Nieuwsbrief van Leonardo-onderwijs Terneuzen Donderdag 6 oktober 2011 t/m woensdag 19 oktober 2011 LeoZine 34 Bovenbouw I Engels Voor Engels hebben de kinderen zelf een woordenlijst samengesteld met woorden uit het project. Deze werd samengesteld tot 1 woordenlijst van de klas. Daarnaast hebben de kinderen een strip gekregen van Bill Waterson, van Calvin en Hobbes, die een reis gaan maken naar Mars. De gehele strip hebben we samen vertaald. Dat was erg grappig om te doen. Nationale wetenschapsquiz junior 2011 Zoals jullie in de vorige nieuwsbrief al hebben kunnen lezen hebben de kinderen van de bovenbouw zich opgegeven voor de nationale wetenschapsquiz junior 2011, van de VPRO. Daan wilde de groep vertegenwoordigen als we inderdaad naar de uitzending zouden mogen. Afgelopen vrijdag kwam er een mevrouw van de VPRO praten met de klas en met Daan om te kijken of we geschikt zijn voor het programma. We zitten in de selectie... nog even duimen en wie weet... Spaans Om voor de kinderen het huiswerk van Spaans iets gemakkelijker te maken, en om het ook voor ouders iets te verduidelijken, heeft juf Claudia een website gemaakt, waarbij alle bladzijdes uit het Spaanse boek die de kinderen hebben gemaakt te vinden zijn, met een complete Nederlandse vertaling. Omdat de website alleen toegankelijk is met een gmail account, hebben we voor de klas een gmail account aangemaakt. De kinderen hebben een papier gekregen met de inlognaam en het wachtwoord. Het ziet er goed uit en is erg praktisch! Reminder I Woensdag 2 november: Teamtraining in Driebergen; alle Leonardoleerlingen geen school. Inhoud Bovenbouw I 1 Reminder I 1 Bovenbouw II 2 Bovenbouw III 3 Bovenbouw IV 4 Antwoord raadsel 4 Schaaktoernooi I 4 Reminder II 5 Middenbouw I 5 Gevaagd 5 Middenbouw II 6 Middenbouw III 7 Middenbouw IV 8 Schaaktoernooi II 9 Evaluatie 10 Gevonden in Ieku I 11 Gevonden in Ieku II 12 Colofon Dit is een uitgave van Leonardo-onderwijs Terneuzen OBS De Meerpaal Sloelaan 41 4535 ED Terneuzen Tel. 0115 696 768 Contact: Magda Heitzman Email: magdaheitzman@leertij.nl www.leonardoterneuzen.nl 1 Eindredactie: Wendy Steunebrink
Bovenbouw II Project Op woensdag 19 oktober hebben de kinderen een opdracht gekregen waarbij rekenen en geschiedenis werden gecombineerd. We hebben samen een kosmische kalender gemaakt. We hebben de totale geschiedenis van het heelal vertaald naar 1 jaar. Hierbij zijn we er vanuit gegaan dat het heelal 15 miljard jaar geleden ontstond uit de oerknal. 1 Januari is dus 15 miljard jaar geleden. Het moment waarop wij nu leven is 31 december, om 23:59:59:99. Alles daartussen is dan de geschiedenis van het heelal. Door te rekenen zijn we er achter gekomen dat de verhoudingen als volgt zijn: 1 jaar = 15 miljard jaar Dus 1 maand is 1,25 miljard jaar Dus 1 dag is 43 miljoen jaar Dus 1 uur is 1,8 miljoen jaar Dus 1 minuut is 30.000 jaar Dus 1 seconde is 500 jaar. Nu hangt er een kalender in de klas met alle grote gebeurtenissen erop die in de geschiedenis van het heelal hebben plaatsgevonden. (En ook een aantal grote gebeurtenissen van de mensheid, maar die hangen natuurlijk allemaal in december...;-) De kinderen vonden het leuk om te doen, maar wel erg moeilijk. Maankijkdoos 2
