Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1989-1990 21 300 V Vaststelling van de begroting van de uitgaven en van de ontvangsten van hoofdstuk V (Ministerie van Buitenlandse Zaken) voor het jaar 1990 Nr. 102 VERSLAG VAN EEN MOIMDELING OVERLEG Vastgesteld 4 april 1990 De vaste Commissies voor buitenlandse zaken' en voor de buiten landse handel 2 hebben op 22 maart 1990 mondeling overleg gevoerd met de Minister van Buitenlandse Zaken over de totaalcijfers van de militaire export over 1986 en 1987 (20 800, V. nr. 140). Op verzoek van beide commissies (zie bijlage 1) heeft de minister bij brief van 16 maart 1990 (zie bijlage 2) aanvullende informatie aan de Kamer doen toekomen. Voorts heeft hij bij brief van 19 maart (zie bijlage 3) een correctle op de eerder toegezonden gegevens gezonden. Aangezien het mondeling overleg een vertrouwelijk karakter droeg, wordt in dit verslag geen mededeling gedaan van de inhoud van het besprokene. De voorzitter van de vaste Commissie voor buitenlandse zaken, Aarts 1 Samenstelling: Leden: Van Dis (SGP), Stoffelen (PvdA), Aarts (CDA), voorziiter, Beinema (CDA), Stemerdink (PvdA), Van Mierlo (D66), Gualthérie van Weezel (CDA), Frinking (CDA), Hennekam (CDA), Van der Linden (CDA), Leerling (RPF), Van Es (Groen Links), Herfkens (PvdA), Bolkestein (VVD), Weisglas (VVD), Van Heemskerck Pilis Duvekot (VVD), De Kok (CDA). Vos (PvdA), Janmaat (Centrumdemocraten), Eisma (D66), Van Traa (PvdA), ondervoorzitter, De Hoop Scheffer (CDA), Melkert (PvdA), Lonink (PvdA), Van Middelkoop (GPV) en Valk (PvdA). Plv. leden: Korthals (VVD), J. H. van den Berg (PvdA), Van lersel (CDA), Mateman (CDA), Buurmeijer (PvdA), Tommel (D66), Van Houwelingen (CDA), Huibers (CDA), Van Vlijmen (CDA), Deetman (CDA), Brouwer (Groen Links), Beckers-de Bruijn (Groen ünks), Verspaget (PvdA), Voorhoeve (VVD), Wiebenga (VVD), Dees (VVD), Doelman-Pel (CDA), Wöltgens (PvdA), M. Zijlstra (PvdA), Kohnstamm (066), K Zijlstra (PvdA), Van Rooy (CDA), Paulis (CDA), Van Gijzel (PvdA), Scheltema-de Nie (D66) en Quint-Maagdenberg (PvdA). De voorzitter van de vaste Commissie voor de buitenlandse handel, Mateman De griffier van de vaste Commissie voor buitenlandse zaken, Van Overbeeke 2 Samenstelling: Leden: Van Dis (SGP), ondervoorzitter, Aarts (CDA), Mateman (CDA) voorzitter, Van lersel (CDA), De Korte (VVD), Herfkens (PvdA), Nijland (CDA), Bolkestein (WD), Weisglas (VVD), G. H. Terpstra (CDA), Van Traa (PvdA), Verspaget (PvdA), Vreugdenhil (CDA), J. H. van den Berg (PvdA), Van der Vaart (PvdA), Ybema (D66), Rosenmöller (Groen Links), Beckers-de Bruijn (Groen Links) en Van Zijl (PvdA). Plv. leden: Van Middelkoop (GPV), Leerling (RPF), Van Rooy (CDA), Van Noord (CDA), Van Gijzel (PvdA), Van Leijenhorst (CDA), Van Erp (VVD), Blauw (VVD), Frinking (CDA), Lonink (PvdA), Stemerdink (PvdA), Gualthérie van Weezel (CDA), Witteveen-Hevinga (PvdA), Tommel (D66), Ter Veer (D66), Rosenmöller (Groen Links), Beckers-de Bruijn (Groen Links) en Quint Maagdenberg (PvdA). 012747F ISSN0921 7371 SDU uitgevenj 's Gravenhage 1990
BIJLAGE I Aan de minister van Buitenlandse Zaken 's-gravenhage, 21 februari 1990 De vaste Commissie voor buitenlandse zaken zou, ter voorbereiding van het mondeling overleg over de totaalcijfers van de militaire export over 1986 en 1987 (stuk 20 800, X, nr. 140) dat is geagendeerd voor 22 maart a.s., graag de volgende informatie ontvangen. 1. De cijfers per ontvangend niet-navo-land; 2. Het aantal weigeringen van exportvergunningen met daarbij een overzicht van welke landen het betrof, en welke goederen; 3. Een overzicht van de garanties die worden gevraagd ten aanzien van de niet-doorvoer van geleverde goederen. Wordt bij verschillende landen een andere formulering gehanteerd? In welke gevallen zijn deze garanties overtreden? Indien deze informatie niet-openbare gegevens bevat, gaat de commissie akkoord met vertrouwelijke toezending. De griffier van de vaste Commissie voor buitenlandse zaken, J. N. van Overbeeke
