Eindrapport Project Word Wijs! Gsiw de Stap - Studieadviespunt Gent oktober 2012 - september 2014 Eindrapport 2 projectjaren Word Wijs! 2012-2014
Word Wijs! Eindrapport WW! 2012-2014... 1 1. Jongeren aan het woord... 4 Vragen van jongeren... 4 Reacties van jongeren... 4 Case... 5 2. Rapportering... 6 Gsiw Beleidsthema - doelstellingen... 6 Doelgroep... 6 Essentie project... 6 Leerloopbaancoaching... 6 Opleidingstrajecten... 7 Projectorganisatie en sturing... 8 Externe bekendmaking en sensibilisatie... 9 Vormingen... 9 Focusgroepen... 10 Partnerschappen... 10 Registratiesysteem... 11 Innovatief karakter... 11 Aanbevelingen vervolgactie Word Wijs!... 11 3. Cijfers... 12 Coachingstrajecten... 12 Geslacht... 13 Etnisch-culturele achtergrond... 13 Woonplaats... 13 Leeftijd... 14 Onderwijsniveau... 15 Statuut van de jongeren... 17 Contacten... 18 Overzicht 2 jaar Word Wijs!... 20 Opleidingstrajecten... 21 Einde coachingstrajecten... 22 Behaalde attesten en certificaten... 22 4. Signalen... 24 5. Verklarende woordenlijst... 29 6. Project Word Wijs! - samenvatting eindrapport (01/10/2012-31/08/2014)... 31 2
Eindrapport Project Word Wijs! 2012-2014 Eindrapport WW! 2012-2014 Woord vooraf In oktober 2012 startte Word Wijs! als een project van de Stap. De Stap - Studieadviespunt Gent is een open onderwijshuis voor iedereen met vragen over volwasseneneducatie. Daarnaast is de Stap het aanspreekpunt voor CLB-medewerkers, schoolloopbaan- en (studie)trajectbegeleiders met vragen over het onderwijslandschap. Bij de oprichting van de Stap (2003) is één van de veel gestelde vragen van de consultanten hoe behaal ik mijn diploma secundair onderwijs?. Een belangrijk signaal op de Focusgroep volwasseneneducatie van de Stap op 19 januari 2012 was de stijging van ongekwalificeerde jongeren uit het secundair onderwijs die rechtstreeks willen instromen in het volwassenenonderwijs. De traditionele informatiebemiddeling (reguliere werking van de Stap) bleek voor sommige jongvolwassenen ontoereikend. Ze hebben behoefte aan persoonlijke coaching bij het uittekenen van hun leerloopbaan én een coaching tijdens het traject. Vanuit deze vaststelling groeide het idee om een project op te starten voor ongekwalificeerde jongvolwassenen (tussen 18 en 25) waarin coaching en opvolging wordt voorzien. Het project Word Wijs! (WW!) wil jongeren coachen in het behalen van een kwalificatie of een diploma secundair onderwijs. De leerloopbaancoaching kan uitmonden in het starten van een opleiding of in een warme trajectoverdracht naar werk (VDAB of partners). In beide gevallen voorziet Word Wijs!, coaching na de start van een traject. Word Wijs! werd mogelijk gemaakt door de financiële steun van GSIW (Gent stad in werking, de actiegroep Leren - Werken). Het project werd ingebed in de Stap. Op deze manier kon Word Wijs! gebruik maken van de expertise en het netwerk van het CLB-team en het team Volwasseneneducatie. Na het eerste projectjaar werd dankzij de positieve evaluatie door de beleidsgroep Gsiw, het project met één jaar verlengd, van oktober 2013 tot en met september 2014. Vanuit Word Wijs! en de Stap denken we samen met het lokaal beleid van de stad Gent verder na over de noodzakelijke structurele aanpak van deze groep jongeren die ongekwalificeerd uitstromen. Momenteel kan Word Wijs! verdergezet worden (tot december 2014) dankzij de financiële input vanuit het kabinet Werk en 'flankerend onderwijsmiddelen' (vanaf januari 2015). Dit rapport bespreekt 103 jongeren uit regio Gent die van nabij gevolgd werden tussen 2012 2014 door de leerloopbaancoaches. Alle cijfers en grafieken gaan over deze 103 jongeren. Word Wijs! ondervindt dat investeren in persoonlijke (leer)loopbaancoaching van jongeren met betrekking tot onderwijs, arbeidsmarkt én met kennis van het volledige onderwijslandschap een noodzaak is. Hartelijk dank aan de Stapmedewerkers voor het delen van hun netwerk en knowhow. Samen maken we dit project mogelijk! Bert Kempeneers Marjan Coussens Leerloopbaancoaches De Stap Studieadviespunt Gent Klein Raamhof 8-9000 Gent tel. 09 233 75 15 of 09 225 32 68 www.destapgent.be 3
1. Jongeren aan het woord Eindrapport WW! 2012-2014 Vragen van jongeren Ik was er niet door in mijn zesde jaar TSO. Ik moest drie vakken opnieuw doen. Ik heb het in september geprobeerd maar zag het echt niet meer zitten om nog eens een jaar op school te zitten. Ik ben bijna achttien en op school zitten allemaal mensen die niet hun best doen. Vroeger was ik één van hen, ik heb spijt. Ik leer niets bij en ik zou toch nog graag mijn diploma behalen. Ik heb vorig jaar gekozen voor de richting voeding omdat mijn vrienden daar naar toe gingen. Ik zit nu de tweede keer in mijn vijfde jaar, ik ben achttien en kan de stress in de keuken echt niet aan. Ik ben met mijn stage gestopt, wat nu? Ik zou toch graag mijn diploma behalen. Ik zit in 7 BSO tuinaanleg, ik ben 21 jaar en wou dit jaar starten in 7 de jaar tuinbouwproductie maar deze richting was volzet. Ik heb fysische beperkingen en kan daardoor de taken binnen de richting tuinaanleg niet aan. Ik heb gesprekken gehad met PHTI en CLB en men raadde me aan om naar de Stap te komen om alternatieve trajecten te bekijken. Reacties van jongeren Waarom vind je het interessant om geholpen te worden in je zoektocht naar een opleiding? Wel het overzicht over alles en wat je eerst moet doen en hoe dat je dan moet doen en toch je laten zelf beslissen en kiezen en niet in een richting duwen maar wel opties geven en zo Te weten komen wat mij interesseert en niet. Richting krijgen in wat er is. Ik vind dat we hier echt echt goed worden geholpen. Als je naar een CVO gaat dan krijg je bijvoorbeeld enkel info over bijvoorbeeld lassen en de dingen op hun school en jullie geven meer breed info dan het CVO, dat is beter dan kan je goed kiezen Hoe wil je geholpen worden? Dat je mij af en toe belt, dat doet echt goed Als ik het af en toe laat schieten, iemand die mij belt en dan vind ik de moed om niet op te geven ik heb het al laten schieten, want ja, die heeft zo zijn best gedaan voor mij en te horen dat die begaan is en mij steunt en zegt niet opgeven dat heb ik soms nodig Hoe frequent heb je graag dat we contact houden, bellen, sms en? Vooral voor en na examens is het belangrijk om contact te houden en als er iets veranderd als er iets nieuws gebeurt of zo. Bij cruciale momenten. Ik ben nog niet direct met iets bezig dus liever wekelijks of tweewekelijks dat ik niet teveel in slaap val, ik ken mezelf en liefst persoonlijk, ik heb da nodig 4
