België - Belgique P.B. 9300 Aalst 1 BC10744 Driemaandelijkse nieuwsbrief van Netwerk Palliatieve Zorg BHV vzw, speciale editie van de nieuwsbrief - jaargang 8 - nr 31 - juli/aug/sept 2013 erkenningsnummer P508816, afgiftekantoor 9300 Aalst 1, afzendadres: J. Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel, v.u. Wim Distelmans vormingsbrochure VTO palliatieve zorg 2013-2014 Brussel-Halle-Vilvoorde
Al onze opleidingen worden gegeven door docenten, deskundig in het onderwerp en met ervaring in palliatieve zorg. Onze docenten zijn o.a. medewerkers van het Forum Palliatieve Zorg, de thuiszorgequipe Omega, het dagcentrum TOPAZ, LEIF en externe deskundigen. Inlichtingen Evelyn De Mey - vormingsverantwoordelijke Forum Palliatieve Zorg J. Vander Vekenstraat 158-1780 WEMMEL Tel.: 02/456.82.09 - vorming@forumpalliatievezorg.be Voor up-to-date informatie en permanente aanvullingen zie www.forumpalliatievezorg.be Inschrijvingen Inschrijvingen Forum Palliatieve Zorg: 02/456.82.09, vorming@forumpalliatievezorg.be of online via www.forumpalliatievezorg.be. Inschrijvingen voor de Basiscursus, Postgraduaat en BANABA in samenwerking met HUB/EHB: Groepscentrum Permanente Vorming 02/609.37.37 of gpv@hubrussel.be Inschrijvingen LEIF: leifartsen@leif.be, leifnurses@leif.be of tel.: 02/456.82.15
Beste lezer, Vorig jaar zijn alle vormingsinitiatieven van het Forum Palliatieve Zorg doorgegaan. Met dank voor uw vertrouwen. Met dank aan de lesgevers. Met dank aan de vele samenwerkende partners. En ja, u bent opnieuw welkom. Basiscursussen voor wie pas in de palliatieve zorg begint. Verdieping, postgraduaat, BANABA in samenwerking met hogescholen Erasmus en HUB. Terugkomdagen voor wie graag verder studeert, verder nadenkt over diverse aspecten die bij supportieve en bij palliatieve zorg aandacht vragen. Een basiscursus voor vrijwilligers vindt zowel in het voor- als in het najaar plaats. Nieuw dit werkjaar: PALM, palliatieve opleiding voor Master-afgestudeerden, waarbij we vooral artsen willen bereiken. De meeste (huis)artsen kregen weinig specifieke scholing voor mensen bij het levenseinde, voor patiënten die niet genezen, voor omringenden die deze persoon voorgoed verliezen. De medewerking van docenten verbonden aan alle Vlaamse Universiteiten is verzekerd. De Leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu, met als titularis prof. dr. Wim Distelmans, voorzitter van het Forum, heeft vele ervaren en boeiende lesgevers die tijdens vijf zaterdagen leerstof en denkwerk zullen aanbrengen. Er worden ook getuigenissen aangebracht, en methodisch gaan we vernieuwend te werk. De referenten palliatieve zorg woonzorgcentra kunnen zich verder specialiseren: naast de opleiding die we samen met Panal (netwerk Leuven) organiseerden, gaan we verder met terugkomdagen en met intervisiegroepen. Het blijft een basisopdracht van het Forum: informatie geven aan hulpverleners, aan patiënten, aan familieleden. In deze brochure lees je hoe we samen met WZC, SEL, cultuurcentra, Huis van Gezondheid Brussel, instaan voor infostands, infoavonden, vorming op maat. Samen met de thuisequipe Omega maken we er leerrijke momenten van. Via de website blijf je op de hoogte van alle activiteiten. 25 Jaar Omega wordt in oktober dan ook een mooi event. W.E.M.M.E.L., het expertisecentrum Waardig Levenseinde, waarvan het Forum Palliatieve Zorg partner is, organiseert drie lunchdebatten over actuele thema s. Op die manier kunnen alle leden van het Forum meedenken over de richting van de palliatieve zorg, van de medische vragen bij het levenseinde, en van de maatschappelijke impact en financiering van de levenseindezorg. We proberen specialisten aan te trekken, mensen met diverse meningen en standpunten omtrent de vele aspecten van supportieve en palliatieve zorg. We zien u graag terug op een van de vele initiatieven! Het Forumteam staat verder tot u beschikking: Evelyn De Mey, Christina Vanderhaeghe, Yanna Van Wesemael, Peter D Hondt
Inlichtingen Woord vooraf 1 Algemene inhoudsopgave 2 Inhoudsopgave per discipline 3 1 Vormingsaanbod van het Forum Palliatieve Zorg 5 1.1 Basisopleidingen palliatieve zorg 5 1.1.1 Basiscursus vrijwilligers 5 1.1.2 Basiscursus zorgkundigen 6 1.2 Permanente vorming 8 1.2.1 Terugkomdagen 8 1.2.2 Terugkomdagen voor palliatief referenten woonzorgcentra 10 1.2.3 Vrijwilligersdagen 10 1.3 Vorming op maat van uw organisatie 12 1.3.1 Op maat van uw organisatie 12 1.3.2 Info-avond palliatieve zorg 13 1.3.3 Initiatie in de palliatieve zorg 14 1.3.4 Basiscursus zorgkundigen 15 1.3.5 Intervisie en casusbespreking 15 1.3.6 Vorming en begeleiding PST in woonzorgcentra en ziekenhuizen 16 1.4 Open initiatieven 17 1.4.1 Lunchdebatten W.E.M.M.E.L. 17 1.4.2 Stagemogelijkheden en thesisbegeleiding 17 1.4.3 Documentatiecentrum 18 1.4.4 Rondleiding expertisecentrum W.E.M.M.E.L. 18 2 Vormingen in samenwerking met partners 20 2.1 Hogeschool-Universiteit Brussel en Erasmushogeschool Brussel 20 2.1.1 Introductie Palliatieve Zorg 21 2.1.2 Postgraduaat Palliatieve Zorg 22 2.1.3 BANABA Verpleegkundige in de Palliatieve Zorg 25 2.1.4 Palliatieve zorg bij diverse cliëntengroepen 26 2.2 LEIF LevensEinde InformatieForum 28 2.2.1 Opleidingen 28 2.2.2 Symposium LEIF 29 2.3 PALM: permanente vorming in palliatieve zorg voor masters 30 Uitgaven van het forum palliatieve zorg 31 Algemene voorwaarden 2 Vormingsbrochure 2013-2014
Elke zorgverlener kan bij het Forum Palliatieve Zorg terecht voor een basisvorming of verdere vorming. We vermelden bij elke discipline het paginanummer waar u de vorming naar keuze kan terugvinden in onze brochure: Artsen Terugkomdagen 8 Terugkomdagen voor referenten 10 Lunchdebatten 17 Palliatieve Zorg bij diverse cliëntengroepen 26 LEIF-artsenopleiding 28 PALM: permanente vorming in palliatieve zorg voor masters 30 Referenten palliatieve zorg (Palliatief Support Team) Terugkomdagen 8 Terugkomdagen voor referenten 10 Lunchdebatten 17 Introductie Palliatieve Zorg 21 Postgraduaat Palliatieve Zorg 22 BANABA Palliatieve Zorg (indien de referent een verpleegkundige is) 25 Palliatieve Zorg bij diverse cliëntengroepen 26 LEIF-opleiding andere zorgverleners 28 Verpleegkundigen Terugkomdagen 8 Lunchdebatten 17 Introductie Palliatieve Zorg 21 Postgraduaat Palliatieve Zorg 22 BANABA Palliatieve Zorg (enkel verpleegkundigen kunnen doorstromen naar de BANABA) 25 Palliatieve Zorg bij diverse cliëntengroepen 26 LEIF-opleiding andere zorgverleners 28 Forum Palliatieve Zorg 3
