VMBO Haven & Vervoer Werkboek 6 PRODUCTEN & GOEDEREN Naam : Klas :
Auteur : RS van Rijn VMBO Havenleer Versie : december 2010 SCHEEPVAART EN TRANSPORT C O L L E G E WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 2 / 104
Inhoud Na afloop van de lessen ben je bekend met de volgende begrippen: H 1 Inleiding & leerdoelen 6 H 2 - Eigenschappen en kenmerken 7 H 3 - Inleiding Gevaarlijke Stoffen 25 H 4 - Gevarenklassen 31 H 5 - Transformaties 49 H 6 - Stukgoed & Massagoed 59 H 7 - Soorten Goederen 65 H 8 - Praktische eindtermen 79 Opdrachten 81 06.01 Oorsprong van goederen 06.02 - x 06.03 Columbus huiswerk 06.04 Workshop grondstoffen powerpoint 06.05 - Werkstukje 3 producten 06.06 Proba Koala gifschip 06.07 Chemisch afval ( niet klaar) 06.08 - Werkstuk Mijnbouw 06.09 Afkortingen opzoeken 06.10 Powerpoint + presentatie grondstof 06.11 Excursies 06.12 EBS video clip 06.13 Memory spel 06.14 Eigenschappen Silo 06.15 Videoclip Berge Stahl WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 3 / 104
WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 4 / 104
H 1 - Inleiding / Leerdoelen In dit werkboek laten we zien wat het verschil is tussen eigenschappen en kenmerken van goederen Je moet hier ook van de meest voorkomende goederen in de Rotterdamse haven de eigenschappen kunnen opnoemen Verder kijken we naar diverse soorten transformaties. We maken kennis met Stukgoed en Massagoed. We starten hier ook met het begrip gevaarlijke goederen En we leren meer over verpakkings eenheden en soorten goederen Na het bestuderen van de lessen kun je : Eindterm 5 De gevarenklassen van gevaarlijke stoffen noemen WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 5 / 104
H 2 - Eigenschappen & Kenmerken Zoals je ziet, vind je in dit werkboek 2 (twee) eindtermen. De reden hiervan is, dat de beide eindtermen veel met elkaar te maken hebben. Bij eindterm 1 (één) moet je de oorsprong van de meest voorkomende goederen in de haven noemen. Bij eindterm 2 (twee) de eigenschappen van die goederen. Allereerst zullen we de begrippen "oorsprong" en "eigenschappen" en kenmerken verklaren. Oorsprong Eigenschappen Gebruik Hiervoor kun je ook lezen "de herkomst", maar ook "waar komt het vandaan". Is wat typisch is voor iets of iemand Dit begrip is wat moeilijker uit te leggen, maar met wat voorbeelden zal het je wel duidelijk worden: Wanneer je een ijsje eet en je loopt in de zon, dan smelt het ijsje. De eigenschap van een ijsje is dus: als het warm wordt, dan smelt het. De toepassing. We gaan nu nog een stapje verder, want bij eigenschappen hoort ook het gebruik dat er van gemaakt kan worden. We geven je weer 2 (twee) voorbeelden: Melk: De eigenschappen zijn: het is vloeibaar en je kan het drinken. Het wordt gebruikt bij het maken van ijs, kaas en vla. Als je langs het water loopt en je valt er in, zul je er weer zo snel mogelijk uit willen komen, voor je verdrinkt. Want de eigenschap van een mens is dat hij vecht voor zijn leven. Erts: De eigenschappen zijn: het is een vaste stof en het is zwaar. Het wordt gebruikt om het ijzer voor de hoogovens er uit te halen. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 6 / 104
Kenmerken : Uiterlijk : waaraan je iets of iemand kunt herkennen Melk is wit Kolen is zwart Kaas is vaak geel We zullen nu een aantal producten behandelen die veel in de Rotterdamse haven worden aangevoerd. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 7 / 104
Producten in de Rotterdamse haven Deze producten kunnen we in een aantal hoofdgroepen samenvatten n.l.: graanproducten, droge bulkgoederen, natte bulkgoederen, stukgoederen. fruit en fruitsappen Om je ook enig inzicht te geven dat niet alle goederen het zelfde zijn voor wat betreft de: - gevaren, - preventie (= voorkomen - maatregelen nemen) - eerste hulp, vind je bij een aantal stoffen hierover nog iets vermeld. Graanproducten. Product tarwe gerst mais rijst Oorsprong Rusland - Verenigde Staten - China Eigenschappen gebruik grondstof voor de broodbereiding Frankrijk - Groot- Brittannië - Verenigde Staten gortenpap en in de bierbrouwerijen Verenigde Staten - Cina - Rusland voer voor kippen, varkens en koeien China - India - Japan - Pakistan - Indonesië rijstenpap en Chinese- en Indische maaltijden Product Haver Rogge Oorsprong Eigenschappen gebruik Verenigde Staten - Rusland - Canada havermout en voer voor paarden Rusland - Polen - Duitsland roggenbrood WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 8 / 104
Gevaarlijke granen Voor alle graanproducten geldt: Graanproducten hebben nog een eigenschap: als de lading vochtig wordt, gebruiken deze producten zuurstof. Als de ruimen geopend worden, mag je hier nooit zo maar in gaan. Als er te weinig zuurstof in de ruimen aanwezig is, loop je het gevaar om bewusteloos te raken ( zuurstof gebrek). Eerst moet het zuurstofpercentage in de ruimen gemeten worden. Ook wordt de lading vaak behandeld met gevaarlijke gassen om insecten, die vaak in de lading aanwezig zijn, te doden. Het stof, wat ontstaat bij het laden en lossen, kan worden opgenomen in het lichaam door inademing en inslikken. Een ander gevaar is dat de lading kan gaan broeien (warm worden) en tot zelfontbranding kan komen. Maar ook een stofexplosie is mogelijk. Je ziet: Het lijken onschuldige producten maar de werkelijkheid is anders. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 9 / 104
Droge bulkgoederen. Product ijzererts kopererts zinkerts tinerts Oorsprong Verenigde Staten - Rusland - Duitsland Verenigde staten - Chili - Zimbabwe wordt in de hoogovens ijzer uit gewonnen. Het gewonnen ijzer is weer de grondstof voor staal. (Staal is een legering van ijzer en koolstof.) Is een vrij zacht metaal. Zuiver koper heeft een zachtrode kleur. Wordt gebruikt in de scheepsbouw en voor het maken van ketels voor brouwerijen. Verenigde staten - Canada - Australië - Mrexico - Polen - Italië - Duitsland voor zinken daken en bij de fabricage van messing Maleisië - Bolivia - Indonesië - Thailand - Portugal tinnen siervoorwerpen, blikfabricage en bij de fabricage van brons Product looderts bauxiet Oorsprong Verenigde Staten - Australië - Mexico - Peru - Marokko Suriname - Jamaica - Indonesië - Rusland Eigenschappengebruk Eigenschappengebruk zwaar en week metaal, dat makkelijk te vervormen is. Wordt gebruikt als dakbedekking en in accu's. Hier wordt aluminium uit gewonnen. Dit is een licht metaal en wordt veel in de vliegtuigindustrie gebruikt bauxietwinning in suriname Delfstoffen Alle hier boven genoemde "ertsen" zijn delfstoffen. Dit is een verzamelnaam voor stoffen die uit de aardbodem gedolven worden. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 10 / 104
