AGENDAPUNT 2 Algemeen bestuur Veiligheidsregio Groningen Vergadering 12 december 2014 Strategische Agenda Crisisbeheersing In Veiligheidsregio Groningen werken wij met acht crisispartners (Brandweer, Politie, GHOR, Gemeentelijke Kolom Groningen, Defensie, Waterschappen, Openbaar Ministerie en Provincie), structureel samen in het samenwerkingsverband Veiligheidsregio Groningen. Binnen het samenwerkingsverband is de afgelopen jaren hard gewerkt aan het organiseren van gezamenlijke, multidisciplinaire activiteiten en aan het ontwikkelen van de afzonderlijke partners tot gelijkwaardige en aanvullende partners. Wij willen onze crisisorganisatie verder ontwikkelen naar een eigentijdse crisisorganisatie, passend bij de kenmerken van Veiligheidsregio Groningen. De voorliggende Strategische Agenda is door de samenwerkende crisispartners ontwikkeld en geeft op hoofdlijnen aan waar wij gezamenlijk voor staan wat is kenmerkend voor crisisbeheersing in Groningen - en aan welke thema s wij de komende jaren bijzondere aandacht geven. Basis op orde Voorop staat onze gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het in beeld brengen en houden van de regionale risico s, het bepalen van beleid ten aanzien van het omgaan met deze risico s en het functioneren van de crisisorganisatie in onze regio. Wij werken daartoe samen in het organiseren van multidisciplinaire opleidingen en oefeningen, het evalueren van inzetten en oefeningen, netcentrisch werken, beleidsontwikkeling en planvorming. Strategische thema s De benoemde strategische thema s zijn onderwerpen waaraan wij extra aandacht geven. Deze thema s en onderwerpen vormen, naast onze reguliere activiteiten, de basis van het Beleidsplan 2015-2018 van Veiligheidsregio Groningen. In het beleidsplan worden de in de Strategische Agenda benoemde prioriteiten en thema s concreter uitgewerkt. Daarnaast geeft de strategische agenda richting en invulling aan het jaarlijkse programmaplan crisisbeheersing. Samenhang met landelijke Strategische Agenda Veiligheidsberaad en Ministerie van Veiligheid & Justitie Door het Veiligheidsberaad is een landelijke Strategische Agenda Versterking Veiligheidsregio s geformuleerd. Een drietal thema s in deze agenda wordt gezamenlijk met het Ministerie van Veiligheid & Justitie uitgevoerd. Deze thema s komen grotendeels overeen met de thema s die in onze regionale Strategische Agenda benoemd zijn. Daarnaast heeft het Veiligheidsberaad heeft nog een drietal onderwerpen benoemd als speerpunt. Deze onderwerpen Kwaliteit en Vergelijkbaarheid, Versterking Bevolkingszorg, Versterking samenwerking Veiligheidsregio s en Defensie- worden in onze regionale Strategische Agenda niet expliciet benoemd. Deze thema s krijgen uiteraard vanuit onze regio passende aandacht vanuit de betrokken partijen. Het Algemeen Bestuur besluit: - In te stemmen met de Strategische Agenda Crisisbeheersing
Strategische Agenda Crisisbeheersing Veiligheidsregio Groningen Status: definitief concept Actualisatie periode: geactualiseerd door Werkgroep periode: werkgroepleden
Pagina 2 van 6 Waarom een Strategische Agenda? In de veiligheidsregio Groningen werken wij met acht 1 crisispartners (Brandweer, Politie, GHOR, Gemeentelijke Kolom Groningen, Defensie, Waterschappen, Openbaar Ministerie en Provincie), structureel samen in het samenwerkingsverband Veiligheidsregio Groningen. Binnen het samenwerkingsverband is de afgelopen jaren hard gewerkt aan het organiseren van gezamenlijke, multidisciplinaire activiteiten en aan het ontwikkelen van de afzonderlijke partners tot gelijkwaardige en aanvullende partners. De basis is gelegd en de crisisorganisatie staat. Wij willen onze crisisorganisatie nu verder ontwikkelen naar een eigentijdse crisisorganisatie, passend bij de kenmerken van veiligheidsregio Groningen. In deze Strategische Agenda geven wij op hoofdlijnen aan waar wij gezamenlijk voor staan