Leergang Specialist Brandpreventie Versie: 2.0, 23 augustus 2015
Instituut Fysieke Veiligheid Brandweeracademie Postbus 7010 6801 HA Arnhem www.ifv.nl info@ifv.nl 026 355 24 00 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopiëren, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Brandweeracademie van het IFV. 2/19
Voorwoord De leergang Specialist brandpreventie is één van de opleidingen die de Brandweeracademie verzorgt op het gebied van risicomanagement. De leergang bestaat uit de opleiding verzorgd door de Brandweeracademie en de opleiding op de leerwerkplek. In dit leergangkader vindt u algemene informatie over de functie waartoe de leergang opleidt, over de opleiding bij de Brandweeracademie en over de leerwerkplekopleiding, de diverse betrokkenen bij de leergang, de proeve van bekwaamheid en de organisatie. Daarnaast is voor de leergang een lesboek ontwikkeld, een werkboek voor het leren op de werkplek en per les informatie in de digitale leeromgeving. Na een grootschalige vernieuwing van het brandweeronderwijs zijn leergangen sinds enige tijd gebaseerd op kwalificatiedossiers voor functies in het zogeheten Landelijke functiehuis brandweer. Hierin zijn diverse brandweerfuncties in samenhang zijn weergegeven. Op basis van het kwalificatiedossier voor de specialist brandpreventie is de leergang ontwikkeld. Hierbij heeft de Brandweeracademie samengewerkt met deskundigen vanuit Brandweer Nederland en het IFV Examenbureau. In 2014 is een start gemaakt met herziening van de leergang. Aanleiding hiervoor zijn ontwikkelingen in het werkveld van risicobeheersing, maar ook binnen incidentbestrijding. Daarnaast zorgt het programma Brandveilig leven van Brandweer Nederland voor een andere kijk op de taak van de brandweer in het voorkomen van brand. Hoewel nog niet precies duidelijk is wat deze ontwikkelingen voor gevolgen hebben voor de inhoud van de huidige functies binnen het domein brandpreventie wil de Brandweeracademie toch alvast inspelen op deze ontwikkelingen. Om het stuk leesbaar te houden wordt de hij-vorm gebruikt. 3/19
4/19
Inhoud Voorwoord 3 Inhoud 5 1 De functie Specialist brandpreventie 7 1.1 Positionering SBP 7 1.2 Kerntaken 7 1.3 Afstemming met medewerker brandpreventie 8 2 Doelgroep 9 2.1 Instroomeisen 9 2.2 Vrijstellingen 9 2.3 Diploma SBP 9 3 Opbouw van de leergang 10 3.1 Lesblokken met lessen 10 3.2 De leerwerkplek 11 3.3 Leermiddelen 11 4 Proeve van bekwaamheid 14 4.1 Proeve-onderdelen 14 4.2 Relatie met lesblokken 14 5 Studiebelasting 15 6 Betrokkenen bij de leergang 16 6.1 Contactpersonen Brandweeracademie 16 6.2 Andere betrokkenen 16 6.3 Taken en verantwoordelijkheden binnen de leergang 17 Bijlage 1 18 5/19
6/19
1 De functie Specialist brandpreventie Wat houdt de functie Specialist brandpreventie (SBP) precies in en welke taken en werkzaamheden voert de SBP uit? In onderstaande paragrafen wordt uiteengezet welke positie de SBP inneemt en op welke kerntaken de leergang SBP is gebaseerd. 1.1 Positionering SBP De specialist brandpreventie werkt op een beheersmatig niveau. Hij speelt een rol bij vergunningverlening, voert brandveiligheidsinspecties uit en geeft voorlichting over de inhoud van zijn vakgebied. Hierbij maakt hij gebruik van relevante wetten en regelingen betreffende de brandpreventie. Vaak functioneert hij als solist binnen diverse teams. De werkzaamheden zijn intern en extern gericht en spelen zich af in het publieke en private domein. Binnen het gedachtegoed van de veiligheidsketen maakt hij integrale afwegingen. De specialist brandpreventie inspecteert naar aanleiding van vergunningsaanvragen. Indien een vergunningsverlening is afgerond en er periodiek controle plaatsvindt, behoort deze vorm van controle niet tot het takenpakket van een specialist brandpreventie. 