Overige Bulkgoederen product oorsprong eigenschappen / gebruik gevaar preventie eerste hulp soja bonen Verenigde Staten groeien als peulen aan struiken. Het gebruik is hoofdzakelijk om er olie uit te persen. In Europa en Amerika worden sojakoeken gebruikt als veevoeder. Van sojameel wordt onder andere lijm gemaakt. brandbaar adembescherming, handschoenen, stofbril stof wat in de ogen komt, met veel water spoelen. product oorsprong eigenschappen / gebruik tapioca Bijna alle tropische gebieden Dit zijn wortelknollen die worden gedroogd en gemalen. In veel landen gebruikt als voedingsmiddel. Ook gebruikt bij de papier bereiding en als veevoeder gevaar preventie eerste hulp. brandbaar adembescherming, handschoenen, stofbril stof wat in de ogen komt, met veel water spoelen. product oorsprong eigenschappen / gebruik gevaar preventie eerste hulp zonnebloemzaad, of zonnebloem pitten. Verenigde Staten. In veel landen als lekkernij gegeten. Er wordt olie uit geperst en gebruikt als vogelvoer Nadat de olie er uit is geperst, wordt de rest als veevoeder gebruikt. zie "graanproducten". adembescherming, handschoenen, stofbril. Niet eten, drinken en roken tijdens het werk. stof wat in de ogen komt, met veel water spoelen. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 11 / 104
product oorsprong eigenschappen / gebruik gevaar preventie eerste hulp petroleumcokes. Diverse landen, onder andere Nederland. Ruikt naar Petroleum. Het is een "residu" (= rest- afvalproduct) bij het raffineren van aardolie. Wordt onder andere in de aluminium industrie gebruikt. broei en zelfontbranding. adembescherming, handschoenen, stofbril. Niet eten, drinken en roken tijdens het werk. ogen: spoelen met water en daarna naar arts. huid: verontreinigende kleding uittrekken en huid spoelen met water. inslikken: mond spoelen, veel water drinken, niet braken, daarna onmiddellijk naar ziekenhuis. product oorsprong eigenschappen / gebruik gevaar preventie eerste hulp kolen / steenkool. Verenigde Staten - Rusland - Duitsland Steenkool bestaat uit gedeeltelijk vergaan plantaardig materiaal, dat na vele miljoenen jaren, onder invloed van druk en temperatuur, is ontstaan. We onderscheiden 2 (twee) soorten kolen: Vette- en magere kolen. Vette kolen: Dof en tamelijk zacht. Gebruikt in electriciteitscentrales. Men haalt er ook gas uit, waarna cokes overblijft. Magere kolen: Glanzend en hard. Wordt in kolenkachels gestookt, we zeggen dus ook wel "huisbrandkolen". Broei, zelfontbranding en explosie gevaar. adembescherming, handschoenen, stofbril. bij inademing van de gassen: zuurstof toedienen en arts waarschuwen. product oorsprong eigenschappen / gebruik gevaar preventie eerste hulp schroot / scrap. veel landen. oud ijzer afval. Kan weer omgesmolten worden tot bruikbaar staal. broei / brandbaar, indien vermengd met olie. soms radioactieve straling. adembescherming, handschoenen, stofbril. Niet eten, drinken en roken tijdens het werk. Bij inademing: frisse lucht en eventueel naar arts. Bij radioactieve straling altijd naar arts toe. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 12 / 104
Natte bulk. Wanneer we over natte bulk lading praten, bedoelen we vloeibare lading, zoals: aardolie, ( veelal wordt hiervoor de Engelse naam "crude oil" voor gebruikt. aardolie producten (gasolie - stookolie - benzine - petroleum.), chemicaliën ( Benzeen - Tolueen - Nafta ), dierlijke olie ( visolie - levertraan ), plantaardige olie ( soja- zonnebloem - grondnotenpalm- en kokosolie ) Omdat het niet mogelijk is om al deze stoffen te behandelen, zullen we ons beperken tot het onderstaande: Aardolie en aardolie producten zijn meestal brandbaar. Chemicaliën kunnen zowel brandbaar, als giftig of bijtend zijn. Dierlijke- en plantaardige oliën worden veelal in de levensmiddelen industrie gebruikt. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 13 / 104
Stukgoed. product hout oorsprong Naaldhout: ( vuren en grenen ) Zweden - Finland - Polen - Rusland - en Canada. (omdat de havens in deze landen een groot deel van het jaar dichtgevroren zijn, wordt dit hout meestal in de zomer aangevoerd.) Hardhout: (eiken - Mahonie - teak - ceder - noten ) Indonesië - Maleisië. eigenschappen / gebruik Het naaldhout wordt veel gebruikt als stuwhout en bij de fabricage van pallets. Maar ook grenen meubels, kasten en bedden. Van hardhout worden veel (tuin) meubels en kasten gemaakt. product oorsprong eigenschappen / gebruik product oorsprong eigenschappen / gebruik product oorsprong eigenschappen / gebruik lood - koper - tin - zink Noord-Amerika - Mexico - Australië Wordt veelal als "broodjes" aangevoerd. kostbare en zware lading. cellulose Canada - Finland - Zweden - Verenigde Staten. Dit is chemisch bewerkt hout en dient als grondstof voor de houtvrije papierfabricage. papier de landen die veel houtproductie hebben. Wordt veel in rollen aangevoerd. Er zijn verschillende soorten papier die ook weer allemaal voor andere doeleinden worden gebruikt, zoals voor karton, papieren zakken, krantenpapier. Interforest in Rotterdam is hier een specialist in. product oorsprong eigenschappen / gebruik auto's veel landen maken auto's. worden per trailer - trein of schip aangevoerd. Vooral Japanse auto's worden met speciale autoschepen aangevoerd. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 14 / 104
WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 15 / 104
Groente, fruit en fruitsappen. Fruit: Hierbij moet je vooral denken aan sinaasappels, grapefruit, bananen en appels. Deze producten worden met speciale koelschepen uit het Middellandse Zee gebied en uit een aantal tropische landen aangevoerd. Na het lossen, worden de producten in speciale koelloodsen opgeslagen. Doordat het fruit gekoeld wordt vervoerd en opgeslagen, wordt voorkomen dat het fruit te vroeg "rijp" wordt en kan gaan rotten. Rotterdam Fruitport Het Merwehaven- /Vierhavensgebied in de Rotterdamse haven, Rotterdam Fruitport, is volledig ingericht voor de behandeling van groenten, fruit en fruitsappen. Fruitport is één van de grootste clusters ter wereld voor 'perishables' In Europa heeft het een zeer dominante positie op het gebied van fruit. Sinds kort worden er, na een afwezigheid van meer dan 20 jaar, weer bananen gelost in Rotterdam. Omdat bananen qua fruit de meest omvangrijke ladingstroom EN: perishable goods NL: licht bederfelijke waar, aan bederf onderhevig voedsel WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 16 / 104