Vrijwilligers Basiscursus vrijwilligers 5 Terugkomdagen 8 Vrijwilligersdagen 10 Lunchdebatten 17 Palliatieve Zorg bij diverse cliëntengroepen 26 Zorgkundigen Basiscursus zorgkundigen 6 Terugkomdagen 8 Lunchdebatten 17 Introductie Palliatieve Zorg 21 Postgraduaat Palliatieve Zorg 22 Palliatieve Zorg bij diverse cliëntengroepen 26 Andere zorgverleners (bv. maatschappelijk werkers, vrijzinnig-humanistisch consulenten, psychologen, ergotherapeuten, kinesisten, pastoraal medewerkers, ) Terugkomdagen 8 Lunchdebatten 17 Introductie Palliatieve Zorg 21 Postgraduaat Palliatieve Zorg 22 Palliatieve Zorg bij diverse cliëntengroepen 26 LEIF-opleiding andere zorgverleners 28 4 Vormingsbrochure 2013-2014
1 Vormingsaanbod van het Forum Palliatieve Zorg 1.1 Basisopleidingen palliatieve zorg 1.1.1 Basiscursus vrijwilligers Doelgroep Iedereen die zich graag wil engageren als vrijwilliger in de palliatieve zorg Doelstelling Een basismodule voor vrijwilligers in de palliatieve zorg, met bijzondere aandacht voor: Het kennismaken met de basisprincipes van palliatieve zorg Het inzicht verwerven in de structuur van palliatieve zorg en in de ondersteunende rol van de thuiszorgequipe Het communiceren over en in palliatieve zorg De voorafgaande zorgplanning en de beslissingen aan het levenseinde Ethisch reflecteren bij het denken en het handelen Programma 1) Basisconcept palliatieve zorg met klemtoon op het functioneren binnen een team 2) Oriëntatie en informatieronde uit de verschillende settings 3) Emotionele impact van palliatieve zorg 4) Basisvaardigheden in communicatie 5) Comfortzorg en aanvullende therapieën 6) Sociale en familiale aspecten 7) Spirituele aspecten bij patiënt, bewoner en bij hulpverlener 8) Verlies en rouw 9) Pyscho-emotionele ondersteuning bieden aan patiënt, bewoner en familie 10) Zorg voor zorgenden 11) Beslissingen aan het levenseinde / de voorafgaande zorgplanning 12) Bezoek en voorstelling van alle organisaties binnen het Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L. Aantal deelnemers Minimaal 6 maximaal 16 (deze cursus gaat enkel door mits voldoende inschrijvingen) Data en tijdstippen 8 vrijdag voormiddagen, van 9u tot 12u30 najaar 2013: 27/09/13, 04/10/13, 11/10/13, 18/10/13, 25/10/13, 08/11/13, Forum Palliatieve Zorg 5
15/11/13 en 22/11/13 voorjaar 2014: 07/02/14, 14/02/14, 21/02/14, 28/02/14, 14/03/14, 21/03/14, 28/03/14, 04/04/14 Locatie Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L., J. Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel Kostprijs Gratis voor vrijwilligers die zich engageren binnen regio Brussel-Halle-Vilvoorde (95 euro voor vrijwilligers uit andere regio s) Cursusmateriaal, dranken en broodjeslunch inbegrepen 1.1.2 Basiscursus zorgkundigen Doelgroep Zorgkundigen en andere gezondheidswerkers werkzaam in de zorgsector, uit woonen zorgcentra, thuiszorgdiensten, familiehulp, familiezorg, mutualiteiten, OCMW, Doelstelling Een basismodule palliatieve zorg, met bijzondere aandacht voor: De kennismaking met de basisprincipes van palliatieve zorg Het inzicht verwerven in de structuur van palliatieve zorg en in de ondersteunende rol van de thuiszorgequipe Het communiceren over en in palliatieve zorg Het oefenen in het interdisciplinair werken De voorafgaande zorgplanning en de beslissingen aan het levenseinde De plaats van familie in palliatieve zorg Programma 1) Basisconcept palliatieve zorg met klemtoon op het eigen functioneren binnen een team 2) Fysieke aspecten van zorg en comfortzorg 3) Emotionele impact van palliatieve zorg en het bieden van psycho-emotionele ondersteuning voor patiënt en familie 4) Basisvaardigheden in communicatie 5) Sociale, psychologische en spirituele aspecten in palliatieve zorg 6) Verlies/rouw (h)erkennen en aandacht geven 7) Ethische aspecten en beslissingen aan het levenseinde 6 Vormingsbrochure 2013-2014
8) Bezoek en voorstelling van alle organisaties binnen het Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L. Aantal deelnemers minimaal 8 maximaal 16 (deze cursus gaat enkel door mits voldoende inschrijvingen) Data en tijdstippen 5 dinsdagen van 9u00 tot 16u00 (onthaal vanaf 9u00, cursus start om 9u30 stipt) najaar 2013: 12/11/13, 19/11/13, 26/11/13, 03/12/13, 10/12/13 voorjaar 2014: 22/04/14, 29/04/14, 06/05/14, 13/05/14, 20/05/14 Locatie DAG 1-4: GC De Zandloper, Kaasmarkt 75-1780 Wemmel DAG 5: Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L, J. Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel (Deze cursus kan ook in uw eigen voorziening georganiseerd worden (woonzorgcentra, OCMW, dienstencentra, gezinsdiensten, ), of samen met andere voorzieningen in uw buurt) Kostprijs 250 euro per deelnemer (cursusmateriaal, dranken en lunch inbegrepen). Educatief verlof op aanvraag. Forum Palliatieve Zorg 7
1.2 Permanente vorming 1.2.1 Terugkomdagen Doelstelling Tijdens onze themadagen nemen we de gelegenheid om bijzondere onderwerpen aan te brengen en een uitwisselingsmoment voor alle aanwezigen te creëren. Doelgroep Voor al wie een opleiding in of enige kennis heeft over palliatieve zorg en werkzaam is binnen dagcentra, eenheden, woonzorgcentra, ziekenhuizen,... Deze themadagen kunnen beschouwd worden als verdere vorming waarbij het belangrijk is dat er reeds een basiskennis over palliatieve zorg is. Locatie GC De Zandloper - Kaasmarkt 75-1780 Wemmel Kostprijs 20 euro per sessie, per persoon Programma 1) Waarheidsgesprekken Inhoud Slecht nieuws brengen is delicaat en vraagt een moedige en empathische houding. Artsen, verpleegkundigen, leden van een PST, palliatief referenten, zoeken naar gepaste taal, een geschikt moment om patiënten en vaak ook de familieleden op de hoogte te brengen van minder goede medische vooruitzichten. Waarheid kan kwetsen, overdonderen, opluchten. Waarheid wordt niet brutaal en niet met valse hoop versierd. De draagkracht van iedere hulpverlener wordt op de proef gesteld. De patiënt staat echter centraal. Hoe doe je dat? Docent Prof dr Manu Keirse, klinisch psycholoog, Faculteit Geneeskunde KULeuven, voorzitter Federale Evaluatiecel Palliatieve Zorg Datum donderdag 05/12/2013 (13u30 16u30) 2) Evaluatie van pijn bij personen met dementie Inhoud Het aantal ouderen met dementie zal de komende jaren alleen maar stijgen. Het is dan ook belangrijk als zorgverlener om aandacht te hebben voor deze problematiek en voorbereid te zijn om deze patiëntenpopulatie een adequate zorg aan te bieden. 8 Vormingsbrochure 2013-2014
