I. Inleiding. II. De grafische technieken van de drukker. Werkbundel De grafische sector bundel voor de leerkracht

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "I. Inleiding. II. De grafische technieken van de drukker. Werkbundel De grafische sector bundel voor de leerkracht"

Petrus Meijer
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 I. Inleiding De theoretische inleiding uit de werkbundel voor leerlingen (bijlage 6) kan in de klas gelezen worden als kennismaking met de sector, met het drukproces en met de beroepen drukwerkvoorbereider, drukker en drukwerkafwerker. II. De grafische technieken van de drukker Hieronder werden dezelfde opdrachten opgenomen als in de werkbundel voor leerlingen. Daarnaast werden er aandachtspunten toegevoegd die nuttig zijn voor de leerkracht die de opdrachten begeleidt. In deze les werd er gewerkt met een doorschuifsysteem waarbij de leerlingen alle 4 de opdrachten uitvoeren in 40 minuten. Er werd daarbij 10 minuten gerekend per opdracht. Die tijdsverdeling is haalbaar als de leerlingen eenvoudige tekeningen of sjablonen uitwerken. Zeker opdracht A en opdracht B kunnen gemakkelijk en snel uitgevoerd worden. Het is voor het doorschuifsysteem wel aan te raden dat de leerkracht op voorhand alle materialen in de klas klaarlegt. De leerkracht kan er natuurlijk ook voor kiezen om de opdrachten over meerdere lessen te spreiden of om enkele opdrachten te selecteren, zodat de leerlingen meer tijd krijgen voor het creatieve aspect. Opdracht A: Afwrijven of rubbing Opdracht B: Sjabloondruk Opdracht C: Papier marmeren Opdracht D: Droge naald

Daarnaast werden er aandachtspunten toegevoegd die nuttig zijn voor de leerkracht die de opdrachten begeleidt.

2 OPDRACHT A: HOOGDRUK Hoogdruk Hoogdruk is een algemene naam voor enkele grafische technieken. De delen van het ontwerp die moeten worden afgedrukt liggen hoger dan de delen die niet moeten worden afgedrukt. (Op de tekening hiernaast wil men de letter H afdrukken) Men maakt bij deze techniek vaak gebruik van een plaat uit metaal of uit harde plastic. Tot in de 20e eeuw werd het meeste drukwerk in grote oplagen zoals boeken vervaardigd in hoogdruk. Doe de opdracht: Afwrijven of rubbing Een voorwerp met een reliëf (bv: een muntstuk) Een potlood met hardheid HB Een wit vel papier 1. Leg alle spullen klaar die je nodig hebt. 2. Leg het witte vel papier op je voorwerp. 3. Wrijf zachtjes met het potlood over het papier op het reliëfoppervlak. Aandachtspunten: Zorg dat het blad mooi op zijn plaats blijft. Stimuleer de leerlingen om creatief te zijn met de techniek. Zo kan er bijvoorbeeld een figuur (een gezicht, een landschap, ) gevormd worden met het afwrijven van

(Op de tekening hiernaast wil men de letter H afdrukken) Men maakt bij deze techniek vaak gebruik van een plaat uit metaal of uit harde plastic.

3 munten. De leerlingen kunnen ook creatief op zoek gaan naar voorwerpen die een reliëf bezitten zoals een stempel, een visa-kaart, sommige latjes, soorten karton, sommige soorten textiel, speelgoed,. OPDRACHT B: DOORDRUK Doe de opdracht: Sjabloondruk Doordruk De doordruk is gebaseerd op het gebruik van sjablonen. De afgedekte delen worden niet bedrukt. De andere delen worden bedrukt: de inkt wordt hier direct op de drukvorm aangebracht. (Zie afbeelding links) Begin deze eeuw ontstond de techniek van het zeefdrukken: onder een weefsel van bv. zijde worden de drukvormen of sjablonen bevestigd. Doorheen dit weefsel wordt de verf op het papier gedrukt. (zie afbeelding rechts) Doe de opdracht: Sjabloondruk Een kunststoffolie (een plastiek mapje/hoesje) of dun karton Een breekmes of een scherpe schaar Een vel wit papier Verf of inkt Tape (om het sjabloon vast te kleven) Tamponeerborstel of watten

De andere delen worden bedrukt: de inkt wordt hier direct op de drukvorm aangebracht. (Zie afbeelding links) Begin deze eeuw ontstond de techniek van het zeefdrukken: onder een weefsel van bv.

