Marktanalyse 217 Sector Gehandicaptenzorg Regio Haaglanden 28-3-217
Marktanalyse regio Haaglanden Voor u ligt de marktanalyse 217 gehandicaptenzorg van CZ Zorgkantoren regio Haaglanden. In de marktanalyse vindt u informatie terug over demografische ontwikkelingen, zorgvraag, zorgaanbod, doelmatigheid van zorg en kwaliteit. Deze marktanalyse is geschreven met behulp van landelijke cijfers (o.a. CIZ), daarnaast zijn ook gegevens van CZ zorgkantoren gebruikt zoals wachtlijstinformatie en declaratiegegevens. Namens de makers wenst CZ zorgkantoren u veel leesplezier. Het opstellen van deze marktanalyse is met de grootste zorgvuldigheid gebeurd om zorgaanbieders en zorginkopers een beeld te geven van de ontwikkeling van vraag en aanbod. Wanneer er desondanks toch onjuistheden in voor komen, aanvaardt CZ zorgkantoren daarvoor geen enkele aansprakelijkheid. Ook aanvaardt CZ zorgkantoren geen aansprakelijkheid voor enige directe of indirecte schade die zou kunnen ontstaan door het gebruik van de hierin aangeboden informatie. 2
CZ zorgkantoren stelt de klantwens centraal: alles voor een beter welbevinden De klant: heeft zijn eigen zorgvraag en is daarmee uniek moet kunnen kiezen voor zorgaanbieder, leveringsvorm, locatie moet zorg in natura kunnen verzilveren, als hij eigenlijk geen PGB wenst Dit vraagt van het zorgkantoor: ondersteuning van de klant in de klantkeuze (als hij daarom vraagt) inkoop van (kwalitatief) goede en voldoende zorg inkoop van zorg bij nieuwe (PGB) zorgaanbieders Dit vraagt van de zorgaanbieder: weten wat de klantwens is en inzetten van passende zorg regelmatig toetsen of klant tevreden is en de zorg nog wel passend is ook zorg voor de klant die op de wachtlijst staat (goed dossierhouderschap) 3
Inhoudsopgave 1. Demografische ontwikkelingen 2. Marktaandeel 3. Zorgvraagontwikkeling 4. Toegankelijkheid 5. Zorgaanbodontwikkeling 6. Doelmatigheid 7. Kwaliteit 8. Hoe verder? 4
1. Als gevolg van demografische ontwikkelingen verwachten wij een toename van de zorgvraag Het is lastig om een voorspelling te doen over het gebruik van en de vraag naar gehandicaptenzorg in de toekomst. Om toch enig inzicht te geven, sommen we hier een aantal ontwikkelingen en bevindingen op*: Het aantal mensen met een (licht) verstandelijke beperking neemt al jaren toe. Hierbij zijn een aantal oorzaken te onderscheiden: 1. Mensen met een verstandelijke beperking worden steeds ouder. 2. De maatschappij wordt steeds complexer. Hierdoor hebben (steeds) meer mensen met een (licht) verstandelijke beperking een zorgvraag. 3. Het aanbod van begeleidings- en behandelingstrajecten is gevarieerder geworden. Hierdoor wordt nu begeleiding/behandeling ingezet bij mensen bij wie de zorgvraag voorheen niet zichtbaar was. Gezien bovenstaande ontwikkelingen, en de verwachting dat dit de komende jaren verder doorzet, is het aannemelijk dat de zorgvraag en de zorgzwaarte verder gaat stijgen. Daarnaast is het aannemelijk dat als gevolg van vergrijzing het aantal cliënten met niet aangeboren hersenletsel (NAH) toeneemt. * Bron: SCP (214) Zorg beter begrepen 5
2. 11% van de totale financiële productie (CZ zorgkantoren) wordt geleverd in regio Haaglanden* Zuid-Limburg 17% Haaglanden 11% Zuid-Hollandse eilanden 12% Zuidoost-Brabant 26% Zeeland 12% West-Brabant 22% * Het marktaandeel op basis van financiële productie komt bijna geheel overeen met het marktaandeel op basis van cliëntenaandeel. 6