Case Eindrapport WW! 2012-2014 Half november 2013 komt Thomas (19 jaar) samen met zijn OTC-begeleidster een eerste keer langs op de Stap. Thomas wil heel graag zijn diploma secundair onderwijs behalen. Hij is 18 jaar en heeft een heel moeilijk parcours achter de rug. Hij is gestart in het eerste leerjaar A en door B en C-attesten uiteindelijk gestopt in de leertijd automechanica. Thomas woont alleen, is vroeger met veel problemen thuis vertrokken en is afhankelijk van het OCMW. Collega Hannelore vertelt Thomas over alle mogelijkheden om een diploma secundair onderwijs te behalen en over de persoonlijke begeleiding die in het kader van het project Word Wijs! kan worden geboden. Thomas gaat graag op het aanbod in, ook al zit hij nog met veel vragen. Een weekje later ziet leerloopbaancoach Marjan, Thomas voor het eerst, samen met zijn OTCbegeleidster. Ze maken kennis en proberen samen na te gaan wie Thomas is en wat hij wil bereiken. Thomas blijkt gepassioneerd door auto s en wil later graag in een garage werken. Hij heeft in de leertijd eventjes gewerkt in een garage. Dit is zijn grote droom! Thomas is akkoord met enkele vervolgafspraken om dieper in te gaan op zijn mogelijkheden en keuzes. Uiteindelijk beslist Thomas zijn diploma te behalen via het secundair volwassenenonderwijs, een combinatie van een opleiding Aanvullende Algemene Vorming en een diplomagerichte beroepsopleiding. Om te beginnen schrijft hij zich in voor alle modules Aanvullende Algemene Vorming bij CVO Leerdorp. Om na te gaan of Thomas over voldoende competenties beschikt om in het volwassenenonderwijs te starten, vraagt de OTC-begeleidster aan Thomas psychotechnische proeven af te leggen. Thomas komt echter meermaals niet opdagen. Achteraf blijkt het voor Thomas onmogelijk alle modules daadwerkelijk te volgen. Hij zit immers in een activeringstraject naar werk om schulden af te betalen en vroeg geen toestemming aan het OCMW om 17 uur per week les te volgen. Bovendien had Thomas problemen met justitie. Na overleg organiseren we een ronde tafel met Thomas en alle betrokken begeleiders: OTCbegeleidster, budgetbegeleider, begeleider zelfstandig wonen van de Cocon vzw en leerloopbaancoach Marjan van Word Wijs!. Thomas geeft aan echt zijn best te willen doen. Het diploma secundair onderwijs behalen is voor hem heel belangrijk! Ook wil hij zijn schulden aflossen. Hij wil hiervoor graag hulp. Er wordt samen met Thomas een plan opgesteld met als doel één dag in de week les te volgen. Hij kiest zelf heel bewust voor de vakken Frans, Maatschappij, Cultuur en Organisatie. Indien hij slaagt én zijn afspraken nakomt, wil het OCMW hem in september 2014 fulltime laten studeren in een studentenstatuut. Thomas schrijft zich uit voor de overige vakken en leeft zijn afspraken na. Met de hulp van zijn OTC-begeleidster vindt hij halftijds werk bij vzw Uitbureau. Hij mag daar zowel administratieve taken als magazijnwerk doen. Ook de lessen aan CVO Leerdorp verlopen vlot. Als alles goed gaat zal Thomas tegen september 2014 zijn schulden volledig hebben afgelost. Op privé-vlak is er veel veranderd. Thomas woont opnieuw bij zijn moeder die hem volledig steunt in zijn studieplannen. Ondertussen maakt Thomas kennis met de diplomagerichte beroepsopleiding Mecanicien personenen lichte bedrijfswagens en bezoekt hij een autoherstelplaats. Een opvolggesprek op de Stap krijgt een verrassende wending. Thomas, die destijds afhaakte bij Syntra Midden-Vlaanderen, wil terug naar Syntra. Hij wil via de leertijd het diploma secundair onderwijs behalen. Na een afspraak bij de leertrajectbegeleider van Syntra, overigens dezelfde begeleider die Thomas destijds zag afhaken, beslist Thomas definitief. Hij kiest voor de leertijd. In september 2014 zal hij één dag school combineren met een leercontract bij een garagist, die hem de knepen van het vak leert. In juni 2014 startte Thomas reeds met werken bij een grote garage in Sint Martens Latem. Door Thomas kansen te geven, zijn zelfvertrouwen te verhogen en hem eigenaar te maken van zijn traject, kan hij zichzelf bewijzen. Nu kiest hij bewust en heeft hij controle over zijn leven en een plan/toekomstdroom waar hij met veel goesting aan timmert. Als leerloopbaancoach ervaren we hoe zinvol het is het netwerk van de jongeren te betrekken bij het zoeken naar een opleiding. De kracht schuilt in het samen werken aan een oplossing op maat van de jongere zelf. 5
2. Rapportering Eindrapport WW! 2012-2014 Gsiw Beleidsthema - doelstellingen Gent, stad in werking beleidsplan 2011-2013 Thema: Onderwijs en arbeidsmarkt met bijzondere aandacht voor jongeren zonder startkwalificatie Actiegroep Leren-werken: Extra maatregelen nemen om schooluitval actief tegen te gaan. Doelgroep Ongekwalificeerde jongvolwassenen (18-25 jaar) die wonen, werken of studeren in Gent. Essentie project Word Wijs! begeleidt ongekwalificeerde jongvolwassenen tussen 18 en 25 jaar in het behalen van een kwalificatie of een diploma secundair onderwijs. Het uiteindelijke doel van deze coaching is hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Word Wijs! biedt de jongere een persoonlijk traject op maat. De jongere onderzoekt zijn eigen talenten, kwaliteiten en interesses. Hij/zij stippelt zo een realistisch opleidingstraject uit. De leerloopbaancoaching kan uitmonden in het terug opnemen van een opleiding of in een warme overdracht naar een traject naar werk (VDAB of partners). In beide gevallen is er coaching vanuit Word Wijs! voorzien na de start van een traject. Leerloopbaancoaching De nadruk van het project ligt op coaching van ongekwalificeerde jongeren. Verschillende organisaties en projecten binnen de domeinen onderwijs, arbeidsmarkt en welzijn vormen een inspiratiebron voor de methodiek. De leerloopbaancoach maakt gebruik van bestaande methodieken en past deze aan, er worden geen nieuwe methodieken ontwikkeld. De meest gebruikte zijn: oplossingsgericht werken/solution focused, coachende benadering en Missing Link 1. Idealiter doorlopen jongeren deze verschillende