Vruchtensappen Een ander gedeelte van Rotterdam Fruitport het Vierhavensgebied - staat geheel in het teken van de overslag, gekoelde opslag en distributie van geconcentreerde en nietgeconcentreerde vruchtensappen. De producten worden aan- en afgevoerd in bulkvorm, containers, tanks, vaten en bins. Bedrijven in dit cluster bieden hoogst geavanceerde laboratoriumdiensten voor kwaliteitscontrole. Overige diensten productieprocessen als blenden, het leegmaken en vullen van drums en het vermalen van diepgevroren sap WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 17 / 104
Seabrex De lading wordt in grote hoeveelheden aangevoerd door honderden reeferschepen. In Rotterdam Fruitport vindt overslag, opslag, distributie, herverpakking en handel plaats. Aanvullende, fruitgerelateerde diensten worden aangeboden door onafhankelijke kwaliteitscontroleurs, controlerende instanties, de douane, enzovoorts. Het fruit- & groentecluster in het Merwehavengebied wordt gedomineerd door stuwadoor en cargadoor Seabrex, die de op- en overslag en distributie verzorgt. Fruitport Rotterdam WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 18 / 104
WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 19 / 104
Vragen Hoofdstuk 2 vraag 1.1 Wat wordt bedoeld met de oorsprong van goederen vraag 1.2 Leg uit wat eigenschappen zijn. vraag 1.3 Schrijf 4 zaken/goederen/personen op en benoem in het 2 de vakje de eigenschappen Omschrijving Eigenschappen Zaak / Goederen Goederen WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 20 / 104
Personen vraag 1.4 Leg uit wat wordt bedoeld met een kenmerk vraag 1.5 Benoem nu zelf 5 producten of zaken en beschrijf hiervan een kenmerk Omschrijving product 1 Kenmerk 2 3 4 WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 21 / 104
5 Welke hoofd producten komen voor in de Rotterdamse haven vraag 1.6 Wat zijn de eigenschappen van rijst? vraag 1.7 Wat is het gevaar bij graanproducten? vraag 1.8 Waar komt ijzererts vandaan en waar wordt het voor gebruikt? vraag 1.9 Wat doet men met bauxiet? vraag 1.10? Wat zijn delfstoffen vraag 1.11 Wat is het gevaar bij schroot / scrap? WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 22 / 104
vraag 1.12 Wat is natte bulk? vraag 1.13 Waarom zie je naaldhout niet in de winter? vraag 1.14 Wat is cellulose? vraag 1.15 Wat betekend het woord perishables? vraag 1.16 Wat is Seabrex voor een bedrijf vraag 1.17 Lees het kopje 8000 bananen met coke. Hoeveel kilo drugs zat er in de bananen? vraag 1.18 Hoe had men dat verstopt? WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 23 / 104
back WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 24 / 104
H 3 - Inleiding Begrip Gevaarlijke stoffen logo Klein chemisch afval Als je gevraagd wordt "geef eens een omschrijving van vervoer", zou je dit makkelijk kunnen beantwoorden met; "het overbrengen van iets van de ene plaats naar de andere". Iedereen zou begrijpen wat je bedoeld. Het blijkt minder eenvoudig om het begrip "gevaarlijke stoffen" te omschrijven. Na het bestuderen van deze les kun je: - het begrip gevaarlijke stoffen omschrijven, - uitleggen wat een eigenschap is, - uitleggen wat het woord " chemisch " betekend, - uitleggen wat het woord " fysisch " betekend. - uitleggen wat het woord "reactie" betekend. Begrip : Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die zodanige : 1. chemische of fysische eigenschappen bezitten, 2. dat zij al in kleine hoeveelheden, uit zichzelf of in reactie met andere stoffen, gevaar kunnen opleveren voor 3. de gezondheid van de mens en / of 4. schadelijk zijn voor het milieu, indien deze stoffen vrijkomen WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 25 / 104
Uitleg van enkele moeilijke woorden. eigenschap aan een persoon of stof onafscheidelijk verbonden. Als voorbeeld: van iemand die eigenwijs is zeggen we; "Hij heeft de eigenschap om eigenwijs te zijn" Nog een voorbeeld: de eigenschappen van benzine zijn; - dat benzine vloeibaar is. - dat benzine brandbaar is. chemisch de samenstelling van een stof door mensenhanden gemaakt. Als voorbeeld: lijm en inkt zijn een chemische stoffen, maar ook het zo genoemde "piepschuim". fysisch natuurlijke samenstelling. Als voorbeeld: aardolie, aardgas en steenkolen. reactie Als een stof reageert op een andere stof. Als voorbeeld: chloor en bleekwater reageren zó op elkaar dat er giftige dampen ontstaan. Chloor en Bleekwater Ideetje Arnold WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 26 / 104
Wij leven tegenwoordig in grote welvaart. We maken gebruik van veel technische apparatuur en van ongelooflijk snelle transport- en communicatiemiddelen. Tevens verlichten vele kant en klare voedingsmiddelen en maaltijden ons leven. Helaas heeft deze welvaart ook zijn keerzijde! Ons voedsel, ons huis en ons milieu zijn doordrongen van ontelbare chemische stoffen, waarvoor we uiteindelijk een hoge prijs betalen. Vervuiling van ons interne milieu is de oorzaak van veel ziekten WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 27 / 104
VRAGEN EN OPDRACHTEN hoofdstuk 3 2.1. Wat wordt bedoeld met "in reactie met andere stoffen?" 2.2. Schrijf het begrip "gevaarlijke stoffen" nu eens in je eigen woorden op. Gebruik nu niet de moeilijke woorden, maar de uitleg. 2.3. Vul in. Een goede eigenschap van jezelf is Een slechte eigenschap van jezelf is 2.4. Noem twee (2) andere chemische stoffen als die in het voorbeeld. 2.5. Noem twee (2) andere fysische stoffen als die in het voorbeeld. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 28 / 104
2.6. Noem twee (2) voorbeelden van twee stoffen die een reactie met elkaar aangaan. ( dit hoeven geen gevaarlijke reacties te zijn) 2.7. Over welke Giftige stoffen gaat het artikel over de Otapan? WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 29 / 104
Aantekeningen WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 30 / 104
