Praktijk en inspiratie

Praktijk en inspiratie Inhoud/1 INHOUD A. Werking en organisatie Hoofdstuk 1 Het kinderopvanglandschap in Vlaanderen... 1 Inleiding... 1 1.1. Categorieën van kinderopvang... 1 1.1.1 Verschil tussen informele opvang en formele opvang... 1 Definitie: Informele opvang... 1 Definitie: Formele opvang... 2 1.1.2 Verschil tussen dagopvang en buitenschoolse opvang... 2 Definitie: Flexibele opvang... 3 Definitie: Inclusieve opvang van kinderen met een specifieke zorgbehoefte... 5 1.1.3 Gezinsopvang versus groepsopvang... 5 1.1.4 Erkende (en gesubsidieerde) opvang versus zelfstandige opvang... 6 1.1.5 Bestendige opvang versus occasionele opvang... 6 Definitie: Lokale dienst voor buurtgerichte kinderopvang... 8 Definitie: Buurt- en nabijheidsdienst kinderopvang... 9 Definitie: Dienstenchequesonderneming kinderopvang... 9 Definitie: Gemandateerde voorziening... 10 1.2 Schematisch overzicht voorzieningen... 11 1.2.1 Enkel gemelde opvang... 11 1.2.2 Opvangvoorzieningen gemeld en onder toezicht van Kind en Gezin... 16 1.2.2.1 Mini-crèches en zelfstandige kinderdagverblijven, met attest van toezicht... 16 1.2.2.2 Zelfstandige onthaalouders met attest van toezicht... 28 1.2.3 Erkende (en gesubsidieerde) opvang... 32 1.2.3.1 Kinderdagverblijven... 32 1.2.3.2 Diensten voor Onthaalouders... 40 1.2.3.3 Initiatieven voor Buitenschoolse Opvang... 47 1.2.3.4 Buitenschoolse opvang verbonden aan een kinderdagverblijf... 54

Inhoud/2 Praktijk en inspiratie Hoofdstuk 2 Documenten klasseren en archiveren... 61 2.1. Inleiding... 61 2.2. Overzicht van documenten en hun bewaartermijn... 63 2.2.1. Financiële bijdrage van de gezinnen... 64 2.2.2. Administratieve dossiers van de opgevangen kinderen.. 66 2.2.3. Onthaalouders... 67 2.2.4. Personeelsdossier (diensthoofden en medewerkers IBO s / kinderdagverblijven)... 68 2.2.5. Klachten en problemen / crisisdossiers... 74 2.2.6. Administratie Kind en Gezin... 74 2.2.7. Kwaliteitshandboek... 75 2.2.8. Interne werking... 75 2.2.9. RSZ... 78 2.2.10. Verloning... 78 2.2.11. Verzekering... 78 2.2.12. Financieel... 79 2.2.13. Voedselveiligheid... 80 2.2.14. Gebouw en veiligheid... 81 2.2.15. Volksgezondheid... 81 2.2.16. Rechtbanken en hoven... 81 Hoofdstuk 3 Voorrangsbeleid samenwerking met externe personen of organisaties... 83 3.1. Regelgeving... 83 3.2. Toeleiders... 84 3.2.1. De Werkwinkel... 85 3.2.2. VDAB... 86 3.2.3. Sociale uitzendkantoren... 87 3.2.4. OCMW... 87 3.2.5. Centra voor Volwassenenonderwijs (CVO s)... 88 3.2.6. Centra voor Basiseducatie... 89 3.2.7. Onthaalbureau inburgering... 90 3.2.8. Huizen van het Nederlands... 91 3.2.9. Consultatiebureau van Kind en Gezin / Regiohuis... 92 3.2.10. Dokterspraktijk... 93 3.2.11. Sociale dienst (ziekenhuis)... 94 3.2.12. Praktijk van psychotherapeuten... 94 3.2.13. Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW)... 95 3.2.14. Centrum Geestelijke Gezondheidszorg (CGG)... 96 3.2.15. Sociale economie... 97