1.2 Kerntaken De specialist brandpreventie heeft in principe vijf kerntaken. De te besteden tijd per kerntaak kan erg verschillen per functie. Het zwaartepunt ligt op activiteiten die vergunningen en inspecties betreffen. De kerntaken zijn: Kerntaak 1: Bijdrage leveren aan totstandkoming van preventiebeleid De specialist brandpreventie heeft op basis van zijn praktijkervaring een signaalfunctie om relevante zaken aan te kaarten met betrekking tot preventiebeleid. Kerntaak 2: Adviseren bij het verlenen van vergunningen De specialist brandpreventie adviseert de vergunningverlenende afdelingen over het al dan niet verlenen van bouw-, milieu- en gebruiksvergunningen. Kerntaak 3: Uitvoeren van inspecties brandpreventie De specialist brandpreventie voert op locatie inspectie uit of laat deze uitvoeren en geeft een waardeoordeel in de vorm van een inspectierapport aan de vergunningverlener. 7/19
Kerntaak 4: Onderhouden van netwerken en relevantie in- en externe contacten De werkzaamheden van de specialist brandpreventie zijn zowel intern als extern gericht. Vaak fungeert hij als solist binnen diverse teams. Afstemming en overleg zijn dan ook noodzakelijk. Het onderhouden van netwerken en relevante in- en externe contacten is daarom als aparte kerntaak gedefinieerd. Kerntaak 5: Geven van voorlichting over brandpreventie Het geven van brandpreventieve voorlichting vormt een structureel onderdeel van het takenpakket van de specialist brandpreventie. Zowel het geven van voorlichting buiten als binnen de organisatie of het leveren van een bijdrage aan schriftelijke voorlichting behoren tot zijn taken. 1.3 Afstemming met medewerker brandpreventie In het functiehuis is ook de functie medewerker brandpreventie opgenomen. De medewerker werkt onder supervisie van de specialist brandpreventie. Bij ontwikkeling van de leergang SBP is ervan uitgegaan dat het grootste verschil met de specialist zit in de complexiteit van aanvragen en inspecties, waarbij het al dan niet toepassen van gelijkwaardigheid een grote rol speelt. De medewerker past geen gelijkwaardigheid toe; de specialist wel. Daarnaast zal de specialist, meer dan de medewerker, op beleidsniveau taken uitvoeren en contacten onderhouden. 8/19
2 Doelgroep De leergang SBP is bedoeld voor mensen die in dienst zijn van de brandweer of veiligheidsregio. In het algemeen zijn deelnemers werkzaam op een afdeling Risicobeheersing, met name op het gebied van brandpreventie. Ook medewerkers van private organisaties die opereren op het gebied van risicobeheersing kunnen deelnemen aan de leergang. 2.1 Instroomeisen Van deelnemers aan de leergang wordt een hbo- werk- en denkniveau vereist, aan te tonen met een (propedeutisch) hbo- of bachelordiploma of door een psychologisch onderzoek dat voldoet aan de uitgangspunten gesteld door de Brandweeracademie. 2.2 Vrijstellingen Op dit moment is er geen vrijstelling mogelijk voor een deel van de leergang. 2.3 Diploma SBP Indien de deelnemer alle onderdelen van de proeve van bekwaamheid met goed gevolg aflegt, ontvangt hij het diploma Specialist brandpreventie van het IFV. 9/19
