SUSTAINGRAPH TECHNISCH ARTIKEL SUSTAINGRAPH is een Europees project, gericht (op het verbeteren van) de milieuprestaties van Europese Grafimediabedrijven binnen de productlevenscyclus van hun grafimedia producten. Het project wordt gefinancierd door het LIFE+ 2009 programma. De Europese Grafische sector heeft een belangrijke rol in de industriële milieuimpact van de levenscyclus van producten, met name als er er gekeken wordt naar de productie en het gebruik van grondstoffen, productieprocessen en distributie. Figure 1. Life Cycle Life Cycle van een print product 1 1 Bron: Sustainability, Energy & Environment PrintCity GmbH + Co. KG. 2008 1
Er is een aantal redenen waarom Europese Grafimediabedrijven hun milieuprestaties niet kunnen verbeteren, Er is gebrek aan daartoe geëigend hulpmiddelen / eco-indicatoren waarmee de totale milieu-impact van grafische producten in de productlevenscyclus in kaart kan worden gebracht, waarbij de hulpmiddelen / indicatoren zijn toegespitst op de specifieke kenmerken van de Europese Grafimedia bedrijven. Gebrek aan informatie over veelbelovende milieutechnologieën, -processen en -producten Het ontbreekt de grafimediabedrijven aan managementvaardigheden om milieubeleid te ontwikkelen en in te voeren binnen de organisatie, met als doel een nieuw groen bedrijfsprofiel te creëren, en daarmee ook groenere producten te produceren en vermarkten. De Europese Grafimedia MKB-bedrijven hebben technische ondersteuning nodig, om tot goede, doeltreffende en milieuverantwoorde oplossingen te komen voor de productlevenscyclus van grafische producten. Daarom is de belangrijkste doelstelling van het project SUSTAINGRAPH om een etool te ontwikkelen voor het in kaart brengen van de milieu-impact van grafische producten gedurende hun productlevenscyclus en het begeleiden van Europese Grafimediabedrijven bij het ontwikkelen van nieuwe duurzame producten en diensten, volgens de principes van Sustainable Consumption and Production and Sustainable Industrial Policy (SCP/SIP). Het SUSTAINGRAPH project brengt informatie en hulpmiddelen voort die gratis kunnen worden gebruikt door de Europese Grafimediabedrijven: Een milieu monitoringsysteem Praktijkvoorbeelden over ontwikkelen van duurzame grafische producten en diensten Een online instrument (etool) gebaseerd op het milieu monitoringsysteem en de praktijkvoorbeelden die door het project worden voortgebracht. SUSTAINGRAPH is een LIFE+2009 project dat wordt uitgevoerd door het consortium: AIDO, Grafisch Technologisch Instituut voor kleur, optica en beeldbewerking Spanje (Coördinator v/h project) De kamer van koophandel van Valencia, Spanje Het centrum voor Schone Technologie - Milieu, Water, Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting Conselleria, Generalitat Valenciana, Spanje Dienstencentrum BV, adviesbureau voor de grafimediabranche, Nederland Graphic Association (GA), verbond van Grafische ondernemingen, Denemarken Meer informatie: k.gruitrooij@dienstencentrum.com, of info@dienstencentrum.com 2
INDICATOREN VAN DUURZAAMMHEID 3
De term Duurzame ontwikkeling werd voor het eerst gebruikt door de Commission on Environment and Development (WCED), een door de United Nations Organization (UNO) samengeroepen groep. Duurzame ontwikkeling was het thema van het eindrapport van deze commissie, Our Common Future (Onze Gemeenschappelijke Toekomst), gepubliceerd in 1987. In dat rapport werd duurzame ontwikkeling beschreven als ontwikkeling of vooruitgang die tegemoet komt aan de behoeften van de huidige generatie, zonder afbreuk te doen aan het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien. Duurzame ontwikkeling is te verdelen naar drie onderling verbonden gebieden: economische, sociale en ecologische ontwikkeling. Bedrijven kunnen samen een verandering tot stand brengen in het ontwikkelingmodel door middel van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). In die zin is MVO (zoals MVO wordt gedefinieerd door de Europese Commissie) de bijdrage van bedrijven aan duurzame ontwikkeling. Het groenboek (green paper) van de Europese Commissie stelt dat Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) een concept is dat inhoudt dat ondernemingen in hun bedrijfsactiviteiten en in hun relaties met hun stakeholders vrijwillig aandacht besteden aan sociale kwesties en aan het milieu. Daarnaast wijst het erop dat het nemen van maatschappelijk verantwoordelijkheid niet alleen gaat over het volledig voldoen aan wettelijke vereisten, maar verder in het beantwoorden aan maatschappelijke behoeften, door meer te investeren in medewerkers, milieu en relaties met andere