Maatschap Chirurgie Maatschap Orthopedie
Algemeen Geconstateerd is dat uw heup is gebroken. De orthopeed/chirurg heeft besloten dat er een operatie moet plaatsvinden om de breuk te herstellen. In dit boekje vindt u informatie over de opname, operatie, het verblijf op de afdeling, nazorg en leefregels. Het is belangrijk dat u deze informatie leest. Als u na het lezen van het informatieboekje nog vragen heeft, stel deze dan gerust aan de verpleegkundige of de behandelend arts. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven. Opname U wordt opgenomen op afdeling chirurgie/orthopedie. Hier wordt u voorbereid op de operatie. De verpleegkundige informeert u hierover. Het is van belang dat de verpleegkundige de juiste informatie heeft over uw gezondheid. Daarom zal zij u vragen stellen over uw gezondheid, eventueel medicijngebruik en uw ziektegeschiedenis. Verder vraagt zij naar uw thuissituatie. Samen met u en uw familie wordt bekeken of u na de opname naar huis kunt, eventueel met thuiszorg, of dat het nodig is dat u eerst revalideert in een verpleeghuis. Voorbereiden op de operatie Voorafgaande aan de operatie wordt u eerst onderzocht door de arts. Op afdeling radiologie is een foto van uw heup gemaakt. Ook wordt er bloed afgenomen. Soms is het nodig dat er een hartfilmpje wordt gemaakt. De verpleegkundige bereidt u verder voor op de operatie. U krijgt een infuus om vocht en eventueel medicijnen toe te dienen. Ook krijgt u een blaaskatheter om de urine af te voeren. De verpleegkundige helpt u met het aandoen van een operatiejasje. De verpleegkundige zal u vragen uw sieraden af te doen; het is verstandig om deze aan uw familie mee te geven. Het is van belang dat u nuchter bent. Dit betekent dat u vanaf 6 uur voor de operatie niet meer mag eten en drinken. Anesthesie De operatie wordt meestal onder spinale anesthesie (ruggenprik) uitgevoerd. Dit kan gecombineerd worden met een slaapmiddel, waardoor u weinig of niets van de operatie merkt. Wilt u meer weten over de anesthesie, vraag dan naar de speciale folder. 2
Het heupgewricht Het heupgewricht bestaat uit een kop en een kom. Het heupgewricht vormt de verbinding tussen het bekken en het dijbeen. Soorten operaties De orthopeed/chirurg maakt een snee aan de zijkant van uw bovenbeen, om bij het heupgewricht te kunnen komen. De orthopeed/chirurg bepaalt aan de hand van een aantal factoren op welke manier de operatie plaats heeft. De orthopeed/chirurg kan kiezen voor de volgende operatietechnieken: Dynamische heupschroef (DHS) Er wordt een plaatje aan het dijbeen vastgemaakt. Er wordt een schroef aan de zijkant van de heup ingebracht. De schroef en het plaatje zijn met elkaar verbonden. Gecannuleerde heupschroeven Door middel van deze operatie worden de breukdelen vastgezet met schroeven. Gamma nail Er wordt een pen geplaatst in het boven been, en een schroef in de heupkop. Kop-hals prothese De heupkop wordt verwijderd, en vervangen door een prothese. De prothese bestaat uit een dijbeensteel en een kop. 3
Na de operatie Na de operatie gaat u naar de verkoever (uitslaapkamer) waar u de eerste uren wordt bewaakt. Als u voldoende bent hersteld, wordt u teruggebracht naar de verpleegafdeling. Terug op de afdeling Wanneer terug bent op de afdeling zal de verpleegkundige regelmatig de bloeddruk, pols en lichaamstemperatuur controleren. Daarnaast controleert zij de wond op doorlekken. Het kan zijn dat u een drain heeft. Deze zit in de wond en zorgt ervoor dat het overtollige wondvocht kan aflopen. U krijgt vocht via het infuus. De verpleegkundige belt uw eerste contactpersoon om te laten weten dat u terug bent op de afdeling. Na de operatie kunt u pijn hebben en misselijk zijn. Meld dit aan de verpleegkundige, zodat zij u hiertegen medicijnen kan geven. Wanneer u zich goed genoeg voelt, mag u wat water drinken. Een aantal uren na de operatie mag u weer eten. U krijgt een lichte maaltijd. Omdat u aan het heupgewricht geopereerd bent, heeft u een vergrote kans op trombose. Daarom krijgt u gedurende zes weken dagelijks een injectie fraxiparine. Wanneer dit mogelijk is zal de verpleegkundige u leren om zelf te injecteren. De dag