De complete behandeling van borstkanker in het Slotervaartziekenhuis

Het Slotervaart, een ziekenhuis met ambitie De complete behandeling van borstkanker in het Slotervaartziekenhuis Spreekuur Mammapoli zonder afspraak Het Slotervaartziekenhuis, een opmerkelijk en ambitieus ziekenhuis in Amsterdam. In een informele en vertrouwde omgeving werken wij aan innovatieve medische zorg, onderwijs en wetenschap van hoge kwaliteit. Uniek programma voor mentaal en lichamelijk herstel Workshops haarverzorging en make-up-advies Ondersteuning Mammarosa bij taal- en cultuurbarrières MAMMAFOON TELEFOON 020-512 50 06

2 In deze folder informeren we u over de complete behandeling van borstkanker in het Slotervaartziekenhuis. De Mammapoli waar u zonder afspraak naar toe kunt, het unieke programma voor mentaal en lichamelijk herstel, workshops over haarverzorging en make-up-advies en de hulp van de medewerkers van Mammarosa bij taal- en cultuurbarrières. U krijgt tevens een overzicht van de artsen en specialisten die betrokken kunnen zijn bij uw behandeling. MAMMAPOLI UNIEK HERSTEL- PROGRAMMA WEER OP DE RIT De diagnostiek van borstkanker is in het Slotervaartziekenhuis geconcentreerd binnen de Mammapoli. In het Sloter - vaartziekenhuis is de Mammapoli van maandag tot en met vrijdag geopend met een inloopspreekuur, 8.30-11.30 uur, waar u zonder afspraak, maar wel in overleg met uw huisarts, naar toe kunt. Dit is uniek in Nederland. Ook kunt u bellen naar de Mammafoon, telefoon: 020-512 50 06 (direct contact met de mammaspecialist) of de Mammapoli, telefoon: 020-512 51 03, bereikbaar alle werkdagen van 8.30 uur - 17.00 uur. Kijkt u voor verdere voorlichting(films) op onze website www.slotervaartziekenhuis.nl/mammapoli. Ook biedt het Slotervaartziekenhuis een uniek herstel - programma Weer op de rit. De behandeling van borstkanker vraagt veel van het menselijk lichaam. Een goede lichamelijke conditie helpt bij het herstellen van een operatie en de ingrijpende nabehandeling in de vorm van bestraling en/of chemotherapie. Binnen het Slotervaartziekenhuis maakt het werken aan een goede lichamelijke conditie een vast onderdeel uit van het behandelplan.

BEHANDELING VAN BORSTKANKER 3 HET MAMMATEAM STAAT VOOR U KLAAR! HET MAMMATEAM. Bijzonder aan het herstelprogramma van het Slotervaart - ziekenhuis is dat de conditionele begeleiding van borst - kanker patiënten al direct na de diagnose of operatie kan starten en dat het herstelprogramma tot na de laatste bestraling of chemokuurbehandeling wordt voortgezet. Ons team van gespecialiseerde artsen en verpleegkundigen biedt optimale zorg bij een borstafwijking volgens de meest recente richtlijnen van de beroepsverenigingen. Wij vinden dat u bij onzekerheid over een borstafwijking snel duidelijkheid moet hebben. Mede hierom is de poli vijf dagen per week geopend. Als u, in overleg met uw huisarts, met een borstafwijking op de Mammapoli komt, ziet u eerst de mammachirurg of verpleegkundig specialist mammazorg. De werkwijze binnen de Mammapoli is er op gericht het onderzoek naar borstkanker op één dag uit te voeren en zo mogelijk diezelfde dag al een diagnose te stellen. Houd er wel rekening mee dat u in ieder geval de hele ochtend en soms ook een deel van de middag met alle onderzoeken bezig bent. Soms is extra onderzoek nodig. Hiervoor krijgt u dan een nieuwe afspraak. Deze uitslag is in dit geval dus niet binnen één dag bekend.