Praktijk en inspiratie Inhoud/3 3.3. Kanalen om informatie te verspreiden... 97 3.4. De samenwerking evalueren en bijsturen... 99 3.5. Aantoonbaarheid voor de inspectie... 99 Hoofdstuk 4 Privacy in de kinderopvang... 101 Inleiding 101 4.1. Een overzicht van de toepasselijke wetgeving... 102 4.1.1. De bescherming van de persoonlijke levenssfeer als fundamenteel recht... 102 4.1.2. De bescherming van persoonsgegevens... 103 4.1.3. De bescherming van specifieke aspecten uit de persoonlijke levenssfeer... 103 4.1.4. Persoonlijkheidsrechten... 103 4.2. De bescherming van de persoonlijke levenssfeer: wie is de bevoegde regelgever... 104 4.3. Enkele begrippen verduidelijkt... 105 4.3.1. Persoonlijke levenssfeer en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer... 105 4.3.2. Persoonsgegevens... 105 4.3.3. Verwerking... 106 4.3.4. De verantwoordelijke voor de verwerking... 106 4.3.5. De Commissie voor de Bescherming van de persoonlijke levenssfeer... 108 4.3.6. Vertrouwelijkheidsverplichting van het personeel... 109 4.3.7. Veiligheidsmaatregelen... 110 4.4. Privacybepalingen m.b.t. kinderopvang...111 4.4.1. Rechten van de persoon van wie gegevens worden verwerkt...111 4.4.1.1. Het recht op informatie van de persoon van wie gegevens worden verwerkt...111 4.4.1.2. Het recht op inzicht en inzage (het mededelingsrecht)... 113 4.4.1.3. Het recht op verbetering... 114 4.4.1.4. Het recht op verhaal... 114 4.4.2. Toestemming... 115 4.4.3. Aangifte bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer... 115 4.4.4. De machtiging door de Vlaamse Toezichtcommissie... 117 4.4.5. Verplichtingen bij de verwerking van persoonsgegevens 118 4.4.5.1. De rechtmatigheid van de verwerking... 118

Inhoud/4 Praktijk en inspiratie 4.4.5.2. De voorwaarden waaraan de verwerking is onderworpen... 121 4.4.6. Specifieke aspecten... 123 4.4.6.1. Publiceren van foto s... 123 4.4.6.2. Medische gegevens... 125 4.4.6.3. Doorgeven van gegevens (in functie van het vinden van een opvangplaats)... 127 4.4.6.4. Financiële gegevens (ouderbijdrage...)... 128 4.4.6.5. Cameratoezicht in een kinderdagverblijf... 128 B. Subsidiëring en financiering* C. Kwaliteitszorg Hoofdstuk 1 Evaluatie van de werking en planning in het kwaliteitshandboek... 1 1.1 Evaluatie van de werking in de regelgeving... 1 1.1.1 Decreet van 17 oktober 2003... 2 1.1.2 Ministeriële besluiten tot bepaling van de kwaliteitszorg in erkende kinderopvangvoorzieningen... 2 1.1.3 Artikel 8 per paragraaf... 5 1.1.4 Evaluatie-instrumenten of -systemen... 7 1.1.4.1 Het gebruik van een logboek... 7 1.1.4.2 Een interne audit... 8 1.1.4.3 Externe audit... 9 1.1.4.4 Bespreking in vergadering... 9 1.1.4.5 Evaluatie door nalezen... 9 1.2 Hoe evaluatie van de werking opnemen in het kwaliteitshandboek?... 10 1.2.1 Betrokkenen bij deze procedure... 10 1.2.2 Sectorspecifieke minimale kwaliteitseisen... 10 1.2.3 Aandachtspunten... 13 1.2.4 Doelstelling procedure... 13 1.2.5 Wat evalueren we?... 13 1.2.6 Concrete werkwijze... 14 1.2.7 Wie doet de evaluatie?... 15 1.2.8 Documenten en formulieren... 15 1.2.8.1 Evaluatiekalender... 15 1.2.8.2 Verslaggeving van de evaluaties... 17

Praktijk en inspiratie Inhoud/5 1.2.9 Overzicht van de te evalueren processen per doelgroep.. 18 1.3 Hoe planning opnemen in het kwaliteitshandboek?... 23 1.3.1 Betrokkenen bij deze procedure... 23 1.3.2 Sectorspecifieke minimale kwaliteitseisen... 23 1.3.3 Aandachtspunten... 25 1.3.4 Kanalen om doelstellingen te selecteren en te verwezenlijken... 26 1.3.5 Werkwijze planning algemeen... 27 1.3.6 Fiche per verbeterproject... 27 BIJLAGEN... 30 Bijlage 1: Kwaliteitshandboek kinderdagverblijf... 30 Bijlage 2: Kwaliteitshandboek Dienst voor onthaalouders... 35 Bijlage 3: Kwaliteitshandboek Initiatief voor buitenschoolse opvang... 41 Bijlage 4: Evaluatiekalender Kinderdagverblijf... 47 Bijlage 5: Evaluatiekalender Dienst voor onthaalouders... 51 Bijlage 6: Evaulatiekalender Initiatief voor buitenschoolse opvang... 55 Bijlage 7: Verslagfiche evaluatie... 59 Bijlage 8: Planning Kwaliteitshandboek Kinderdagverblijf... 61 Bijlage 9: Planning Kwaliteitshandboek Dienst voor onthaalouders... 63 Bijlage 10: Planning Kwaliteitshandboek Initiatief voor buitenschoolse opvang... 65 Bijlage 11: Projectfiche... 67 D. Preventie en veiligheid Hoofdstuk 1 Voedselveiligheid in de kinderopvang... 1 1.1 Inleiding... 1 1.2 Overzicht wetgeving... 2 1.3 Wegbeschrijving doorheen de registratie of aanvraag tot toelating... 6 1.4 Wegbeschrijving naar een autocontrolesysteem... 11 1.5 Verklarende woordenlijst... 12 1.6 Veelgestelde vragen... 22 1.7 Algemene hygiëne-eisen en door FAVV vastgestelde ervaringen in kinderopvangvoorzieningen... 23 1.8 Contactgegevens provinciale controle-eenheden... 32 1.9 BIJLAGEN... 35 Bijlage 1: Formulier voor de meldingsplicht... 35