3 Opbouw van de leergang Op basis van een opleidingsplan dat is afgeleid van het functie- en competentieprofiel, het kwalificatieprofiel en de proeve van bekwaamheid is de opleiding verder uitgewerkt. 3.1 Lesblokken met lessen Het kwalificatiedossier SBP met de vijf kerntaken is de basis voor de leergang. De leergang bestaat uit vier blokken. Lesblok 1 Basis voor brandveiligheid In dit blok wordt een basis gelegd voor het (beheersmatig) acteren binnen het vakgebied van de brandpreventie. Wat kennis betreft is hierbij het boek Basis voor brandveiligheid de belangrijkste bron. De deelnemer ontwikkelt in dit blok kennis op het gebied van integrale veiligheid op gebouwniveau. Het gaat hierbij om een denkraam en aanpak voor de brandbeveiliging van gebouwen, gebaseerd op wettelijke kaders zoals Woningwet, Arbowet en Wet veiligheidsregio s en wetenschappelijke kennis. Lesblok 2 Regelgerichte brandpreventie Bij de regelgerichte brandpreventie gaat het om het adviseren van bouwplannen binnen het kader van het vigerende vergunningstelsel en de daaraan verbonden wettelijke regelingen. Het wettelijke kader van de Woningwet, Arbowet en Wet veiligheidsregio s staan, in onderlinge samenhang, centraal voor het kunnen geven van integrale brandveiligheidsadviezen. Het zwaartepunt ligt bij bouwregelgeving. Doel van dit blok is dat deelnemers inzicht krijgen in de wettelijke regelingen voor de brandbeveiliging die gelden voor gebouwen en dat ze deze kunnen toepassen. Lesblok 3 Risicogerichte brandpreventie Blok 3 is gericht op een nieuwe, innovatieve wijze van uitvoering van brandpreventie in gebouwen, te weten risicogerichte brandpreventie. Dit vraagt een omslag in denken van regelgericht naar risicogericht. Risicogerichte brandpreventie omvat onder meer het denken in en het toepassen van scenario's en het gebruik van fire safety tools. Bij dit laatste moet onder meer worden gedacht aan brand- en (simulatie)modellen, waarmee het temperatuursverloop en de rookontwikkeling van brand, in samenhang met vluchtveiligheid, inzichtelijk kan worden gemaakt. Belangrijk is de wisselwerking tussen actoren vanuit de markt en de overheid binnen het kader van de verantwoordelijkheidsverdeling. Doel van het blok is om vanuit het denkraam voor brandpreventie te leren om deze conceptuele en integrale methode voor advisering en beoordeling van de brandveiligheid van gebouwen toe te passen in situaties waarbij gelijkwaardigheid en/of FSE-technieken een rol spelen 10/19
Lesblok 4 Capita selecta In dit blok is ruimte voor een aantal actuele ontwikkelingen op het gebied van brandveiligheid waar de specialist brandpreventie mee te maken kan krijgen in zijn werk. Op dit moment zijn die onderwerpen: - Brandveilig leven - Brandonderzoeken en brandoorzaken - Repressie voor preventie - Noodzaak en systematiek van handhaving - Milieu, PGS, Atec en vuurwerk - Evenementen - BHV, ARBO, Veiligheid en gezondheid. 3.2 De leerwerkplek Werkend leren is een belangrijk uitgangspunt bij alle leergangen die door de Brandweeracademie worden aangeboden, zo ook bij de leergang SBP. Naast het volgen van de lessen die hiervoor genoemd zijn, brengt de deelnemer een groot deel van zijn studietijd door op zijn leerwerkplek. Het leren op de werkplek vindt plaats aan de hand van diverse leerwerkplekopdrachten of voorbereidingsopdrachten waarbij de deelnemer wordt begeleid door een leerwerkplekbegeleider. 