Begeleiding Startende Leraren Afgestudeerd en minder dan twee jaar bevoegd (2015 2017) Melanchthon christelijke scholengemeenschap voor voortgezet onderwijs Rotterdam en Lansingerland Postbus 28211 3003 KE Rotterdam
Inhoudsopgave 1. Melanchthon en het BSL-traject 2 2. Overzicht activiteiten voor de startende leraar 3 3. Beschrijving communicatie over het BSL-traject in de school 5 4. Overzicht ontwikkelpunten, tijdpad en afspraken na augustus 2015 6 5. Handtekeningen BoSsen en Schoolleiding 7 6. Bijlagen Melanchthon DNA Handboek nieuwe docenten Voorwoord: De overheid verplicht scholen werk te maken van minder uitval onder aankomende docenten. Hiervoor zijn trajecten van de landelijke overheid, de gemeente Rotterdam en de Opleidings School Rottterdam. Deze notitie geeft de huidige manier van werken binnen Melanchthon aan en de aanvullende interventies die het ingroeien in het onderwijs van nieuwe docenten beter maakt. De symbolische ondertekening - we formaliseren een afspraak - maakt dat we het eigenaarschap van dit traject willen vergroten. Daarom ondertekenen zowel leidinggevenden als BOSsen deze notitie. De interventies worden in het schooljaar 2016/17 geëvalueerd en mogelijk bijgesteld. 1
1. Melanchthon en het BSL-traject Why, how & what: Melanchthon hecht grote waarde aan goed opgeleid personeel. De medewerkers zijn de mensen die dag in dag uit onze leerlingen onderwijzen en begeleiden naar volwassenheid. We hechten groot belang aan de bekwaamheid van onze docenten, die deels in de opleiding verworven wordt en voortduurt in de eerste jaren van de loopbaan. Het belang dat wij hechten aan de bekwaamheid van onze docenten maken we onder andere zichtbaar in dit traject voor de begeleiding van startende leraren. Dit traject begeleiding startende leraren (BSL) structureert daarom de begeleiding die aan startende docenten 1 gegeven wordt. De doelen van het traject zijn het verminderen van de werkdruk van beginnende docenten en enculturatie (het ingroeien en zich thuis voelen in de school). De verantwoordelijkheid van dit traject op locatieniveau ligt bij de adjunct-directeuren. De uitvoering van het traject ligt bij de direct leidinggevende 2. Het BSL-traject is de start van een driejarig traject voor iedere startende docent binnen Melanchthon. Het BSL-traject maakt onderdeel uit van het integrale personeelsbeleid van Melanchthon en wordt geborgd in de gesprekscyclus. Het is daarmee een individueel traject en wordt op maat afgestemd. Het einde van het BSL-traject betekent het begin van de ontwikkelcyclus van docenten: het traject is de basis voor doorgaande professionalisering. Een traject voor startende leraren is binnenkort verplicht en bedoeld om zo tussentijdse uitval van nieuwe docenten te voorkomen en de kwaliteit van lesgeven en begeleiden door docenten te verhogen. Melanchthon herkent zich in die doelen. Vooraf Cruciaal in de ontwikkeling van medewerkers, is de rol van de direct leidinggevende. Deze functionaris voert structureel gesprekken met de medewerker over de uitoefening van de formele functie, over taken en ontwikkeling. Hierbij is scholing en ontwikkeling essentieel maar het voldoen aan de functievereisten evenzo. Dat geldt voor de medewerker die al langer in dienst is, maar ook voor de medewerker die start. Het traject van functioneren en beoordelen geldt voor iedereen. In deze notitie staat beoordelen niet beschreven, deze notitie is met name bedoeld om startende leraren de mogelijkheid te bieden goed te starten, in een veilige en een op vertrouwen werkende, omgeving. Het Melanchthon DNA is ook op deze groep van toepassing: ook de startende leraar werkt met respect en verbondenheid naar collega s, toont eigenaarschap en legt verantwoording af over het functioneren in brede zin. Initiatief Bij de aanvang van een traject met een startende leraar (we spreken dan alleen over leraren die minder dan 2 jaar zijn bevoegd en net in een formele aanstelling gaan starten) neemt de direct leidinggevende initiatief voor een traject zoals in deze notitie staat beschreven. De BOS staat beide functionarissen bij. De BOS is onder meer vraagbaak, expert en sparring partner en maakt de startende leraar in samenwerking met de vakcoach wegwijs op de vestiging en op school. Tijdens het eerste gesprek staan de functie-eisen met de persoonlijke ontwikkeling centraal. Ook dit BSL traject 1 Zie hoofdstuk 3 voor de uitwerking van de rol startende leraar 2 Zie hoofdstuk 3 voor de uitwerking van de rol direct leidinggevende 2
