Inhoudsopgave 1 Inleiding........................................... 2 2 Geschiedenis........................................ 3 3 Conceptbeschrijving.................................... 4 4 Werking............................................ 5 4.1 Hoogdruk....................................... 5 4.2 Offset......................................... 5 4.3 Diepdruk....................................... 5 4.4 Zeefdruk....................................... 5 5 Soorten drukwerk..................................... 6 5.1 Reclame en promotie............................... 6 5.2 Zakelijk........................................ 6 5.3 Horeca........................................ 6 5.4 Verpakkingen.................................... 6 Enkele voorbeelden:..................................... 7 6 Type media.......................................... 8 7 Toekomst........................................... 9 8 Conclusie.......................................... 10 Bronvermelding....................................... 11 1
1 Inleiding Aan de hand van het project conceptipedia hebben wij het onderwerp drukwerk gekozen. De rede hiervan is dat wij alle bij geïnteresseerd zijn in het maken van drukwerk en omdat door de media verandering drukwerk een beetje verdwijnt naar de achtergrond. Aan de hand van dit project willen wij drukwerk weer naar voren halen binnen onze groep. Het is de bedoeling om een verslag te maken over drukwerk waarin de volgende onderdelen zijn opgenomen: De geschiedenis van drukwerk. Een conceptbeschrijving De verschillende soorten drukwerk. De verschillende soorten media De werking van drukwerk. En de toekomst van drukwerk. Aan de hand van dit verslag wordt ook een web versie gemaakt deze zal worden gepubliceerd op het domein van Frank Graave. Ook zal er een blog worden aangemaakt en hierin worden alle activiteiten en hoelang we met deze activiteiten bezig zijn geblogd. Het is van belang om ons aan de planning te houden dit om tot een goed eindproduct te komen. 2
2 Geschiedenis Boekdrukkunst is één van de belangrijkste stappen in de geschiedenis van de mens. Men kwam als gevolg van de behoefte die waren ontstaan aan meer en goedkopere vermenigvuldiging van geschriften. Het overschrijven van boeken was een zeer tijdrovende karwei, en de productie was gering en kostbaar. Voor het begin van de vijftiende eeuw drukte men al losse bladen van heiligenbeelden, in hout gesneden primitieve afdrukken werden vervaardigd. Deze losse houtsneden gingen vooraf aan het van houtblokken gedrukte boek, waarbij ook de letters in hout werden gesneden. Men noemde deze boeken naar hun techniek: blokboek. Gutenberg introduceerde rond 1450 de losse letterdruk. Losse letters werden gegoten en hiermee werden teksten gevormd. Hij maakte hiervan afdrukken met een houten drukpers. Tot het einde van de achttiende eeuw was dit het enige middel om het gedrukte woord op grotere schaal te verspreiden. De industriële revolutie, vanuit Engeland verspreid over de wereld, bracht hierin verandering. In de negentiende eeuw ontstaat er een opeenvolging van technologische verbeteringen. Nieuwe types machines zorgen voor een snellere productie om aan de stijgende vraag naar drukwerk te voldoen. Handzetters werden talrijk ingezet en pas op het einde van de negentiende eeuw vervangen door de eerste zetmachines. 3
3 Conceptbeschrijving Drukken is een vermenigvuldigingsproces waarbij, voor het weergeven van het onderwerp, drukinkt wordt overgebracht op een te bedrukken materiaal met behulp van een drukvorm en drukkracht. Het vermenigvuldigingsproces is een manier om een ontwerp veelvuldig weer te geven. Het ontwerp kan een tekst zijn, een foto, lijnen of een tekening. Met drukinkt, wordt het ontwerp in zwart of in kleur weergegeven. Het te bedrukken materiaal is vaak papier of karton, maar kan ook blik, glas, textiel of iets anders zijn. De drukvorm is het voorwerp dat gebruikt wordt om het beeld te vermenigvuldigen. Dit wordt met drukkracht overgedragen op het te bedrukken voorwerp. 4