3.3 Leermiddelen Bij de leergang SBP wordt gebruikgemaakt van de volgende leermiddelen: > lesrooster > lesplannen > leerwerkplekopdrachten > literatuur > kwalificatiedossier SBP > toetswijzer. Lesrooster Het digitale lesrooster van de leergang SBP vindt u in de digitale leeromgeving van de Brandweeracademie. In dit rooster worden alle data weergegeven waarop de verschillende lessen binnen de leergang verzorgd worden, leerwerkplekopdrachten gemaakt moeten worden en proeveonderdelen moeten worden ingeleverd. Ook is hier per les de naam van de docent(en) te vinden, eventueel de leslocatie en een link naar het betreffende lesplan. Na afloop van een les kan de deelnemer hier, indien van toepassing, de presentatie van de docent bekijken. Lesplannen Voor elke les is een lesplan beschikbaar met inhoudelijke informatie over de betreffende les. Het lesplan bestaat uit een aantal vaste onderdelen, waaronder: > lesbeschrijving > doelstellingen > duur van de les > relevante informatiebronnen > voorbereidingen van de deelnemer. 11/19
De docenten die binnen de leergang SBP een of meer lessen verzorgen, krijgen het lesplan van deze les(sen) ruim van tevoren toegestuurd. Deelnemers en begeleiders kunnen (delen van) de lesplannen via het rooster in de digitale leeromgeving bekijken. Leerwerkplekopdrachten De deelnemer zal thuis en op de leerwerkplek diverse opdrachten uitvoeren. Een leerwerkplekopdracht is bedoeld als voorbereiding op de lessen en op de proeve van bekwaamheid. Soms oefent de deelnemer in een realistische praktijksituatie met het uitvoeren van de kerntaken, soms doet hij onderzoek naar toepassingen van de lesstof in de praktijk. Bij de voorbereiding en de uitvoering van een leerwerkplekopdracht wordt de deelnemer begeleid door zijn leerwerkplekbegeleider. Mocht deze voor de uitvoering van bepaalde opdrachten de vereiste kennis of ervaring missen dan kan hij delen van de begeleiding overdragen aan een collega. Literatuur Binnen de leergang SBP wordt gebruikgemaakt van literatuur die de deelnemers thuis bestuderen. Door deze voorbereiding kan in de bijeenkomsten dieper op de leerstof worden ingegaan en is er meer ruimte voor oefenen en leren van elkaar. In het lesplan van een les wordt aangegeven welke literatuur de deelnemers ter voorbereiding moeten doornemen. Hierbij wordt soms onderscheid gemaakt tussen verplichte literatuur en aanvullende literatuur. De literatuur is te vinden op de digitale leeromgeving. Dit kan zijn in de vorm van een pdfdocument, een link naar een website waar de literatuur te downloaden is of een link naar een instelling waar de literatuur te bestellen is. Kwalificatiedossier SBP Het kwalificatiedossier SBP is een belangrijk document voor de leergang SBP. Het dossier is vastgesteld door de stuurgroep van het project Besluit kwaliteit brandweerpersoneel en destijds goedgekeurd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Zoals eerder gezegd is inmiddels input geleverd voor herziening van dit dossier. Dat document is de basis voor invulling van de leergang SBP geworden. Op dit moment is niet duidelijk wanneer het huidige kwalificatiedossier officieel aangepast gaat worden. Het kwalificatiedossier SBP en het document Input voor bijstelling van het Kwalificatiedossier Specialist brandpreventie is te vinden op de website van Infopunt Veiligheid, in het dossier Besluit kwaliteit personeel veiligheidsregio s. 12/19