Inhoud/6 Praktijk en inspiratie Bijlage 2: Model aanvraagformulier voor een registratie, een toelating en/of een erkenning... 39 Bijlage 3: DIS 2033 Horeca en grootkeukens autocontrole (voorbeeld checklist inspectie)... 45 Bijlage 4: Affiche Toelating... 49 E. Personeelszaken* F. Lokaal beleid kinderopvang Hoofdstuk 1 Lokaal overleg kinderopvang... 1 1.1 Inleiding... 1 1.1.1 Wat is nieuw?... 1 1.1.2 Regelgeving... 2 1.2 Opdrachten van het lokaal overleg kinderopvang... 4 1.3 Samenstelling... 6 1.3.1 Een vertegenwoordiging van lokale actoren... 7 1.3.2 Een vertegenwoordiging van gebruikers... 9 1.3.3 Een vertegenwoordiging van het lokaal bestuur... 10 1.3.4 Consulent Kind en Gezin... 11 1.3.5 Voorzitter en secretaris... 11 1.3.6 Evenwichtige vertegenwoordiging van mannen en vrouwen... 12 1.4 Een lokaal overleg of verschillende deeloverleggen... 14 1.5 Lokaal overleg kinderopvang: beslissing gemeenteraad... 15 1.6 FAQ s... 19 1.6.1 Moet het lokaal bestuur een lokaal overleg kinderopvang opstarten?... 19 1.6.2 Wanneer moet het lokaal overleg kinderopvang samengesteld zijn?... 19 1.6.3 Moet de concrete samenstelling van het lokaal overleg kinderopvang een nominatieve lijst zijn?... 20 1.6.4 Mogen vertegenwoordigers van politieke partijen deel uitmaken van het lokaal overleg kinderopvang?... 21 1.6.5 Mag een burgemeester, schepen of OCMW-raadslid voorzitter zijn van het lokaal overleg kinderopvang?... 21

Praktijk en inspiratie Inhoud/7 Bijlage 1: Model statuten gemeentelijke adviesraad lokaal overleg kinderopvang... 23 Bijlage 2: Statuten lokaal overleg kinderopvang Blankenberge... 31 Bijlage 3: Statuten lokaal overleg kinderopvang Lichtervelde... 39 Bijlage 4: Uittreksel uit de beraadslagingen van de gemeenteraad... 47 4a: Bepaling statuten gemeentelijke adviesraad... 47 4b: Samenstelling... 49 Hoofdstuk 2 Financieel ondersteunings- of subsidiebeleid... 53 2.1 Inleiding... 53 2.2 Lokale praktijken... 54 2.2.1 Ondersteuning van zelfstandige initiatieven voor kinderopvang, praktijk van de stad Gent... 54 2.2.2 Personeelsondersteuning en subsidie voor de organisatie van zowel dag- als buitenschoolse opvang, praktijk van de stad Genk... 54 2.2.3 Financiële ondersteuning aan onthaalouders, praktijk van de stad Oostende... 55 2.2.4 Financiële ondersteuning aan onthaalouders, praktijk van de gemeente Affligem... 55 2.2.5 Financiële ondersteuning aan onthaalouders, praktijk van de gemeente Kluisbergen... 55 BIJLAGEN... 57 Bijlage 1: Reglement ter ondersteuning van de private initiatieven voor kinderopvang stad Gent... 57 Bijlage 2: Stedelijk reglement voor het toekennen van subsidies ter bevordering van de uitbouw van een kwaliteitsvol en behoeftedekkend aanbod van kinderopvang stad Genk... 63 Bijlage 3: Reglement betreffende de toekenning van een l ocatiesubsidie voor onthaalouders aangesloten bij de dienst voor onthaalouders stad Oostende... 77 Bijlage 4: Kinderopvang... 79 Bijlage 4a: Reglement tot verkrijgen van een speelgoedpremie door kinderdagverblijven en onthaalouders gemeente Affligem... 79 Bijlage 4b: Reglement tot verkrijgen van een starterspremie door kinderdagverblijven en onthaalouders gemeente Affligem... 82

Inhoud/8 Praktijk en inspiratie Bijlage 4c: Reglement tot verkrijgen van een verwarmingspremie door kinderdagverblijven en onthaalouders gemeente Affligem... 84 Bijlage 5: Subsidiereglement Onthaalouders gemeente Kluisbergen.. 87 De onderdelen aangeduid met een * maken nog geen deel uit van deze publicatie maar zullen in een aanvulling worden toegevoegd.