4 PERSOONLIJKE BEGELEIDING WACHTLIJST Gelukkig is er in veel gevallen sprake van een goedaardige aandoening van de borst en is geen behandeling noodzakelijk. Wordt de diagnose borstkanker gesteld, dan krijgt u een duidelijk behandelvoorstel voorgelegd. In het Slotervaartziekenhuis krijgt u persoonlijke begeleiding. U ziet dezelfde borstchirurg op de polikliniek, voor de operatie en ook bij de nazorg. U wordt altijd door een voor u bekende dokter geopereerd. Als tweede aanspreekpunt staan onze verpleegkundig specialist én mammaverpleeg - kundige voor u klaar. Wij hebben nauwelijks een wachtlijst voor de operatie. De operatiedatum wordt in overleg met u binnen enkele weken gepland. Als u in aanmerking komt voor een ingrijpende mammaoperatie, kunt u altijd ook de plastisch chirurg spreken. Directe reconstructie of uitgebreide borstbesparende operaties kunnen besproken worden. De uitgebreide nazorg en het unieke revalidatieprogramma in het Slotervaartziekenhuis tijdens de behandeling aan borstkanker, is bij alle specialisten in de regio bekend. Wij staan voor u klaar! MAMMAPOLI.

Wij stellen aan u voor! 5 DR. NIKOLA KIMMINGS (L) EN DRS. ERIC VAN DULKEN. MARIAN VAN DER LINDEN (L), MAMMACAREVERPLEEGKUNDIGE EN HANNA VAN DER POL, VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST I.O. V.L.N.R. LABORANTEN: MARIANNE BARHORST, BEP HOFLAND, INGE STOOP, KARIN BEKKEREN, ELINE KAMP, MARIEKE TROMPERT, INGE EGBERTS, SUZANNE HOUT, KITTY VAN VELSE EN TINEKE SWART. RADIOLOGEN: MARILYN PINAS EN YVONNE BUDDE. Mammachirurgen De mammachirurg is de eerste arts die u ziet op de Mammapoli van het Slotervaartziekenhuis. Er zijn twee gespecialiseerde mammachirurgen, die zich hebben toegelegd op de behandeling en begeleiding van patiënten met een borstafwijking. De mammachirurg die u op de poli ziet, wordt in principe uw vaste behandelaar. Persoonlijke begeleiding, nauwkeurig opereren en toegankelijke (na)zorg vinden wij zeer belangrijk, evenals de intensieve samenwerking met de andere specialisten van het mammateam. Mammaverpleegkundigen Het coördineren van de werkzaamheden, het geven van directe en indirecte patiëntenzorg maakt het werken mooi op de Mammapoli van het Slotervaartziekenhuis. Er is nauwe samenwerking met de chirurgen waardoor we de zorg goed onderling kunnen afstemmen. Op deze manier kunnen we ingaan op de behoefte van de patiënt en kunnen we die persoonlijke begeleiding geven die iemand nodig heeft tijdens het ontdekken van een borstafwijking. Mammateam Radiologie De patiënten van de mammapoli zijn iedere dag welkom bij ons mammateam op de afdeling Radiodiagnostiek, zodat in één ochtend de diagnose gesteld kan worden. Bij het mammateam op de afdeling Radiodiagnostiek is er naast het daadwerkelijke onderzoek ook veel aandacht voor de spanning en de emoties van de patiënt. Zowel de laboranten, als de radiologen nemen de tijd om het verhaal te horen, het onderzoek toe te lichten en de patiënt zo veel als mogelijk is, gerust te stellen. Het onderzoek op de afdeling Radiodiagnostiek bestaat uit een mammografie, vaak ook echografisch onderzoek met eventueel een punctie of biopt. Later kunnen er nog meer onderzoeken nodig zijn. Ook bij de Radiologie staat betrokkenheid bij de patiënt centraal!