Hoofdstuk 4 - Gevarenklassen Gevaarlijke goederen worden veelvuldig gebruikt en vervoerd. Iedere werknemer dient kennis te hebben van de regelgeving ten aanzien van gevaarlijke goederen. Helaas is dit in de praktijk een onmogelijke zaak. Hierdoor wordt van diegenen die met gevaarlijke goederen omgaan een bijzondere vakkennis vereist. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 31 / 104
Het begrip gevaarlijke stoffen. Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die zodanige : chemische of fysische eigenschappen bezitten, dat zij al in kleine hoeveelheden, uit zichzelf of in reactie met andere stoffen, gevaar kunnen opleveren voor de gezondheid van de mens en / of schadelijk zijn voor het milieu, indien deze stoffen vrijkomen Gevaarlijke stoffen In de middeleeuwen waren er al gevaarlijke stoffen. Tijdens belegeringen werden aanvallende soldaten overgoten met kokende pek of olie. Ook kende men toen het buskruit, een ontplofbare stof die werd gebruikt in kogels van kanonnen en geweren. Doordat door de tijd, het gebruik en vervoer van gevaarlijke stoffen is gegroeid, zijn natuurlijk ook de ongevallen met deze stoffen toegenomen. Om deze ongevallen te beperken zijn er regels voor de opslag en het vervoer opgesteld. Tegenwoordig zijn gevaarlijke goederen niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Bijna alle stoffen en goederen die gemaakt worden dienen in principe voor het gemak van de mens, kortom we kunnen gewoon niet meer zonder. Plaatsen waar gevaarlijke stoffen worden gebruikt: De industrie, transport, handel, ziekenhuizen, landbouw en huishoudens. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 32 / 104
Nieuw is dat gevaarlijke goederen tegen de mensheid ingezet kunnen gaan worden door bijvoorbeeld terroristische aanslagen. Aanslagen in Amerika ISPS CODE Na de aanslagen van 11 September 2001 in Amerka is in internationaal verband gestart met een nieuwe International Ship and Port Facility Security Code (ISPS-code). Het verdrag is door ruim honderd landen getekend en is op 1 Juli 2004 in werking getreden. Het vervoer van gevaarlijke goederen onderscheidt zich in grote mate van het andere goederen vervoer door de grote risico s die deze stoffen tijdens het vervoer en behandeling voor hun omgeving kunnen opleveren. Hoe groot dit risico is hangt af van de kans dat een ongeval of incident met deze stoffen plaatsvindt en de omvang van de gevolgen.. Doelstelling ISPS-code De doelstelling van de ISPS-code is om het beveiligingsniveau in zeehavens dusdanig te verhogen dat het vergelijkbaar is met de beveiliging op luchthavens. De verplichte maatregelen dringen automatisch mensen- en drugssmokkel en andere criminele activiteiten in het havengebied terug en verkleinen de kans op terroristische acties isps Seabrex WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 33 / 104
ORGANISATIES EN VOORSCHRIFTEN United Nations ( UN) - Internationale Afspraak over het vervoer van Gevaarlijke stoffen. Voor het zeevervoer is dit de Internationale Maritieme Organisatie (IMO). Zowel op nationaal als internationaal niveau zijn door de verschillende overheden in samenwerking met het bedrijfsleven de voorschriften voor het vervoer van gevaarlijke goederen ontworpen. De internationale regels voor het zeevervoer van verpakte gevaarlijke stoffen en/of milieuschadelijke stoffen zijn opgenomen in de International Maritime Dangerous Goods Code oftewel de IMDG Code. Hieronder ziet je welke regelgeving voor welk vervoersmodaliteit geldt: SOORT VERVOER Zeevaart INTERNATIONAAL NATIONAAL IMDG-code Handboek Gevaarlijke Stoffen Binnenscheepvaart ADNR VBG Luchtvaart ICAO-TI RVGL Spoorwegvervoer RID VSG Wegvervoer ADR VLG Je zal bovenstaande regelgeving in de toekomst steeds vaker tegenkomen. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 34 / 104
KLASSIFICATIE VAN GEVAARLIJKE GOEDEREN Het betreft dus stoffen die een of meer gevaarlijke eigenschappen kunnen bezitten. Deze eigenschappen kunnen onder andere zijn; gevaar voor explosie, brand, vergiftiging of corrosie. Aangezien het niet praktisch is om voor elke stof apart een voorschrift op te stellen heeft men gekozen voor een indeling in een aantal groepen. Deze groepen, die gevarenklassen worden genoemd, geven de belangrijkste gevaren aan die tijdens het vervoer kunnen optreden. Gevarenklassen zijn groepen van stoffen die tijdens het vervoer hetzelfde hoofdgevaar bezitten Een stof die meerdere eigenschappen bezit, wordt slechts in één gevarenklasse ingedeeld. Dit geschiedt aan de hand van de belangrijkste gevaarseigenschap van de stof tijdens het vervoer. In elke gevarenklasse zijn de normen vastgelegd op grond waarvan een gevaarlijke stof in de betreffende klasse moet worden ingedeeld.. Voor een groot aantal gevaarlijke stoffen heeft de indeling of classificatie reeds plaatsgevonden. De indeling van deze stoffen kan worden opgezocht in het alfabetische register (is heel dik boek ) van de IMDG-code (deel I). De afzender is verantwoordelijk voor een juiste indeling van stoffen en dient dit dan ook schriftelijk in het vervoersdocument of de Dangerous Goods Code te vermelden. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 35 / 104
Specifieke eigenschappen De specifieke eigenschappen waaraan een stof moet voldoen om tot gevaarlijke stof gerekend te worden: giftigheid explosiviteit brandbaarheid radioactiviteit agressiviteit infectiegevaar hete stoffen WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 36 / 104
KLASSIFICATIE VAN GEVAARLIJKE GOEDEREN Overzicht etiketten. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 37 / 104
KLASSIFICATIE VAN GEVAARLIJKE GOEDEREN Overzicht gevarenklassen KLASSE OMSCHRIJVING 1 Ontplofbare stoffen en voorwerpen 2 Gassen 3 Brandbare vloeistoffen 4.1 Brandbare vaste stoffen 4.2 Voor zelfontbranding vatbare stoffen 4.3 Stoffen die in contact met water brandbare gassen ontwikkelen 5.1 Oxiderende stoffen 5.2 Organische peroxiden 6.1 Giftige stoffen 6.2 Infectueuze stoffen 7 Radioactieve stoffen 8 Bijtende stoffen 9 Diverse gevaarlijke stoffen en voorwerpen Er zijn dus 13 gevarenklassen verdeeld over 9 divisies Een aantal klassen zijn onderverdeeld in zogenaamde subklassen. De gevarenklasse 1 is onderverdeeld in de hieronder vermelde subklassen SUBKLASSE OMSCHRIJVING 1.1 Gevaar voor massaexplosie 1.2 Gevaar voor scherfwerking 1.3 Gevaar voor brand en/of een gering gevaar voor luchtdruk- of scherfwerking 1.4 Gering explosiegevaar 1.5 Zeer weinig gevoelige stoffen met gevaar voor massaexplosie 1.6 Extreem weinig gevoelige voorwerpen, zonder gevaar voor massaexplosie Er zijn nog meer subklasses. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 38 / 104