fasen tijdens het kiezen. informatie intake trajectovereenkomst leerloopbaan opleiding follow-up Een persoonlijk traject op maat bestaat uit minimaal drie contacten. In een eerste persoonlijk contact komt de jongere (bij voorkeur) samen met een vertrouwenspersoon. Dit werkt drempelverlagend. Tijdens dit informatiebemiddelingsgesprek krijgt de jongere uitgebreid informatie over alle mogelijkheden een kwalificatie of diploma te behalen. Indien de jongere dat zelf wil start hij/zij met een coachingstraject. Jongeren krijgen coaching bij het verduidelijken van educatieve behoeften en verwachtingen. Na het ondertekenen van de trajectovereenkomst (waarin de afspraken staan tussen coach en jongere) begint de leerloopbaancoach met een uitgebreide intake om de jongere beter te leren kennen waarbij de jongere vertrekt vanuit zijn/haar leefwereld. Als uit dit gesprek blijkt dat de jongere onzeker is 1 Missing Link, een integrale begeleiding voor moeilijk bereikbare jongeren, Greet Van Dooren 2014 6
Eindrapport WW! 2012-2014 over zijn/haar interesses en/of competenties biedt de leerloopbaancoach de jongere beroepentesten en/of interessetesten aan. Nadien worden deze testresultaten besproken. De verwachtingen van de jongere worden geconcretiseerd. Vertrekkende vanuit de persoonlijke context van de jongere voert de coach een leerloopbaandialoog. Zo wordt een persoonlijk leertraject uitgestippeld. De leerloopbaancoaches bekijken samen met de jongere de lesprogramma s van verschillende opleidingen. Jongeren nemen deel aan infosessies en maken zo een gerichte keuze. Jongeren kiezen zelf hun opleidingstraject of besluiten soms niet te starten en te gaan werken. In dit geval wordt er een warme overdracht naar werk aangeboden. Heel veel coachingstrajecten zijn in de eerste fases zeer intensief. Jongeren zijn bezig met kiezen, ze hebben net dan veel ondersteuning nodig. In een latere fase bereiken we hen vooral via sms, telefoon of mail. Jongeren sms en vaak zeer persoonlijke boodschappen. Als jongeren opgebeld worden, nemen ze vaak niet op. Sms en is de manier om te communiceren of in contact te blijven met veel jongeren. Persoonlijke ondersteuning tijdens het geven van informatie is voor jongeren in het Word Wijs! project cruciaal. De informatie is beschikbaar op alle websites, maar het filteren van de juiste informatie is niet evident. Jongeren willen breed geïnformeerd worden en willen dan inzoomen op een aantal opleidingen. Ze willen hierover vragen kunnen stellen en moeten verschillende keren iets horen vooraleer het blijft hangen of binnenkomt. Zo kunnen ze beter en gerichter hun leerloopbaan uitstippelen. Eenmaal de jongere gestart is in een opleiding houdt de leerloopbaancoach contact met respect voor de noden en behoeften van de jongere. De jongere kiest de wijze van contact waar hij/zij zich het best bij voelt: persoonlijke gesprekken, telefonische contacten, sms, mail of een combinatie hiervan. Als het nodig blijkt nemen de leerloopbaancoaches (met toestemming van de jongere) contact op met zijn/haar begeleiders uit onderwijs, arbeidsmarkt en welzijn. Een intensieve coaching versterkt het zelfbeeld en het zelfvertrouwen van de jongere. Daardoor krijgt de jongere meer kansen op slagen in de door hem/haar gekozen opleiding. Wanneer de jongere afhaakt gaat de leerloopbaancoach hierover in dialoog met de jongere om samen te bekijken wat zijn/haar beste opties zijn. Dit kan een overdracht zijn naar Take Off, VDAB of naar een Werkinlevingstraject (WIJ). Per jongere houdt de leerloopbaancoach een administratief dossier bij: intakefiche, een beschrijving van de trajectacties, de telefoongesprekken, de problematieken, de onderwijsloopbaan, de persoonsgegevens en andere relevante data. Opleidingstrajecten Het behalen van een diploma secundair onderwijs kan via verschillende wegen: secundair onderwijs, leren en werken, secundair volwassenonderwijs, OKOT (onderwijs kwalificerende opleidingstrajecten), Examencommissie secundair onderwijs secundair onderwijs en HBO5 (Hoger Beroepsonderwijs). De meeste jongeren kiezen een diplomagericht traject. Jongeren in een coachingstraject beseffen zelf het belang van het halen van een diploma secundair onderwijs om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Jongeren vinden het moeilijk op langere termijn te denken. Voor sommige jongeren duurt dit te lang. Jongeren willen op korte termijn vooruitzichten hebben, bv. eerst aanvullende algemene vorming afwerken om daarna het beroepsgerichte gedeelte te doen of omgekeerd. Sommige jongeren beseffen dat terugkeren naar het voltijds secundair onderwijs soms de kortste en meest efficiënte weg is naar het behalen van dat felbegeerde diploma. Anderen kiezen voor een traject leren en werken in het deeltijds beroepssecundair onderwijs of in de leertijd (Syntra). In het secundair volwassenenonderwijs (in een CVO) zijn er twee mogelijkheden. Ofwel kies je voor ASO en dan volg je één traject. Kies je echter voor een beroepsspecifiek traject dan combineer je een diplomagerichte beroepsopleiding met aanvullende algemene vorming (AAV). Jongeren kiezen er soms voor enkel een beroepsspecifieke opleiding te volgen. De meeste beroepsspecifieke trajecten zijn in avondonderwijs, aanvullende algemene vorming kan je overdag of s avonds volgen. Per traject van de jongere moet er op maat bekeken worden wat de meest geschikte combinatie is. Het samenstellen van het opleidingstraject is vaak zeer complex en arbeidsintensief. Bij AAV kan je kiezen voor een minimum- of een verdiepingstraject. Je krijgt in het verdiepingstraject meer leerstof zodat je beter voorbereid bent om hoger onderwijs te volgen. 7