Tijdens deze vormingsmodule gaan we samen op zoek naar een manier om pijn te evalueren bij personen met dementie. We hebben aandacht voor de betekenis van pijn, de evaluatie ervaring en hoe we dit kunnen behandelen. We bespreken ook de gevolgen van chronische pijn bij deze ouderen. Docent Prof. dr. Nele Van Den Noortgate, diensthoofd geriatrie, UZ Gent Datum donderdag 06/02/2014 (13u30 16u30) 3) Filmbespreking Amour Inhoud Amour, laat zien dat het leven geen makkelijke weg is om te bewandelen, vooral niet wanneer de ouderdom toeslaat. Anne (Emmanuelle Riva) en Georges (Jean-Louis Trintignant) zijn al op leeftijd en leiden een rustig bestaan in Parijs, waarin hun passie voor muziek nog altijd een hoofdrol speelt. Dan krijgt Anne een infarct, hierdoor raakt ze aan één kant van haar lichaam verlamd en breekt er een nieuwe fase in hun samenzijn aan. George verzorgt haar met al zijn kracht en liefde. Maar hij kan niet voorkomen dat ze verder van hem wegglijdt en raakt zelf ook steeds meer in een isolement. Ook wordt de relatie met hun dochter (Isabelle Huppert), die in het buitenland woont, behoorlijk op de proef gesteld. Een ontroerende film over de liefde van een echtpaar dat vecht tegen de genadeloze klappen die de ouderdom uitdeelt. Na de film is er een bespreking voorzien en gaan we samen na wat dit verhaal kan betekenen voor ons als professionals werkzaam binnen palliatieve zorg. Docent Christina Vanderhaeghe, coördinator Forum Palliatieve Zorg, projectverantwoordelijke Spreken over rouw Datum donderdag 24/04/2014 (13u30 16u30) 4) Gebruik van een subcutane spuitaandrijver Inhoud Tijdens deze informatie sessie krijgen we een introductie en een praktijkoefening in kleine groepen over de mogelijke toedieningswegen van medicatie bij patiënten met slikproblemen (o.a. de subcutane spuitaandrijver, ). Docent Bie Lambrechts, verpleegkundige thuiszorgequipe palliatieve zorg Omega samen met de andere verpleegkundigen van Omega Datum donderdag 05/06/2014 (13u30 16u30) Forum Palliatieve Zorg 9
1.2.2 Terugkomdagen voor palliatief referenten woonzorgcentra Doelgroep Palliatief referenten werkzaam in woonzorgcentra, Referenten die de langdurige opleiding hebben gevolgd en bijkomende intervisie/opleiding willen, CRA s van woon- en zorgcentra, huisartsen met patiënten met een grote patiëntenpopulatie in woonzorgcentra. Doelstelling Permanente vorming voor verantwoordelijken palliatieve zorg in woonzorgcentra. Er worden verschillende thema s behandeld bv. overmatige gebruik van medicatie in woonzorgcentra, depressie bij ouderen, (definitieve thema s worden later meegedeeld). Locatie Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L., J. Vander Vekenstraat 158 1780 WEMMEL Kostprijs 20 euro per sessie, per persoon Programma najaar 2013: vrijdag 29/11/2013 (12u 14u30) voorjaar 2014: vrijdag 25/04/2014 (12u 14u30) 1.2.3 Vrijwilligersdagen Doelstelling Ontmoetingsmomenten waar we een aantal specifieke thema s uitdiepen en dit onder begeleiding van een aantal deskundigen met een hart voor vrijwilligers. We bieden de mogelijkheid voor vrijwilligers om onderling ervaringen uit te wisselen en kennis op te doen. Doelgroep Vrijwilligers die werkzaam zijn binnen palliatieve zorg of in contact komen met palliatieve situaties, en vrijwilligersverantwoordelijken. Locatie GC De Zandloper - Kaasmarkt 75-1780 Wemmel 10 Vormingsbrochure 2013-2014
Kostprijs 10 euro per sessie, per persoon Programma 1) Communicatie in moeilijke situaties Inhoud In de omgang met ernstig zieke mensen en hun omgeving kunnen vrijwilligers wel eens geconfronteerd worden met situaties waarin communicatie niet altijd vanzelfsprekend is of makkelijk gaat. Tijdens deze vorming trachten we handvatten aan te reiken voor de communicatie met patiënten die door hun aandoening belemmerd worden om te praten (vb. door dementie), met patiënten die dichtklappen maar ook met patiënten en/of omgeving die verkeren in een crisissituatie en daardoor erg emotioneel of agressief reageren. Hoe ga je hiermee om als vrijwilliger? Hoe vang je signalen op? Hoe speel je erop in? Hoe kom je in contact met mensen in moeilijke situaties? Hoe kan je op een actieve manier luisteren? Hoe kan je met collega-vrijwilligers en andere hulpverleners reflecteren over je begeleidingen? Hoe ontvang je feedback hierover en hoe geef je feedback aan anderen? Maar ook: hoe kan je leren neen zeggen en hiermee je grenzen stellen? Docent Henri Mathijs, vrijwilliger in de palliatieve zorg, voormalig docent stressmanagement en sociale vaardigheden bij de toenmalige Rijkswacht en de politieschool Datum maandag 18/11/2013 (13u30 16u30) 2) Kennismaking met mindfulness Inhoud Mindfulness houdt in dat je welbewust met open, milde aandacht aanwezig bent bij je ervaring. Je ontwikkelt je vermogen om wat er zich ook aandient, zowel aangename als moeilijke of pijnlijke ervaringen, op een meer rustige, heldere en milde manier te benaderen. Je ervaart dat het beschouwen van een negatieve gedachte of gevoel als momentopname kan helpen om ermee om te gaan zonder jezelf erin te verliezen. Mindfulness staat voor een open, zorgzame en vriendelijke houding ten aanzien van jezelf, je lichaam, je mogelijkheden en grenzen, en je contacten met anderen. Tijdens deze vorming is het de bedoeling dat de vrijwilligers kennis maken met mindfulness, o.a. aan de hand van ervaringsgerichte oefeningen, en enkele handvatten aangereikt krijgen om de principes ervan toe te passen op zichzelf. De vorming wordt beperkt tot 20 deelnemers. Docent Ineke Van Mulders, klinisch psychologe en mindfulness trainer Datum maandag 24/02/2014 (13u30 16u30) Forum Palliatieve Zorg 11
1.3 Vorming op maat van uw organisatie 1.3.1 Op maat van uw organisatie Het Forum Palliatieve Zorg biedt vormingen aan op maat, op maat van uw organisatie of van een bepaalde doelgroep (vb. familiehulp, woonzorgcentra, mantelzorg, SIT/SEL, seniorenorganisaties, scholen, sociale diensten van gemeenten, ). U heeft de mogelijkheid om een vorming in uw eigen voorziening te organiseren, of in de lokalen van het expertisecentrum W.E.M.M.E.L. (zie. 1.4.4). Zo kunnen de onderwerpen van de informatie-sessies verder besproken worden in een uitgebreide vorming, maar u kan ook uit een heel programma aan specifieke onderwerpen kiezen (zie lijst onderaan). De onderwerpen worden afgestemd op de voorkennis van de deelnemers. De inhoud en duur van dit programma bepaalt de organisatie zelf, in overleg met de vormingsverantwoordelijke van het Forum. Samen maken we een boeiend programma. De kostprijs is 90 euro per lesuur, exclusief verplaatsingskosten van de docent. Een aantal suggesties van mogelijke thema s op maat, andere onderwerpen zijn ook mogelijk: a) Lichamelijke verzorging en pijncontrole Inleiding in de pijnmedicatie Pijnobservatie met casusbespreking Actualisering van pijn en symptoomcontrole + beantwoorden van specifieke vragen Comfortzorg Mondhygiëne Vocht en voedselopname b) Verlies en rouw bij het levenseinde Omgaan met rouw na verlies Rouw bij de hulpverlener Zorgvuldig afscheid nemen c) Specifieke aandoeningen en doelgroepen Palliatieve zorg bij personen met dementie, bij personen met ALS, MS, CVA, Parkinson, personen met een handicap, kinderen, Respiratoire problemen bij palliatieve patiënten Slikproblemen bij palliatieve patiënten 12 Vormingsbrochure 2013-2014
