Gynaecologie Overmatig zwangerschapsbraken www.catharinaziekenhuis.nl
Inhoud Wat is zwangerschapsbraken?... 3 Klachten en verschijnselen... 4 Opname in het ziekenhuis... 4 Onderzoeken... 5 Wat kunt u zelf doen?... 5 Na het ontslag... 6 Vragen?... 7 Contactgegevens... 7 Woordenlijst... 7 Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl GYN075 / Overmatig zwangerschapsbraken / 25-07-2013 2
Overmatig zwangerschapsbraken Deze folder geeft informatie over zwangerschapsbraken en misselijkheid. Ernstig zwangerschapsbraken komt weinig voor. Naar schatting 3 tot 10 per 1000 zwangere vrouwen wordt met deze diagnose opgenomen in het ziekenhuis. De kans op ernstig zwangerschapsbraken is verhoogd bij een tweelingzwangerschap. Wat is zwangerschapsbraken? Zwangerschapsbraken wordt ook wel hyperemesis gravidarum genoemd. Het is een term die wordt gebruikt voor overmatig braken tijdens de eerste maanden van de zwangerschap. Bij zwangerschapsbraken is sprake van misselijkheid, overmatig braken en verminderde of geen eetlust. Als u onvoldoende voedingsstoffen en vocht binnenhoudt, kan dit leiden tot gewichtsverlies, uitdroging en een tekort aan vitaminen en mineralen. Er wordt gesproken van overmatig braken als u geen eten of drinken kunt binnenhouden. Het braken kan de hele dag en ook s nachts aanhouden en in die mate dat er afbraak is van de reserve energievoorraden. Bij opname en onderzoek zijn er maar weinig voorkomende redenen die overmatig zwangerschapsbraken kunnen veroorzaken. Het is wel bekend dat zwangerschapsbraken door verschillende factoren kan worden veroorzaakt, bijvoorbeeld door bepaalde hormonen. Deze hormonen verplaatsen zich in het bloed en hebben vooral een regelfunctie in het lichaam en beïnvloeden bijvoorbeeld de spijsvertering, de groei en ontwikkeling, de voortplanting, het gedrag en de emoties. Het is ook mogelijk dat ernstig zwangerschapsbraken het gevolg is van verschillende ziekten die met braken gepaard gaan. Dan is er dus geen sprake van zwangerschapsbraken, maar van een onderliggend lijden. Bijvoorbeeld infectieziekten, waaronder een maagontsteking, urineweginfectie en leverontsteking (de lever heeft de functie om het bloed te zuiveren van giftige stoffen) en soms ook door suikerziekte (diabetes mellitus) en schildklierziekten (schildklierhormonen hebben een belangrijke functie: regelen van de hartslag en bloeddruk, 3
verbranding van vetten, bevordering van het geestelijk welzijn en de groei). Ook psychische (geestelijke) factoren en de sociale omgeving zoals bijvoorbeeld de zorgen omtrent het gezin kunnen een rol spelen. Veel vrouwen hebben in de eerste maanden van hun zwangerschap last van ochtendmisselijkheid en braken, vooral s morgens, soms ook wel later op de dag. In de meeste gevallen verdwijnen deze klachten na de derde of vierde maand. De verloskundige, de huisarts of de gynaecoloog informeert en adviseert u verder. Klachten en verschijnselen Behalve misselijkheid en overmatig braken kunt u last hebben van de volgende verschijnselen: Afbraakstoffen in de urine, als het lichaam geen of nauwelijks voedsel opneemt is er een gebrek aan koolhydraten. Dit betekent dat lichaamseiwitten en vetten (onvolledig) worden verbrand. Het gevolg hiervan is ketonen in de urine zoals bijvoorbeeld aceton. Pijn in de maagstreek en slokdarm, door het braken. Een slap gevoel en vermoeidheid. Gewichtsverlies. Verminderde urineproductie en geconcentreerde urine. Uitdroging. Snelle hartslag. Vitaminetekort. Opname in het ziekenhuis Soms kan zwangerschapsbraken leiden tot opname in het ziekenhuis. Als u uitgedroogd bent, krijgt u een infuus. Een infuus is een slangetje in een bloedvat van de arm of hand voor het toedienen van medicijnen, bloed of vocht. Via dit infuus krijgt u vocht, zout (Nacl) en suiker (glucose) toegediend. Ook worden via het infuus extra vitaminen en mineralen toegediend. Er worden ook medicijnen gegeven tegen misselijkheid. Over het algemeen wordt in het ziekenhuis bedrust geadviseerd. Meestal mag u wel uit bed om naar het toilet te gaan en te douchen. 4