Gevarenklasse 9. Andere gevaarlijke stoffen In deze gevarenklasse vallen stoffen die niet in een andere klasse zijn in te delen, maar wel gevaarlijk kunnen zijn. We zullen een paar voorbeelden noemen: - asbest - lithiumbatterijen - PCB's ( polychloorbifenylen Ook vallen bepaalde "voorwerpen" in deze groep, waarvan je misschien zult denken dat ze niet gevaarlijk zijn, maar tijdens het transport wel bepaalde risico's met zich mee dragen. Je kan hierbij denken aan: - opblaasbare reddingsmiddelen ( b.v. zwemvesten) - airbagmodulen. Een airbag (ook wel: luchtkussen, veiligheidskussen, plofzak of plofkussen) is een beschermend kussen dat vooral in auto's is gemonteerd. voor zeemilieu schadelijke stof Het hier boven afgebeelde gevaarsteken geldt voor alle stoffen die schadelijk zijn voor het zeemilieu, het zogenaamde "marine pollutant ". Als een bepaalde (gevaarlijke) stof over zee vervoerd wordt en deze stof is schadelijk voor het zeemilieu, als deze stof bijvoorbeeld door een aanvaring in zee kan komen, moet ook dit gevaarsteken op de colli worden aangebracht. Als een colli met een voor het zeemilieu schadelijke stof in zee terecht is gekomen, moet dit gemeld worden aan de dichtsbijzijnde kuststaat. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 39 / 104
Dit gevaarsteken wordt dus extra aangebracht. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 40 / 104
Gevaarsindentificatie & Stofindentificatie Het hiernaast afgebeelde "gevaars- en stofindentificatienummer" heb je waarschijnlijk wel eens op een tankauto zien staan. We zullen je uitleggen wat dit bord (Kemler bord) betekend. 33 is de gevaren klasse 1088 is het stof identificatie numer het gevaarsindentificatienummer 33 bestaat uit twee of drie cijfers en geeft aan tot welke klasse een stof hoort Het stofindentificatienummer 1088 Over de gehele wereld worden in vele honderden raffinaderijen en fabrieken gevaarlijke stoffen gemaakt. Soms wordt er in twee verschillende raffinaderijen een zelfde gevaarlijke stof gemaakt, die verschillend genoemd worden. Dit nummer geeft exact aan om welke stof het gaat. Alle stoffen zijn van een uniek nummer voorzien. Dan weet je altijd precies wat je moet doen bij ongevallen. Alle deze UN nummers kun je terugvinden in de index van het zogenaamde "chemiekaartenboek". WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 41 / 104
Voorbeeld van een chemiekaart WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 42 / 104
Maak nu de vragen en opdrachten van hoofdstuk 4. vraag 3.1 Noem 4 gevaarlijke stoffen die je bij jouw thuis kunt vinden vraag 3.2 Je komt dit bord wel eens op de weg tegen. Maar wat betekend dit? vraag 3.1 Diverse etiketten op een tankauto Welke symbolen stellen de etiketten voor? vraag 3.3 Schrijf hier nogmaals het begrip gevaarlijke stoffen op. Zijn stoffen die... 1. 2. 3. 4. vraag 3.4 Waarom is een Airbag gevaarlijk? WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 43 / 104
vraag 3.5 Welke eigenschap heeft een "stof " waar een etiket met een doodshoofd op staat afgebeeld? vraag 3.6 Welke instantie heeft de internationale wetgeveving voor gevaarlijke stoffen opgesteld? vraag 3.7 Een container is geladen met 75 vaten met een licht ontvlambare vloeistof. A)Teken het gevaarsetiket welke je op elk vaatje aantreft B)Waar is dit zelfde gevaarsteken ook op aangebracht vraag 3.8 Noem vier voorbeelden van de eigenschappen die een gevaarlijke stof kan hebben. vraag 3.9 Hoeveel subklassen van de ontplofbare stoffen zijn er? vraag 3.10 - Als op een colli het gevaarsetiket "marine pollutant " is aangebracht, dan weet je dat deze stof: A B.. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 44 / 104
vraag 3.11 - Schrijf achter de onderstaande afkorting de volledige naam: U N vraag 3.12 - Wat is een Kemler bord? vraag 3.13 - In welk boek kun je opzoeken welk UN nummer een gevaarlijke stof heeft? vraag 3.14 - Zoek op welke regelgeving geld voor het volgende transport Nationaal Zeevaart Internationaal Wegvervoer Ga door op de volgende pagina WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 45 / 104
vraag 3.15 Wat is AIS? vraag 3.16 Waar zorgt het systeem voor? WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 46 / 104
vraag 3.17 Wat betekend VROM? V R O M WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 47 / 104
vraag 3.18 Wat waren hier de overtredingen? Einde hoofdstuk 3 WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 48 / 104
Hoofdstuk 5 - Transformaties "Transformatie", zul je je misschien afvragen, wat is dat nou. Wel, het woord transformatie is afgeleid van het woord "transformeren" en dit betekent; Transformeren : "het in een andere vorm brengen, of het veranderen van goederen". Eigenlijk kan je dus bij de titel van dit kerndeel ook lezen: "een aantal veranderingen van goederen noemen". We zullen ons in deze les beperken tot een aantal voorbeelden van het transformeren van goederen. Na het bestuderen van deze les kun je een aantal transformaties van goederen noemen zoals; 1. het winnen, 2. zeven, 3. breken, 4. scheiden, 5. mengen. TRANSFORMATIE? WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 49 / 104
1. Het winnen. Het winnen van grondstoffen / producten vindt plaats bij: - dagbouw - mijnbouw - oppompen - voedselwinning - bosbouw Onder het winnen van goederen / producten wordt verstaan: "Het afzonderen van de grondstoffen uit hun oorspronkelijke natuurlijke verband". Dagbouw. Bij dagbouw wordt de aardbodem afgegraven om de "lagen" en de "aders" te bereiken, waarin het te winnen product voorkomt. Hierbij wordt onder andere gebruik gemaakt van graafmachines en laadschoppen. Mijnbouw. Open Kolenmijn Als de lagen en de aders te diep onder de aardbodem liggen, dan graaft men schachten en gangen om de delfstof te bereiken en te winnen. Delfstoffen zijn stoffen die uit de aardbodem gedolven (gegraven) worden, zoals kolen, ertsen, mergel, fosfaten, zout, aardolie en aardgas. Op de volgende bladzijde zie je schematisch weergegeven hoe een "mijn" met schachten en gangen onder de grond er uit kan zien. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 50 / 104