6 DR. JOHAN WESTERGA (L) EN DRS. CLAUDIE FLOHIL. Pathologen Als een punctie wordt verricht of een biopt van de borst wordt genomen dan wordt dit in het laboratorium onderzocht door de patholoog, die tot taak heeft op dit weefsel een betrouwbare diagnose te stellen. Als wordt vastgesteld dat sprake is van borstkanker dan wordt het weefsel verder onderzocht op kenmerken die belangrijk zijn voor het behandelplan. Soms gebeurt dat aanvullende onderzoek pas na de operatie, als de gehele tumor wordt verwijderd. De patholoog controleert in dat geval ook of de tumor volledig is verwijderd. DRS. THEA VAN LOENEN (L) EN DR. FLORINE KINGMA. DRS. MARCEL SOESAN (L) EN DR. HANS-MARTIN OTTEN. Plastisch chirurgen Een borstreconstructie is bij vrijwel iedere vrouw mogelijk. Een reconstructie met een prothese kan tegelijk worden ingepland met de amputatie van de borst. Er zijn verschillende manieren om een borst te reconstrueren. Niet iedere methode is geschikt voor elke patiënt. Welke methode voor u het meest geschikt is, bespreekt de plastisch chirurg persoonlijk met u. Oncologen Tegenwoordig spelen medicijnen een grote rol bij de behandeling van borstkanker. De genezings kansen van borstkanker worden vaak aanzienlijk vergroot door de toepassing van hormoontherapie, chemotherapie en immunotherapie. Soms wordt hier al zelfs vóór een operatie mee begonnen. Deze behandeling wordt door de oncologen gegeven. Iedere patiënt heeft een individueel behandelplan nodig. Om deze gecombineerde behandeling goed af te stemmen, vindt tweemaal per week een bespreking plaats met mammachirurgen, oncologen, radiotherapeut (uit het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis), pathologen en mammaverpleegkundigen. Zo ontstaat geen vertraging in het opstellen van het individuele behandelplan. Voor de behandelaren is het heel prettig om zo intensief samen te kunnen werken rond elke patiënt. Dit versterkt het gevoel om mét de patiënt een eenheid te vormen.

BEHANDELING VAN BORSTKANKER 7 V.L.N.R.: MARGREET STROOMER, JEANETTE VAN HOUWELINGEN, NICOLETTE VAN WARMERDAM, MARIANNE KLINKHAMER EN FRANK KRISTEL. Verpleegkundig specialisten oncologie Een verpleegkundig specialist oncologie is een verpleeg - kundige die zich heeft gespecialiseerd in de oncologie, medische kennis rondom behandeling van kanker. Binnen de zorg voor patiënten met borstkanker vervult de verpleegkundig specialist een coördinerende rol, zij vormen de spil in de zorg en behandeling voor deze groep patiënten. Gedurende de chemotherapeutische behandeling is de verpleegkundig specialist het eerste aanspreekpunt voor de patiënt en familie. Zij hebben een zelfstandige bevoegdheid om patiënten door te verwijzen naar andere disciplines zoals fysiotherapie, medische psycholoog en/of het voorschrijven van medicatie. In de loop der jaren is gebleken dat de verpleegkundig specialist een belangrijke rol speelt als stabiel aanspreekpunt voor de patiënt. REVALIDATIE- PROGRAMMA, OOK NA AFLOOP VAN BESTRALINGEN OF CHEMOKUUR Revalidatieprogramma Een aantal weken na de laatste bestraling of chemokuur is er binnen het Slotervaartziekenhuis de mogelijkheid om deel te nemen aan een multidisciplinaire groepsrevalidatie. Dit programma is vooral bedoeld om de gevolgen (van de behandeling) van borstkanker te verminderen en/of te voor - komen, en richt zich op vrouwen die ernstige beperkingen ondervinden in het dagelijks leven. Het betreft een groeps - revalidatie programma met maximaal acht deelnemers waarbij individuele doelen worden gesteld die aansluiten bij de persoonlijke behoeften van de deelnemers. Onderwerpen die tijdens de behandeling aan bod komen zijn onder andere het omgaan met verminderde energie of vermoeidheid, sociale en psychische klachten, ergonomische principes, arbeidsintegratie en voeding. Tevens wordt er gewerkt aan het herstel van de conditie en de kracht van de deelnemers. Het begeleidingsteam bestaat uit revalidatieartsen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, maatschappelijk werkers, psychologen en diëtisten.