Als u opgenomen wordt kan uw behandelend arts afspreken dat u niets mag eten en drinken. U mag weer eten en drinken als u twaalf uur niet meer heeft gebraakt in overleg met uw behandelend arts. Onderzoeken Om oorzaken van zwangerschapsbraken op te sporen krijgt u een aantal onderzoeken: Een echo onderzoek om een eventuele tweelingzwangerschap op te sporen. Meer informatie vindt u in de brochure 'Echoscopie tijdens de zwangerschap' Dagelijks wordt de urine onderzocht om te zien of de afbraakproducten (bijvoorbeeld aceton) in de urine verminderen. Over de ernst van de ziekte zegt dit niet veel, zodra voedsel weer wordt binnengehouden verdwijnen de ketonen in de urine. Bloedonderzoek om onder andere de werking van de schildklier, een verstoorde vochtopname in het lichaam (uitdroging), en de werking van de nieren te controleren. Wat kunt u zelf doen? Hieronder volgen een aantal tips die u kunnen helpen de misselijkheid en het braken te beperken of te voorkomen. Het is dus belangrijk dat u uitprobeert welke tips bij u werken en welke niet. Tips met betrekking tot uw leefstijl Neem zoveel mogelijk rust en ontspan u op tijd. Sta langzaam op en vermijd plotselinge bewegingen. Ga niet direct na het eten liggen, maar blijf nog tien tot twintig minuten rechtop zitten. Tips met betrekking tot uw voeding Ontbijt in bed, neem eventueel op de zijde liggend het ontbijt. Drink en eet voorlopig alleen waar u zin in heeft. Probeer uw maag steeds wat gevuld te houden, zorg bijvoorbeeld dat u altijd een biscuitje bij u heeft. Eet kleine hoeveelheden tegelijk en vaker per dag. Geef de voorkeur aan lichtverteerbaar voedsel zoals bijvoorbeeld bij het ontbijt 5
geroosterd witbrood of beschuit met jam of kaas (zonder pitten), banaan, honing en suiker. Bij de warme maaltijd bijvoorbeeld bouillon, lichte rijst, puree, lichte en gaargekookte groenten zoals worteltjes, bloemkool, andijvie en appelmoes. Verder mager vlees, vis en kip. Niet toegestaan zijn bij een licht verteerbaar dieet bijvoorbeeld peulvruchten, kool, ui, komkommer en andere rauwkost of vers fruit. Neem een koude maaltijd als u een warme maaltijd niet verdraagt. Koud voedsel geurt minder. Eet op het moment dat u minder misselijk bent. Vermijd sterke geuren die de misselijkheid verergeren, zoals bijvoorbeeld sterk gekruid voedsel, koffie, sigaretten en tandpasta. Drink liever geen zure drankjes, maar juist zoute, zoals bouillon. Drink tijdens de maaltijden zo min mogelijk. Veel drinken tijdens de maaltijd geeft snel een vol gevoel en kan het braken verergeren. Drink daarom voornamelijk tussen de maaltijden. Vermijd te veel vet. Bij gebruik van veel vetten neemt de kans op misselijkheid toe. Halfvolle of magere producten worden beter verdragen. Drink voldoende om uitdroging te voorkomen; dat is 1 1/2 tot 2 liter per dag. Alcoholhoudende dranken worden tijdens de zwangerschap afgeraden. Probeer voedingsmiddelen en dranken met gember, bijvoorbeeld gemberkoekjes, gemberthee, gemberlimonade. Deze verlichten soms het gevoel van misselijkheid. Na het ontslag Ook als u weer thuis bent is het belangrijk dat u zoveel mogelijk rust en ontspanning neemt. Door de lichamelijke en emotionele veranderingen in uw lichaam kunt u zich nog vermoeid en misselijk voelen. De klachten van misselijkheid en braken verdwijnen vaak na de derde of de vierde maand van de zwangerschap. Enkele weken na het ontslag uit het ziekenhuis komt u terug bij de gynaecoloog op de polikliniek. Bij de nacontrole beslist de arts of uw zwangerschap verder gevolgd kan worden door een verloskundige of dat u in het ziekenhuis gevolgd moet worden. 6
Vragen? Mocht u naar aanleiding van deze folder nog vragen hebben, aarzel dan niet deze met uw gynaecoloog, huisarts of verloskundige te bespreken. Contactgegevens Polikliniek Gynaecologie, route 106 040-239 93 00 (bereikbaar van 08.30 tot 16.30 uur) Woordenlijst Echo onderzoek: is een techniek met geluidsgolven waarmee de baby in de baarmoeder zichtbaar wordt gemaakt. Infuus: slangetje in een bloedvat van de arm of hand voor het toedienen van medicijnen, bloed of vocht. Ketonen: zijn afbraakstoffen in de urine zoals bijvoorbeeld aceton. Wanneer het lichaam geen of nauwelijks voedsel opneemt, worden bij gebrek aan koolhydraten, lichaamseiwitten en vetten (onvolledig) verbrand. Het gevolg hiervan is ketonen in de urine. Geconcentreerde urine: urine is een vloeistof (helder en geelachtig van kleur) die door de nieren wordt gemaakt van de afvalstoffen die uit het bloed gefilterd worden. Die afvalstoffen van de stofwisseling worden opgelost in water en verlaten via de blaas en de urinewegen het lichaam. Bij geconcentreerde urine wordt er te weinig water met een te hoog gehalte aan afvalstoffen uitgescheiden, zoals bijvoorbeeld bij uitdroging. Geconcentreerde urine is donkergeel, bruinig van kleur, ruikt sterker en is soms troebel. 7
Michelangelolaan 2 5623 EJ Eindhoven Postbus 1350 5602 ZA Eindhoven