wat is kenmerkend voor crisisbeheersing in Groningen - en aan welke thema s wij de komende jaren bijzondere aandacht geven. Basis op orde Voorop staat onze gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het in beeld brengen en houden van de regionale risico s, het bepalen van beleid ten aanzien van het omgaan met deze risico s en het functioneren van de crisisorganisatie in onze regio. Wij werken daartoe samen in het organiseren van multidisciplinaire opleidingen en oefeningen, het evalueren van inzetten en oefeningen, netcentrisch werken, beleidsontwikkeling en planvorming. Wij zorgen daarmee voor een goed functionerende crisisorganisatie. Strategische thema s De benoemde strategische thema s zijn onderwerpen waaraan wij extra aandacht geven. Deze thema s en onderwerpen vormen, naast onze reguliere activiteiten, de basis van het Beleidsplan 2015-2018 van Veiligheidsregio Groningen. In het beleidsplan worden de in de Strategische Agenda benoemde prioriteiten en thema s concreter uitgewerkt. Daarnaast geeft de strategische agenda richting en invulling aan het programmaplan crisisbeheersing (jaarplan). 1. Crisisbeheersing: wat kenmerkt ons? Onze manier van werken kenmerkt zich door het nuchter omgaan met risico s en voorbereiding op crisisbeheersing. Daarnaast staan wij voor een transparante en realistische communicatie over risico s. Wij vertrouwen zowel op de inzet en professionaliteit en van betrokken (crisis) partners als op de inzet en van betrokken burgers, bedrijven en instellingen. Wij erkennen onze wederzijdse afhankelijkheid en maken gebruik van elkaars aanvullende kennis en ervaring in crisisbeheersing. Wij gaan hierbij uit van de individuele kracht en expertise van de verschillende crisispartners en de gezamenlijke wil tot samenwerking, vertrouwen en verbondenheid. Hierbij zoeken wij ook nadrukkelijk de samenwerking met burgers, bedrijven en instellingen en partners in de vitale infrastructuur. 1 De Omgevingsdienst Groningen wordt binnenkort waarschijnlijk ook een structurele crisispartner.
Pagina 3 van 6 Elke gezamenlijke inzet (tijdens crisissituaties en tijdens oefeningen) biedt inzichten om van te leren. Daarom evalueren wij elke gezamenlijke inzet en oefening. Wij gebruiken de inzichten in volgende inzetten, opleidingen en oefeningen. Kennen en gekend worden is wat ons betreft cruciaal in een professionele en effectieve crisisorganisatie. Daarom investeren wij in onze samenwerking en zien wij opleidingen, oefeningen en evaluaties ook als gelegenheid om nader kennis te maken en te netwerken. Ons (bestuurlijk) leiderschap kenmerkt zich zowel voor, tijdens als na crises door betrokkenheid, realisme en transparantie. 2. Strategische Thema s De Strategische prioriteiten voor de komende periode zijn onder te verdelen in thema s die gericht zijn op het wat en thema s die gericht zijn op het hoe. Per thema geven we kort weer welke gezamenlijke ambitie we op dit thema zien voor de komende jaren. De thema s zijn door de samenwerkende crisispartners bepaald op basis de ontwikkelingen in de regio, aandachtspunten uit evaluaties en ervaringen met de inzet van de crisisorganisatie en de landelijke Strategische Agenda Veiligheidsberaad en Ministerie van Veiligheid & Justitie. 3.1. Thema s in de regio met bijzondere aandacht ( wat ) Ons Regionaal Risicoprofiel omvat een inventarisatie en analyse van de risico s in onze regio en die uit de aangrenzende gebieden. De in deze Strategische Agenda benoemde thema s zijn gebaseerd op risico s die kenmerkend zijn voor onze regio zijn en waaraan wij naast de reguliere activiteiten op basis van het Regionaal Risicoprofiel- bijzondere aandacht willen geven. De behoefte aan bijzondere aandacht ontstaat doordat het risico relatief nieuw is (aardbevingen), ingrijpende beleidsontwikkelingen kent (water) of zowel landelijk als regionaal extra aandacht vraagt vanwege de complexe