grond. toren om in de lift te komen. schachten gangen gangen Schacht: Dit kun je vergelijken met een liftkoker. Er zijn schachten in Europa die wel meer dan 1km. diep zijn. Via de liften gaan de mijnwerkers naar beneden. Elders in de Wereld vind je schachten die wel tot 3 km. diep de grond in gaan. Als men zo diep de grond in gaat, worden er twee of drie schachten gebouwd die via een gang te bereiken zijn. Oppompen. Aardolie en aardgas worden opgepompt door boorpijpen, die in de grond worden aangebracht. Maar ook zout wordt opgepompt. Via de boorpijpen wordt eerst water ingepompt. Hierdoor wordt het zout vloeibaar en vervolgens naar boven gepompt. Men laat het water vervolgens verdampen, waarna men het zout overhoudt. (gevaarlijk werk) WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 51 / 104
Gang: De gangen zijn horizontaal gegraven en daar vindt de eigenlijke winning van de delfstoffen plaats. Voedselwinning. Dit kunnen we onderscheiden in: - akkerbouw,( aardappelen en granen) - tuinbouw, ( groente en fruit) - veeteelt, - jacht, - visserij, Bosbouw. Het kappen en aanplanten van bomen. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 52 / 104
2. Zeven. De grootte van het gewonnen goed, zowel wat met de wielgraver als met de laadschop wordt gewonnen, kan aanzienlijk verschillen. Daarom worden de goederen eerst gezeefd De mazen van de zeven hebben een oppervlakte, die overeenkomt met de doorsnee van de maximaal toelaatbare grootte van het product. Het product dat door de zeven valt, kan direct getransporteerd worden. De grotere stukken, dit zijn dus de brokken die niet door de zeven vallen, belanden in de breekinstallatie.. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 53 / 104
3. Breken. Voor het breken van delfstoffen gebruikt men een breekinstallatie. Deze installatie kun je vergelijken met een enorme trechter met onderin een aantal roterende hamers. Deze hamers slaan net zo lang op een groot brok, tot het uiteen valt in kleinere brokken. als deze brokken klein genoeg zijn, vallen ze tussen de ronddraaiende hamers en de wand van de trechter, en komen vervolgens op de zelfde transportband, waar ook al de brokken liggen die door de zeven waren gevallen. Wordt bij dagbouwwinning gebruik gemaakt van een wielgraver, dan hebben de delfstoffen meestal een zodanige verschijningsvorm, ( = de grootte ) dat het niet meer gebroken hoeft te worden. Door het scheppen met het graafwiel bedraagt de grootte van de brokken veelal niet meer dan 100 mm in doorsnee. Deze brokken kunnen door een transportband goed getransporteerd worden. Worden de delfstoffen met behulp van een laadschop afgegraven,dan kunnen de brokken wel enige kubieke meters bedragen. Deze (zeer) grote brokken moeten eerst gebroken worden, als men deze producten met een transportband wil transporteren WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 54 / 104
4. Scheiden. Het scheiden kan op verschillende manieren plaatsvinden. Op de vorige bladzijde is uitgelegd wat onder zeven wordt verstaan. Wel, het zeven is één van de manieren om te scheiden. Een andere manier is het centrifugeren. Dit maakt en scheiding in de deeltjes van verschillende massa mogelijk Bij het filteren wordt een scheiding teweeg gebracht tussen vaste stof en vloeistof. Een bijzondere manier van scheiden komt voor bij slurry. Aan bijvoorbeeld hele fijne kolendeeltjes voegt men water toe. Dit noemt men dan "slurry". Deze slurry wordt vervolgens door een buis ergens naar toe getransporteerd. Nadat de slurry in een opvangbak of tank is opgeslagen, bezinken de kolendeeltjes en kan het water weggepompt worden. Op deze wijze kan een kolen gestookte elektriciteitscentrale van brandstof worden voorzien. slurry WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 55 / 104
5. Mengen. Bij het mengen moet onderscheid worden gemaakt tussen mengsels van vaste stoffen en die van vloeistof met vaste stof. Mengen van vaste stoffen noemen we ook wel homogeniseren. Het woord homogeniseren is afgeleid van homogeen. Een homogeen product heb je als er meerdere producten gemengd zijn, en er geen afzonderlijke stukjes of bestanddelen van de verschillende producten meer te onderscheiden zijn. Dit homogeniseren komt onder meer voor bij de productie van staal en cement. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 56 / 104
Maak nu de vragen van deze les. vraag 4.1 Wat wordt bedoeld met het "transformeren van goederen? vraag 4.2 Noem 5 (vijf) transformaties van goederen. 1 2 vraag 4.3 Noem 4 (vier) delfstoffen. 1 vraag 4.4 Omschrijf het verschil tussen dagbouw en mijnbouw 3 4 5 2 3 4 vraag 4.5 Welke machines worden bij de dagbouw gebruikt? WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 57 / 104
vraag 4.6 Omschrijf het verschil tussen een schacht en een gang. vraag 4.7 Bij het filteren van producten scheiden we 2 stoffen. Welke? vraag 4.8 Wat is een "slurry"? vraag 4.9 Waarmee kun je een breekinstallatie vergelijken? vraag 4.10 Wat verstaan we onder "homogeniseren? vraag 3.19 Noem twee (2) stoffen die "homogeen" zijn samengesteld. (niet de twee stoffen die als voorbeeld in deze lesbrief zijn vermeld) WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 58 / 104
HOOFDSTUK 6 - Stukgoed / Massagoed Afhankelijk hoe de grondstoffen / producten voor het transport worden aangeboden, dan zijn het goederen geworden, kunnen we de goederen onderverdelen in stukgoederen en massagoederen. Na het bestuderen van deze les kun je: - het begrip stukgoederen omschrijven, - het begrip massagoederen omschrijven. Algemene Begrippen 1. Stukgoed zijn goederen waarvan de hoeveelheid niet naar maat of gewicht maar per stuk worden opgegeven. Dit in tegenstelling tot stortgoed of bulkgoederen. 2. Stortgoed of bulk zijn goederen die bij het vervoer gestort worden, zoals kolen, ijzererts, schroot, kalksteen, grind, suikerbieten en dergelijke. Kenmerkend is dat het goed niet verpakt wordt, en niet per afzonderlijk onderdeel behandeld wordt. De haven van Antwerpen is voor overslag van stortgoederen de grootste ter wereld. Later in klas 4 zal je zien dat de term bulk ook gebruikt word in magazijnen WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 59 / 104