3. Zorgvraagontwikkeling 214 t/m 216 op basis van indicatieontwikkeling per zorgprofiel In dit hoofdstuk brengen we de indicatieontwikkeling per regio in beeld. Het betreffen gegevens over het totaal aantal geldige indicaties per zorgprofiel. Er wordt onderscheid gemaakt tussen VG, LVG, en LG indicaties. De ZG-indicaties zijn beperkt en over de jaren heen vrij stabiel. Om deze reden worden ze niet meegenomen in deze marktanalyse. Bron: CIZ Peildata: juli 214, juli 215 en juli 216. 7
Toename aantal indicaties sterker van 215 op 216 dan van 214 op 215, toename VG 3 t/m 8 sterker in regio Haaglanden dan in de overige CZ zorgkantoorregio s VG 5 8 45 7 4 35 6 3 5 25 4 2 3 15 1 2 5 1 1VG 2VG 3VG 4VG 5VG 6VG 7VG 8VG 1VG 2VG 3VG 4VG 5VG 6VG 7VG 8VG CZ zorgkantoorregio's Haaglanden 8
Aandeel LVG-indicaties relatief groot in regio Haaglanden ten opzichte van de overige CZ zorgkantoorregio s LVG 7 12 6 1 5 8 4 6 3 2 4 1 2 1LVG 2LVG 3LVG 4LVG 5LVG 1SGLVG 1LVG 2LVG 3LVG 4LVG 5LVG 1SGLVG CZ zorgkantoorregio's Haaglanden 9
Aandeel LG-indicaties relatief groot in regio Haaglanden ten opzichte van overige CZ zorgkantoorregio s LG 12 3 1 25 8 2 6 15 4 1 2 5 1LG 2LG 3LG 4LG 5LG 6LG 7LG 1LG 2LG 3LG 4LG 5LG 6LG 7LG CZ zorgkantoorregio's Haaglanden 1
Binnen de zorgvraagontwikkeling zijn een aantal opvallende verschuivingen zichtbaar Het is opvallend dat het aantal VG-indicaties van 215 op 216 sterker stijgt dan van 214 op 215. Afname VG 1 en 2 als gevolg van VWS-beleid afbouw lage ZZP s. Aantal LVG indicaties neemt verder af als gevolg van striktere indicatiestelling binnen de Wlz. Binnen de Wlz is de voorwaarde dat er blijvend 24-uurs toezicht nodig is. Bij de LVG-doelgroep wordt vaak nog gewerkt aan perspectief en meer zelfstandigheid. Hierdoor wordt een indicatie minder snel afgegeven. LVG-cliënten ouder dan 18 jaar met een tijdelijke zorgvraag voor verblijf, vallen nu onder de reikwijdte van de Wmo. Lichte toename aantal indicaties LG 4 t/m 7. Een mogelijke verklaring hiervoor is de verhoogde aandacht voor NAH. 11
4. Wachtlijsten en tijdigheidscores geven een beeld van de toegankelijkheid van Wlz-zorg Wachtlijstgegevens: Trendlijn met maandelijkse peildata over 216. In de eerste grafiek zijn de zeven ZZP s met de meeste wens wachtenden weergegeven. o Een cliënt is wens wachtend wanneer hij de geïndiceerde zorg alleen wil ontvangen van zijn voorkeuraanbieder en hier maximaal één jaar op kan wachten. In de tweede grafiek zijn de actief wachtenden weergegeven. Gezien het beperkt aantal actief wachtenden, is hierbij geen onderscheid tussen ZZP s gemaakt. De analyse heeft betrekking op cliënten zowel binnen als buiten de treeknorm. o Een cliënt is actief wachtend wanneer hij een dringende opnamewens heeft en meer dan 13 weken wachten op opname geen optie is; Gezien de cliëntsituatie moet opname zo snel mogelijk gerealiseerd worden. Bron: iwlz (vergelijking tussen datum zorgtoewijzing en peildatum). Tijdigheid: De tijd tussen de afgifte van de indicatie en het moment dat deze Wlz-zorg daadwerkelijk ontvangen wordt. Er zijn landelijk streefnormen afgesproken voor de maximaal aanvaardbare wachttijd voor het leveren van niet spoedeisende zorg (treeknorm van tijdigheid van zorgverlening). o Voor verblijfszorg (met behandeling) geldt een treeknorm van 13 weken. o Voor zorg thuis is de treeknorm 6 weken. Deze analyse heeft betrekking op actief wachtende cliënten. * NB: Op grond van het amendement Bergkamp en Van Weyenberg krijgt de treeknorm in de toekomst voor alle vormen van langdurige zorg mogelijk een termijn van 13 weken, net zoals de termijn van overbruggingszorg. 12