4 1. Je neemt je kunststoffolie of karton en met een scherp mesje of wieltje snij je de vormen uit. 2. Vervolgens kleef je het sjabloon lichtjes op het te bedrukken blad. 3. Nu tamponeer je de uitgeknipte vormen door gebruik te maken van een tamponeerborstel of watten. 4. Als de inkt of verf droog is kan je de sjabloon verwijderen. Aandachtspunten: Laat de leerlingen snijden op een snijmat of een beschermd oppervlak, eventueel met behulp van een lat voor rechte stukken. Voor grotere veiligheid kan er ook gewerkt worden met een schaar. Door de folie of karton even dubbel te vouwen voor een eerste knipje, is er ruimte om verder met een schaar te werken. Beperk de moeilijkheidsgraad van de afbeeldingen, teveel detail maakt het een zware opdracht. Je kan bijvoorbeeld vragen om de eerste letter van hun naam uit te snijden. Een andere mogelijkheid is om eenvoudige figuren uit te snijden, zoals een driehoek, vierkant, cirkel, ster,. Voorzie een vuilzak voor de gebruikte watten. Let op dat de leerlingen mooi doppen op het papier, verschuivingen zorgen voor een minder mooi resultaat. OPDRACHT C: VLAKDRUK Vlakdruk of offset Bij deze techniek is er geen hoogteverschil tussen de delen die moeten worden gedrukt en de delen die niet moeten worden gedrukt. Met een roller kan men verf of inkt van het ene vlak overbrengen op een ander vlak. Volgens dit principe werkt de machinale vlakdruktechniek.

Aandachtspunten: Laat de leerlingen snijden op een snijmat of een beschermd oppervlak, eventueel met behulp van een lat voor rechte stukken.

5 De belangrijkste techniek binnen de vlakdruk is de offsetdruk. Rond de bovenste rol van de drukpers wordt de drukplaat of offset plaat gespannen. Daaronder krijg je een rubberen rol die het beeld en de tekst overneemt. Deze rubberen rol drukt het beeld en de tekst op het papier. De offsetdruk werkt volgens het principe dat water en vet elkaar afstoten. Op de offsetplaat is het deel dat moet worden gedrukt waterafstotend en het trekt de inkt aan. Het deel dat niet moet worden gedrukt trekt het water aan en stoot de inkt af. (zie afbeeldingen) Doe de opdracht: Parpiermarmeren Een plastic bakje waar een blad papier in past Water Een wit vel papier Olieverf (verschillende kleuren) Thinner penseel Wasknijpers Een draad 1. Vul een bakje waar een blad in past met water. 2. Vul een klein bekertje met olieverf en verdun het met thinner. 3. Spat of druppel wat van de verdunde olieverf met een penseel op het wateroppervlak. 4. Herhaal dit eventueel met andere kleuren. 5. Leg het blad op het wateroppervlak en laat de olieverf in het papier dringen. 6. Neem het blad uit het waterbad. 7. Laat het drogen met wasknijpers aan een draad. 8. Was de bak uit.

De offsetdruk werkt volgens het principe dat water en vet elkaar afstoten. Op de offsetplaat is het deel dat moet worden gedrukt waterafstotend en het trekt de inkt aan.