impact (vitale infrastructuur, nucleaire risico s). A. Continuïteit van vitale infrastructuur Door een toegenomen verwevenheid en afhankelijkheid van de samenleving met vitale processen (elektriciteit, gas, water, ICT) is de kans op maatschappelijke ontwrichting als gevolg van langdurige en/of grootschalige uitval van ICT of elektriciteitsvoorzieningen een reëel scenario. In onze regio bevinden zich naast de reguliere infrastructuur van vitale processen meerdere knooppunten van aanbieders van energie en ICT (o.a. Eemshaven) en gas (NAM gaswinningslocaties). Dit maakt dat uitval van deze voorzieningen mogelijk effecten heeft die verder gaan dan de regio Groningen. Onze gezamenlijke ambitie is een adequate samenwerking met vitale partners, buurregio s (Fryslân, Drenthe, Duitse regio s) en het Rijk. We zorgen er steeds voor dat we relevante partners en de complexe samenhang van processen op dit specifieke thema goed in beeld hebben en betrekken elkaar bij multidisciplinaire opleidingen, trainingen en oefeningen en kennisuitwisseling.
Pagina 4 van 6 B. Water en evacuatie Aandacht voor waterveiligheid is en blijft de komende decennia van groot belang voor de leefbaarheid en economie van Nederland, zo ook in Groningen. In 2015 wordt landelijk een nieuw Waterveiligheidsbeleid vastgesteld op basis van het meerlaags veiligheidsprincipe 2. Dit meerlaagse principe richt zich in samenhang zowel op het verkleinen van de kans op een overstroming als op het beperken van de gevolgen ervan. Als samenwerkende partners in rampenbestrijding en crisisbeheersing heeft met name de ontwikkeling van de voorbereiding op grootschalige evacuaties onze aandacht. Onze gezamenlijke ambitie is het vertalen van de effecten van landelijke en regionale programma s op het gebied van waterveiligheid naar een adequate voorbereiding op grootschalige evacuaties 3. C. Aardbevingen Door de gaswinning in de regio Groningen blijft de komende jaren het risico op meer en zwaardere aardbevingen aanwezig. Het risico op zware aardbevingen is voor de regio relatief nieuw en is sinds 2013 als maatgevend scenario opgenomen in het risicoprofiel van de regio. Rondom de zwaarte, de mogelijke locaties en de effecten van aardbevingen op gebouwen en infrastructuur zijn nog veel aspecten waar nader onderzoek naar wordt gedaan. Wij volgen deze onderzoeken zorgvuldig en betrekken de (nieuwe) inzichten uit onderzoek over verwachte zwaarte en effecten van de aardbevingen in onze regio bij onze voorbereiding. Onze gezamenlijke ambitie is het in goede onderlinge afstemming tussen crisispartners, partners van vitale infrastructuur en burgers, bedrijven en instellingen ontwikkelen van een adequate voorbereiding op zwaardere aardbevingen. Heldere communicatie over handelingsperspectieven voor de burger en verwachtingen over inzet van hulpverleningsdiensten horen hier onlosmakelijk bij. D. Nucleaire veiligheid Nucleaire veiligheid heeft betrekking op de risico s met betrekking tot kerncentrales, maar gaat ook om het voorkomen en bestrijden van nucleaire of radiologische incidenten. Landelijk wordt nucleaire veiligheid als een thema met prioriteit voor de komende jaren neergezet. De landelijke focus ligt hierbij met name op de complexe samenhang tussen veiligheidsregio s, het Rijk, exploitanten en andere (crisis)partners. Een groot deel van onze regio valt binnen de risicocontour van de Duitse kerncentrale Lingen. Daarnaast zijn ook in regio Groningen risico s met betrekking tot nucleaire of radiologische incidenten aanwezig. 2 Meerlaags veiligheidsprincipe: preventie (laag 1), ruimtelijke ordening (laag 2) en rampenbestrijding (laag 3) 3 De noodzaak voor grootschalige evacuaties kan zich uiteraard ook voordoen bij andere incidenten. Wij bereiden dit generiek voor, maar besteden specifiek aandacht aan de voorbereiding op het grootschalig evacueren gerelateerd aan overstromingen in de regio.