4 Werking Er bestaan vier traditionele druktechnieken: - hoogdruk of boekdruk - vlakdruk of offset - diepdruk - zeefdruk In het laatste kwartaal van de 20e eeuw is daar de elektrostatische druktechniek bijgekomen 4.1 Hoogdruk Hoogdruk is de oudste druktechniek. Bij hoogdruk of boekdruk zijn op de drukvorm de delen die de afdruk moeten vormen verhoogd aangebracht. In het begin werd hiervoor hout gebruikt. De delen die niet mochten drukken werden weggesneden zodat alleen het drukbeeld overbleef. Later werd voor de drukvorm een loodlegering gebruikt. De drukvorm bestond toen uit losse loden letters en clichés. De techniek met behulp van de loden vorm wordt nog wel ambachtelijk gebruikt. De huidige materialen zijn kunststof, metaal of rubber. De beeldvorm is in spiegelbeeld; de afdruk wordt leesbaar op het te bedrukken materiaal. Hoogdruk wordt soms nog wel toegepast voor drukwerk van kleine formaten en oplages. De oude hoogdrukmachines zoals de degelpers worden tegenwoordig voornamelijk gebruikt voor speciale toepassingen zoals pregen, rillen, perforeren, stansen en nummeren 4.2 Offset Offset is de Engelse benaming voor vlakdruk. Deze grafische techniek kenmerkt zich door een beeldoverbrenger (drukplaat en rubber) waarvan het geïnkte deel niet in hoogte verschilt van het niet-geïnkte deel. Vlakdruk werkt op het principe dat water (onbedrukt deel) en vet (inkt; bedrukt deel) elkaar afstoten. Het af te drukken beeld heeft een zeer glad oppervlak en het niet af te drukken beeld juist een heel fijn ruw oppervlak (fijner dan het allerfijnste schuurpapier). Eerst wordt de drukplaat bevochtigd, waarbij de hele gladde delen het water afstoten en de ruwere delen het water juist aantrekken. Daarna wordt de plaat ingeïnkt, waarbij het water op de ruwere (niet drukkende delen) de vette inkt afstoot. Dan kan er worden afgedrukt. Bij de offsetdruk wordt de drukplaat om een grote cilinder heen gespannen die onder inktrollen en vochtrollen doordraait. Vervolgens wordt het beeld overgezet tegen een cilinder die bekleed is met een rubber doek. Vanaf dat punt wordt de afdruk op het papier overgebracht. Onder dat papier bevindt zich een tegendrukcilinder die zorgt voor de nodige drukspanning. Conventionele persen drukken tegenwoordig kwalitatief hoogwaardig drukwerk met aluminium drukplaten, gemaakt door een Computer-to-Plate systeem. Hiermee kunnen zeer fijne rasters gedraaid worden, zoals FM-rastering. De conventionele techniek is vooral interessant voor de hogere oplagen, van één kleur tot en met full colour drukwerk. Voorbeelden van toepassingen zijn boeken, tijdschriften, kranten (middels rotatiedruk) en reclamefolders. 4.3 Diepdruk Bij diepdruk is het drukbeeld, zoals de naam al zegt, verdiept aangebracht. De inkt bevindt zich in zogenaamde napjes. Nadat de hele drukvorm is voorzien van een inkt laag wordt deze met een dunne stalen liniaal (de rakel) afgestreken zodat de inkt alleen in de verdiepte napjes blijft zitten. Vervolgens wordt de afdruk tot stand gebracht. 4.4 Zeefdruk De zeefdruk is in feite een verbeterde sjabloontechniek. Bij de zeefdruk bestaat de drukvorm uit een fijn nylon (vroeger zijden) gaas, waarop een sjabloon is gehecht. Dit is op een raam gespannen. Vanwege dit gaas wordt deze drukmethode ook silkscreenprinting (letterlijk: zijdezeefdrukken ) genoemd. De mazen in het gaas die niet door het sjabloon zijn afgedekt, laten de inkt door. Het te bedrukken materiaal wordt onder het raam gelegd en de inkt wordt door middel van een rubberen rakel over het gaas gestreken. De rakel perst de inkt door de open mazen van het gaas op het te bedrukken materiaal. Zo komt de afbeelding tot stand. Deze drukmethode wordt soms sterk geautomatiseerd. Tegenwoordig zijn er volautomatische zeefdrukmachines voor het bedrukken van de meest verschillende dragers zoals papier, hout, glas, blik, weefsels en kunststoffen. 5
5 Soorten drukwerk Er zijn verschillende soorten drukwerk deze hebben wij opgedeeld in vier hoofdgroepen Wij hebben hiervoor gekozen om het geheel enigszins overzichtelijk te houden. 5.1 Reclame en promotie Kranten Stickers Flyers Folders Brochures Posters Boekenleggers Kerst en nieuwjaarskaarten Ansichtkaarten Wenskaarten Tijdschriften 5.2 Zakelijk Bureauleggers Complimentcards Kalenders Bouwtekeningen Enveloppen Offertemappen Doordruksets Visitekaartjes Enveloppen presentatiemappen Briefpapier Schrijfblokken 5.3 Horeca Biervilten Tickets Bekers Placemats Menukaarten Deurhangers Handleidingen 5.4 Verpakkingen Wijnverpakkingen Visitekaartdoosjes Cadeauverpakking Voedselverpakking 6