Meeste wens wachtenden VG 3, totaal aantal wens wachtenden afgenomen 9 8 7 6 5 4 3 LG 2 LG 4 LVG 3 VG 3 VG 4 VG 5 VG 6 2 1 5-1-216 2-3-216 1-5-216 3-7-216 1-9-216 1-11-216 13
In 216 zijn er gemiddeld 7 cliënten per maand actief wachtend in de regio Haaglanden 12 1 8 6 4 2 5-1-216 2-3-216 1-5-216 3-7-216 1-9-216 1-11-216 14
Tijdigheid regio Haaglanden in 216 verbeterd, analyse heeft echter betrekking op een beperkt aantal actief wachtende cliënten 1% 3 1 9% 6 8% 7% 6% 5% 32 23 24 Buiten 13 weken Binnen 13 weken 4% 27 3% 2% 1% % Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 * Aantallen in staafdiagram = aantal cliënten 15
Het aantal wachtenden in de regio Haaglanden is gedurende 216 afgenomen De wachtlijsten zijn een blijvend punt van aandacht. We zien de meeste (wens) wachtenden op VG 3. Dit is vergelijkbaar met vorige jaren. In 216 zijn gerichte wachtlijstacties ingezet. Het effect hiervan is zichtbaar in de afname van het aantal wachtenden. Deze wachtlijstacties zetten we ook in 217 voort. Tijdige zorglevering heeft een direct effect op de cliënt. Over 216 zien we een positieve ontwikkeling in tijdige zorglevering. In 217 zien we graag een behoud van deze lijn. Kanttekening hierbij is dat de analyse betrekking heeft op een beperkt aantal cliënten, het effect van het al dan niet tijdig in zorg nemen van een enkele cliënt kan dus een groot effect hebben op de totaalscore. 16
5. Het aantal cliënten per grondslag en leveringsvorm inclusief de concentratiegraad geven een beeld van het zorgaanbod in de regio De zorgaanbodgegevens zijn gebaseerd op de declaratiecijfers van zorgaanbieders in de CZ zorgkantoorregio s. Per grondslag is de ontwikkeling van het zorgaanbod in een aparte grafiek weergegeven. Gezien het beperkte aanbod in VPT, zijn hier de grondslagen niet apart weergegeven, maar bij elkaar opgeteld. De ontwikkeling in de verhouding tussen pgb en ZIN over 216 is weergegeven. Wij hebben de concentratiegraad van aanbieders in elke regio weergegeven. Hiermee maken we inzichtelijk in hoeverre het zorgaanbod verdeeld is over het aantal verschillende zorgaanbieders. Hiervoor hebben wij de Herfindahl- Hirschmann index gehanteerd. Met deze index kan inzicht worden gegeven in welke mate er sprake is van een goed gespreid scala aan zorgaanbieders. 17
Toename intramuraal zorgaanbod minder dan toename in indicatiestelling, daarnaast opvallende toename aanbod VG 5 in regio Haaglanden in tegenstelling tot CZ totaal VG 35 4 3 35 25 3 2 25 2 15 15 1 1 5 5 VG1 VG2 VG3 VG4 VG5 VG6 VG7 VG8 VG1 VG2 VG3 VG4 VG5 VG6 VG7 VG8 CZ zorgkantoorregio's Haaglanden 18
Aanbod LVG relatief hoog in regio Haaglanden LVG 3 5 45 25 4 2 35 3 15 25 2 1 15 5 1 5 LVG1 LVG2 LVG3 LVG4 LVG5 LVG1 LVG2 LVG3 LVG4 LVG5 CZ zorgkantoorregio's Haaglanden 19
Zorgaanbod LG in de gehandicaptenzorg redelijk stabiel in regio Haaglanden LG 3 9 25 8 7 2 6 15 5 4 1 3 5 2 1 LG1 LG2 LG3 LG4 LG5 LG6 LG7 LG1 LG2 LG3 LG4 LG5 LG6 LG7 CZ zorgkantoorregio's Haaglanden 2
Aanbod VPT relatief hoog, meer dan 3% van het totaal aantal VPT s wordt in regio Haaglanden geleverd VPT 5 12 45 4 1 35 8 3 25 6 2 15 4 1 2 5 VPT2 VPT3 VPT4 VPT5 VPT6 VPT7 VPT8 VPT2 VPT3 VPT4 VPT5 VPT6 VPT7 VPT8 CZ zorgkantoorregio's Haaglanden 21
Aanbod MPT sterk gestegen en relatief hoog in regio Haaglanden, met name op VG 3 en 4 MPT 14 25 12 2 1 8 15 6 1 4 5 2 1VG 2VG 3VG 4VG 5VG 6VG 7VG 8VG 1VG 2VG 3VG 4VG 5VG 6VG 7VG 8VG CZ zorgkantoorregio's Haaglanden 22
Inzet pgb sterk gestegen en relatief hoog in regio Haaglanden pgb 12 2 18 1 16 8 14 12 6 1 8 4 6 2 4 2 1VG 2VG 3VG 4VG 5VG 6VG 7VG 8VG 1VG 2VG 3VG 4VG 5VG 6VG 7VG 8VG CZ zorgkantoorregio's Haaglanden 23