d) Patiëntenrechten Beslissingen bij het levenseinde, met o.a. de wilsverklaringen en de wetten inzake euthanasie, patiëntenrechten en palliatieve zorg Levenseinde beslissingen en het respect voor de weg die de bewoner kiest De wettelijke documenten i.v.m. levenseindebeslissingen Welke zijn mijn wettelijke mogelijkheden voor een waardig levenseinde? Concept en praktijk van de voorafgaande zorgplanning Welke zijn de rechten van de patiënt en hoe kunnen die rechten uitgeoefend worden? e) Communicatie Communicatie met patiënt, bewoner en familie Zorg voor zorgenden Multidisciplinair overleg Familie-gewoonten en culturele verschillen bij het levenseinde De huisarts als coördinator van de thuiszorg 1.3.2 Info-avond palliatieve zorg In samenwerking met het Forum Palliatieve Zorg kan uw organisatie een info-avond palliatieve zorg organiseren voor de plaatselijke bevolking van een gemeente, voor hulpverleners, artsen, Dit gebeurt in samenwerking met de plaatselijke SEL, en met andere plaatselijke verenigingen, OCMW, mutualiteit, woonzorgcentra, huisartsenverenigingen, Deze avond kan doorgaan in de lokalen van de organisatie zelf of op andere locaties zoals bijvoorbeeld: zaal woonzorgcentrum, in het cultureel centrum van de gemeente, parochiezaal, Tijdens deze info-avond komen een aantal sprekers aan bod die vertellen over hoe zij aan palliatieve zorg doen in hun gemeente: bv. directeur woonzorgcentrum, huisartsen, verpleegkundigen eenheden/dagcentra, verpleegkundige thuiszorgequipe Omega van uw regio, Gedurende de avond wordt er een drankje voorzien en een muzikaal intermezzo met lokale musici. Nadien is er tijd voor vraagstelling vanuit het publiek en debat. Deze avond wordt gecoördineerd en gemodereerd door de coördinator van het Forum Palliatieve Zorg, mevrouw Christina Vanderhaeghe. Het Forum Palliatieve Zorg zorgt voor: inhoudelijke coördinatie en organisatie van de bijeenkomsten en de avond zelf; het ontwerp van een affiche die verspreid kan worden in de hele gemeente; Forum Palliatieve Zorg 13
financiële bijdrage voor de organisatie van deze avond; publiciteit voor het initiatief via onze contacten; vergoeding van de sprekers op de info-avond. We verwachten van de initiatiefnemers: Zoeken van een aantal gemotiveerde hulpverleners/vrijwilligers/artsen die deze avond mee willen realiseren. Uw aanwezigheid op twee bijeenkomsten voor de voorbereiding van de infoavond. Uw medewerking op de info-avond zelf. Publiciteit voor het initiatief via jullie contacten. Contact en info 02/456.82.07 of info@forumpalliatievezorg.be 1.3.3 Initiatie in de palliatieve zorg Doelgroep Alle personeelsleden van een instelling (woonzorgcentra, MPI, ziekenhuizen, ), voor nieuwe personeelsleden en verdere vorming voor personeel langer in dienst Opzet Deze module wil de palliatieve cultuur in een instelling introduceren en/of versterken en alle personeelsleden met palliatieve zorg kennis laten maken Doelstelling Een eerste kennismaking met de basisprincipes van palliatieve zorg Inzicht verwerven in de bestaande mogelijkheden van palliatieve zorg Bewustwording van een persoonlijke inbreng bij verschillende aspecten van palliatieve zorg Werken aan een gezamenlijke visie van zorg om de implementatie van palliatieve zorg mogelijk te maken Opbouw 3 dagdelen van 3 uur, die als één geheel worden gevolgd Programma 1) Basisconcept palliatieve zorg: kennismaken met palliatieve zorg 14 Vormingsbrochure 2013-2014
informatie verwerven over de verschillende mogelijkheden van palliatieve zorg en de werking binnen het landschap uzelf situeren in palliatieve zorg 2) Emotionele impact van palliatieve zorg 3) Implementatie van palliatieve zorg in de eigen instelling Bijzonderheden Deze opleiding kan aangepast worden aan de verwachtingen van de instelling. Het traject dat elke instelling in de palliatieve zorg aflegt, is verschillend. Deze vorming zal dus vanzelfsprekend aangepast worden aan de vraag en noodzakelijkheden van de instelling De derde dag, de implementatie van de palliatieve zorg, wordt bij voorkeur meegevolgd door Directie afvaardiging Raad van Bestuur Locatie De cursus kan in de instelling zelf georganiseerd worden Kostprijs 90 euro per lesuur + verplaatsingskosten van de docenten 1.3.4 Basiscursus zorgkundigen Deze basiscursus kan ook in uw voorziening georganiseerd worden of in samenspraak met voorzieningen in uw buurt (voor meer informatie, zie 1.1.2.). 1.3.5 Intervisie en casusbespreking Doel Het Forum Palliatieve Zorg wil met u meezoeken naar een gepaste werkvorm om het palliatief team te ondersteunen. Dit kan door intervisie of andere werkvormen, zoals casusbespreking, Doelgroep Huisartsen, CRA s, hoofdverpleegkundigen, referenten palliatieve zorg, directies, Mogelijke onderwerpen Het mee opstarten van een palliatief support team Het meewerken aan een ethische reflectiegroep Forum Palliatieve Zorg 15
Het organiseren van intervisie van een team (op een palliatieve eenheid, een palliatief support team, in een woonzorgcentra, ) Contact Christina Vanderhaeghe: 02/456.82.07 of info@forumpalliatievezorg.be Bij een opzet verkennen we samen de vraag en de mogelijkheden. De inhoud en duur van dit programma bepaalt de organisatie zelf, in overleg met ons. We zoeken naar een geschikte formule. 1.3.6 Vorming en begeleiding PST in woonzorgcentra en ziekenhuizen Het Forum Palliatieve Zorg stimuleert de opstart van werkgroepen ethiek in samenwerking met woonzorgcentra binnen een bepaalde gemeente, stad of streek. Aan de hand van aangebrachte casussen reflecteren we over ethische aspecten van de zorg, bijvoorbeeld: Veiligheid versus autonomie van een bewoner Familiegevoelens versus cultuur van een woonzorgcentrum Psychisch lijden bij levenseindevragen Medische beslissingen en patiëntenrechten Doel Het ethisch denken en handelen in woonzorgcentra bevorderen Doelgroep CRA, huisartsen, directie en Palliatief Support Teams van woonzorgcentra Programma Ieder woonzorgcentrum oefent in ethisch denken en handelen bij wijze van intervisie en casusbespreking Vanuit het Forum Palliatieve Zorg wordt deskundige begeleiding voorzien Meerdere woonzorgcentra uit eenzelfde regio vaardigen twee personen af voor de intervisiebijeenkomst Contact Christina Vanderhaeghe: 02/456.82.07 of info@forumpalliatievezorg.be 16 Vormingsbrochure 2013-2014