Bovenbouw III Spectroscoop Sterrenbeeld Dennis Dennis is thuis uit het ziekenhuis. Voorlopig probeert Dennis s middags een uurtje naar school te komen. Na de vakantie gaan we dat langzaam verder opbouwen. Gelukkig gaat het elke dag een beetje beter! Met de bovenbouw hebben we voor Dennis een schilderij gemaakt om hem een hart onder de riem te steken. Hij was er erg blij mee. Heel veel beterschap Dennis! 3
Bovenbouw IV Planeet schilderen met pointillisme techniek Antwoord op raadsel vorige LeoZine Schaakcompetitie schooljaar 2011-2012 I Als je 8 identieke appels hebt en 1 appel die iets afwijkt van het gewicht, maar er hetzelfde uitziet, kun je met een precisieweegschaal door 2 keer wegen erachter komen welke appel er afwijkt. Verdeel eerst de appels in 3 groepen en leg 2 groepen op de weegschaal (een groepje van 3 links en een groepje van 3 rechts.) Als ze allebei precies evenveel wegen, dan zit de afwijkende appel in het derde groepje. Als er 1 groepje appels meer weegt dan het andere groepje, zit de afwijkende appel bij dat groepje. Het groepje van 3 appels dat afwijkt weeg je nu op dezelfde manier: 1 appel links, 1 appel rechts en 1 niet. Zo zie je snel welke zwaarder is. Zijn ze allebei precies even zwaar: dan is het de appel die niet op de weegschaal ligt! Verslag ronde 7 (07-10-2011) De wedstrijdpunten in de partij tussen Niels en Iris Schelleman werden gedeeld. Een terechte remise, want het eindspel ging gelijk op. Bas van Doren won van Daan van Ham, waardoor hij weer op gelijke hoogte komt te staan met de koploper. Marijn Blaeke klimt op naar een gedeelde 3 e plaats, na winst tegen Daantje van de Linde. Iedere schaakpartij is weer anders! Succes in de volgende ronde! Uitslagen ronde 7 (07-10-2011) Niels Schelleman - Iris Schelleman ½ -½ Bas van Doren - Daan van Ham 1-0 Daantje van de Linde - Marijn Blaeke 0-1 Matthijs Dieleman - Fardin Hematyar 0-1 Noa de Blaeij - Xia de Blaeij 1-0 Jochem Dieleman - Björn Visser 1-0 Caitlin Peeters - Vera Duininck 1-0 Bram Versprille - Timo Dhanis 1-0 Heavenly Eier - Pasha Jansen ½-½ Vrij: Fabian Mobach (1) Afwezig: Dennis Etzold (½) Stand na ronde 7 1-2. Iris Schelleman, Bas van Doren 6 3-4. Niels Schelleman, Marijn Blaeke 5 5-7. Daan van Ham, Dennis Etzold, Fardin Hematyar 4½ 8-9. Noa de Blaeij, Jochem Dieleman 4 10-11. Daantje van de Linde, Xia de Blaeij 3½ 12-15. Matthijs Dieleman, Björn Visser, Caitlin Peeters, Bram Versprille 3 16. Fabian Mobach 2½ 17. Vera Duininck 2 18-19. Timo Dhanis, Heavenly Eier 1½ 20. Pasha Jansen 1 4
Reminder II Donderdagavond 10 november : Leonardo-avond voor de ouders van Leonardoleerlingen.. Ongedwongen, spontaan, gezellig. Tevens te bewonderen de resultaten en kunstwerken van sterren en planeten. Uitnodiging volgt. Middenbouw I Schoolfotograaf Op donderdag 22 september was de schoolfotograaf op school. Het was een super drukke dag. Net in de klas, meteen terug naar beneden om op de foto te gaan. Terug naar boven, gymspullen pakken en naar de gym. Terug van de gym even eten en drinken en buiten spelen. Later op de ochtend nog een keer naar de fotograaf om de klassenfoto te laten maken. Hopelijk staan we er allemaal mooi op, even afwachten nog. Engels De Engelse les stond ook in het teken van de sterren en planeten. Hoofdstuk drie van ons Engelse boek gaat over een Adventure in space. Een leuke les met als afsluiting een Engels lied over de maan. Ontruimingsoefening Vrijdag hadden we een ontruimingsoefening. Die verliep heel soepel, geen paniek en in keurige rijen liepen alle groepen naar de aangewezen