Verhouding tussen ZZP en pgb is gedurende 216 verschoven, aandeel pgb neemt toe in regio Haaglanden 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% zzp vpt pgb mpt 3% 2% 1% % jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec 216 24
,7 In de regio Haaglanden leveren relatief weinig zorgaanbieders intramurale zorg (ZZP s) en mpt ten opzichte van overige CZ zorgkantoorregio s,6,58,52,5,44 Haaglanden,4,37,37 Zuid-Hollandse eilanden Zeeland,3,2,27,23,18,24,23,15,26,3,23,13,27,27,19 West-Brabant Zuidoost-Brabant Zuid-Limburg,1, zzp vpt mpt 1 = 1 aanbieder levert alle zorg. zéér geconcentreerd = het zorgaanbod is versplinterd. zéér divers Dus: hogere index = hogere concentratie, lagere index = hogere diversiteit Op basis van marktaandeel per aanbieder. Marktaandeel = %omzet 25
Het zorgaanbod in de regio Haaglanden wijkt op sommige punten af van de overige CZ zorgkantoorregio s Een mogelijke verklaring voor het relatief hoge aandeel VPT, MPT en pgb kan het beperkt meegegroeide intramurale aanbod zijn in relatie tot de toename in het aantal indicaties. Mogelijk speelt hierin de woningmarktproblematiek in een stedelijk gebied als Haaglanden een rol. Andersom is ook mogelijk: in regio Haaglanden kiest men meer bewust voor andere leveringsvormen omdat dit aanbod van oudsher goed ontwikkeld is, waardoor het intramurale zorgaanbod minder hard hoeft te stijgen. In de regio Haaglanden is het intramurale zorgaanbod redelijk geconcentreerd, zeker ten opzichte van andere zorgkantoorregio s. Een verklaring hiervoor kan de beperkte geografische grootte van deze regio zijn. 26
6. De gemiddelde kosten per cliënt zegt iets over de doelmatigheid van de regio De kosten per cliënt per regio zijn weergegeven door de totale kosten te delen door het totaal aantal cliënten van de regio. Het percentage ZZP s inclusief behandeling voor VG is weergegeven. Deze gegevens worden vergeleken met het percentage ZZP s inclusief behandeling voor CZ totaal en landelijk. Er zijn drie sheets over Meerzorg opgenomen: o Eén sheet over het gemiddelde Meerzorgbedrag per etmaal per cliënt per regio. o Eén sheet over het aantal Meerzorgcliënten per regio. o Eén sheet over het percentage VG 7 cliënten met Meerzorg. Omdat het overgrote merendeel (8%) van de cliënten met Meerzorg binnen VG 7 valt, hebben we ons hier beperkt tot deze groep. 27
Kosten per cliënt* laagste in regio Haaglanden ten opzichte van overige CZ zorgkantoorregio s 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1. - Haaglanden Zuid-Hollandse eilanden Zeeland West-Brabant Zuidoost-Brabant Zuid-Limburg * Kosten per cliënt gebaseerd op het gemiddelde van alle leveringsvormen samen 28
Relatief weinig ZZP s inclusief behandeling in regio Haaglanden (met uitzondering van VG 6 en 7) 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% Landelijk CZ zorgkantoorregio's Haaglanden 3% 2% 1% % 3VG 4VG 5VG 6VG 7VG 8VG 29
Relatief hoog (gemiddeld) bedrag per etmaal voor Meerzorg in regio Haaglanden 3, 25, 2, 15, 214 215 216 1, 5, - Haaglanden Zuid-Hollandse eilanden Zeeland West-Brabant Zuidoost-Brabant Zuid-Limburg 3
Relatief klein aantal Meerzorgcliënten in regio Haaglanden 14 12 1 8 6 214 215 216 4 2 Haaglanden Zuid-Hollandse eilanden Zeeland West-Brabant Zuidoost-Brabant Zuid-Limburg 31
Aandeel VG 7 cliënten met Meerzorg neemt af in regio Haaglanden 25% 2% 15% 1% 214 215 216 5% % Haaglanden Zuid-Hollandse eilanden Zeeland West-Brabant Zuidoost-Brabant Zuid-Limburg 32