Diploma Eindrapport WW! 2012-2014 VDAB biedt voor sommige knelpuntberoepen OnderwijsKwalificerende OpleidingsTrajecten (OKOT) aan in samenwerking met een of meerder CVO s. Om te kunnen starten in deze OKOT s moet je voldoen aan een aantal instap- en diplomavoorwaarden. Voor jongeren die in hun laatste jaar secundair onderwijs een C-attest behaalden kan het interessant zijn om te kiezen voor Examencommissie secundair onderwijs. Zij kunnen een vrijstellingsdossier indienen voor alle vakken waarvoor zij geslaagd waren. Zo kunnen ze op relatief korte tijd hun diploma behalen. Als je slaagt voor een toelatingsproef kan je starten in het hoger beroepsonderwijs (HBO5, samenwerkingsverband tussen CVO s en Hogeronderwijsinstellingen). Indien je dit combineert met aanvullende algemene vorming en slaagt kan je samen met je diploma van gegradueerde je diploma secundair onderwijs behalen. Een overzicht van de verschillende mogelijkheden om een diploma secundair onderwijs te behalen. voltijds secundair onderwijs leren en werken (Syntra of DBSO) secundair volwassenenonderwijs (CVO) onderwijskwalificerende opleidingstrajecten OKOT (VDAB/CVO) ASO: 1 traject beroepsspecifieke trajecten diplomagerichte beroepsopleiding aanvullende algemene vorming Examencommissie secundair onderwijs hoger beroepsonderwijs HBO5 (SO/CVO/HO) aanvullende algemene vorming Een minderheid van de jongeren in Word Wijs! kiest niet voor diplomagerichte opleidingen. Zij maken een keuze uit beroepsgerichte VDAB-opleidingen, kortlopende modules in een CVO of ondernemersopleidingen in Syntra. Projectorganisatie en sturing De stuurgroep van het project Word Wijs! is samengesteld uit vertegenwoordigers van Gsiw, de Gentse CLB s, VDAB Oost-Vlaanderen en partners uit het onderwijs, de arbeidsmarkt en het welzijnswerk van de regio Gent. Verder maken ook de 2 leerloopbaancoaches, de coördinator van de Stap en een informatiebemiddelaar team volwasseneneducatie deel uit van de stuurgroep Word Wijs! De onderwijssector wordt vertegenwoordigd door de verschillende netten en de types scholen/onderwijs waarmee het project samenwerkt. Hierbij werd een combinatie gemaakt van: vrij onderwijs, deeltijdse leersystemen, stedelijk onderwijs, secundair volwassenenonderwijs (TKO), GO!, OKAN, provinciaal onderwijs (TSO en BSO). In de loop van de twee projectjaren is de samenstelling van de stuurgroep licht gewijzigd (zie bijlage 1 stuurgroep 2014). De stuurgroep is verantwoordelijk voor het project, voor de procesmatige benadering en voor het mee opvolgen van de projectdoelstellingen. De leden van de stuurgroep informeren hun netwerk en behartigen zo mee de communicatie over het project. De stuurgroepen vonden plaats op: 5/12/2012, 19/3/2013, 29/05/2013, 13/10/2013, 20/01/2014, 02/06/2014, 23/09/2014. De halfjaarlijkse tussentijdse rapporten (financieel en inhoudelijk verslag) werden ingediend op 31/03/2013 en op 24/03/2014. Op 18 mei 2013 brachten de projectmedewerkers een stand van 8
Eindrapport WW! 2012-2014 zaken over Word Wijs! op de Gsiw beleidsgroep. Eind augustus 2013 diende Word Wijs! de verlengingsaanvraag in. Deze werd op 21 oktober 2013 goedgekeurd door de Gentse gemeenteraad. In december 2013 werd het eerste jaarrapport ingediend. De subsidiemiddelen van Gent, stad in werking (Gsiw) eindigden eind september 2014. Op de beleidsgroep van 14 oktober 2014 kwam de eindevaluatie van de twee projectjaren. Kabinet Werk voorziet een overbruggingsfinanciering voor de periode oktober - december 2014. Vanaf januari 2015 bieden de FLOB-middelen de kans de coaching van nieuwe jongeren verder te zetten en een follow up te voorzien voor eerder gestarte jongeren. Er dient gezocht te worden naar aanvullende financiering om de huidige werking verder te zetten. De ongekwalificeerde uitstroom blijft een relevant beleidsthema in Vlaanderen en is zeker in een centrumstad als Gent een prioritair actiepunt. Word Wijs! streeft naar continuering en structurele inbedding. Vanuit Word Wijs! willen we samen met het lokaal beleid van stad Gent verder nadenken over de noodzakelijke structurele aanpak van deze groep jongeren die ongekwalificeerd uitstromen. Externe bekendmaking en sensibilisatie Om de werking van het project Word Wijs! bekend te maken werd promotiemateriaal gemaakt: PowerPoint presentatie Word Wijs! Flyer Word Wijs! Filmpje: jongeren uit Word Wijs! vertellen over hun coachingstraject Word Wijs! wordt bekendgemaakt via de Stap zelf, de nieuwsbrief, de website van de Stap, het Dagelijks Bestuur (directies Vrij CLB regio Gent, CLB GO!, ICLB, departement Onderwijs en Opvoeding stad Gent), de Adviesgroep van de Stap (Consortium Wonderwijs, Consortium X, provincie Oost-Vlaanderen, VDAB Oost-Vlaanderen en Syntra Midden-Vlaanderen) en de verschillende platformen waar de Stap actief is. Voor de eerste doelgroep, leerlingen die dreigen ongekwalificeerd uit te stromen uit het secundair onderwijs maakt de leerloopbaancoach gebruik van het netwerk van de Stap om het CLB-netwerk van de Gentse regio te sensibiliseren voor het project. Elk CLB-net is verbonden met diverse scholen met diverse studierichtingen. Via de CLB s krijgt de leerloopbaancoach toegang tot het volledige scholennetwerk van Gent. De tweede doelgroep zijn de jongvolwassenen die reeds een tijdje afgehaakt zijn, de NEET jongeren (Not in Employment, Education or Training). Deze jongeren zijn vaak niet ingeschreven zijn bij de VDAB. De leerloopbaancoaches stellen zelf proactief hun werking voor in de verschillende organisaties. Ze nemen hiervoor contact op met de organisaties en ze laten zich uitgenodigen. Het betreft organisaties en instellingen binnen het domein onderwijs, arbeidsmarkt en welzijn: jongerenorganisaties, VDAB, (zie bijlage 2). Vormingen De leerloopbaancoaches Word Wijs! hebben in het tweede projectjaar een aantal vormingen georganiseerd voor partners uit het werkveld (zie bijlage 3). 31/01/2014 38 e onderwijscafé rond ongekwalificeerde uitstroom 11/03/2014 vorming Word Wijs! rond behalen diploma aan OTC-OCMW hoofdmaatschappelijk werkers 03/04/2014 vorming Word Wijs! rond behalen diploma! voor vzw Jong (trajectbegeleiders) 22/05/2014 vorming ongekwalificeerde uitstroom: verschillende invalshoeken Op 22 mei 2014 organiseerde Word Wijs! in samenwerking met enkele onderzoekers een vorming over afhaken in het secundair onderwijs. Word Wijs! legde uit hoe jongeren gecoacht worden in hun zoektocht naar een kwalificatie/diploma. Ward Nouwen en Marjolein Braspenningx gaven de eerste stand van zaken over hun onderzoek naar vroegtijdig schoolverlaten: een eerste verkenning van de leerlingendata (schooljaar 2013-2014, research project, Reducing Early School Leaving in the EU (Resl.eu), Centrum voor Migratie en Interculturele Studie, Universiteit Antwerpen, www.resl-eu.org). Tot slot gaf Kerlijne Chanterie (pedagoog, onderzoeker, coördinatie onderzoeksgroep thema s en projecten in het onderwijs, Katholieke Hogeschool VIVES - Campus Torhout) haar inzichten over de rol van het onderwijs in de ongekwalificeerde uitstroom. Er waren honderd aanwezigen. De interesse vanuit het werkveld in het thema is groot. 9