Enkele voorbeelden: 5.1 Reclame en promotie 5.2 Zakelijk 5.3 Horeca 5.4 Verpakkingen 7
6 Type media Er zijn verschillende soorten media, de media waar mee wij te maken hebben is gedrukte media. Ook deze media hebben wij opgedeeld in groepen om overzichtelijk te werk kunnen gaan. Kranten Tijdschriften Huis-aan-huisbladen Boeken De landelijke dagbladen verschillen van elkaar: Algemene kranten en richting kranten Progressieve kranten (links) en conservatieve kranten (rechts) Populaire kranten en kwaliteitskranten Bij tijdschriften heb je verschillende soorten: Jongerenbladen Familiebladen Roddelbladen Special-interestbladen Vakbladen Opiniebladen Omroepgidsen 8
7 Toekomst Er ligt een sterke toekomst voor drukwerk en andere grafimedia-producten. Formulierendrukkers verleggen hun activiteiten naar de productie van direct mail. Krantendrukkers brengen kleur in de krant, zorgen voor prachtige bijlagen en passen hun formaten aan. Rotatiediepdrukkers zorgen met hun tijdschriften voor ontspanning en informatie in miljoenen huiskamers. Offsetdrukkers maken prachtige producten en zoeken nieuwe wegen op hun markten. Prepressers bouwen websites of houden zich bezig met printen. Grafische afwerkers zoeken slimme manieren om de producten snel bij hun afnemers te krijgen en ontpoppen zich tot logistieke specialisten. Ook nieuwkomers op de grafimedia-markt ontdekken de kracht van drukwerk. Ooit was een rekening een simpele mededelingen in zwart/wit. Marketeers zien de mogelijkheden van dit drukwerk en printen steeds vaker marketingboodschappen op de rekening waar de consument zijn voordeel mee kan doen. De laatste revolutie in de drukkerijwereld is veroorzaakt door digital printing systems. We kunnen ze in twee systemen onderscheiden: de xerografische (toner) systemen en de digitale offsetpersen, die met inkt werken. Beide kunnen direct vanaf computersystemen worden aangestuurd. Digitaal drukken is een techniek waarbij het drukproces drastisch wordt ingekort. Digitale bestanden en pagina s gaan rechtstreeks naar de drukpers zonder tussenkomst van lithografie of drukplaat-vervaardiging De digitale persen drukken met de kwaliteit van een conventionele (offset)drukpers en bieden het voordeel van een digitaal systeem. Door de directe aansturing vanuit de computer is de machine sterk in kleinere oplagen, snelle levertijden en variabel drukken, zoals bij het personaliseren. Volume informatie (in procenten) 1995 2010 2020 Elektronisch 30% 52% 65% Drukken/printen 70% 48% 35% Welke machine? (in procenten) 2000 2010 2020 Kopieermachine 11% 2% nihil Printer 18% 41% 48% Drukpers 71% 57% 52% Welke druktechniek? (in procenten) 2000 2010 2020 Inkt 74% 57% 40% Toner 23% 35% 48% Inkjet 2% 7% 10% Anders 1% 1% 2% 9
8 Conclusie Wij hopen door middel van het project conceptipedia meer inzicht te krijgen over het ontwikkelen van websites en maken van verslagen. Het is van belang dat we ons houden aan de planning die we gemaakt hebben en bij behorende projectboek. Verder is het een interessant onderwerp omdat dit een groot deel is van de opleiding alles wat ontworpen wordt in 2 dimensionaal is met de bedoeling om gedupliceerd te worden. Dankzij dit project zijn we meer te weten gekomen over drukwerk en de werking hiervan. Ook zijn we er achter gekomen dat er veel meer soorten druk werk zijn dan we in eerste instantie gedacht hadden. Wat niet in het verslag is opgenomen maar waar wij wel naar hebben gekeken is hoe het drukwerk moet worden aangeleverd bij de drukkerij om tot een goed eindproduct te komen. Ook kijken we nu anders tegen drukwerk aan dan in het begin van het project dit omdat wij nu weten wat het proces is voorafgaand aan het product dat je in handen krijgt. En meer inzicht hebben gekregen in de ontwikkeling hiervan. 10
Bronvermelding Boeken Salman,J (2011). Populair drukwerk in de Gouden Eeuw. Zutphen: Walburg Pers Internet (7 okt 2011 om 09:30). wikipedia. Geraadpleegd op 22-11-11, http://nl.wikipedia.org/wiki/drukwerk_(techniek). (2010-2011). KVGO. Geraadpleegd op 22-11-11, http://www.kvgo.nl/indexphp?pxc=11¤t=bedrijfstak3. EDSF: Printing in the age of the web and beyond - 2009 11
Een beetje van onszelf, een beetje van Maggi. 12