BIJl.AGE 2 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 's-gravenhage, 16 maart 1990 Onder verwijzing naar de brief van de griffier van de vaste Commissie voor buitenlandse zaken d.d. 21 februari jl., 1 moge ik u als volgt berichten. Zoals aangegeven in mijn brief d.d. 31 mei 1989 ben ik bereid om, zoals te doen gebruikelijk, in het vertrouwelijk mondeling overleg mededeling te doen van de totale waarde per ontvangend land (NAVO-landen uitgezonderd) van exporten die in 1986 en 1987 hebben plaatsgevonden. Het is niet mogelijk te voldoen aan het verzoek een overzicht te geven van weigeringen voor het verlenen van exportvergunningen. Formele weigeringen van exportvergunningen komen in de praktijk weinig voor. In de meeste gevallen sonderen bedrijven tevoren bij het Ministerie van Economische Zaken en /of mijn Ministerie, of export van wapens naar bepaalde landen zal worden toegestaan. Indien een dergelijke, informele sondage een negatief resultaat oplevert, wordt door het betrokken bedrijf doorgaans ervan afgezien een exportvergunning aan te vragen. Uit het mondelinge overzicht dat ik tijdens het overleg met de Kamercommissie zal geven zal blijken voor welke landen er exportvergunningen zijn afgegeven. Daaruit kan dan tevens worden afgeleid naar welke landen geen exporten hebben plaatsgevonden. Voor niet-navo-landen wordt door het Ministerie van Economische Zaken, dat voor de controlezaken verantwoordelijk is, bij export van wapens een zogenaamde eindgebruikersverklaring van de exporteur gevraagd. Dit betekent dat bij de overheid bij het verlenen van een vergunning in redelijkheid bekend is wie de afnemer is. Indien de afnemer op een gegeven moment echter alsnog nog zou besluiten om de in zijn bezit zijnde goederen door te verkopen, dan kan de Nederlandse regering zulks niet voorkomen. Evenmin kan de regering de Nederlandse leverancier verplichten om een anti-doorleveringsclausule in zijn verkoop contract op te nemen. Dergelijke bepalingen hebben een extraterritoriaal karakter en worden, wanneer vanuit een ander land op Nederland toegepast, door de regering van de hand gewezen. Bovendien zouden dergelijke bepalingen de concurrentiekracht van het Nederlandse bedrijfsleven ernstig belemmeren aangezien buitenlandse overheden deze veelal niet accepteren van particuliere bedrijven. Wanneer het evenwel verkoop door de Nederlandse overheid zelf betreft, via de Dienst der Domeinen, dan streeft de overheid ernaar wèl niet-doorleveringsclau sules op te nemen. In een aantal gevallen is door Nederlandse exporterende bedrijven de zogenaamde eindgebruikersverklaring niet correct ingevuld. Daartegen is door de Officier van Justitie in een aantal van deze gevallen een gerech telijke procedure ingesteld. Terzake moge worden verwezen naar eerder overleg over dit onderwerp met de Kamer: de toenmalige Staatssecre taris van Economische Zaken heeft op 27 april 1988 met de vaste Zie bijlage.
commissies voor Buitenlandse Zaken en voor de Buitenlandse Handel hierover gesproken (Kamerstuk nr. 20 320, nr. 2). Ook haar beant woording van Kamervragen d.d. 10 november 1987 (Kamerstuk nr. 20 320, nr. 1) heeft betrekking op dit onderwerp. De Minister van Buitenlandse Zaken, H. van den Broek
BIJLAGE 3 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 's-gravenhage, 19 maart 1990 Onder verwijzing naar mijn brief d.d. 31 mei 1989, waarin een overzicht werd gegeven van de totaalcijfers militaire export per land over 1986 en 1987 in guldens, uitgesplitst naar NAVO-landen (België en Luxemburg uitgezonderd) en overige landen, moge ik u berichten dat de daarin genoemde cijfers ten rechte als volgt dienen te luiden: NAVO-landen Overige landen Totaal 1986 566.646.175,- 759.675.467,- 1.326.321.642,- 1987 697.988.144,- 1.102.767.918,- 1.800.756.062,- De Minister van Buitenlandse Zaken, H. van den Broek