plek. Hopelijk hebben we het nooit in het echt nodig! Kinderboekenweek Het cadeau van de Kinderboekenweek was dit jaar een boek over Bert en Bart die de aarde redden. Deze week heeft de juf het boek voorgelezen. Grappig boek over twee jongens die doordat ze doen als of de aarde redden. Junior Bèta Canon We hebben ook geluisterd naar de Razende Reporter van de Bèta Canon. Heel apart om alleen maar te luisteren en je je eigen beelden erbij moet verzinnen, dat zijn we niet meer gewend. Het leek alsof het bord stuk was want ze zagen niets, er was alleen geluid. Cadeau Ook zijn we deze week heel creatief bezig geweest om een prachtig cadeau te maken voor juf Annet maar daar laten we ons natuurlijk niet verder over uit want die leest deze LeoZine ook. Het moet een verrassing blijven!! Huiswerk Volgende week hebben we een weekje vakantie. Voor groep vijf betekent dat niet helemaal stilzitten want die hebben wat extra huiswerk meegekregen. Na de herfstvakantie start groep vier ook met huiswerk. Gevraagd SCIENCE- ouders voor dinsdag 1 november. Wie komt er helpen? We zouden graag minimaal 4 ouders per keer willen hebben. Dinsdagochtend om 10.00u BB Dinsdagmiddag om 13.00u MB LET OP: u kunt vies worden! 5
Middenbouw II Project I Op 26 september zijn we echt van start gegaan met ons nieuwe project: Sterren en planeten. Onze projecttafel ligt vol met allerlei materiaal en boeken, zoveel dat we de vensterbank ook moeten gebruiken om alles een plaatsje te kunnen geven. We werken nu met een ander weekrooster waarin veel tijd voor het project is ingebouwd. In de eerste week zijn we aan de slag gegaan met de volgende vragen: - Waarom zien we soms een halve, soms een hele en soms helemaal geen maan? - Waarom zijn er seizoenen op aarde? - Noem de planeten in ons zonnestelsel. - Wat weet je over deze planeten? Om de verschillende schijngestalten beter te begrijpen hebben we een maan van piepschuim in de klas die wordt beschenen door de zon, een spotje. Die belichte maan is door de leerlingen langs alle kanten bekeken. Alle leerlingen hebben hun eigen maankijkdoos gemaakt. Op de bovenkant van de maankijkdoos worden de schijngestalten uitgelegd, als je door de kijkgaten naar de door een klein lampje beschenen maan kijkt begrijp je meteen wat er wordt bedoeld. Aan de hand van een globe en die eerder genoemde zon hebben we gekeken hoe de seizoenen tot stand komen. De leerlingen hebben een presentatie op de laptop of een poster gemaakt over de planeten in ons zonnestelsel. In die presentaties staat veel informatie over de planeten. Ook op de posters valt heel wat informatie te halen. Om een indruk te krijgen van de afstanden tussen de planeten hebben de leerlingen aan een draad van bijna vijf meter de zon en de planeten, in de vorm van kraaltjes, geknoopt. Dat was een leuke rekenles met veel meetwerk, gelukkig was de gang lang genoeg, in de klas was er gewoon niet genoeg meet-ruimte. Film I Aan het eind van de middag als we hard gewerkt hadden keken we, steeds een stukje, naar de film Vliegen naar de maan. Gelukkig liep alles goed af voor de vliegen die stiekem aan boord van de Apollo waren gegaan. Project II Maandag 3 oktober zijn we projectweek twee ingegaan. Ook voor deze week zijn er weer vragen die moeten worden beantwoord. Deze week staat er als verwerking een muurkrant op het programma. We werken samen in groepjes, zodanig