stakeholders. MVO bevordert een integrale visie van het bedrijfsleven en de maatschappij, omdat het zoekt naar de continue verbetering van de relaties tussen de maatschappij en de mensen, bedrijven en milieu. Het gaat ook om de beoordeling van de impact van bedrijven, niet alleen de groepen die als de traditionele interne (medewerkers, managers, eigenaren, arbeidsverhoudingen, management systemen, etc.) of externe (klanten, leveranciers, overheden) stakeholders worden beschouwd, maar uitgebreid met andere belanghebbenden die de huidige en toekomstige bedrijfsactiviteiten zouden kunnen beïnvloeden of erdoor beïnvloed zouden kunnen worden beïnvloed zoals bijvoorbeeld onder andere: vakbonden, consumenten, milieu en de gemeenschap als geheel. 4
Daarom is praten over MVO en duurzame ontwikkeling in bedrijven eigenlijk hetzelfde, en daarom, houden duurzaamheid-indicatoren verband met MVO-indicatoren. Verschillende rapporten over maatschappelijk verantwoord ondernemen binnen Spaanse bedrijven, laten een trend zien van de toenemende belangstelling van klanten, consumenten en het openbaar bestuur, in duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Dit geeft kleinere bedrijven een kans omdat ze een grotere betrokkenheid van het bedrijfsleven vereisen bij het oplossen van de sociale en ecologische problemen. In deze context is het doel van het toepassen van MVO binnen bedrijven investeren in de toekomst, want het is te hopen dat hun vrijwillig aanvaarde commitment helpt bij het vergroten van de winstgevendheid, het concurrentievermogen in de markt en de duurzaamheid. Op deze manier wordt een weg geopend om veranderingen tot stand te brengen waarbij sociale ontwikkeling, respect voor het milieu creëren van economische waarde en verhogen van het concurrentievermogen, worden gecombineerd. Als het voorgestelde model voor MVO door bedrijven wordt gebruikt, biedt dat voordelen voor het bedrijf, waarvan in ieder gevel de volgende extra moeten worden belicht: grotere management efficiëntie, verbetering van het imago en het merk van het bedrijf en verbetering van de waarden en achtergrond van het bedrijf. Er zijn verschillende voorbeelden van bedrijven van verschillende grootte en sectoren die in staat zijn geweest om te innoveren, een voorsprong op de markt te krijgen, en concurrentievoordelen hebben ontwikkeld, door MVO als een kans te zien. Een Maatschappelijk Verantwoorde Onderneming zijn, is een grote uitdaging die veel actiegebieden omvat. Deze uitdaging is groter voor het MKB, waar de grenzen aan de economische en technische middelen, het hen moeilijk maakt om te beginnen met actie-instrumenten voor MVO, zoals het invoeren van zorgsystemen en de bijbehorende certificeringen. De aanpassing of vereenvoudiging van voor grote bedrijven ontwikkelde modellen naar het MKB, is een zeer belangrijke stap op weg naar ethisch management binnen 5
MKB bedrijven. 1. Voorstel voor duurzaamheid indicatoren Bij het ontwerpen van een systeem van duurzaamheidindicatoren, kunnen ze worden georganiseerd in de volgende groepen: 1. Financiële administratie en -management. 2. Sociale omstandigheden 3. Medewerkers 4. Klanten 5. Leveranciers en onderaannemers 6. Milieu Hieronder het voorstel van een reeks van duurzaamheidindicatoren die gebruikt kan worden door bedrijven binnen de grafische industrie: 1. Financiële administratie en -management. INDICATOR BEREKENING EENHEID C - 1 Klanttevredenheid index Schaal van 1 tot 10 Gebaseerd op enquêtes / opiniepeilingen [1-10] 2. Sociale omstandigheden INDICATOR BEREKENING EENHEID ES - 1 Beschermheerschap Uitgaven in patronage activiteiten (euro s) / Jaarlijkse Omzet (euro) ES - 2 Lokale Agenda 21 Bedrag (euro) toegekend aan betrokkenheid bij de processen van de Lokale Agenda 21 / Jaarlijkse omzet (euro) 6
ES - 3 Identificatie en classificatie van de lokale belangengroeperingen Het aantal geïdentificeerde belangengroepen ES - 4 Registratie van klachten of suggesties van de plaatselijke belangengroepen ten aanzien van sociaal management Het aantal klachten of suggesties van de plaatselijke belangengroepen ten aanzien van sociaal management 3. Medewerkers INDICATOR BEREKENING EENHEID RH - 1 Contracten van onbepaalde tijd naar geslacht Het aantal vrouwen met fulltime contracten voor onbepaalde tijd / totaal aantal vrouwen RH - 2 RH - 3 RH - 4 Contracten met gehandicapte medewerkers Contracteren van werknemers met toetreders (en/of herintreders) op de arbeidsmarkt Gemiddelde salarissen mannen-vrouwen op basis van vastgestelde categorieën in de overeenkomst Het aantal gehandicapte medewerkers / Het totaal aantal medewerkers Het aantal medewerkers met een toetreders contract / Totaal aantal medewerkers Gemiddelde salarissen van vrouwelijke medewerkers in de [n] categorie / Gemiddelde salarissen van mannelijke medewerkers in de [n] categori RH - 5 Sociale voorzieningen Het aantal medewerkers met wie sociale voorzieningen zijn overeengekomen / Totaal aantal medewerkers RH - 6 Beschikbaarheid van familie gerelateerde maatregelen Aantal mannelijke medewerkers / vrouwen met toegang tot familie gerelateerde maatregelen / Totaal aantal medewerkers RH - 7 Bedrijfsongevallen Inproductieve uren als gevolg van bedrijfsongevallen / Totaal aantal beschikbare arbeidsuren 7