Toetswijzer In de Toetswijzer Specialist brandpreventie is een uitgebreide omschrijving van alle examenonderdelen te vinden die tijdens en ter afsluiting van de leergang SBP door de deelnemer met een voldoende moeten worden doorlopen. Zie ook hoofdstuk 4 in dit leergangkader. De volledige toetswijzer is te vinden op de digitale leeromgeving. 13/19
4 Proeve van bekwaamheid 4.1 Proeveonderdelen De deelnemer van de leergang SBP wordt gedurende en aan het eind van de leergang getoetst aan de hand van de volgende proeveonderdelen: Authentieke opdracht: Opstellen advies omgevingsvergunning brandveiligheid Authentieke opdracht: Toetsen van advies gelijkwaardigheid op brandveiligheid Verzamelopdracht: Specialist brandpreventie (5 onderdelen) Een uitgebreide omschrijving van elk proeveonderdeel en de beoordelingscriteria waarop een deelnemer wordt beoordeeld, is te vinden in de toetswijzer op de digitale leeromgeving. 4.2 Relatie met lesblokken In het schema in bijlage 1 kunt u zien hoe de verschillende proeveonderdelen aan de lesblokken zijn gekoppeld. 14/19
5 Studiebelasting De leergang SBP omvat in tijd circa 62 onderwijsweken; de totale studiebelasting bedraagt 415 uur (ongeveer 15 ECTS) waarvan: > 186 uur (31 dagen van 6 uur) onderwijs bij de Brandweeracademie > 184 uur (23 dagen van 8 uur) voor leren op de werkplek > 45 uur zelfstudie. Deelnemers besteden, naast zelfstudie, gemiddeld één dag in de week aan de leergang SBP: > één dag per twee weken aan de lessen bij de Brandweeracademie > één dag per twee weken aan zelfstudie, leerwerkplekopdrachten en proeveonderdelen op de leerwerkplek. In de lesplannen wordt voor elke les aangegeven hoeveel uren zijn ingeschat voor contacturen, zelfstudie en leerwerkplekopdrachten. De doorlooptijd van de leergang is circa 1,5 jaar. 15/19
6 Betrokkenen bij de leergang 6.1 Contactpersonen Brandweeracademie Hebt u vragen of opmerkingen over de leergang SBP, dan kunt u contact opnemen met een van de volgende contactpersonen: Contactpersonen Specialist brandpreventie Vakgroepdecaan: Hans Veltkamp Telefoon: 06 51063081 E-mailadres: hans.veltkamp@ifv.nl De vakgroepdecaan is verantwoordelijk voor het curriculum van de leergang. Hebt u vragen hierover, dan is de decaan voor u het eerste aanspreekpunt. Onderwijskundige: Hermien Vleems Telefoon: 026 355 2915 E-mailadres: hermien.vleems@ifv.nl De onderwijskundige ondersteunt de vakgroepdecaan bij het vaststellen en uitwerken van het curriculum. Samen met de decaan verzorgt zij ook (delen van) de startbijeenkomst en/of de intervisiebijeenkomsten. Coördinator leergang: Nicole Funk Telefoon: 026 355 22 26 E-mailadres: Secretaresse leergang: nicole.funk@ifv.nl Vera Suradi Telefoon: 026 355 24 33 E-mailadres: vera.suradi@ifv.nl Bij vragen over organisatorische zaken rondom de leergang kunt u terecht bij de coördinator of de secretaresse van de leergang. 6.2 Andere betrokkenen De namen en beschikbare contactgegevens van deelnemers, leerwerkplekbegeleiders en trajectbegeleiders zijn te vinden in de digitale leeromgeving. Ook vindt u daar de gegevens van een aantal kerndocenten. Gastdocenten die geen toegang tot de digitale leeromgeving hebben, kunnen, indien ze bepaalde gegevens nodig hebt, contact opnemen met de coördinator of secretaresse van de leergang. Dit geldt ook voor deelnemers en docenten die contactgegevens nodig hebben van een of meerdere gastdocenten. 16/19