Pagina 5 van 6 Vanuit veiligheidsregio Groningen richten wij ons met betrekking tot dit thema op het (verder) ontwikkelen en versterken van de samenwerking en het delen van kennis met onze Duitse collega s, veiligheidsregio s Drenthe en Twente en het Rijk, exploitanten en andere (crisis)partners. 3.2. Ontwikkeling Crisisorganisatie ( hoe ) Voorop staat onze gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een goed functionerende crisisorganisatie. Wij werken daartoe samen in het organiseren van multidisciplinaire opleidingen en oefeningen, het evalueren van inzetten en oefeningen, beleidsontwikkeling en planvorming. Op basis van maatschappelijke en regionale ontwikkelingen, en onze inzichten uit evaluaties van incidenten en oefeningen zien wij een drietal thema s op basis waarvan wij de crisisorganisatie verder ontwikkelen en versterken. A. Focus op zelf en samen redzaam zijn Bij elke ramp of crisis zijn burgers, bedrijven en/of instellingen betrokken. Wij zien het optreden van hulpverleners en andere betrokkenen (burgers, bedrijven en instellingen) als aanvullend op elkaar. Onze gezamenlijke ambitie is de inzet van burgers, bedrijven en instellingen een duidelijke plaats te geven in het optreden van hulpdiensten ten tijde van rampen en crises. Onder inzet verstaan we de handelingen die betrokkenen kunnen verrichten om zichzelf en elkaar te helpen en de gevolgen te beperken, zowel voor, tijdens of na incidenten. Hierbij hoort zowel het eigen handelen als het handelen in samenwerking of afstemming met hulpdiensten. Het realiseren van deze ambitie vraagt duidelijkheid over wederzijdse verwachtingen en het bieden van handelingsperspectief aan zowel burgers, bedrijven en instellingen als hulpverleners. Wij willen de samenwerking tussen betrokkenen en hulpdiensten tijdens rampen en crises zo veel mogelijk laten aansluiten op reguliere manieren van samenwerken en bestaan (sociale) netwerken en structuren in de maatschappij en geven deze ruimte om actief te zijn tijdens en na incidenten. Onze gezamenlijke ambitie is om slimme en effectieve verbindingen te maken met vaste partners, maar ook met andere betrokken partijen bij rampenbestrijding en crisisbeheersing. Met de vaste crisispartners zorgen wij voor een stabiele samenwerking in de koude en de warme fase. Daarnaast investeren we actief in verbinding met mogelijke nieuwe partners en betrokkenen, zowel in de voorbereiding op als tijdens incidenten. We bouwen verder aan ons netwerk van samenwerkende partijen door het organiseren van gelegenheden om elkaar (beter) te leren kennen, samen te leren, van elkaar te leren en kennis en ervaring te delen.. B. Eenvoudige, effectieve, flexibele crisisorganisatie De crisisorganisatie in veiligheidsregio Groningen is -in de basis- goed georganiseerd en voldoet aan de wettelijke eisen. Onze ervaring uit crises en oefeningen leert ons ook dat het mogelijk en nodig is om de huidige crisisorganisatie door te ontwikkelen naar een eenvoudigere en flexibelere model. Wij willen een crisisorganisatie realiseren die eenvoudig en flexibel in te zetten is bij rampen en crises. Dit betekent dat de opschaling afhankelijk is van het type incident, de klus die er ligt en de behoefte aan