1. Stukgoederen. Stukgoederen zijn goederen die - afzonderlijk verpakt, of - gezamenlijk verpakt,of - zonder verpakking vervoerd worden. Afzonderlijk verpakt: wasmachines - koelkasten en bankstellen. Gezamenlijk verpakt: Kleine artikelen, zoals CD's - plakband - pennen - pannen - serviesgoed - enz. Zonder verpakking: - platen staal, - geperste balen, (katoen) - haspels, (voor draad / kabels) - rollen, (cellulose) - cilinders, (gas) - bundels. (gezaagd hout, betonijzer) Stukgoederen kunnen worden geteld. Ook kunnen stukgoederen apart (dus als een eenheid) worden behandeld. Vaak worden stukgoederen bij elkaar gebracht in een container of op een pallet. De goederen kunnen dan als één geheel aan het transport deelnemen. Als verpakking voor stukgoed gebruikt men: - dozen en kartons - zakken, ( jute, papier, plastic.) - vaten, drums, (metaal of plastic) - kratten. ( hout, staal, plastic) WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 60 / 104
2. Massagoederen. Dit zijn onverpakte goederen die los in grote hoeveelheden aan het transport deelnemen. Ze kunnen dus niet als een eenheid behandeld worden. Voorbeelden van massagoederen zijn: - vaste delfstoffen ( ertsen, kolen, mineralen zout ) - landbouwproducten (granen, oliehoudende zaden) - chemische producten ( kunstmest, fosfaat) Deze genoemde voorbeelden van massagoederen noemen we ook wel "stortgoederen". Stortgoederen worden los verscheept als poeders, korrels, brokken of stukken. Misschien zul je er niet direct aan denken, maar ook vloeistoffen, zoals aardolie, benzine, gasolie en chemicaliën en gassen, zoals aardgas en amoniak vallen onder de massagoederen. Gassen kunnen in vloeibare - of gas vorm getransporteerd worden. Bij het transport door een pijpleiding hebben de gassen de gasvormige toestand. Bij het vervoer per schip, tankauto, tankwagon, tankcontainer of in gasflessen hebben de gassen een vloeibare vorm. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 61 / 104
L.N.G. Het Nieuwe gas LNG (Eng: Liquified Natural Gas) is vloeibaar aardgas. Aardgas is bij normale druk vloeibaar bij temperaturen van ca. -162 C. LNG wordt vervoerd en opgeslagen in speciale vaten. Om de lage temperatuur te kunnen weerstaan worden de vaten van een staal gemaakt met een hoog nikkelgehalte. Om de vaten op cryogene temperatuur te houden zijn de vaten en overige apparatuur sterk geïsoleerd, meestal door dubbelwandige vaten te gebruiken waarbij de tussenruimte in een hoog vacuüm wordt getrokken. Het volume van LNG is ongeveer 600 maal kleiner dan van het gas bij normale temperatuur en druk. Deze volumereductie maakt het goedkoper het gas te transporteren als er geen pijpleiding aanwezig is. Omdat de volumereductie aanzienlijk groter is dan bij compressie tot CNG wordt deze methode veel gebruikt bij het transport van aardgas over zee in LNG tankers. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 62 / 104
Maak nu de vragen van hoofdstuk 6 vraag 5.1 Wat is Stukgoed? vraag 5.2 Wat is Massagoed? vraag 5.3 Maak de onderstaande vragen Hieronder zie je een aantal vragen met telkens 2 (twee) onderstreepte antwoorden. Er is echter maar 1 (één) antwoord goed. Streep het foute antwoord door, zodat het goede antwoord overblijft. 1. Een drum olie is een stukgoed / massagoed. 2. Olie in een tank van een tankschip is een stukgoed / massagoed. 3. Vloeistoffen vallen onder massagoederen / stukgoederen. 4. Stukgoederen / Massagoederen noemen we ook wel stortgoederen. 5. Stukgoederen worden apart behandeld / kunnen apart behandeld worden. 6. Met transporteren bedoelen we het verplaatsen / de opslag van goederen. 7. Massagoederen kunnen wel / niet als een eenheid behandeld worden. 8. Een kist met bouten in het magazijn is bulk /stukgoed voorraad. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 63 / 104
back WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 64 / 104
Hoofdstuk 7 - Soorten goederen De opslag van goederen De goederen zijn het middelpunt van alles waar het bij de handel om draait. In het magazijn heb je bij alle werkzaamheden te maken met goederen. De soort goederen zijn het startpunt bij veel beslissingen in het bedrijf. Het magazijn moet ook aangepast zijn aan het soort goederen dat opgeslagen wordt. Bijvoorbeeld voor : De keuze van de hulpmiddelen, zoals de apparatuur voor het laden en lossen, voor het interne transport en voor de opslag van goederen De keuze van de magazijn indelingen De veiligheidsmaatregelen die men moet treffen. Kenmerken van goederen Tussen goederen bestaan heel veel verschillen. Er zijn punten waarop goederen onderling van elkaar kunnen afwijken. Hieronder staan een aantal punten genoemd. Goederen verschillen van elkaar in Afmetingen (lengte, breedte en hoogte) Gewicht Vorm (vlak, gebogen, onregelmatig) Kleur Beschadigings risico /breekbaar, gasvormig, bederfelijk Hoeveelheid (aantal per verpakking) Speciale eisen( bijv wettelijke voorschriften) Hier is het goed verkeerd gegaan Overhoogte WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 65 / 104
De afmeting van de goederen De afmetingen van goederen kunnen zeer uiteenlopen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: 1.kleingoed 2.grootgoed 3.langgoed kleine artikelen, schroeven en kranen machines en koelkasten tapijtrollen, gasbuizen en balken Het onderscheid tussen kleingoed, grootgoed en langgoed wordt gemaakt, omdat de afmetingen van de goederen van invloed is op de opslag en het transport. Bijvoorbeeld: Bij het verplaatsen van grootgoed worden vaak heftrucks gebruikt. Daarom moet er bij de inrichting van het magazijn rekening gehouden worden met de breedte van de gangpaden. Het soortelijk gewicht van de goederen We spreken vaak over het gewicht van de goederen. Dit is eigenlijk onjuist. Het is beter om te spreken over een soortelijk gewicht van goederen. Een voorbeeld: Een laading kunstof dopjes kan zwaarder wegen dan een lading betonnen palen. Het gewicht van de lading hangt af van de hoeveelheid artikelen. Wat een vervoerder graag wil weten is het gewicht per volume, bijvoorbeeld 10 kg per m2. Als we dat in ons achterhoofd houden kunnen we spreken over zware en lichte goederen. Eingelijk betekent dit dus goederen met een groot gewicht per volume en een klein gewicht per volume! Zware goederen zoals ijzerwaren en beton elementen, stellen extra eisen aan het magazijn. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 66 / 104