8 Revalidatiearts / fysiotherapeuten Een belangrijke bijdrage aan het herstelprogramma wordt geleverd door de fysiotherapeuten. Zij werken aan conditie, beweeglijkheid en pijnbestrijding. De periode na de operatie, tijdens bestraling en chemokuren, wordt door patiënten vaak als heel zwaar ervaren. Het herstelprogramma is er primair op gericht om ervoor te zorgen dat de patiënt zo goed mogelijk kan blijven functioneren. REVALIDATIEARTS DRS. THEO NIJSSEN. Er wordt individueel en/of in groepen getraind. De behandel - inhoud en de trainingsfrequentie wordt voor de individuele patiënt samengesteld. Veel patiënten kiezen voor een groepsprogramma omdat zij het als prettig ervaren met lotgenoten in contact te komen. Veel vragen worden beantwoord door mensen die het meegemaakt hebben. Het plezier dat mensen beleven aan het sporten en bewegen met elkaar is natuurlijk ook heel welkom in deze moeilijke periode. FYSIOTHERAPEUTEN MEINIE DE HERTOG (L) EN RIENIER HAYES. V.L.N.R.: FYSIOTHERAPEUTEN BIANCA REFALU, MIRANDA SINNEGER EN MEINIE DE HERTOG. Vermoeidheid, futloosheid, concentratieproblemen, de arm niet goed kunnen gebruiken, werk niet kunnen hervatten enz. De lijst met geestelijke en lichamelijke klachten is vaak lang na de behandeling van borstkanker. Tijdens de veertien weken durende oncologische revalidatie werkt de fysiotherapie, samen met andere behandelaars, om vrouwen weer vertrouwen te laten krijgen in bewegen, om weer te gaan sporten, hobby s weer op te pakken en om met energie te leren omgaan. Het is fantastisch om te zien hoe in die paar maanden de vrouwen veranderen, weer grip krijgen op hun leven en weer zin hebben om werk en hobby s op te pakken. Het contact tussen de vrouwen tijdens deze periode is intensief. Het contact blijft na het programma vaak bestaan. Na zes maanden komen zij nog één keer gezamenlijk in het Slotervaartziekenhuis en wordt er met de vrouwen teruggekeken naar de afgelopen periode.

BEHANDELING VAN BORSTKANKER 9 V.L.N.R: ERGOTHERAPEUTEN V.L.N.R.: MARLIES VERKADE, MSc ANNEMIEKE JONG EN JANTINE BLOM. Ergotherapie Ergotherapie is onderdeel van het multidisciplinaire revalidatieprogramma na borstkanker, maar ook individuele behandeling is mogelijk. Binnen de ergotherapie staat het betekenisvol handelen centraal. Juist binnen de voor hen belangrijke activiteiten moeten patiënten na kanker een nieuwe balans vinden tussen wensen en fysieke en emotionele mogelijkheden. Met behulp van ergotherapie kunnen zij fysiek en emotioneel zo optimaal mogelijk functioneren bij het uitvoeren van alledaagse activiteiten. Tijdens de behande - lingen gaat het om: Inzicht geven in en leren omgaan met het huidige energieniveau; Keuzes maken in de opbouw van activiteiten en het stellen van prioriteiten; Het optimaal benutten van ontspanning, rustmomenten en slapen; Ergonomie; fysiek belastende houdingen en activiteiten in relatie tot de geopereerde zijde van het lichaam; Het uitbreiden van activiteiten na afronding van het revalidatieprogramma/of individuele behandeling. Patiënten analyseren zelf hun situatie, stellen prioriteiten en maken keuzes; zelfmanagement staat voorop. Wanneer patiënten meer inzicht hebben in eigen afwegingen (bezwaren en passies), kunnen zij ook betere keuzes maken Medische psychologe In het nazorg zijn een serie van gespreksbijeenkomsten opgenomen, geleid door een medisch psycholoog, om als groep van lotgenoten te praten over de psychische gevolgen zoals angst voor een recidief, overspoelende gevoelens (van boosheid of verdriet); veranderd zelfbeeld of veranderd lichaamsbeeld. MEDISCH PSYCHOLOGE TRUUS WILTERDINK.