1.4 Open initiatieven 1.4.1 Lunchdebat W.E.M.M.E.L. Doelgroep Alle leden van het Forum Palliatieve Zorg en geïnteresseerden. Doelstelling Bijeenkomsten van de Algemene Vergadering van het Forum Palliatieve Zorg. We houden een maatschappelijk debat over onderwerpen in de palliatieve zorg en/ of het levenseinde. Tijdens deze lunch worden er gastsprekers uitgenodigd die over specifieke onderwerpen een uiteenzetting geven. Er is ruimte voor interactie, vraagstelling en discussie. Programma 3 vrijdagen 11/10/13, 31/01/14, 23/05/14 Telkens van 12u30 tot 14u00 (onthaal vanaf 12u) Verdere programmatie en sprekers per sessie worden later meegedeeld op onze website: www.forumpalliatievezorg.be. Locatie Grote Zaal Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.E.M.M.E.L. - J. Vander Vekenstraat 158 1780 Wemmel Kostprijs 5,00 euro per persoon, per sessie. Broodjes en dranken worden voorzien. Vooraf inschrijven is noodzakelijk! 1.4.2 Stagemogelijkheden en thesisbegeleiding Voor studenten in opleiding zijn er mogelijkheden voor stage. Dit kan voor verschillende beroepsgroepen. In het verleden waren dit: Verpleegkundigen in de opleiding BANABA Verpleegkundige in de Palliatieve Zorg ; Huisartsen in beroepsopleiding; Studenten Geneeskunde, Verpleegkunde, Verzorging, Maatschappelijk werk, Psychologie, Stages van personen in ondersteunende beroepen: secretariaat, informatica, Forum Palliatieve Zorg 17
Het Forum Palliatieve Zorg kan je helpen een goede stageplaats te vinden en kan ook zelf stageplaats zijn. We bieden tevens begeleiding aan voor thesissen en wetenschappelijk onderzoek. Het is noodzakelijk ruim op voorhand contact op te nemen. Voor meer informatie, kan u terecht bij ons via: 02/456.82.07 of info@forumpalliatievezorg.be. 1.4.3 Documentatiecentrum Het Forum Palliatieve Zorg Brussel-Halle-Vilvoorde beschikt over een bibliotheek die door u geraadpleegd kan worden. Iedereen die op zoek is naar informatie over diverse thema s binnen palliatieve zorg, zoals vrijwilligers, studenten, leerkrachten, professionals, kan ons contacteren. De bibliotheek bestaat uit boeken, tijdschriften, beeldmateriaal, educatief materiaal, over palliatieve zorg in het algemeen, maar ook over specifieke thema s zoals de rouwkoffer, doosje vol troost en kinderboekjes voor kinderen die betrokken zijn bij palliatieve zorg in hun omgeving. Om de correcte informatie te zoeken die u nodig hebt, neem gerust contact met ons op via: 02/456.82.09 of y.vanwesemael@forumpalliatievezorg.be. Na telefonisch contact, kan u steeds langskomen om uw vraag te bespreken en samen op zoek te gaan naar de gepaste documentatie. 1.4.4 Rondleiding expertisecentrum W.E.M.M.E.L. Het UZ Brussel van de Vrije Universiteit Brussel kocht in 1995 een gebouw te Wemmel voor TOPAZ, het eerste supportief dagcentrum in België. Hiernaast vonden allerlei verenigingen, begaan met ongeneeslijk zieken, ook onderdak in dit centrum. Vanaf het begin gonst het in Wemmel aan activiteiten: opvang van ongeneeslijk zieken, consultaties, stages, vergaderingen, denktanken, werkbezoeken, persconferenties, VTO (vorming-training-opleiding) voor professionelen en voor vrijwilligers. 18 Vormingsbrochure 2013-2014
Zo groeide deze plek in België uit tot het expertisecentrum van het levenseinde met empathie en respect voor ieders recht op zelfbeschikking ongeacht afkomst, taal, sociale status, of filosofische overtuiging. In w.e.m.m.e.l. kan je terecht bij: Supportief dagcentrum tel. 02 456 82 02 www.dagcentrum-topaz.be tel. 02 456 82 07 www.forumpalliatievezorg.be Uitklaring Levenseindevragen-team tel. 078 05 01 55 www.ulteam.be Thuisequipe palliatieve zorg BHV tel. 02 456 82 03 www.forumpalliatievezorg.be LevensEinde InformatieForum Leiflijn 078 15 11 55 www.leif.be Leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB tel. 02 477 60 41 www.waardiglevenseinde.eu U kan op aanvraag een beroep doen op het expertisecentrum voor een rondleiding en voorstelling van alle organisaties die hier plaatsvinden. Voor meer informatie, tel. 02/456 82 07, info@wemmel.pro of www.wemmel.pro. Forum Palliatieve Zorg 19
2 Vormingen in samenwerking met partners Inschrijvingen voor de volgende vormingen gaan NIET via het Forum Palliatieve Zorg, maar via de vermelde partner. Voor meer informatie kan u ons wel steeds contacteren. 2.1 Hogeschool-Universiteit Brussel en Erasmushogeschool Brussel In samenwerking met de Brusselse Hogescholen HUB (Hogeschool-Universiteit Brussel) en Erasmushogeschool. Erkend door het Ministerie van Onderwijs. Opzet Een getrapte opleiding met drie onderdelen: 1) Een Introductie Palliatieve Zorg die vrij te volgen is door alle zorgverleners (alle specialismen starten in één groep) 2) Een Postgraduaat Palliatieve Zorg: a. Er is een Postgraduaat Verpleegkundige Palliatieve Zorg van 30 studiepunten (voor verpleegkundigen die de basiscursus hebben gevolgd) b. Er is daarnaast een Postgraduaat Palliatieve Zorg van 20 studiepunten voor niet-verpleegkundigen (voor alle andere specialismen die de basiscursus hebben gevolgd) Beide Postgraduaten volgen samen les, enkel de studenten van het Postgraduaat Verpleegkundige Palliatieve Zorg (30 SP) volgen twee specifieke onderdelen meer. Om toegelaten te worden tot bovenvermelde Postgraduaten dient men in het bezit te zijn van een diploma Hoger Onderwijs, en dient men een basiscursus gevolgd te hebben. 3) Vervolgens kan je de BANABA Palliatieve zorg (Bachelor-Na-Bachelor) volgen van 30 studiepunten. Deze is enkel toegankelijk voor verpleegkundigen die in het bezit zijn van een diploma Bachelor in de Verpleegkunde en die een getuigschrift hebben van het Postgraduaat Verpleegkundige Palliatieve Zorg. 20 Vormingsbrochure 2013-2014