6.3 Taken en verantwoordelijkheden binnen de leergang In het schema geven we de verschillende rollen en taken van de betrokkenen weer. Rol Onderdeel Taken/verantwoordelijkheden Student Docent Kerndocent Coördinator Decaan Onderwijskundige Leerwerkplekbegeleider Opleiding Brandweeracademie - Voorbereiden/volgen opleiding BWA Leerwerkplekopleiding - Plannen en uitvoeren LWP-opleiding - Actief voor eigen leerproces Opleiding Brandweeracademie - Docent - Coach - Ontwikkelaar Opleiding Brandweeracademie - Ontwikkelingen signaleren - Samenhang bewaken - Opleidingsmateriaal actueel (helpen) houden Opleiding Brandweeracademie - Planning - Faciliteiten - Aanspreekpunt op organisatorisch gebied Opleiding Brandweeracademie - Eindverantwoordelijk Leerwerkplekopleiding - Kwaliteitsbewaker opleiding - Aanspreekpunt op inhoudelijk gebied - Coach van studenten - Contact leerwerkplek- en trajectbegeleiders Opleiding Brandweeracademie - Ontwikkeling materialen i.s.m. docenten e.a. Leerwerkplekopleiding - Didactische begeleiding docenten - Evaluatie Leerwerkplekopleiding - Coach student - Beoordelaar student Trajectbegeleider Leerwerkplekopleiding - Organisator leerwerkplekopleiding - Kwaliteitsbewaker - Begeleider van leerwerkplekbegeleider - Contact werkgever en IFV Werkgever/ leidinggevende Leerwerkplekopleiding - Verantwoordelijk voor kwaliteit leerwerkplek Examenbureau Proeve van bekwaamheid - Kwaliteit, organisatie en uitvoering van proeveonderdelen - Beoordeling 17/19
Bijlage 1 Opzet en inhoud van de leergang in schema Leergang Specialist brandpreventie Thema met bijbehorende lessen Leerwerkplekopdrachten/voorbereidingsopdrachten Proeveonderdeel Startbijeenkomst Introductie en begeleiding > Positie en werkveld SBP > Opbouw van de leergang > Wat mogen we van elkaar verwachten? > Hoe leren wij en wat help ons daarbii? > Competentiescan - Blok 1 Basis voor brandveiligheid > Inleiding Basis voor Brandveiligheid > Denkraam en aanpak brandveiligheid > Gebouwgroepen en risicofactoren > Regelgericht en risicogericht > Risicoperceptie en risicoacceptatie > Kans & effectreductie > Preventie-repressie > Model risico-indicatie > Vergelijk Bouwbesluit versus Basis voor brandveiligheid > De rol van de brandweer > Lezen diverse hoofdstukken Basis voor brandveiligheid > Lezen Reader Kwadrantenmodel > Lezen diverse hoofdstukken Preventie voor repressief leidinggevende > Lezen diverse hoofdstukken FSE Handboek voor de Bouw - Blok 2 Blok 3 Regelgerichte brandpreventie > Wettelijke regelingen en diverse gebouwfuncties > Bouwprocessen > Ontsluiting van de regelgeving > Toetsing van gebouwfuncties hoofdstuk 2 van het bouwbesluit > Toetsing op gebruik hoofdstuk 6 en 7 van het bouwbesluit Risicogerichte brandpreventie > Conceptuele en integrale aanpak van brandpreventie > Risico-/scenario benadering > Beoordelingssysteem voor FSE m.b.v. safety tools (waaronder fysische brand- en simulatiemodellen). > Diverse casussen > Maken reflectieverslag > Nader te bepalen > Maken reflectieverslag > Nader te bepalen Authentieke opdracht: Opstellen advies omgevingsvergunning brandveiligheid Authentieke opdracht: Toetsen van advies gelijkwaardigheid op brandveiligheid 18/19
Blok 4 Capita selecta > Brandveilig leven > Brandonderzoek > Repressie voor preventie > Handhaving > Milieu > Evenementen > BHV, ARBO, Veiligheid en Gezondheid > Maken reflectieverslag > Nader te bepalen Verzamelopdracht: Specialist brandpreventie (5 onderdelen) 19/19