6 Aandachtspunten: Het mengen van olieverf en thinner kan je eventueel op voorhand doen met een stokje of een penseel en de verschillende kleuren verdund in plastic flesjes of glazen bokaaltjes gieten. De verhouding kies je zelf. Hoe meer thinner hoe minder fel de kleur zal zijn. Olieverf is in verschillende kleuren te verkrijgen. Een tube van één kleur kost ca. 4 in hobbywinkels. Omdat de verf wordt aangelengd met thinner is één tube in principe voldoende voor de hele klas. Een fles thinner kost ca. 4. Bij voorkeur gaat de opdracht door in een goed verluchtte ruimte (naast het raam) of op de speelplaats. De thinner kan beter niet rechtstreeks ingeademd worden door de leerlingen. Het spatten van de verf op het wateroppervlak kan gebeuren met een penseel of een oude tandenborstel. Halveer het formaat van de papieren om het iets makkelijker en sneller te laten gaan. Leerlingen kunnen eventueel meerdere papieren marmeren. Voorzie voldoende ruimte om de werkjes te laten drogen met wasknijpers aan een draad. De laatste groep die de bak gebruikt, wast die uit. Er zullen soms nog sporen verf in het water zitten wanneer een volgende groep aan bod komt. Om de bak helemaal terug proper te krijgen, kan een vod met thinner gebruikt worden. OPDRACHT D: DIEPDRUK Diepdruk Met deze techniek krijg je de afdruk door het af te drukken beeld uit te krassen of te etsen in een drukvorm. Opgelet: je schrijft wel in spiegelbeeld! De drukvorm wordt met inkt ingerold. Het oppervlak maak je dan weer inktvrij. In de uitgekraste groefjes van de drukvorm blijft de inkt zitten. Door het papier met grote kracht tegen de drukvorm te persen zal het in aanraking komen met de inkt in de uitgekraste delen en deze opnemen zodat op het papier een afdruk ontstaat.

Omdat de verf wordt aangelengd met thinner is één tube in principe voldoende voor de hele klas. Een fles thinner kost ca. 4.

7 Doe de opdracht: Droge naald Priknaald Een vel wit papier CD of Cd-hoesje Drukkersinkt Inktrol Vod of papieren zakdoekjes Vochtige spons 1. Kras voorzichtig de lijnen van een afbeelding in het oppervlak van de CD met de priknaald. (voldoende diep en in spiegelbeeld) 2. Breng met de inktrol de inkt aan op het oppervlak en zorg dat de lijnen zeker gevuld zijn. 3. Veeg het oppervlak mooi met de vod of het papieren zakdoekje. 4. Bevochtig het blad lichtjes met de natte spons. 5. Plaats de CD met het oppervlak op het blad. Druk de CD goed aan. Verwijder de CD. Aandachtpunten: Drukinkt op waterbasis kan je in een hobbywinkel kopen voor ca. 3. Een inktrol kost ongeveer 4,5. Een inktrol is niet strikt noodzakelijk, maar wel handig. Zo wordt de inkt gelijkmatig verdeeld over het oppervlak. Je kan best met de tube een lekje inkt op een plaatje wrijven, zodat de inkt gelijkmatig verdeeld wordt over de rol. Werken met de inktrol is wel de duurdere optie omdat je de inktrol moet aankopen en omdat er zo meer inkt op het oppervlak komt dat nadien toch terug wordt weggeveegd. De inktrol geeft wel het mooiste resultaat. Een andere mogelijkheid is om een hard penseel te gebruiken om de inkt meteen op de groefjes aan te brengen. Dit geeft minder mooie resultaten. Zorg dat de papieren zeker licht bevochtigd worden met de spons. De groeven dienen voldoende diep te zijn. Voorzie een vuilzak voor de vuile stukjes papier.

Breng met de inktrol de inkt aan op het oppervlak en zorg dat de lijnen zeker gevuld zijn. 3. Veeg het oppervlak mooi met de vod of het papieren zakdoekje. 4.

Vergelijkbare documenten

I. Inleiding. Beroepsinformatie: Drukker. De weg van ontwerp tot verspreiding. Werkbundel De grafische sector

I. Inleiding. Beroepsinformatie: Drukker. De weg van ontwerp tot verspreiding. Werkbundel De grafische sector I. Inleiding Beroepsinformatie: Drukker Je plaatst de drukvorm (het beeld dat je wil drukken) in de drukpers en stelt de machine in om afdrukken op papier, folie, blik, karton tot stand te brengen. Je