures gelden. Een wetsvoorstel waarin het bovenstaande is vervat, zal ik op korte termijn aan de Ministerraad sturen. De Minister van Justitie, A. H. Korthals Tweede Kamer, vergaderjaar 1998 1999, 25 107, nr. 29 9