Eindrapport WW! 2012-2014 Focusgroepen Op 27 mei 2013 vond een eerste focusgroep plaats met als centraal thema: Welke hulpvragen heb je als jongere bij het behalen van je diploma? Op 17 september 2013 werd een focusgroep gehouden met partners/jongerenbegeleiders uit het werkveld, die deze hamvraag kregen: Hoe bewaak je als begeleider het evenwicht tussen het vrijwillig engagement van de jongere en de aanklampende aanpak van de leerloopbaancoach? Na het eerste projectjaar werden enkele stappen binnen het coachingstraject aangepast: Uitgebreid bevragen en in kaart brengen van het persoonlijk netwerk van de jongere. Vragen naar contactgegevens van enkele vertrouwenspersonen. Zo kunnen de jongeren toch bereikt worden indien ze even van de radar verdwijnen (vb. verliezen van gsm nummer). Jongeren bevragen over wat hen stress bezorgt en of ze weten wat hen doet afhaken. Bevragen wat de jongere zelf denkt nodig te hebben om te kunnen slagen in zijn of haar opleiding. In het tweede projectjaar 2013-2014 ondertekenen de jongeren een licht gewijzigde trajectovereenkomst: Jongeren geven toestemming aan de leerloopbaancoaches om hun school, opleidingsinstelling of andere partners (vb. VDAB, OCMW) te contacteren en zo gegevens uit te wisselen in functie van hun leerloopbaan. Het belang van integraal werken staat hier centraal. In het tweede projectjaar gingen de leerloopbaancoaches Word Wijs! in interactie met de verschillende partners die jongeren toeleiden met als thema het behalen diploma secundair, cijfers en signalen, wat werkt er, wat kan beter, hoe verder samenwerken? 09/01/2014 ICLB Gent 17/02/2014 CLB GO! Gent 28/04/2014 OTC OCMW jongerenwerkgroep 12/05/2014 VCLB regio Gent 23/06/2014 OTC OCMW werkgroep studenten 03/06/2014 Via educatie Oost-Vlaanderen Na deze focusgroepen zetten de projectmedewerkers nog meer in op communicatie, informatie, integrale samenwerking en rondetafelgesprekken. Kennis over elkaars werking en de uitbouw van een persoonlijk professioneel netwerk is essentieel om de jongeren op maat te blijven coachen en opvolgen. Partnerschappen Word Wijs! wil het uitgebouwde netwerk van de partners verstevigen in functie van de in- en uitstroom van de jongeren opdat de samenwerking zich kan verduurzamen. De Stap Studieadviespunt Gent Het project is ingebed in de Stap, een breed partnerschap, en kan op deze manier gebruik maken van de bestaande structuren, expertise en het brede netwerk van de Stap. CLB en secundaire scholen Het project wil de jongere op een zo vroeg mogelijk tijdstip bereiken en zal hiervoor het kanaal van de CLB-medewerkers uit alle netten (CLB GO! Gent, ICLB en VCLB regio Gent) gebruiken. Zo kunnen leerlingen bereikt worden die nog op school ingeschreven zijn en dreigen af te haken. Via de CLB s krijgt de leerloopbaancoach toegang tot alle secundaire scholen (voltijds en deeltijds onderwijs) in de Gentse regio. CLB-medewerkers en leerlingen begeleiders, vervolgcoaches, trajectbegeleiders, leerkrachten, die op hun scholen in contact komen met de doelgroep kunnen de jongeren gericht doorverwijzen naar Word Wijs! Volwasseneneducatie In functie van de uit te stippelen individuele opleidingstrajecten van de jongeren is er nauw overleg met de studietrajectbegeleiders van verschillende opleidingsinstellingen (centra voor volwassenenonderwijs, Examencommissie secundair onderwijs secundair onderwijs, Syntra, ). 10
Eindrapport WW! 2012-2014 Arbeidsmarkt Word Wijs! werkt samen met Gentse partners die jongeren begeleiden in hun zoektocht naar werk: jongerenconsulenten van VDAB, Jobkot (vzw JONG), vzw Jes en Groep INTRO vzw, Take Off. Tevens is er een wisselwerking tussen Word Wijs! en de werkinlevingstrajecten die aangeboden worden door vzw Jes en Groep INTRO vzw. Jongvolwassenen die reeds een tijdje afgehaakt zijn (en vaak niet ingeschreven zijn bij de VDAB) kunnen via het project Word Wijs! in contact worden gebracht met Take Off/VDAB. Welzijn Omdat sommige jongeren vaak kampen met meerdere psycho-sociale problematieken die drempelverhogend werken bij het volgen van een opleiding neemt de leerloopbaancoach - indien nodig en met toestemming van de jongere - contact op met hun begeleider(s) (OCMW, CAW-JAC, De Cocon, CAB, De Sleutel, De Kiem ). Het project is ingebed in de Stap en kan op deze manier gebruik maken van de bestaande structuren, expertise en het brede netwerk van de Stap. Registratiesysteem De leerloopbaancoaches ontwikkelden geen nieuw registratiesysteem. Ze gingen op zoek naar een bestaand systeem om een duidelijk zicht te krijgen op gegevens in- en uitstroom en opvolging van de contacten met jongeren. Word Wijs! gebruikt een registratiesysteem dat oorspronkelijk ontwikkeld werd door de Dienst Werk (Stad Gent) en Job & Co vzw. Dit is een bestaand Excelbestand dat gebruikt werd voor gegevensregistratie voor het begeleiden van werkzoekenden in opdracht van VDAB (tenderopdracht). De leerloopbaancoach past deze tabel aan volgens de noden van Word Wijs! om gegevens (onderwijsloopbaan, origine, toeleiding naar, door wie aangemeld, opleiding, informatie, aantal en soort van contacten ) van de ongekwalificeerde jongeren in kaart te brengen. Word Wijs! blijft op zoek naar een gebruiksvriendelijker systeem om gegevens te registreren en vooral om efficiënter de ingebrachte data te verwerken. De registratie belicht diverse aspecten van de ongekwalificeerde jongeren, de onvolledige en/of gehavende schoolloopbaan, de verschillende toeleidingskanalen en de opvolging van het traject. Tijdens de maanden oktober, november december 2014 zal prioritair werk gemaakt worden van een nieuw registratiesysteem. Op 4/04/2014 was er een overleg tussen Word Wijs! en het Steunpunt Leerrecht en Leerplicht. Voor het Steunpunt werd een registratiesysteem ontwikkeld dat mits aanpassingen heel bruikbaar is voor Word Wijs!. Op 18 september 2014 vond het eerste overleg plaats met het Steunpunt voor de opstart van een registratiesysteem Word Wijs! Innovatief karakter Vóór het project Word Wijs! waren er in Gent en Oost-Vlaanderen