2.1.1 Introductie Palliatieve Zorg Doelgroep Verpleegkundigen, zorgkundigen en andere gezondheidswerkers zoals kinesisten, vrijzinnig-humanistisch consulenten, ergotherapeuten, psychologen, Toelatingsvoorwaarden Werkervaring is wenselijk Doelstelling Inzicht en kennis verwerven over het basisconcept van palliatieve zorg en de verschillende deelaspecten Inhoud Concept palliatieve zorg Basis pijn- en symptoomcontrole Communicatie in palliatieve zorg Emotionele impact Sociale- en spirituele aspecten Rouw- en verlieservaring Beslissingen bij het levenseinde Opbouw 5 donderdagen van 9u00 tot 16u00: najaar 2013: 26/09/13, 03/10/13, 10/10/13, 17/10/13, 24/10/13 voorjaar 2014: 13/02/14, 20/02/14, 27/02/14, 06/03/14, 13/03/14 Locatie Erasmushogeschool - Campus Jette - Laarbeeklaan 121-1090 Brussel Attestering Het volgen van de cursus geeft recht op een attest Basiscursus Palliatieve Zorg en biedt de mogelijkheid om zich verder te bekwamen (bv. Postgraduaat of BANABA). Kostprijs 250 euro (opleidingscheques en educatief verlof zijn mogelijk) Inschrijven Groepscentrum Permanente Vorming - HUB - Warmoesberg 26-1000 Brussel Tel.: 02/609.37.37 - gpv@hubrussel.be - http://gpv.hubrussel.be/ Forum Palliatieve Zorg 21
2.1.2 Postgraduaat Palliatieve Zorg 2.1.2.1 Postgraduaat Verpleegkundige in de Palliatieve Zorg Doelgroep De opleiding richt zich alleen tot verpleegkundigen die een coördinerende, sturende en voorbeeldfunctie hebben. Zij focussen zich op de uitvoering en management van zorg. Toelatingsvoorwaarden In het bezit zijn van het diploma Bachelor in de Verpleegkunde en de Basiscursus Palliatieve Zorg gevolgd hebben of een vergelijkbare basiscursus gevolgd hebben (bv. Basiscursus aangeboden door het Forum Palliatieve Zorg). Gediplomeerde verpleegkundigen kunnen ook toegelaten worden en ontvangen een certificaat als attestering. Doelstelling Deze ervaringsgerichte opleiding wil de kennis verdiepen in palliatieve zorg en de beroepshouding verder ontwikkelen met betrekking tot alle aspecten van het palliatief zorgconcept. Inhoud Rol en taken als referentieverpleegkundige in woonzorgcentra, thuisverpleging, ziekenhuizen, Medische aspecten van palliatieve zorg en oncologie Pijn- en symptoomcontrole: diagnostiek, interventies/casuïstiek en workshops Patiëntencommunicatie en begeleiding Spirituele zorg Ethiek en zorgethiek Groepssupervisie Werkveldervaring (56 stage-uren) Data Les- en stagedata voor academiejaar 2013-2014: najaar 2013: 07/11/13, 14/11/13, 21/01/13, 28/11/13, 05/12/13, 12/12/13, 19/12/13 voorjaar 2014: 09/01/14, 23/01/14, 30/01/14, 06/02/14, 13/02/14, 20/02/14, 27/02/14, 13/03/14, 20/03/14, 27/03/14, 03/04/14, 15/05/14, 22/05/14, 05/06/14, 12/06/14 22 Vormingsbrochure 2013-2014
Locatie Afwisselend op: HUB campus Terranova, Blekerijstraat 23-29, 1000 Brussel Erasmushogeschool Brussel campus Jette, Laarbeeklaan 121, 1090 Brussel Attestering Het succesvol afronden van het Postgraduaat Verpleegkundige in de Palliatieve Zorg wordt bekrachtigd met een getuigschrift. Het Postgraduaat (= BANABA deel 1) geeft u de toelating tot het 2 de opleidingsjaar van de BANABA (= BANABA deel 2), mits u in het bezit bent van een diploma Bachelor in de Verpleegkunde. Kostprijs 350 euro (22 studiepunten, introductie inbegrepen) 450 euro (30 studiepunten, introductie inbegrepen) (opleidingscheques en educatief verlof zijn mogelijk) Inschrijven Groepscentrum Permanente Vorming - HUB Warmoesberg 26 1000 Brussel Tel.: 02/609.37.37 gpv@hubrussel.be - http://gpv.hubrussel.be/ 2.1.2.2 Postgraduaat Palliatieve Zorg voor niet-verpleegkundigen Doelgroep Gezondheidswerkers (kinesisten, moreel consulenten, ergotherapeuten, psychologen, ) die inzicht en vaardigheden willen verwerven in het palliatief zorgconcept. De lessen vallen grotendeels samen met deze van de Postgraduaat Verpleegkundige in de Palliatieve Zorg. Toelatingsvoorwaarden In het bezit zijn van een diploma Hoger Onderwijs en de Basiscursus Palliatieve Zorg gevolgd hebben of een vergelijkbare basiscursus gevolgd hebben (bv. Basiscursus aangeboden door het Forum Palliatieve Zorg). Doelstelling Deze ervaringsgerichte opleiding wil de kennis verdiepen in palliatieve zorg en de beroepshouding verder ontwikkelen met betrekking tot de palliatieve zorg. Forum Palliatieve Zorg 23
Inhoud Medisch-sociale aspecten van palliatieve zorg Patiëntencommunicatie en -begeleiding Complementaire therapieën Spirituele zorg Ethiek en zorgethiek Domeinspecifieke workshops Studiedagen Werkveldervaring (stage) Data Les- en stagedata voor academiejaar 2013-2014: najaar 2013: 07/11/13, 14/11/13, 21/01/13, 28/11/13, 05/12/13, 12/12/13, 19/12/13 voorjaar 2014: 30/01/14, 13/02/14, 20/02/14, 27/02/14, 13/03/14, 20/03/14, 27/03/14, 03/04/14, 15/05/14, 22/05/14, 05/06/14 Locatie Afwisselend op: HUB campus Terranova, Blekerijstraat 23-29, 1000 Brussel Erasmushogeschool Brussel campus Jette, Laarbeeklaan 121, 1090 Brussel Attestering Het succesvol afronden van het Postgraduaat Palliatieve Zorg wordt bekrachtigd met een getuigschrift. Kostprijs 350 euro (22 studiepunten, introductie inbegrepen) 450 euro (30 studiepunten, introductie inbegrepen) (opleidingscheques en educatief verlof zijn mogelijk) Inschrijven Groepscentrum Permanente Vorming - HUB Warmoesberg 26 1000 Brussel Tel.: 02/609.37.37 gpv@hubrussel.be - http://gpv.hubrussel.be/ 24 Vormingsbrochure 2013-2014
2.1.3 BANABA Verpleegkundige in de Palliatieve Zorg Doelgroep Deze opleiding richt zich tot verpleegkundigen die als experten een coachende en educatieve rol spelen op het werkveld. Toelatingsvoorwaarden In het bezit zijn van een diploma Bachelor in de Verpleegkunde. Voor het modeltraject van deze opleiding werd een programma uitgewerkt dat twee studiejaren omvat van telkens 30 studiepunten. Je kan het programma ook spreiden over meerdere jaren via een persoonlijk traject. Wie een postgraduaat op een andere hogeschool heeft gevolgd kan voor de gevolgde vakken vrijstelling krijgen en deelnemen aan BANABA deel 2. Doelstelling en inhoud Bekwaming in palliatieve zorgeducatie Bekwaming in het invoeren van palliatieve zorg in diverse settings Competentieverwerving met betrekking tot het palliatieve zorgproces bij specifieke zorgvragers Omgaan met ethische dilemma s Literatuurstudie en wetenschappelijk onderzoek Zorg voor de zorgenden Opbouw 2 opleidingsjaren (van telkens 30 studiepunten) - BANABA Deel 1 (= Postgraduaat Verpleegkundige in de Palliatieve Zorg, zie 2.1.2.1) - BANABA Deel 2 (= Deel 1 en Deel 2 vormen samen de eigenlijke BANA- BA-opleiding) Werkveldervaring (190 stage-uren) Maken en presenteren van een eindproef Data Les- en stagedata voor academiejaar 2012-2013: najaar 2013: 19/09/13, 26/09/13, 03/10/13, 10/10/13, 17/10/13, 24/10/13, 07/11/13, 12/12/13, 19/12/13 voorjaar 2014: 23/01/14, 13/03/14, 20/03/14, 27/03/14, 03/04/14, 15/05/14, 22/05/14, 05/06/14, 12/06/14, 19/06/14 Forum Palliatieve Zorg 25