van de operatie heeft u de hele dag bedrust. Dagen na de operatie Wanneer u een drain heeft, wordt deze de dag na de operatie verwijderd. Meestal wordt ook de blaaskatheter verwijderd. Het kan soms zijn dat de blaaskatheter wat langer blijft zitten, dit is afhankelijk van de mobiliteit. Het is belangrijk dat u goed probeert te drinken, zodat het infuus verwijderd kan worden. Omdat u na de operatie misselijk kunt zijn, kan het nodig zijn dat het infuus wat langer blijft zitten. U heeft een heupwond en hier zit een pleister op. Wanneer de wond weinig of niet heeft doorgelekt, wordt de pleister niet verwisseld. De verpleegkundig controleert de wond dagelijks op doorlekken en vervangt zo nodig de pleister. De eerste dag na de operatie gaat u uit bed en begint u met lopen. De chirurg of orthopedisch chirurg komt dagelijks langs om de voortgang te beoordelen. Fysiotherapie U begint de dag na de operatie met de revalidatie. De fysiotherapeut begeleidt u hierin. De orthopeed/ chirurg bepaalt of u volledig op het geopereerde been mag staan. Het kan zijn dat u de komende weken het been gedeeltelijk of helemaal niet mag belasten. Ondanks dat u misschien niet volledig op het been mag staan, is het van belang dat u zoveel mogelijk uit bed komt. De fysiotherapeut en verpleegkundige zullen u hier bij helpen. Omdat u onverwacht bent opgenomen in het ziekenhuis en waarschijnlijk 4
gevallen bent, kunt u last hebben van een zwelling en/of blauwe plekken. Door de zwelling en/of blauwe plekken kunt u meer pijn hebben. Het is belangrijk dat u goed blijft aangeven of u pijn heeft. De eerste dag na de operatie wordt u vanuit bed op de stoel geholpen, en indien mogelijk loopt u enkele stappen met de rollator. De verpleegkundige of fysiotherapeut helpt u hierbij. Het is belangrijker dat u regelmatig kort uit bed komt, dan dat u één keer heel lang uit bed komt. Wanneer het uit bed komen goed gaat en u op het been mag staan (belasten), gaat u het mobiliseren uitbreiden. Dit houdt in dat u korte stukjes mag lopen. Als u thuis hulpmiddelen gebruikt, zoals bijvoorbeeld een rollator of krukken, laat deze dan meenemen naar het ziekenhuis. U gaat met het hulpmiddel oefenen om zelfstandig van en naar de badkamer te lopen. Voordat u naar huis gaat, is het belangrijk dat u zelfstandig in en uit bed kunt komen, naar het toilet kan en eventueel kan traplopen. Wij adviseren u zo snel mogelijk uw eigen kleding weer aan te trekken; denk hierbij aan gemakkelijke kleding. De fysiotherapeut zal u de dag na de operatie oefeningen geven die u zelfstandig kunt uitvoeren. Het is belangrijk dat u dit regelmatig doet. Tijdens het mobiliseren is het van belang dat u goed ingelopen schoenen gebruikt. De zolen mogen niet glad zijn en de schoenen moeten de hiel goed omsluiten. Voor een goede revalidatie is het belangrijk dat u zelf een goede bijdrage levert. Naar huis Uw behandelend arts, de verpleging en de fysiotherapeut bepalen wanneer u met ontslag kunt. In principe duurt de opname 4 dagen. Dit kan per persoon verschillend zijn. Wanneer u wordt opgenomen, vraagt de verpleegkundige naar uw thuissituatie. In principe is het streven dat u na ontslag zelfstandig naar huis kunt gaan. Wanneer blijkt dat u bijvoorbeeld om medische redenen of andere omstandigheden niet naar huis kunt, wordt er gezocht naar een andere voorziening. Hiervoor is een indicatie van het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) nodig. Als u denkt huishoudelijke hulp nodig te hebben, kunt u, of uw familie, dit alvast aanvragen bij het WMO-loket in uw gemeente. Het is belangrijk om erover na te denken of u mensen in de omgeving heeft die tijdelijk de boodschappen, de warme maaltijden en de was voor u kunnen verzorgen. Complicaties Geen enkele ingreep is zonder risico s. Zo is er ook bij deze operatie kans op complicaties. De meest voorkomende complicaties die op kunnen treden zijn: trombose (het ontstaan van een bloedstolsel in de bloedvaten) (1 %); nabloeding; luxatie in het geval van een kophalsprothese (kop is uit de kom geschoten); 5