geen initiatieven die jongeren persoonlijke coaching boden bij het uittekenen van hun leerloopbaan wanneer ze de schoolbanken zonder diploma verlaten hadden. Een vaststelling is dat jongeren die uitvallen in het secundair onderwijs vaak verdwijnen van de radar. De opvolging van deze jongeren behoort niet meer tot het takenpakket van de secundaire school of het begeleidend CLB. Jongeren schrijven zich niet automatisch in bij de VDAB. Een van de doelstellingen van Word Wijs is deze de kloof tussen onderwijs arbeidsmarkt verkleinen. Het project bouwt verder op aanwezige expertise, reeds bestaande methodieken en uitgewerkte werkmiddelen (brochures, websites, ) en past deze aan aan de doelgroep. Word Wijs! is innovatief en experimenteel omdat het leerloopbaancoaching aanbiedt aan jongeren tussen 18 en 25 jaar die vaak schoolmoe zijn maar niet leermoe. De begeleiding richt zich op het behalen van een kwalificatie of diploma secundair onderwijs. Word Wijs! beantwoordt aan een duidelijk gedetecteerde behoefte. In de eerste twee projectjaren bereikte Word Wijs! 103 jongeren, wat meer is dan de beoogde doelstelling van 80. Aanbevelingen vervolgactie Word Wijs! De ongekwalificeerde uitstroom is een relevant beleidsthema in Vlaanderen. Ook in een centrumstad als Gent is deze problematiek meer dan gemiddeld aanwezig. Recente cijfers geven 11
Eindrapport WW! 2012-2014 aan dat 22% van de Gentse jongeren het secundair onderwijs verlaat zonder diploma. Via verschillende kanalen probeert Word Wijs! aandacht te vestigen op het belang van informatiebemiddeling en leerloopbaancoaching voor deze doelgroep. Vanuit Word Wijs! ervaren de projectmedewerkers dat coaching - vrijwillig, individueel en op maat van de jongere - dé sleutel is tot het motiveren van jongeren. Tijdens het hele opleidingstraject worden de jongeren ondersteund in het behalen van een kwalificatie of diploma secundair onderwijs. Word Wijs! ijvert via verschillende kanalen voor het verder zetten van deze werking: De Stap Studieadviespunt Gent Vanuit de reguliere werking van de Stap blijven we de aandacht vestigen op de ongekwalificeerde uitstroom en signaleren dit aan ons breed partnerschap onderwijs, arbeidsmarkt en welzijn. Lokaal beleid - samenwerking onderwijs/werk De politieke interesse om ongekwalificeerde uitstroom in Gent terug te dringen is groot. Het bestaande project Word Wijs! (2012-2014) werd mogelijk door de financiële steun van Gent, stad in werking (Gsiw). Word Wijs! zet in op ongekwalificeerde jongeren en werkt zo mee aan het toekomstige Gents actieplan van de schepen van Onderwijs, Opvoeding en Jeugd stad Gent Elke Decruynaere om ongekwalificeerde uitstroom tegen te gaan en om de jeugdwerkloosheid in Gent terug te dringen (schepen Rudy Coddens, voorzitter OCMW Gent, schepen van Seniorenbeleid, Werk, Armoedebestrijding Stad Gent). Word Wijs! wil dit thema blijvend op de agenda plaatsen bij de bevoegde instanties en beleidsverantwoordelijken. vzw TOPUNT In september 2013 werd het netoverstijgend samenwerkingsverband van de drie Gentse CLB s en stad Gent opgericht om vanuit de drie CLB s gerichter acties te kunnen ondernemen in verband met school-shoppende leerlingen over de netten heen, jongeren die zich uitschrijven zonder zich elders opnieuw in te schrijven en spijbelproblematieken Aangezien de doelstellingen van vzw TOPUNT raakvlakken heeft met de doelgroep van Word Wijs! is samenwerking in de toekomst wenselijk. 3. Cijfers In het registratiesysteem worden de gegevens van de 155 jongeren tussen 18 en 25 jaar zonder kwalificatie of diploma die leven, wonen of studeren in Gent bijgehouden. In de projectaanvraag 2012-2014 werd de begeleiding van 80 jongeren vooropgesteld. Sinds 1 oktober 2012 tot op heden werden reeds 103 jongeren gecoacht. Hieronder bespreken we het aantal coachingstrajecten (103), geslacht, origine, onderwijsniveau, statuut, leeftijd, contacten, overzicht twee jaar coaching, opleidingstrajecten, einde coachingstrajecten en behaalde attesten. Coachingstrajecten Word Wijs! 1/10/2012 31/8/2014 aantal toeleidingen naar Word Wijs! 155 gestart in coachingstraject 103 155 jongeren werden toegeleid naar Word Wijs! Dit zijn jongeren die via het CLB, via de Stap of via andere partnerorganisaties een eerste afspraak hadden met een van de leerloopbaancoaches van Word Wijs! 103 jongeren kozen ervoor om intensief begeleid te worden door Word Wijs! 12
Geslacht Eindrapport WW! 2012-2014 Geslacht 1/10/2012-31/8/2014 Vrouw 41% Man 59% In de twee projectjaren zijn er 59 % mannen en 41 % vrouwen in coaching. Uit cijfers van VDAB blijkt dat schoolverlaters vaker mannen zijn dan vrouwen, ongeacht hun studieniveau. Etnisch-culturele achtergrond Origine 1/10/2012-31/8/2014 Italië 4 4% Marokko 8 8% Turkije 10 10% Afghanistan 5 5% Albanië 1 1% Andere 10 10% België 51 49% Afrika 13 12% Bulgarije 1 1% 49% van onze jongeren heeft een Belgische etnisch-culturele achtergrond, 51% heeft een andere etnisch-culturele achtergrond. In Word Wijs! is 8% van Marokkaanse en 10% van Turkse etnischculturele achtergrond. Woonplaats Word Wijs! wordt gesubsidieerd door Gsiw. De instapvoorwaarde is dat jongeren wonen, werken of studeren in Gent. De meeste jongeren wonen in groot Gent of studeren/werken in Gent. De toeleiding gebeurt via de drie Gentse CLB s of Gentse partnerorganisaties uit onderwijs, arbeidsmarkt en welzijn. 13
Leeftijd Eindrapport WW! 2012-2014 Leeftijd gestopt in secundair onderwijs Leeftijd gestopt in SO 1/10/2012-31/8/2014 niet gestopt 9% 23 jaar 22 jaar 1% 1% 21 jaar 20 jaar 19 jaar 18 jaar 17 jaar 6% 10% 9% 21% 44% 0% 10% 20% 30% 40% 50% De meerderheid van de jongeren (17- en 18 jarigen samen, 53%) zijn gestopt met school op 18 jaar. Jongeren die het op school beu zijn stoppen van zodra ze 18 worden. Dit betekent niet dat ze leermoe zijn. 31% van de jongeren zijn 19 of 20 jaar. Er is een nauwe samenwerking tussen Word Wijs! en de CLB s om jongeren preventief op te vissen. Leeftijd bij instroom Word Wijs! Een eerste doelgroep voor Word Wijs! zijn de leerlingen die dreigen ongekwalificeerd uit te stromen uit het secundair onderwijs en momenteel nog ingeschreven zijn in de secundaire scholen. Zij vormen de prioritaire doelgroep. Een tweede doelgroep zijn de jongvolwassenen die reeds afhaakten en niet meer naar een secundaire school gaan. Deze jongeren komen spontaan of via andere diensten (onderwijs, arbeidsmarkt en welzijn) langs bij de Stap. Ook tweedekansers die al in een traject zitten en opnieuw dreigen af te haken behoren tot de tweede doelgroep. Leeftijd bij instroom WW! 1/10/2012-31/8/2014 25 24 23 22 21 20 19 18 17 2% 4% 9% 7% 10% 13% 8% 19% 29% 0% 10% 20% 30% 69% van de jongeren die starten in Word Wijs! zijn tussen de 17 en 20 jaar. Jongeren komen in opleidingen terecht waar ze niet thuishoren, door foute schoolkeuze (in functie van nabijheid, vrienden, aanwezigheid van broers of zussen), studiekeuze, clausuleringen (B en C attesten), shoppen van scholen en schoolmoeheid. Sommige van die jongeren beseffen nog op de schoolbanken dat ze wél hun diploma willen behalen maar niet meer in de school, de studierichting 14