10 Sommige patiënten hebben individuele behandeling nodig; bijvoorbeeld omdat er naast de borstkanker nog meer is, zoals eerdere nare verlieservaringen, een depressie of bij relatieproblemen. Wanneer ook kinderen hulp nodig hebben, begeleidt de medische psycholoog samen met de kinder - psycholoog het gezin. DIËTISTE ALISA DE VRIES. Diëtetiek Ook diëtisten en maatschappelijk werkers maken deel uit van het multidisciplinaire team en kunnen indien nodig worden ingeschakeld. Ervaringen van patiënten De patiënten ervaren de kracht van de (nazorg)groep, ze staan er niet alleen voor. Gedurende gemiddeld een jaar komen ze elke week samen voor het revalidatieprogramma. Na afloop gaan ze meestal allemaal met elkaar koffie drinken en bijpraten. Het zijn voornamelijk de bijwerkingen van de behandeling die beperkingen geven bij vele dagelijkse activiteiten. Ondanks dat er op het gebied van de genezing van borst - kanker veel ontwikkeld is in de afgelopen tijd, blijft het delen van alle ervaringen zo belangrijk: het uitwisselen van tips bij klachten. Hoe tevreden patiënten zijn blijkt onder andere wel uit een ingezonden brief van één van deze groepen aan de Raad van Bestuur waarin zij laten weten hoe zeer zij deze volledige zorg rondom de behandeling kunnen waarderen. Een heel team, dat er voor mij is. Om mij te helpen bij alle problemen waar ik ineens voor kom te staan, op een moment in mijn leven dat alles op de kop staat. Mede hierdoor wordt er weer een toekomst zichtbaar.

STICHTING MAMMAROSA AMSTERDAM BEHANDELING VAN BORSTKANKER Sinds 2012 werkt Stichting Mammarosa Amsterdam vanuit het Slotervaartziekenhuis met als doel het informeren van migranten vrouwen van westerse en niet westerse komaf over borstkanker. Kijkt u voor meer informatie op de website www.slotervaartziekenhuis.nl of www.mammarosa.nl. Waar kunt u Mammarosa Amsterdam vinden?: www.mammarosaamsterdam.nl. 11 BORSTKANKER- VERENIGING NEDERLAND De Borstkankervereniging Nederland (BVN) feliciteert het Slotervaart ziekenhuis omdat het ziekenhuis voldoet aan de basiseisen van goede zorg in de Monitor Borstkankerzorg. De Monitor laat zien hoe de zorg in ziekenhuizen is georganiseerd. Door de feitelijke ziekenhuisinformatie te combineren met patiëntervaringen is het een uniek instrument. Borstkankervereniging Nederland heeft de criteria van de Monitor Borstkankerzorg ook dit jaar weer aangescherpt. Het ziekenhuis wordt in de Monitor Borstkankerzorg onderscheiden als voldaan wordt aan de vijf belangrijkste voorwaarden die BVN heeft gesteld én aan zeven van de overige tien criteria. Door deze jaarlijkse aanscherping wil BVN een impuls geven om kwaliteit van borstkanker zorg, vanuit patiëntperspectief, te verbeteren. De aanscherping van deze criteria is breed getoetst bij patiënten en professionals. Ga naar www.monitorborstkankerzorg.nl voor alle informatie en de nieuwe criteria. De Monitor Borstkankerzorg is ontwikkeld door Borst kankervereniging Nederland en Mediquest, met medewerking van Stichting Pink Ribbon, Stichting Miletus en de zieken huizen.

BEHANDELING VAN BORSTKANKER WORKSHOP LOOK GOOD FEEL BETTER Workshop Look Good Feel Better over uiterlijke verzorging voor mensen met kanker. Kijk op onze website voor de data of neem contact op met de polikliniek Oncologie, telefoon: 020-512 93 33, pieper 389. VRAGEN? CONTACT Wij hopen u met deze folder volledig geïnformeerd te hebben over de complete behandeling van borstkanker in het Slotervaartziekenhuis en verwijzen voor verdere informatie naar onze site www.slotervaartziekenhuis.nl. Mocht u nog vragen hebben na het lezen van deze brochure dan kunt u contact opnemen met de Mammafoon. Slotervaartziekenhuis Louwesweg 6 1066 EC Amsterdam Mammafoon, telefoon: 020-512 50 06 Mammapoli, telefoon : 020-512 51 03 Polikliniek Oncologie, telefoon: 020-512 93 33, pieper 389 Wij zijn alle werkdagen bereikbaar van 8.30 uur tot 17.00 uur. SLZ9632-jan2013 Foto cover en pagina 3-onder: Sander van der Torren