ingedeeld dat in elk groepje alle leeftijden van onze groep vertegenwoordigd zijn. Nog best moeilijk dat samenwerken... De vragen voor deze week zijn: - Wat is licht? - Wat is een lichtjaar? - Wat was de oerknal? - Wat gebeurde er daarna? We zijn gezamenlijk van start gegaan op maandag om eens stil te staan bij licht en de snelheid ervan. Op dinsdag hebben we een spectroscoop gemaakt met behulp van ouders, het was best een priegelwerkje maar de resultaten waren prachtig, wat een kleuren! s Middags hebben de leerlingen met behulp van de site van Het klokhuis de vraag beantwoord Wat is licht?. Die bevindingen moeten later in hun groepje worden uitgewerkt voor op de muurkrant. Film II Deze week kijken we in gedeeltes naar de film Walle.E, hij maakt een fantastische reis door het universum. 6
Middenbouw III Project III We zijn alweer aan de derde week van ons project begonnen, deze week staat STER-EVOLUTIE centraal. Er staan nieuwe vragen op het bord die deze week beantwoordt moeten worden. Dit keer in de vorm van een werkstuk. Aan een van de vragen: Wat is een zwart gat? zat ook nog een stel- opdracht vast. Die stel- opdracht luidde: Schrijf wat je ziet als je door een zwart gat vliegt, hoe ziet die andere dimensie eruit? Al snel werd het de juf duidelijk gemaakt dat dit een opdracht van niks was want het is onmogelijk om door een zwart gat te vliegen. De zwaartekracht is daar namelijk zo sterk dat het licht er niet eens uit kan dus... Wat dan misschien eventueel nog wel zou kunnen is door een wormgat vliegen maar helemaal unaniem waren de leerlingen van de middenbouw hier niet over. De uiteindelijke verhalen die de stel -opdracht opleverde waren geweldig! De leerlingen van de middenbouw hebben met de pointillisme techniek een planeet gemaakt op schilderdoek. De planeten hebben ook allemaal een naam gekregen. Om de verf met behulp van wattenstaafjes op het doek aan te brengen was nog best lastig. Al snel ontstaat de neiging om het wattenstaafje als kwast te gaan hanteren maar op een paar vergissinkjes na bleven het mooie stipjes. Natuurlijk staan de schilderijen in de klas zodat we er elke dag van kunnen genieten. Rekenen Tijdens een van de rekenlessen hebben we kennis gemaakt met machten. Met behulp van een schaakbord en een pak rijst. Op het eerste vakje lag een rijstkorrel, op het tweede vakje moesten er tien keer zoveel komen, op het volgende vakje weer tien keer zoveel. We kwamen al snel tot de conclusie dat de 1000 rijstkorrels die op het vierde vakje moesten komen niet zouden passen en bovendien te veel werk om ze af te tellen. Toen hebben we de oefening nog een keer gedaan maar dan niet maal tien maar maal twee. We kwamen toen aan de tweede rij van het schaakbord en nu werd al snel duidelijk dat we niet alleen veel te weinig plaats hadden maar ook veel te weinig rijst. 7
Middenbouw IV Project IV In de vierde week van ons project hebben we als centraal onderwerp: Sterrenkunde door de eeuwen heen. We hebben naar aanleiding van het mythologische verhaal van de Grote Beer ons eigen sterrenbeeld onderzocht. Met behulp van een groep ouders hebben we met hamer en spijkers gaten gemaakt in de bodem van een blik precies in het patroon van ons eigen sterrenbeeld. Als je dan in het blik tegen het licht kijkt dan zie je de sterren die een sterrenbeeld vormen. We zijn deze week ook op zoek naar oude beschavingen die