Eindrapport WW! 2012-2014 of het reguliere secundair onderwijs waar ze momenteel zitten. Via het CLB komen deze jongeren bij Word Wijs! terecht. Het project bereikt de jongeren zo vroeg mogelijk zoals in de projectaanvraag werd vooropgesteld. Onderwijsniveau Onderstaande cijfers gaan over A of B attesten. Hoogst behaalde attest 1/10/2012 31/8/2014 OKAN 7 BUSO 6 Leren en werken 6 BSO 5 TSO 5 Leren en werken 5 KSO 5 BUSO 5 BSO 5 ASO 4 TSO 4 Leren en werken 4 BUSO 4 BSO 4 ASO 3 TSO 3 Leren en werken 3 KSO 3 BSO 3 ASO 2 BVL 2 A-stroom 5,8% 1,0% 2,9% 2,9% 1,9% 1,0% 2,9% 1,0% 5,8% 2,9% 2,9% 1,9% 6,8% 3,9% 1,9% 6,8% 1,0% 1,9% 4,9% 8,7% 11,7% 19,4% 0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0% 14,0% 16,0% 18,0% 20,0% Hoogst behaalde attest: graad Hoogst behaalde attest: graad 1/10/2012-31/8/2014 OKAN 6 6% 1ste graad 7 7% 3de graad 35 34% 2de graad 55 53% In Word Wijs! behaalde 53% van de jongeren ten hoogste een attest van de tweede graad en nog eens 34% jongeren behaalde ten hoogste het attest van de derde graad secundair onderwijs. Zelfs 7 jongeren behaalden ten hoogste een attest binnen de eerste graad. 15
Eindrapport WW! 2012-2014 Het valt op dat veel jongeren vroeg afhaken, in de tweede graad, vaak op het moment dat ze achttien worden en niet meer leerplichtig zijn. Hoogst behaalde attest: onderwijsvorm Hoogst behaalde attest: onderwijsvorm 1/10/2012-31/8/2014 Leren en werken 12 11% BUSO 7 7% OKAN 6 6% BSO 42 41% KSO 3 3% ASO 4 4% 2 BVL 2 2% 2A-stroom 5 5% TSO 22 21% 62% van de jongeren kwamen uit TSO en BSO, 21% uit TSO en 41% uit BSO. Opvallend is dat er in Word Wijs! maar 4 jongeren zatendie eindigden in de tweede (3) of derde graad (1) ASO. De leerloopbaancoaches veronderstellen dat de andere jongeren die uitstromen uit ASO zelfredzaam genoeg zijn om zich grondig te informeren en dat ze beschikken over een netwerk dat hen mee ondersteunt. De 7% (5% A-stroom en 2% 2BVL) in bovenstaande grafiek geeft de 7 jongeren weer die een A- of B-attest behaalden in de eerste graad. Gehavende schoolloopbaan Minstens de helft van de jongeren in Word Wijs! heeft minstens een jaar gedubbeld. 1/4 de van de jongeren zijn initieel gestart in een OKAN-jaar en zijn dus van andere origine. Veel OKAN-jongeren worden georiënteerd naar een derde jaar BSO op basis van leeftijd. Ze voldoen aan de toelatingsvoorwaarde om in te stappen in 3 BSO (2 jaar secundair onderwijs gevolgd hebben en 15 of 16 jaar oud zijn). Deze jongeren hebben niet alleen taalachterstand maar zijn ook nog eens ouder dan hun leeftijdsgenoten. Zij geven aan dat dit demotiveert om vol te houden. In het Vlaamse VRIND-rapport 2013 staat dat in het tweede jaar van de derde graad secundair onderwijs 1 op 3 leerlingen minstens één jaar schoolse achterstand heeft opgelopen 2. 3/4 de van de zittenblijvers zijn aanvankelijk gestart in een eerste leerjaar A en kiezen na één of meer mislukkingen voor een makkelijkere, praktischer studie. Dit is een bevestiging van het watervalsysteem dat demotivatie in de hand werkt. Sommige jongeren zijn inderdaad te hoog gestart, anderen konden er de inspanning niet voor opbrengen, anderen haakten af omdat ze in een moeilijke thuissituatie terechtkwamen. Bovendien stelden we vast dat de jongeren een complexe, problematische schoolloopbaan achter de rug hadden. Ze wisselden vaak van school en studierichting. Door clausuleringen, schooleigen kenmerken, familiale context, praktische overwegingen maakten ze niet altijd logische studiekeuzes. Er wordt te weinig gekozen vanuit de interesses en talenten. Alle jongeren in het project hebben spijt van hun onderbroken schoolloopbaan en hopen toch een kwalificatie of een diploma secundair te behalen. 2 http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/vrind-2013-vlaamse-regionale-indicatoren-1 16
Statuut van de jongeren Eindrapport WW! 2012-2014 Statuut bij instroom 1/10/2012-31/8/2014 fulltime werkend 3 deeltijds werkend 9 beroepsinschakelingstijd 16 niet uitkeringsgerechtigd werkzoekende 6 uitkeringsgerechtigd werkzoekende 10 ziekteuitkering 3 OCMW leefloon 32 ten laste echtgenoot 2 ten laste ouders 43 0 10 20 30 40 50 Bij de start van de begeleiding vroegen we aan de jongere welk statuut ze hadden. Sommige jongeren behoren tot verschillende statuten tegelijkertijd. Vb.jongeren die ten laste staan van hun ouders zijn kunnen ook in de beroepsinschakelingstijd zitten, jongeren die OCMW leefloon krijgen kunnen ook niet uitkeringsgerechtigd werkzoekenden zijn. 43 jongeren zijn ten laste van hun ouders, dit zijn jongeren die vaak onmiddellijk de overstap maken vanuit het secundair onderwijs. Word Wijs! stimuleert deze jongeren om zich zo snel mogelijk in te schrijven bij VDAB, zo kan de beroepsinschakelingstijd beginnen lopen. Sommige jongeren schrijven zich na enkele maanden uit omdat ze starten met een opleiding. 32 jongeren staan op leefloon van het OCMW. Dit toont aan dat zij te kampen hebben met maatschappelijke problemen of een precaire thuissituatie. Deze jongeren kunnen de extra ondersteuning vanuit Word Wijs! goed gebruiken. Zij kunnen minder rekenen op ouders of familieleden binnen hun eigen netwerk. 32 jongeren zijn ingeschreven bij VDAB o 16 jongeren zitten al in de beroepsinschakelingstijd op het moment dat ze zich bij Word Wijs! aanmelden. Sommige van deze jongeren zitten reeds in een werkinlevingstraject (WIJ). o 10 jongeren zijn uitkeringsgerechtigd werkzoekenden. Zij moeten zich houden aan de voorwaarden van RVA als ze een langdurige opleiding willen aanvatten. o 6 jongeren zijn niet uitkeringsgerechtigd werkzoekend. 12 jongeren zijn aan het werk, voltijds of deeltijds. Deeltijds werk kan je eenvoudiger met studies combineren. Deze cijfers gaan over het statuut van de jongeren bij instroom in Word Wijs! De leefsituatie van ongekwalificeerde jongeren wijzigt voortdurend. De meerderheid van de jongeren leeft in een complexe thuissituatie. Vb. De jongere is bij aanmelding WW! ten laste van de ouders, schrijft zich in bij VDAB en zit in beroepsinschakelingstijd, wil daarna toch voltijds studeren maar krijgt geen vrijstelling van de RVA, en besluit om terug kinderbijslag aan te vragen en te gaan studeren. Ondertussen is de jongere ook alleen gaan wonen omwille van de moeilijke thuissituatie en staat hij op OCMW-leefloonstudent (recht op maatschappelijke integratie). 17