Regio Haaglanden is voor CZ zorgkantoren een relatief doelmatige regio ten opzichte van de overige CZ zorgkantoorregio s Want: Lage gemiddelde kosten per cliënt, mede doordat relatief veel cliënten zorg krijgen via MPT, VPT of pgb Relatief weinig ZZP s inclusief behandeling Relatief laag aantal Meerzorgcliënten Maar: Relatief hoog gemiddeld bedrag per etmaal voor Meerzorg 33
7. Per 217 is er een nieuw Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg In vorige marktanalyses van CZ zorgkantoren, lag de nadruk voor wat betreft kwaliteit, met name op de scores van pijler 1 en 2a van het kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. Vrijwel alle zorgaanbieders voldoen aan deze pijlers. Aanbieders in de gehandicaptenzorg werken per 217 met het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg 217-222. Gedurende 216 hebben 24 grote en kleine zorgaanbieders verspreid over heel Nederland het kwaliteitskader uitgeprobeerd in proeftuinen. Een aantal van deze zorgaanbieders zijn ook actief in de CZ zorgkantoorregio s. Iedere aanbieder heeft een kwaliteitsrapport opgesteld. De opbouw van de kwaliteitsrapporten verschillen van elkaar: zorgaanbieders hebben de mogelijkheid om hun eigen kleur te geven aan het rapport. Een vergelijking is daarmee lastig te maken. We zien wel een aantal elementen in de rapporten terug die enigszins overeen komen met elkaar. Dit leest u op de volgende pagina. 34
In de kwaliteitsrapporten vallen een aantal dingen op: De kwaliteitsrapportages zijn een combinatie van tellen en vertellen. Op welk onderdeel de meeste nadruk wordt gelegd, verschilt per zorgaanbieder. In de kwaliteitsrapporten reflecteren zorgaanbieders op het eigen handelen. Zij noemen verbeterpunten, maar de bijbehorende acties en wat het oplevert voor de cliënt worden niet altijd concreet geformuleerd. In een aantal kwaliteitsrapportages zien we de ontwikkelplannen terug als projectplan om de kwaliteit te verbeteren. Sommige aanbieders hebben een publieksvriendelijke versie gemaakt van de kwaliteitsrapportage. Dit vinden wij Een mooie manier om de bevindingen te delen met cliënten en verwanten. In de kwaliteitsrapporten is niet overal duidelijk hoe de cliëntenraden bij de proeftuinen zijn betrokken, of zou de betrokkenheid van cliëntenraden beter kunnen. Teamreflectie kan op diverse manieren, via verschillende methodieken, worden opgezet. Er wordt nog niet overal gewerkt met (externe) visitatie. De reden hiervoor is niet precies duidelijk. Het kan te maken hebben met tijd, of het niet kunnen vinden van een geschikte samenwerkingspartner. Daarnaast zijn er ook (nog) geen concrete kaders over hoe de visitatie georganiseerd en ingevuld moet worden. 35
8. CZ zorgkantoren zet zich in voor kwaliteit, keuzevrijheid en doelmatigheid CZ zorgkantoren staat voor voldoende keuzevrijheid voor cliënten. Wij stimuleren dat cliënten kunnen kiezen voor VPT en MPT, ofwel leveringsvormen met meer eigen regie en zorg in een thuisomgeving. Wij blijven wij ons inzetten voor contractering van nieuwe zorgaanbieders om op deze manier de keuzevrijheid voor cliënten te vergroten. Wij blijven de wachtlijsten monitoren en proberen deze waar nodig op te lossen in samenspraak met de zorgaanbieder. Wij blijven de ontwikkeling van het nieuwe kwaliteitskader volgen en spreken met zorgaanbieders en cliëntenraden over de vorderingen. De inkoop van plaatsen inclusief en exclusief behandeling is niet gelijkmatig verdeeld over alle zorgaanbieders. Waar nodig ondernemen wij actie om deze verhouding meer in evenwicht te brengen. Wij zien toe op verdere afbouw van de lage ZZP s. 36