sterrenkunde beoefenden en of ze kalenders hadden. We hebben vier groepjes gevormd die op onderzoek uit gaan. Ieder groepje neemt een andere beschaving onder de loep, nl. de Azteken, de Maya s, de Grieken en de Romeinen. Het onderzoek is nog in volle gang. Tijdens een rekenles maken we onze eigen kalender, hoeveel dagen zitten er in een week? Hoeveel weken in een jaar? Hoeveel dagen in een maand en hoeveel maanden in een jaar? Zo eenvoudig blijkt het toch niet te zijn want niet ieder jaar begint op dezelfde dag van de week en hoeveel dagen heeft welke maand nu ook al weer. Er worden prachtige kalenders afgeleverd! 8
Schaakcompetitie schooljaar 2011-2012 II Verslag ronde 8 (14-10-2011) Iris Schelleman voert nu alleen de ranglijst aan. In deze ronde won Iris van Marijn Blaeke en Bas van Doren speelde remise tegen Niels Schelleman. In de laatstgenoemde wedstrijd was er sprake van een gelijkwaardige schaakstelling. Op basis hiervan kwamen de spelers remise overeen. Het blijft erg spannend in de schaakcompetitie! Uitslagen ronde 8 (14-10-2011) Marijn Blaeke - Iris Schelleman 0-1 Bas van Doren - Niels Schelleman ½-½ Daan van Ham - Fardin Hematyar ½-½ Dennis Etzold - Vera Duininck ½-½ Jochem Dieleman - Noa de Blaeij 1-0 Xia de Blaeij - Daantje van de Linde ½-½ Björn Visser - Matthijs Dieleman 0-1 Fabian Mobach - Caitlin Peeters 1-0 Pasha Jansen - Bram Versprille 0-1 Timo Dhanis - Heavenly Eier 0-1 Stand na ronde 8 1. Iris Schelleman 7 2. Bas van Doren 6½ 3. Niels Schelleman 5½ 4-8. Marijn Blaeke, Daan van Ham, Dennis Etzold, Fardin Hematyar, Jochem Dieleman 5 9-13. Noa de Blaeij, Daantje van de Linde, Xia de Blaeij, Matthijs Dieleman, Bram Versprille 4 14. Fabian Mobach 3½ 15-16. Björn Visser, Caitlin Peeters 3 17-18. Vera Duininck, Heavenly Eier 2½ 19. Timo Dhanis 1½ 20. Pasha Jansen 1 Quote Slimme kinderen komen op school niet makkelijk tot bloei. Om academisch talent te ontwikkelen moeten scholen leren van de training van jonge topsporters,-dansers en musici. M.van Nieuwstadt ;NRC weekend ;okt. 8 9
Evaluatie Samenvatting Resultaten van de einde-jaar-evaluatie Juni-2011 Bent u nog tevreden? Heeft u voorstellen/ tips/ suggesties? De ouders zijn tevreden en dat proberen we natuurlijk te houden en te verbeteren. De bedenkingen die er waren zijn: Leerstofgericht; leren ze wel genoeg topo, aardrijkskunde en geschiedenis want in de reguliere basisschool beginnen ze er veel vroeger mee en anders. Omgevingsgericht: een klein deel van de ouders hebben er soms nog moeite mee dat het spontane afspreken in de buurt minder is geworden, (ook als de kinderen aangeven dit niet zo te ervaren) tevens dat de groepen klein zijn m.b.t. sociale contacten met leeftijdgenoten. Samen lessen volgen met de andere leerlingen van obs De Meerpaal werd als tip hiervoor gegeven. Wat is de grootste winst van / verandering door het Leonardo-onderwijs betreffende : 1. uw kind Sociaal-emotionele groei is genoemd door 99% van de ouders: zelfstandig initiatieven durven nemen, assertiever geworden, moe maar voldaan, zich begrepen en geaccepteerd voelen, opener, vrijer, meer zelfvertrouwen en vertrouwen in algemene zin, minder conflicten met omgeving en vrienden, hervinden van hun eigen identiteit, het verdwijnen van lichamelijke klachten, gelukkiger. Het structuur kunnen aanbrengen in het leren en de dagelijkse taken, weer gemotiveerd naar school gaan en