Contacten Eindrapport WW! 2012-2014 In de projectaanvraag stelden we dat een coachingstraject minimaal bestaat uit drie contacten. Aantal contacten 1/10/2012-31/8/2014 informatief 159 7% begeleider 233 10% jongere 1923 83% Het totaal aantal contacten is 2315. Gemiddeld hadden de leerloopbaancoaches met de jongere zelf en met hun begeleiders 23 contacten (persoonlijk, telefonisch, sms, mail). Bij de gemiddeld 23 contacten horen ook contacten met derden om extra informatie te verzamelen over opleidingstrajecten van jongeren. Contact met jongeren Wijze van consulteren jongeren schooljaar 1/10/2012-31/8/2014 persoonlijk 279 15% sms 1007 52% tel 494 26% mail 143 7% Met de jongeren hadden de leerloopbaancoaches 279 persoonlijke gesprekken, 494 telefonische contacten, 143 verzonden en beantwoorde mails en 1007 sms en. Hieruit blijkt dat sms en dé manier is om met deze jongeren te communiceren. Jongeren reageren snel via sms. Als de jongere het telefoonnummer niet kent, nemen ze niet op. Een sms je sturen waarin de leerloopbaancoach aankondigt dat hij gaat bellen werkt vaak wél. Jongeren willen via sms of telefonisch in contact blijven. Jongeren zeggen zelf dat ze graag opgevolgd worden, nood hebben aan een luisterend oor voor, tijdens of na examenperiodes. Persoonlijk contact is pas nodig als er echt problemen zijn. Belangrijk is wel dat ze het telefoonnummer van de leerloopbaancoaches opslaan in hun gsm. Zo weten ze wie er hen belt of sms t. Heel veel trajecten zijn in de eerste fase van het coachingstraject zeer intensief. In de beginfase zijn ze bezig met kiezen, ze hebben dan veel ondersteuning nodig. In een latere fase in het traject bereiken we de jongeren vooral via sms, telefoon of mail. Jongeren sms en vaak zeer persoonlijke boodschappen. 18
Eindrapport WW! 2012-2014 Na het afronden van een module is het goed om jongeren opnieuw te spreken, een persoonlijk gesprek te hebben. Jongeren heroriënteren zich, zijn weer wat ouder, hebben nieuwe competenties verworven of zijn in een andere levensfase beland waardoor de opleiding die ze initieel kozen niet meer haalbaar is. Net dan is het zinvol hen bij te staan, alternatieven te bieden zodat ze niet definitief stoppen met studeren. Op dergelijke kantelmomenten maken de leerloopbaancoaches het verschil, door in gesprek te gaan, hen andere opties aan te bieden. Zo kiezen ze vaak toch om door te zetten in plaats van volledig af te haken en van de radar te verdwijnen. Begeleiders Wie zijn de gecontacteerde begeleiders 1/102012-31/8/2014 CAW 7% anderen 14% BZW 3% CLB 27% OCMW 10% VDAB 7% famillie/ vrienden 27% drugshulpverlening 5% In veel gevallen zijn de toeleiders en de begeleiders één en dezelfde persoon. Dit is niet zo voor jongeren die begeleid worden door verschillende organisaties. Vooral de jongeren die doorverwezen worden door het CLB komen nadien met een andere begeleider. Verder blijkt ook dat familie, vrienden of lief vaak een begeleidende rol spelen. Jongeren vinden steun in hun eigen netwerk. Ook zijn jongeren vaak in traject bij het OCMW omdat ze leefloon ontvangen. Contacten met informatieve diensten De projectmedewerkers Word Wijs! contacteren heel wat diensten om de jongeren op de best mogelijke wijze te informeren. 3/4 de van de contacten is in functie van de studiekeuze van de jongeren (CVO, SO, Defensie, Syntra, Examencommissie secundair onderwijs). Het vaakst worden de CVO s gecontacteerd om meer gedetailleerde informatie te krijgen over de aangeboden diplomagerichte opleidingen. Daarnaast wordt er vaak gebeld om randvoorwaarden die het studeren belemmeren, te helpen oplossen. Veel jongeren hebben vragen over hun rechten en plichten. Zoals: o Kan ik nog kinderbijslag krijgen? o Moet ik me inschrijven bij VDAB? Wat betekent dit dan concreet voor mij? o Hoe moet ik in orde blijven met al mijn papieren? o Kan ik werken en studeren combineren? 19
Toeleiders Eindrapport WW! 2012-2014 Wie zijn de toeleiders 2012-31/8/2014 BZW 2% de Stap 22% CLB 30% anderen 17% CAW 7% OCMW 7% VDAB 8% drugshulpverlening 3% familie/ vrienden 4% De meeste jongeren worden naar Word Wijs! toegeleid via het CLB en de Stap (52%). Word Wijs! bereikt door de toeleiding van de CLB s vooral de jongeren die dreigen uit te vallen in het secundair. Dit zijn ook de jongeren die Word Wijs! prioritair wil bereiken. Bij de opstart van Word Wijs! hebben de leerloopbaancoaches zeer intensief alle partnerorganisaties gecontacteerd en informatie gegeven over het project (zie bijlage 2). Overzicht 2 jaar Word Wijs! Word Wijs! 1/10/2012 31/8/2014 aantal toeleidingen naar Word Wijs! 155 informatiebemiddeling 133 gestart in coachingstraject 103 gestart in opleidingstraject 79 nog steeds in coachingstraject 58 155 jongeren werden toegeleid naar Word Wijs! Dit zijn jongeren die via het CLB, via de Stap of via andere partnerorganisaties een eerste afspraak hadden met een van de leerloopbaancoaches Word Wijs! 22 van de 155 jongeren kregen een afspraak maar geraakten niet tot bij de leerloopbaancoaches. Misschien was de drempel te groot, veranderden ze van idee of dachten ze het wel alleen te kunnen. 133 jongeren kregen een uitgebreid informatiebemiddelingsgesprek van ongeveer 1,5 uur. 30 van de 133 jongeren hadden voldoende aan een dit uitgebreid informatiebemiddelingsgesprek. 103 jongeren kozen ervoor om intensief begeleid te worden door Word Wijs! 20