Pagina 6 van 6 coördinatie. Hierbij kunnen onderdelen van de crisisorganisatie naar behoefte ingezet worden (flexibele opschaling). Daarnaast investeren wij in de ontwikkeling van het omgaan met en gebruik maken van traditionele en nieuwe vormen van (social) media. Dit doen wij zowel in onze communicatie met betrokkenen als voor het verkrijgen en gebruiken van informatie over het incident ten behoeve van inzet van hulpdiensten en partners. C. Regionale en (inter)nationale samenwerking Veiligheidsregio Groningen werkt al intensief samen met de collega s van Veiligheidsregio s Drenthe en Fryslân. De schaalvergroting bij een aantal van onze partners (o.a. Politie, Defensie, Openbaar Ministerie) maakt dat het afstemmen van werkwijzen en samenwerking tussen de noordelijke Veiligheidsregio s en haar partners ook uit oogpunt van efficiency voor de hand ligt. Onze gezamenlijke ambitie is om steeds nadrukkelijk samenwerking met onze buurregio s te zoeken, zowel op inhoudelijke dossiers als waar mogelijk ook organisatorisch. Versteviging van interregionale (en ook landelijke) samenwerking tussen Veiligheidsregio s betekent bij voorbeeld meer en makkelijker gebruik maken van wederzijds beschikbare expertise. Met de Duitse buurregio s onderhouden wij actief contacten en we informeren elkaar over ontwikkelingen in rampenbestrijding en crisisbeheersing. 3. Realisatie van de Strategische Agenda: Programma Crisisbeheersing Basis op orde Onze samenwerking als crisispartners in het netwerkverband Crisisbeheersing Groningen vindt plaats op basis van een gedeeld doel, samenwerking op inhoud en op basis van vertrouwen en transparantie. De sturing op de gezamenlijke resultaten en de inzet van de verschillende kolommen vindt plaats in het programma Crisisbeheersing 4 door samenwerking tussen directieleden (strategisch niveau) en operationeel leidinggevenden (tactisch niveau) van de betrokken crisispartners. De coördinatie op de realisatie van resultaten is in handen van de programmacoördinator Crisisbeheersing. In de uitvoering van activiteiten en deelname aan projecten binnen het programma leveren medewerkers van alle deelnemende partners een bijdrage. Het Algemeen Bestuur van Veiligheidsregio Groningen is bestuurlijk verantwoordelijk. Uitvoeringsprogramma Crisisbeheersing We stellen jaarlijks een programmaplan op. In dit programmaplan wordt zowel aandacht besteed aan de basisresultaten vanuit de wettelijke eisen met betrekking tot multidisciplinaire rampenbestrijding en crisisbeheersing als aan de thema s naar aanleiding van de Strategische Agenda Crisisbeheersing en het Beleidsplan Veiligheidsregio Groningen. Ook wordt in het uitvoeringsprogramma Crisisbeheersing aandacht besteed aan de samenwerkingsvormen tussen de betrokken partijen, de invulling van de verschillende rollen en de aansturing van en samenwerking in multidisciplinaire werkgroepen. De in deze Strategische Agenda benoemde thema s en gezamenlijke ambities worden vertaald in meerjarige projecten waarin de partners zich verbinden aan de te bereiken resultaten. 4 Zie ook Organisatieplan brandweerzorg en crisisbeheersing, Veiligheidsregio Groningen, 2013