beseffen dat je zelf moet investeren, minder perfectionistisch, breder georiënteerd 2. uzelf Hoe is uw kind veranderd en hoe snel moest u mee-veranderen? Een hele snelle ontwikkeling doormakend en daardoor even de weg kwijtrakend hebben de kinderen thuis menig ouder heel wat extra energie en hoofdbrekens bezorgd. Kinderen hadden opeens op (te) veel regels commentaar, lieten zich meer gelden, veranderden in bijv. trage eters doordat andere zaken zo veel energie kostten, werden opstandiger, gaven ouders in hun ontwikkeling in eerste instantie het nakijken. Maar ouders hadden ook opeens een avond voor zichzelf omdat hun kind eindelijk sliep en moesten daar aan wennen. Ouders hebben los kunnen laten, hebben de constante controle en bescherming kunnen reduceren tot een normaal niveau en dat was het moeilijkst maar tegelijkertijd het meest bevrijdend. Niet alle kinderen waren zo explosief in hun ontwikkeling en bij de meesten reguleerde het gedrag na een tijd. Ouders geven aan dat het thuis allemaal wat meer ontspannen is. Ouders zijn gelukkig als hun kind gelukkig is en als tegemoet gekomen wordt aan de eigenheid van het kind en dat hebben alle ouders die gereageerd hebben als zodanig ervaren. Gevonden in de Ieku I Vaak wordt er aan mij (Magda) gevraagd wanneer het wenselijk is om grenzen aan te geven, wat doe je bij het hardnekkig doorvragen van mijn kind, hoe ga je om met al dat onderhandelen Gevonden voor u in Ieku : In de afgelopen weken heb ik deze lijst gemaakt met drie opvoedprincipes. Ik wil niet zeggen dat je de rest moet vergeten, maar als je het even niet weet hoe nu verder met je drukke, tegensprekende, altijd maar alles in discussie stellende kind, kun je naar deze regels grijpen om het leven van jou en je kind een beetje leefbaarder te maken. Door sommige experts wordt beweerd dat hoogbegaafde kinderen een aantal unieke karakteristieken hebben die hen in een kwetsbare positie zouden brengen en die psychologische problemen kunnen veroorzaken. Deze kinderen worden bijvoorbeeld beschreven als prikkelbaar, perfectionistisch, non-conformistisch of met een sterke wil. Kinderen die deze eigenschappen laten zien lijken meer kwetsbaar te zijn voor sociale en emotionele problemen. 10
Gevonden in de Ieku II Drie opvoedprincipes zijn handig gebleken voor het opvoeden van goed aangepaste hoogbegaafde kinderen. 1. Breng evenwicht in het leven van je kind Ondersteuning van de bijzondere talenten van je kind is belangrijk, maar voor de ondersteuning van andere aspecten van de ontwikkeling geldt datniet minder. Het is verleidelijk om je kind alle beschikbare mogelijkhedenen middelen aan te bieden. Nochtans, wanneer speciale talenten te veel benadrukt worden (doordat je er veel tijd en energie insteekt) kan het zo zijn dat je kind belangrijke ervaringen in socialisatie misloopt en andere gevaren loopt door het ontwikkelen van psychologische problemen. Dat betekent dat er op dat moment te veel van het goede is op het gebied van de ontwikkeling van de talenten van je kind: bijvoorbeeld oefenen, mentorschap, speciale trainingen, naschoolse programma s of zomerkampen. Dit kan van invloed zijn op de psychische gezondheid. Zorg daarom voor genoeg gelegenheden waarbij je kind sociale interactie ervaart en waarbij het zich kan ontspannen met leeftijdgenoten niet per se hoogbegaafde kinderen tijdens aangename, niet prestatiegerichte