wordt doorgenomen eventueel aangevuld met de dan al gewenste persoonlijke ontwikkeling op basis van bijvoorbeeld stage-ervaringen. Vestigingsbeleid en algemeen gesteld beleid Het hieronder beschreven traject geldt voor alle vestigingen van Melanchthon. Indien er op vestigingen aanvullend beleid is inzake startende leraren (bijvoorbeeld een buddy project), dan wordt in samenspraak met de direct leidinggevende en de BOS gezocht naar een passend traject. Het BSL-traject van Melanchthon: De CAO stelt dat 1 e jaars- en 2 e jaars-docenten respectievelijk 20% en 10% lesvrijstelling krijgen. Daarnaast zijn er door de overheid opgelegde regels m.b.t. het traject, namelijk: A Verminderen van de werkdruk van beginnende leraren B Enculturatie (dat is het ingroeien en het zich thuis voelen in de school) C Inductie als basis voor doorgaande professionalisering D Gestructureerde aanpak voor begeleiding in de klas (observatie en feedback) E Intervisie met peers F Persoonlijke mentor als begeleider (kan BOS, vakcoach of sectiegenoot 3 zijn) Deze CAO en overheidseisen hebben we vertaald in een activiteitenkalender en aangevuld met Melanchthon-specifieke zaken. 3 Zie hoofdstuk 3 voor de uitwerking van deze rollen 3
2. Overzicht activiteiten voor de startende leraar In het onderstaande overzicht staat het aanbod aan activiteiten gedurende het 3-jarige BSL-traject. Om zo goed mogelijk op maat te werken bepaalt de startende leraar in overleg met de direct leidinggevende en de BoS welke afspraken voor de startende leraar van toepassing zijn. De afspraken die voortvloeien uit dit overleg worden jaarlijks SMART-geformuleerd vastgelegd in een persoonlijk ontwikkelplan. 1. De cao stelt dat 1 e jaars- en 2 e jaars-docenten respectievelijk 20% en 10% lesvrijstelling krijgen. 2. Om de werkdruk bij de startende leraar te verminderen, krijgt hij/zij het eerste jaar na afstuderen geen mentorschap. Vanaf het tweede jaar na afstuderen ligt de keuze bij de startende leraar of hij/zij het mentorschap op zich wil nemen, dat gebeurt altijd na een gesprek met de leidinggevende. Gedurende de eerste drie jaar van het BSL-traject kan de startende leraar niet verplicht worden tot het mentorschap. Kiest de startende leraar om mentor te worden, dan dient hij/zij binnen twee jaar alle modules van de cursus Mentoraat dat staat te volgen in de Melanchthon Academie. Het initiatief voor deze afspraak ligt bij de direct leidinggevende. 3. De startende leraar krijgt het eerste jaar van bevoegdheid vier keer intervisie binnen de Melanchthon Academie. Afhankelijk van het aantal startende leraren op een vestiging wordt de intervisie of op de vestiging gehouden, of in bredere zin daarbuiten. Het tweede jaar van bevoegdheid krijgt de startende leraar drie keer intervisie. De intervisie wordt verzorgd door een gecertificeerde BoS. Het initiatief voor deze afspraak ligt bij de BoS. Na twee jaar ligt het initiatief bij de medewerker zelf. 4. Iedere startende leraar krijgt een vakcoach toegewezen. De vakcoach is een persoonlijke mentor. De toewijzing wordt uitgevoerd door de direct leidinggevende. Het initiatief voor een gesprek ligt zowel bij de startende leraar als bij de vakcoach. 5. De gesprekscyclus dient als basis voor doorgaande professionalisering. Het 1 e jaar van het traject (het eerste jaar na afstuderen) heeft de startende leraar 3 gesprekken met de direct leidinggevende. Het 2 e jaar (het tweede jaar na afstuderen) vinden er 2 of 3 gesprekken plaats. Het 3 e jaar (het derde jaar na afstuderen) is er minimaal 1 gesprek. Het initiatief voor deze afspraak ligt bij de direct leidinggevende. 6. De startende leraar volgt verplicht de modulen activerende didactiek, passend onderwijs en klassenmanagement van de Melanchthon Academie in jaar 1 of jaar 2 van het BSL-traject. 7. Melanchthon-breed vindt er aan het begin van het schooljaar een kennismakingsbijeenkomst plaats voor nieuwe docenten. De startende leraar wordt in zijn/haar eerste jaar bij Melanchthon bij deze bijeenkomsten verwacht. 8. De startende leraar volgt in het eerste leerjaar de cursus: Pedagogisch Tact. Deze cursus wordt gevolgd door alle docenten die nieuw binnenkomen in Melanchthon. 4