infectie (1 %); beenlengteverschil; delier (acute verwardheid; dit komt regelmatig voor bij patiënten boven de 70 jaar); stoornis van de bloedvoorziening in de heupkop (in geval van dynamische heupschroef DHS, gamma nail en gecannuleerde schroeven). Ontslag Meestal gaat u naar huis zodra u weer redelijk kunt lopen met behulp van een rollator, looprek of krukken. Dit is na ongeveer 4 dagen. Er kan eventueel thuiszorg geregeld zijn om u thuis te helpen met de lichamelijke verzorging. Soms is het beter dat u tijdelijk gaat revalideren in een verpleeghuis. Pijn De pijn in uw heup kan nog langere tijd aanhouden. Er is in het ziekenhuis pijnstilling afgesproken die u thuis verder kunt gebruiken. Controle afspraak Er is een afspraak gemaakt voor nacontrole op de polikliniek. Deze staat op uw afsprakenkaart. Bij de nacontrole wordt ook een controlefoto gemaakt. Hechtingen verwijderen 14 dagen na de operatie mogen de hechtingen worden verwijderd. U kunt hiervoor een afspraak maken bij uw huisarts of bij de verpleegkundig specialist van de polikliniek orthopedie. Wondzorg Het kan zijn dat de wond nog wat nalekt. U krijgt hiervoor pleisters mee van de verpleegkundige. De verpleegkundige zal u hierover uitleg geven. Deze pleisters moet u zelf betalen; hiervoor krijgt u een rekening van het ziekenhuis. Fysiotherapie U krijgt een verwijzing mee voor de fysiotherapeut. U moet wel zelf een afspraak maken. U dient een week na ontslag te starten met fysiotherapie. Leefregels U moet tot zes weken na de operatie fraxiparine injecteren. Het kan zijn dat u er wat kleine blauwe plekken van krijgt. Dit is geen probleem. In het ziekenhuis heeft u injecteren geleerd. Zo nodig wordt het door de verpleegkundige van de thuiszorg gedaan. Douchen mag als de wond niet meer lekt. 6
Maak gebruik van beide armleuningen als u opstaat uit een stoel. Soms is het handig om een toiletverhoging te gebruiken. Deze kunt u huren bij de thuiszorgwinkel. Als u vrij lang bent (boven de 1,75 meter) is het handig om uw bed te verhogen. Klossen kunt u lenen bij de thuiszorgwinkel. Zolang u met een rollator of krukken loopt, kunt u niet fietsen. U kunt namelijk geen noodstop maken. Fietsen op een hometrainer mag wel; zet het zadel wel iets hoger dan dat u gewend bent. Zorg voor goede schoenen; draag dus geen pantoffels of slippers. Haal thuis de losse kleedjes en snoeren weg, zodat u hierover niet kunt struikelen. Voor patiënten met een kophalsprothese Bij een kophalsprothese blijft er kans bestaan op infectie van de prothese. Licht daarom de tandarts en andere specialisten in voordat u een behandeling moet ondergaan. U moet namelijk bij bepaalde ingrepen worden beschermd met antibiotica om infectie te voorkomen. Vragen Heeft u tijdens de opname vragen, stel deze dan gerust aan de behandelend arts of aan de verpleegkundige. Wanneer u niet dringende vragen heeft voor de arts, probeer deze dan op te schrijven zodat u deze tijdens de artsenvisite in de ochtend kunt stellen. Wanneer moet u contact opnemen met de afdeling chirurgie of orthopedie? Wanneer de wond gaat lekken; Wanneer de wond dik wordt en/of meer pijn gaat doen; Wanneer u niet meer op het been kunt staan, terwijl dit daarvoor goed mogelijk was; Als u koorts krijgt, boven 38º C. Hulpmiddelen thuis Om u thuis zo goed mogelijk te kunnen redden, is het soms belangrijk om over bepaalde hulpmiddelen te beschikken. Deze zijn te huur bij verschillende thuiszorgwinkels, zoals de Welzorg of Vegro. De fysiotherapeut bekijkt samen met u welke hulpmiddelen u thuis nodig zult hebben. De fysiotherapeut zal aankruisen wat van toepassing is: 0 Rollator 0 Krukken 0 Schoenlepel 0 Grijper 0 Looprekje 0 Hooglaagbed (op indicatie) 7
0 Toiletverhoging 0 Douchestoel 0 Wandbeugel 0 Urinaal (voor mannen) 0 Elastieke veters, zodat uw schoen een instapper wordt. Diaconessenhuis Leiden Heeft u nog vragen na het lezen van deze informatie, dan kunt u deze altijd stellen aan de verpleegkundige van de afdeling of de zaalarts. Wanneer zich thuis na de operatie problemen voordoen, neem dan contact op met de afdeling chirurgie of orthopedie. Vragen en/of opmerkingen: Maatschap Chirurgie Telefoonnummer: 071-517 83 36 Maatschap Orthopedie Telefoonnummer: 071-517 81 22 0514/706510/DIA1007 8