activiteiten. Onderbrekingen zoals deze kunnen waardevol zijn voor je hoogbegaafde kind. 2. Stel grenzen, maak regels en dwing ze af Duidelijk vastgestelde grenzen, regels en gedragsverwachtingen helpen kinderen om succesvolle volwassenen te worden. Grenzen die bij de leeftijd passen laten toe dat kinderen leren hoe ze met anderen moeten omgaan, vriendschappen kunnen behouden en conflicten hanteren. Kinderen hebben behoefte aan zekerheid en zijn daarom altijd op zoek naar grenzen (die vind je immers alleen door ze te overschrijden). Met regels en grenzen voorzien liefhebbende ouders in die behoefte. Het is verleidelijk te denken dat jouw hoogbegaafde kind een beter oordeel heeft en dat het sociaal rijper is dan andere kinderen, maar dat hoeft niet zo te zijn! Hoogbegaafde kinderen zijn juist bijzonder geïnteresseerd in de reden van elke regel en in de consequenties bij het overtreden daarvan. Om het voor jezelf gemakkelijker te maken regels af te dwingen kun je regelmatig familieoverleg houden om regels te bespreken. Gebruik constructieve straffen wanneer je kind een regel overtreedt. 3. Moedig sociale intelligentie aan Sociale intelligentie zorgt er voor dat je kind hoffelijk, geliefd, behulpzaam, betrouwbaar, empathisch en gemakkelijk in de omgang wordt, maar ook een goede luisteraar en teamspeler. Deze belangrijke sociale vaardigheden worden omschreven als aspecten van emotionele intelligentie. Kinderen weten niet automatisch hoe ze zich sociaal moeten gedragen. Hoogbegaafd of niet, ze moeten goede gewoontes, manieren en sociale vaardigheden aanleren door het zo belangrijke proces van persoonlijkheidsontwikkeling. Hoe kun je als ouder je kind sociale intelligentie leren: Geef het goede voorbeeld. Dit is de grootste invloed die je kunt uitoefenen. Geef duidelijke normen en verwachtingen aan, hoog maar niet onredelijk. Hoogbegaafde kinderen, zoals alle andere kinderen, vinden het leuk om naar de verwachtingen van hun ouders te leven. Praat over goed en slecht; over hoe men zou moeten leven en elkaar zou moeten behandelen. Preek niet, maar houd Socratische dialogen met je kind: Zorg dat je tegenover elkaar zit. Zorg ervoor dat je de tijd neemt en goed uitgerust bent. Probeer zo ontspannen mogelijk na te denken. Gun de ander ook de tijd om na te denken. Probeer niet te sturen. Dat wil zeggen: werk niet naar een antwoord toe. Betreed zo weinig mogelijk zijweggetjes. Maak er geen wedstrijd wie het beste kan denken van. Vermijd het redden van je kind. Hoewel het verleidelijk is om de problemen van je kind voor hem of haar op te lossen; het berooft hem van even zovele gelegenheden voor het opdoen van zelfverzekerdheid, zelfredzaamheid en probleemoplossende vaardigheden. Je kunt je kind beter voor zichzelf laten spreken en zo vaak mogelijk uit zijn schulp laten komen. Stimuleer je kind voor zichzelf op te komen en zaken zelf te regelen. Om een veerkrachtig, goed aangepast kind groot te brengen, moet je balans brengen in het leven van je kind, grenzen aangeven en regels vaststellen. Leer je kind sociale vaardigheden, goede gewoonten en manieren. Maak jullie familietijd een prioriteit. Deze nieuwsbrief is een regelmatige uitgave van het Leonardo-onderwijs Terneuzen Leonardo-onderwijs Terneuzen valt onder bestuurlijke verantwoordelijkheid van Scholengroep LeerTij, Postbus 220, 4560 AE Hulst. Website: www.leertij.nl 11