Tabel 1. Tijdpad Jaar 1 (1 e jaar na afstuderen) Jaar 2 (2 e jaar na afstuderen) Jaar 3 (3 e jaar na afstuderen) Kwaliteitseisen 1 20% lesvrijstelling 10% lesvrijstelling - A 2 Geen mentorschap Evt. mentorschap, niet Evt. mentorschap, niet A verplicht verplicht 3 4x intervisie 3x intervisie - B, D, E 4 Vakcoach Vakcoach Vakcoach B, D, F 5 3x gesprek 2x of 3x gesprek Min. 1x gesprek B, D 6 Modulen Academie Modulen Academie - B, D, E (optioneel) (optioneel) 7 Kennisbijeenkomst - - B nieuwe docenten 8 Pedagogisch tact - - B, C Tabel 2. Middelen Middel Omschrijving Kwaliteitseisen 1. Lesbezoek De BoS en/of direct leidinggevende kan een lesbezoek uitvoeren om de startende leraar te begeleiden. 2 Observatieformulier Vakcoaches maken gebruik van het observatieformulier dat uitgekozen is door de BoS van de betreffende vestiging. 3. ICALT Icalt is een begeleidingsinstrument dat gericht is op de zone van naaste ontwikkeling. Het kan gehanteerd worden door een daarvoor gecertificeerd BoS (nu alleen nog Erik en Ingrid). 4. Melanchthon Academie De Academie biedt intern en extern georganiseerde trainingen aan. Medewerkers kunnen uit een breed aanbod cursussen kiezen. Dit handboek is een middel om een goede begeleiding van nieuwe docenten en studenten te waarborgen. 5. Handboek nieuwe docenten 6. Rubrics Deze rubrics zijn ontwikkeld door ICLON en geven de rollen van een docent aan, verdeeld over 4 niveaus. 7. Melanchthon DNA 4 De direct leidinggevende gebruikt het Melanchthon DNA in een gesprek 8. Functiebeschrijving De direct leidinggevende bespreekt de functievereisten met de medewerker B, C, D D D B, C, D, E B, D D B D 4 Zie bijlage Melanchthon DNA 5
3. Beschrijving communicatie over het BSL-traject in de school Dit schematische communicatieplan is een weergave van hoe de contacten vanuit de startende leraar verlopen. Het uitgangspunt van het communicatieplan is daarom de startende leraar. 1 Startende leraar 2 Direct leidinggevende 3 BoS 4 Vakcoach 5 Adjunct-directeur 8 P&O 6 Clusterdirecteur 7 Algemene directie Figuur 1. Communicatieplan Melanchthon. 1 Startende leraar: Een docent die is afgestudeerd en minder dan 2 jaar bevoegd is, en minder dan 1 jaar ervaring heeft. Daarnaast zijn er situaties waarin een docent al langer werkzaam is en nog niet bevoegd is en/of net afgestudeerden al bekend zijn met Melanchthon, omdat zij hun stage hebben vervuld bij ons. Voor alle situaties geldt dat het BSL-traject een individueel traject op maat is, dus dat de activiteiten in overleg met de startende leraar, BoS en direct leidinggevende worden afgestemd. 2 Direct leidinggevende: De verantwoordelijke voor de startende leraar. Dit kan een afdelingshoofd, leerjaarcoördinator of adjunct-directeur zijn. 3 BoS: De Begeleider op School zorgt er voor dat de startende leraar begeleid wordt. 4 Vakcoach: Verzorgt de vakinhoudelijke begeleiding van studenten en startende leraren. 5 Adjunct-directeur: Zorgen dat de startende leraar, de direct leidinggevende, de BoS en de vakcoach invulling geven aan het BSL-traject. 6 Clusterdirecteur: Vraagt bij P&O na welke personen in aanmerking komen voor het BSL-traject en voert de monitoring hierop uit. 7 Algemene directie: Communiceert met het personeel over het BSL-traject. Draagt er zorg voor dat de directieleden en BoSsen op de hoogte zijn van dit traject. Plaatst het BSL-traject op de Melanchthon-website. Monitort de kwaliteit van het BSLtraject. 8 P&O: Levert personeelsgegevens ten aanzien van startende docenten aan de clusterdirecteur. 6
4. Overzicht ontwikkelpunten, tijdpad en afspraken na augustus 2015 In het onderstaande overzicht wordt aangegeven welke activiteiten vanaf augustus 2015 verder ontwikkeld en ingebed zullen worden. 1. In het kader van kwaliteit wordt iedere vakcoach opgeleid om te kunnen observeren, en ook daadwerkelijk te coachen. Afspraken over ontwikkeling van medewerkers worden altijd in samenspraak met de direct leidinggevende gemaakt, op basis van werkdruk, kennis en kunde. 2. De uitvoering van het communicatieplan wordt ontwikkeld. 3. De kwaliteitszorg en monitoring op het BSL-traject wordt ontwikkeld ten aanzien van het nakomen van afspraken en kwaliteit van de intervisie en begeleiding. 7
5. Handtekeningen BoSsen en schoolleiding van de vestigingen 8
6. Bijlagen Melanchthon DNA 9