Locatie Afwisselend op: HUB campus Terranova, Blekerijstraat 23-29, 1000 Brussel Erasmushogeschool Brussel campus Jette, Laarbeeklaan 121, 1090 Brussel Attestering Bij het succesvol afronden van deze opleiding wordt een diploma Bachelor-Na-Bachelor (BANABA) Verpleegkundige in de Palliatieve Zorg behaald. Kostprijs 339,50 euro per jaar (voor 30 studiepunten: 66,50 euro + 9,10 euro per studiepunt - exclusief cursussen). Opleidingscheques worden aanvaard als geldig betaalmiddel. Inschrijven HUB campus Terranova Blekerijstraat 23-29 - 1000 Brussel Tel.: 02/608.49.16 kathy.pletinckx@hubrussel.be - http://www.hub-kaho.be/ 2.1.4 Palliatieve zorg bij diverse cliëntengroepen Doelstelling Korte infosessies, in het voorjaar 2013, over heel specifieke ziektebeelden, doelgroepen en verdieping. Een onderzoek hoe we bij deze ziektebeelden of groepen het palliatief zorgconcept kunnen implementeren. Doelgroep Allen die in aanraking komen met deze ziektebeelden of doelgroepen en hun palliatief handelen, willen afstemmen op specifieke vragen en mogelijkheden die het ziektebeeld of de patiënt oproept. Hierbij is het belangrijk om vertrouwd te zijn met het palliatief zorgconcept en/of werkzaam zijn in een palliatieve setting. Programma 1) Palliatieve zorg bij kinderen Datum: donderdag 13/03/2014 (9-13u) Docent: Christina Vanderhaeghe 2) Palliatieve zorg voor psychiatrisch uitbehandelde personen Datum: donderdag 13/03/2014 (14-18u) Docent: Ann Callebert 26 Vormingsbrochure 2013-2014
3) Palliatieve zorg bij personen met een neuro-degeneratieve aandoening Datum: donderdag 20/03/2014 (9-13u) Docent: An van Nunen 4) Palliatieve zorg bij personen met dementie Datum: donderdag 20/03/2014 (14-18u) Docent: Jo Lisaerde 5) Palliatieve zorg in de thuiszorg Datum: donderdag 27/03/2014 (9-13u) Docent: Bie Lambrechts 6) Workshop: bijzondere topics inzake levenseindebeslissingen Datum: donderdag 27/03/2014 (14-18u) Docent: Paul Destrooper 7) Palliatieve zorg in woon- en zorgcentra Datum: donderdag 15/05/2014 (9-13u) Docent: Dirk Vermoesen en Sophie Tobback 8) Palliatieve zorg bij personen met een matige en ernstige mentale handicap Datum: donderdag 15/05/2014 (14-18u) Docent: Hilde Filliers Locatie HUB campus Terranova, Blekerijstraat 23-29, 1000 Brussel Kostprijs 25 euro per sessie 175 euro voor het volledige programma (cursusmateriaal en een drankje zijn in deze prijzen inbegrepen) Opleidingscheques worden aanvaard als geldig betaalmiddel Inschrijven Groepscentrum Permanente Vorming - HUB Warmoesberg 26 1000 Brussel Tel.: 02/609.37.37 gpv@hubrussel.be - http://gpv.hubrussel.be/ Forum Palliatieve Zorg 27
2.2 LEIF - LevensEinde InformatieForum 2.2.1 Opleidingen Ingericht door het LevensEinde InformatieForum. Het LEIF project is een open initiatief en bestaat uit mensen en verengingen die streven naar een waardig levenseinde voor iedereen, waarbij respect voor de wil van de patiënt voorop staat. Doelstelling In deze opleiding wordt inzicht verworven in de diverse beslissingen bij het levenseinde en in de mogelijkheden van palliatieve zorg. Op deze manier kunt u fungeren als referent en bij collega s aan intercollegiale deskundigheidsbevordering doen. U zal ook beter in staat zijn om rond deze problematiek met o.a. artsen en andere teamleden te communiceren. Doelgroep Er zijn twee verschillende opleidingen nl. LEIFartsenopleiding: deze opleiding is verspreid over 5 zaterdagen en is geaccrediteerd (ethiek en economie) en leidt tot een certificaat. LEIFopleiding voor andere zorgverleners (verpleegkundigen [LEIFnurses], apothekers, psychologen, kinesisten, moreel consulenten, pastores, maatschappelijk werkers, ): deze opleiding is verspreid over 5 modules van elk 6 uur en leidt tot een certificaat. Er is telkens een cursus in het voor- en in het najaar. Programma LEIFartsenopleiding 2013-2014 Introductie 05/10/13 (9-16u) Wetgeving inzake beslissingen bij het levenseinde in de praktijk gebracht 19/10/13 (9-12u45) De persoon in de wet 16/11/13 (9-16u) De spelers in de beslissingen bij het levenseinde 22/02/14 (9-12u45) Communicatie 22/03/14 of 26/04/14 (9-16u) Continue vorming regionale intervisiegroepen symposia en congressen 28 Vormingsbrochure 2013-2014
LEIFopleiding 2013-2014 voor andere zorgverleners Introductie dinsdag 24/09/13 dinsdag 04/02/14 telkens van 9u30-16u Wetgeving inzake beslissingen bij het levenseinde in de praktijk gebracht dinsdag 08/10/13 dinsdag 25/02/14 telkens van 9u30-16u De persoon in de wet dinsdag 22/10/13 dinsdag 11/03/14 telkens van 9u30-16u De spelers in de beslissingen bij het levenseinde dinsdag 05/11/13 dinsdag 25/03/14 telkens van 9u30-16u Communicatie dinsdag 19/11/13 of 26/11/13 dinsdag 22/04/14 of 29/04/14 telkens van 9u30-16u Continue vorming regionale intervisiegroepen symposia en congressen intervisie en collegiale consultatie voor zorgverleners aangaande beslissingen bij het levenseinde Locatie J. Vander Vekenstraat 158-1780 WEMMEL Kostprijs 100 euro (studiemateriaal en lunch inbegrepen) Inschrijven Tel.: 02/456.82.15, leifartsen@leif.be of leifnurses@leif.be Voor meer gedetailleerde informatie over het opleidingsprogramma, het continue aanbod en over LEIF zelf, zie www.leif.be. 2.2.2 Symposium LEIF LEIF organiseert in het najaar 2013 een symposium. Voor up-to-date informatie i.v.m. data, locatie en topics, zie www.leif.be. Forum Palliatieve Zorg 29
2.3 PALM: permanente vorming in palliatieve zorg voor masters Situering Een korte, coherente opleiding van 5 dagen in palliatieve zorg met een redelijk eigenzinnige aanpak. De permanente vorming palliatieve zorg houdt rekening met belangrijke én opvallende maatschappelijke evoluties: vergrijzing, langer overleven met ernstige, ongeneeslijke aandoeningen, patiëntenemancipatie, Deze vorming geeft inhoudelijk aandacht aan de 4 pijlers van palliatieve zorg en chronisch ziek zijn: pijn- en symptoomcontrole, psychologische begeleiding, sociale opvang en aandacht voor existentieel lijden. Ze doet dit op een (zelf)kritische, empathische maar nuchtere manier, rekening houdend met de realiteit en de actuele mogelijkheden. De opleiding wordt gegeven door docenten met jarenlange praktijkervaring. Buiten informatieoverdracht en training is er ook ruime aandacht voor een juiste attitude tegenover zwaar zieken. De cyclus vormt samen met de LEIFopleiding een tweeluik. Daar waar de LEIFopleiding vooral aandacht heeft voor voorafgaande zorgplanning, het omgaan met