RH - 8 Beroepsziekten Inproductieve uren als gevolg van beroepsziekten / Totaal aantal beschikbare arbeidsuren RH - 9 Ziekteverzuim Inproductieve uren als gevolg van ziekteverzuim / Totaal aantal beschikbare arbeidsuren RH - 10 RH - 11 RH - 12 Opleidingstijd per medewerker Opleidingsbudget per medewerker Samenwerking met reintegratiebedrijven Uren toegewezen aan (intern, extern) training / Totaal gewerkte uren Totaal bedrag van de jaarlijkse uitgaven aan opleiding / Jaaromzet Totale ingekochte hoeveelheid bij Re-integratiebedrijven of speciale centra voor werkgelegenheid / Jaarlijks inkoopvolume RH - 13 Werkklimaat indicator Schaal van 1 tot 10 Gebaseerd op enquêtes / opiniepeilingen naar medewerkertevredenheid RH - 14 RH - 15 Maatschappelijk vrijwilligerswerk Betrokkenheid van medewerkers in het sociaal vrijwilligerswerk Het aantal ontwikkelde maatschappelijke acties en vrijwilligerswerk Het aantal medewerkers betrokken in het sociaal vrijwilligerswerk [1-10] 4. Klanten INDICATOR BEREKENING EENHEID C - 1 Klanttevredenheid index Schaal van 1 tot 10 [1-10] Gebaseerd op enquêtes / opiniepeilingen C - 2 Het aantal klanten met klachten en eisen - I Het aantal klanten met klachten en eisen / Totaal aantal klanten 8
C - 3 Behandeling van klachten en eisen van klanten - II Het aantal afgehandelde klachten en eisen van klanten / Totaal aantal ontvangen klachten en eisen van klanten C - 4 Het aantal klanten met suggesties - I Het aantal klanten met suggesties / Totaal aantal klanten C - 5 C - 6 Behandeling suggesties van klanten - II Klachten van bevoegde instanties in relatie tot het aantal klanten Het aantal onderzochte suggesties van klanten / Totaal aantal suggesties van klanten Het aantal Klachten van bevoegde instanties / Totaal aantal klanten C - 7 Misleidende reclame Het aantal boetes of klachten als gevolg van misleidende reclame 5. Leveranciers en onderaannemers INDICATOR BEREKENING EENHEID PS - 1 Kwaliteit in relatie tot leveranciers en onderaannemers Inkoopvolume van leveranciers met Quality Certification (ISO 9001, EFQM) / Jaarlijkse inkoopvolume (euro) PS - 2 PS - 3 PS - 4 Milieu in relatie tot leveranciers en onderaannemers Volume van de leveranciers klachten en eisen I Behandeling van klachten en eisen van leveranciers - II Inkoopvolume van leveranciers met een Environmental Certificatie (ISO 14001, EMAS) / Jaarlijkse inkoopvolume (euro) Het aantal klachten en eisen ontvangen van leveranciers / Totaal aantal leveranciers Het aantal afgehandelde klachten en eisen van leveranciers / Totaal aantal ontvangen klachten en eisen van leveranciers 9
PS - 5 Het aantal klanten met leveranciers - I Het aantal leveranciers met suggesties / Totaal aantal leveranciers PS - 6 Behandeling suggesties van leveranciers - II Het aantal onderzochte suggesties van leveranciers / Totaal aantal suggesties van leveranciers 6. Milieu INDICATOR BEREKENING EENHEID EA - 1 Waterverbruik Jaarlijks waterverbruik (m3) / Jaarlijkse productie EA - 2 Energieverbruik Jaarlijks elektriciteitsverbruik (kwh) / Jaarlijkse productie EA - 3 Gevaarlijke afvalstoffen Kilo (of ton) gevaarlijke afvalstoffen / Kilo s (of ton) product EA - 4 Hoeveelheid afvalproduct Hoeveelheid afvalproducten (t. of kg) / totale hoeveelheid geproduceerd afval producten EA - 5 Percentage van de gebruikte materialen die worden gewaardeerd materialen Gewicht van de gewaardeerde materialen (kg. of t) / Totaal gewicht van het product EA - 6 Kr/Kp Hoeveelheid verpakkingsmateriaal / hoeveelheid van het product worden verhandeld op de nationale markt. EA - 7 Uitstoot van broeikasgassen (CO2) Kg (ton) uitstoot van broeikasgassen (CO2) m3 / product Kwh / product Kg (or tonnes) EA - 8 Totaal lozing van afvalwater m3 EA - 9 De totale uitgaven in acties om de milieu-impact van de activiteit te verminderen Totale uitgaven in de reducerende acties (euro) / jaarlijkse omzet 10
EA - 10 Het aantal niet-monetaire sancties bij niet naleving van de milieuregels 11