De opbergplaatsen en de vloeren moeten sterk genoeg zijn om het gewicht van de goederen te kunnen dragen. Bovendien. Bepaald het gewicht van een goed of deze wel of niet gestapeld kan worden. Als artikelen met een kleine afmeting, maar met een gewicht van 100 kg per stuk (= hoog gewicht per volume = groot sortelijk gewicht) op 1 pallet gestapeld worden, kan de vol geladen pallet onhandelbaar worden door het grote totaal gewicht. Daarnaast kan het gebeuren dat de onderste artikelen van de stapeling beschadigen door het gewicht van de artikelen boven hen. Vorm van de goederen Je kunt je wel voorstellen dat er heel veel verschillen in vorm zijn bij goederen. De goederen die vlak, vierkant of rechthoekig zijn kunnen goed gestapeld worden. Maar bij goederen met onregelmatige vormen, zoals meubeld of fietsen wordt dat al veel moeilijker. Er is dan ook veel meer ruimte in het magazijn nodig. De vloerbelasting van onze Zeehavenloods WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 67 / 104
aantekeningen We kunnen goederen ook nog onderverdelen in WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 68 / 104
1 MASSAGOEDEREN - gassen ( aardgas, zuurstof) - vloeistoffen ( olie, water, chemicalïen) - stortgoederen ( ertsen en granen) 2 STUKGOEDEREN - dozen, vaten, zakken en rollen 3 BULKGOEDEREN - graan, katoen en kolen MASSAGOEDEREN Dit zijn onverpakte goederen, die in grote hoeveelheden en los aan het transport deelnemen. Dit betekend dat de goederen te groot, te veel, vloeibaar of gasvormig zijn en niet in dozen of zakken verpakt kunnen worden.. Soms zijn de goederen zo groot dat ze eerst kleiner gemaakt worden worden voor het vervoer. Een voorbeeld hiervan is ijzererts dat tot kleine knikkers (pallets) gebroken wordt voor het transport naar de hoogovens De hoogovens in Ijmuiden Aardgas wordt gewoonlijk als gas door pijpleidingen gepompt en als vloeistof bij lage temperatuur onder druk in zeeschepen vervoerd en in tanks opgeslagen. Je hebt gezien dat we gassen, vloeistoffen en stortgoederen tot de massagoederen rekenen. We zullen deze 3 groepen eens wat nader toelichten. GASSEN De belangrijkste gassen, die als massagoed worden verplaatst, zijn: Aardgas en LPG (liquid Petroleum Gas) Ethyleen Ammoniak WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 69 / 104
Als gassen in handelbare verpakkingen worden bewaard, spreken we over stukgoederen. Denk maar aan een campinggasje of een deodorant. Gassen worden opgeslagen en getransporteerd in flessen bussen en cylinders. Deze verpakkingen hebben het kenmerk dat ze aan alle kanten goed afgesloten zijn zodat het gas niet kan ontsnappen. VLOEISTOFFEN In tegenstelling tot gassen gaan we dagelijks meer om met vloeistoffen. Het water dat uit de kraan stroomt, drank in blikjes en benzine voor de brommer. Maar denk ook eens aan hele grote hoeveelheden vloeistoffen dat door pijpen onder de grond stroomt zoals aardolie, chemicaliën, dierlijke en plantaardige oliën en vetten ( zoals visolie en palmolie). Vloeistoffen worden in tanks opgeslagen en getransporteerd. Denk maar eens aan de bevoorrading van de Tankstations. Eigelijk is een tankauto een grote fles of een groot blikje op wielen. In vergelijking met gassen zien we dat verpakkingen en opslagplaatsen van vloeistoffen vooral goed beschermd zijn aan de onderkant. Een vloeistof stijgt niet op, maar lekt of druppelt alleen aan/naar een onderkant van de verpakking. STORTGOEDEREN Zijn producten in vaste vorm die als poeders, korrels, brokken of stukken onverpakt, los en in grote hoeveelheden worden vervoerd. Voorbeelden: vaste delfstoffen, landbouwproducten en chemische producten. Wat dichter bij huis : grind voor de tuin, aarde afval en puin. Tot de vaste Delfstoffen behoren : Kolen bruinkool en steenkool Ertsen ijzererts en kopererts Mineralen zout, natuurlijke stoffen De landbouwproducten kunnen worden onderscheiden in : Granen Derivaten ( afgeleid uit andere producten) Oliehoudende zaden WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 70 / 104
Chemische producten Kunstmest neemt, evenals salpeter en fosfaat (dit zijn meststoffen) een belangrijke plaats in onder de chemische producten. STUKGOEDEREN Dit zijn goederen waarvan de hoeveelheid niet maar maat of gewicht, maar per stuk wordt opgegeven. Je krijgt hier erg veel mee te maken, ook in het praktijklokaal De meest voorkomende stukgoederen zijn 1. dozen, jute, katoen, papier, plastic 2. vaten, drums (metalen vat voor olieproducten, plastic ) 3. kratten (hout, staal, plastic ) 4. kisten 5. geperste balen( cellulose, katoen) 6. haspels ( draad en kabels) 7. rollen ( papier) 8. cilinders ( gas) 9. bundels ( betonijzer, gezaagd hout) Zoals je ziet wordt in het geval van stukgoederen vaak gesproken over de verpakking, het aantal en de inhoud. Zo zal een chaffeur zeggen : Ik heb 20 vaten olie en 40 collie autoonderdelen bij me. Collie= verzamel naam voor stukgoederen WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 71 / 104
BULKGOEDEREN Bulkgoederen zijn goederen die los, zonder verpakking en getransporteerd worden. Voorbeelden hiervan zijn graan, grind, katoen en kolen Als laatste van dit hoofdstuk leggen we het begrip transporteenheid uit. TRANSPORTEENHEID Als goederen bij elkaar gepakt worden in een container of bij elkaar gebonden worden op een pallet dan spreekt men van een transporteenheid. We spreken dan van units (grote eenheden ) Samengestelde pallets In de meeste gevallen zijn dit eenheden waarbij stukgoederen samen worden gepakt. De goederen kunnen nu als eenheid opgeslagen en vervoerd worden. WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 72 / 104
De container De behandeling van het stukgoed was vroeger heel anders dan de behandeling van containers. Het wereldwijde vervoer van de container over land en zee vraagt speciale zeeschepen, spoorwagons, vrachtauto combinaties en havens met speciale kranen Ook in de binnenvaart is het vervoer van de container reusachtig toegenomen. In alle grote havens, maar bijvoorbeeld ook langs de Rijn liggen verscheidene inland container terminals (= stations, begin en eindpunt van het container vervoer) In Nederland kennen wij een aantal van die Container terminals. De grootste is de ECT, home en maasvlakte Euromax Maasvlakte 2 Rotterdam Short Sea Terminal Uniport WB 6 Producten & Goederen STC - @ R.S. van Rijn blz. 73 / 104