beslissingen bij het levenseinde en de zorgvuldige praktijk van euthanasie, legt de vorming palliatieve zorg vooral de nadruk op de opvang, zorg en de behandeling van ernstig ongeneeslijke zieken. De opleiding wordt gepatroneerd door de Leerstoel Waardig Levenseinde van de- Mens.nu aan de VUB. Folders van deze opleiding kunnen afzonderlijk worden aangevraagd. Zie: www.waardiglevenseinde.eu Doelgroep De opleiding in palliatieve zorg is niet alleen een must voor artsen die empathisch met hun patiënten omgaan, maar ze staat ook open voor alle andere professionelen met een master opleiding. Lesdagen 5 zaterdagen van 9-16u: 09/11/13, 14/12/13, 08/02/14, 15/03/14, 17/05/14 Locatie Grote Zaal - Expertisecentrum Waardig Levenseinde W.EM.M.E.L., J. Vander Vekenstraat 158, 1780 Wemmel. Kostprijs 275 euro per deelnemer (cursusmateriaal en lunch inbegrepen). Te storten op rekeningnummer 973-0841547-09 van de Leerstoel Waardig Levenseinde met vermelding Palm-opleiding. Het aantal plaatsen is beperkt. Accreditatie Ethiek en Economie wordt voorzien. Educatief verlof op aanvraag. Opleidingscheques worden niet aanvaard. Info en inschrijvingen 02/456.82.09 of vorming@forumpalliatievezorg.be 30 Vormingsbrochure 2013-2014
Nieuwsbrief 3-maandelijks tijdschrift met actuele thema s Gratis voor leden en alle geïnteresseerden: nieuwsbrief@forumpalliatievezorg.be Brochure Rouwzorg ( 3,00) Wanneer er iemand in uw omgeving overlijdt, kan u steun vinden in uw directe omgeving. Soms beschikt u niet over deze mogelijkheid en weet u niet waar of bij wie u terecht kan tijdens het rouwproces. In die situatie kan de brochure Rouwzorg regio Brussel-Halle-Vilvoorde u hulp bieden. De brochure wil een leidraad geven aan zowel familieleden van patiënten, mantelzorgers, maar ook aan hulpverleners die geconfronteerd worden met rouw. We geven daarom een overzicht van sociale voorzieningen zowel binnen als buiten de regio. Brochure Voorzieningen in Palliatieve Zorg ( 3,00) Patiënten, familie maar ook hulpverleners vinden vaak de weg niet naar duidelijke en adequate informatie. Daarom willen wij aan de hand van deze brochure een duidelijk overzicht geven van alle instanties binnen de regio Brussel-Halle-Vilvoorde die palliatieve zorg aanbieden. Het Forum Palliatieve Zorg probeert u op deze manier wegwijs te maken in het aanbod van sociale voorzieningen. In de brochure geven wij een overzicht van belangrijke algemene begrippen en voorzieningen voor zowel hulpverleners, patiënten als zorgomkadering (familie, mantelzorgers,...). Bij alle instanties worden telkens de huidige contactgegevens vermeld, zodat u onmiddellijk in contact kan komen met de geschikte persoon. Vrijwilligers palliatieve zorg in woonzorgcentra, een draaiboek i.s.m. Panal ( 15,00) Een draaiboek bedoelt voor alle medewerkers van een woonzorgcentrum die een vrijwilligerswerking palliatieve zorg willen opstarten in hun woonzorgcentrum nl. directeurs, (hoofd)verpleegkundigen, zorgkundigen, maatschappelijk werkers, ergotherapeuten, vrijwilligersverantwoordelijken, Het draaiboek bestaat uit 10 stappen die je op weg zetten om een vrijwilligerswerking op te starten. Het is bedoeld als instrument om toe te passen op de specificiteit van je eigen woonzorgcentrum. Symptoombestrijding bij terminale aandoeningen (WHO) ( 5,00) In deze publicatie, van het Forum Palliatieve Zorg, worden de meest voorkomende oorzaken voor verscheidene secundaire symptomen aangehaald en wordt voorzien in begrijpelijke richtlijnen om ze te bestrijden. De voorgestelde aanpak gaat vaak uit van medicatie die doorgaans makkelijk te implementeren is en het comfort in belangrijke mate kan vergroten. Als aanvulling op de richtlijnen van de WGO voor het bestrijden van Forum Palliatieve Zorg 31
pijn bij kanker, is dit boek bedoeld voor zorgverleners van alle niveaus, die begaan zijn met de zorg en het comfort van patiënten met een terminale aandoening. Het boekje Symptoombestrijding bij terminale aandoeningen is een vertaling van een publicatie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in 1998. Pijnmedicatie bij chronische en palliatieve aandoeningen Wim Distelmans ( 7,00) In dit boekje wordt aandacht besteed aan de behandeling van chronische pijn, door middel van medicamenten. Hierbij worden de basisprincipes van pijntherapie, gebaseerd op de gekende pijnladder van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) gerespecteerd, daarbij rekening houdend met de beschikbare medicijnen in België. Het is de logische aanvulling op de uitgave Symptoombestrijding bij terminale aandoeningen - een vertaling van de uitstekende monografie van de WGO - waarin de andere meest voorkomende fysieke en psychische symptomen aan bod komen. Het is bedoeld voor iedereen die begaan is met patiënten: professionelen zoals artsen, verpleegkundigen, psychologen, maatschappelijk werkers, vrijzinnig humanistisch consulenten, pastores, kinesisten,... maar ook familieleden, mantelzorgers en de patiënt zelf Een waardig levenseinde Wim Distelmans i.s.m. Uitgeverij Houtekiet ( 15,00) Een waardig levenseinde maakt de lezer mondig tegenover de medische wereld. Het boek is ook bedoeld voor zorgverleners die op een invoelende manier met hun patiënten willen omgaan. Het veegt een aantal hardnekkige mythes over het gebruik van morfine van tafel, bevat tips voor bestrijding van pijn en doodsangst, verklaart waarom dokters, ondanks de euthanasiewet, nog altijd aarzelen om bij euthanasie te helpen en legt uit hoe het levenseinde met spiritualiteit en psychologische ondersteuning kan verzacht worden. Het is een pleidooi tegen therapeutische hardnekkigheid bij ongeneeslijk zieke (7de geactualiseerde druk). (Franse versie: Euthanasie et soins palliatifs: le modèle belge Wim Distelmans i.s.m. Uitgeverij La Muette) Handboek voor palliatieve zorg Wim Distelmans i.s.m. Uitgeverij Houtekiet ( 15,00) Dit HANDBOEK VOOR PALLIATIEVE ZORG is de vertaling van het fameuze boek uitgegeven door de internationale vereniging van palliatieve zorg (IAHPC). Het beschrijft didactisch de essentiële kennis om deze zorg te kunnen verstrekken. Het boek is bedoeld voor zorgverleners zoals artsen, verpleegkundigen, psychologen, maatschappelijk werkers, maar bevat ook de noodzakelijke informatie voor alle mantelzorgers familie, vrienden, vrijwilligers, enzomeer. Kortom, een onmisbaar boek voor iedereen die bezorgd is om ongeneeslijk zieken. Het boek, van Derek Doyle en Roger Woodruff, is ingeleid en bewerkt door Wim Distelmans. 32 Vormingsbrochure 2013-2014