Page 1 of 6 Nuttige diensten van regionaal EPD Publicatie Nr. 21-19 mei 2009 Jaargang 2009 Rubriek Auteur Artikelen D. Boll c.s. Pagina's 942-945 Bundeling regionale expertise gynaecologische oncologie Volgens de inspectie hapert de ketenzorg op het terrein van de oncologie.1 Belangrijk probleem is het ontbreken van een geïntegreerde dossiervoering bij kankerpatiënten. In de regio van het Integraal Kankercentrum Zuid lost men dit op met ROGY, het Registratiesysteem Oncologische GYnaecologie. In november 2004 besloten de gynaecologen van de ziekenhuizen in de regio van het IKZ te gaan werken in een formeel samenwerkingsverband (Organisatie Oncologische Gynaecologie in het Integraal Kankercentrum Zuid: OOG-IKZ) om zo de gynaecologisch oncologische zorg in Noord- Brabant en Noord-Limburg te versterken.2 Nu, na ruim drie jaar, melden wij daarvan de resultaten. De complexiteit in de oncologische zorg vraagt om regionale afspraken over concentratie van de uitvoering van complexe, weinig voorkomende ingrepen door gespecialiseerde artsen. Een dergelijke concentratie en specialisatie is conform de geldende richtlijn van de NVOG, neergelegd in de Nota Oncologie 2000. Om te voorkomen dat patiënten voor complexe ingrepen naar een academisch ziekenhuis buiten de regio moeten gaan, werken de gynaecologen in de regio intensief samen. Zo is er wekelijks een regionale multidisciplinaire patiëntenbespreking en opereren de oncologisch gynaecologen in verschillende ziekenhuizen in de regio. Patiënten worden voor het uitvoeren van een ingreep, eventueel tijdelijk, overgeplaatst naar een van de twee centrumziekenhuizen. Door deze samenwerking zijn kennis en deskundigheid feitelijk in elk ziekenhuis aanwezig. Daardoor kunnen patiënten, indien mogelijk, dichtbij huis worden behandeld en krijgen ze de beste zorg die in de regio beschikbaar is. Webbased registratie Om deze samenwerking mogelijk te maken moeten artsen patiëntgegevens met elkaar kunnen uitwisselen. Een van de eerste projecten van het samenwerkingsverband OOG-IKZ was daarom gericht op het ontwikkelen van een webbased registratiesysteem ROGY (Registratiesysteem Oncologische Gynaecologie), dat essentieel is voor de voorbereiding van een regionale patiëntenbespreking. Dit systeem is sinds januari 2006 in gebruik. De gynaecologen in de participerende ziekenhuizen registreren van elke nieuwe patiënt de diagnostische en behandelingsgegevens voor zover die bekend zijn (zie screendump webpagina). Registratie betekent automatisch dat de patiënt op de agenda van de eerstvolgende wekelijkse patiëntbespreking staat. Uiteraard kan ook in andere stadia van de behandeling of de follow-up een patiënt aan de agenda van die bespreking worden toegevoegd. De betrokken consulenten (oncologisch gynaecologen, internist-oncologen, radiotherapeutoncologen, pathologen en radiologen) kunnen vooraf, via de agenda van het ROGY-systeem, de bespreking voorbereiden.
Page 2 of 6 Ook tijdens de bespreking zijn alle gegevens van een patiënt direct beschikbaar. Ze zijn eenvoudig te vinden, alleen de naam van de patiënt is daarvoor voldoende. Het behandelplan wordt geëvalueerd en geactualiseerd, en toegevoegd aan de gegevens van de patiënt; tevens wordt de regie rond het behandelplan gevolgd en waar nodig aangescherpt. In het eerste jaar was de invoer nog niet volledig, maar in 2007 bleken in vergelijking met de VIKC-kankerregistratie (Vereniging van Integrale Kankercentra) maar zeven van de ruim 500 patiënten met een nieuwe gynaecologische maligniteit te ontbreken (zie tabel). Hierbij moet worden opgemerkt dat ROGY registreert op basis van eerste consultdatum en de VIKC-kankerregistratie op PA-datum, waardoor kleine discrepanties kunnen ontstaan. Uit de registratie van 2007 blijkt overigens dat de oncologisch gynaecologen in circa 100 gevallen op de locatie van de behandelend gynaecoloog met aandachtsgebied oncologie meeopereerden. Behalve diagnostische gegevens, inclusief gedetailleerde histopathologische bevindingen, registreert de gynaecoloog ook de aard van de behandeling en de follow-up. De radiotherapeutoncologen vullen hun behandelingsgegevens aan. Omdat de internist-oncologen nog niet zelf gegevens invoeren, worden die vooralsnog vastgelegd door de betreffende gynaecoloog. Als een registrerende arts inlogt, wordt op de openingspagina direct getoond welke patiënten nog niet compleet zijn ingevoerd met de vraag deze gegevens aan te vullen. Videoconferencing Sinds 2006 vindt patiëntenbespreking afwisselend plaats in het Catharina-ziekenhuis of in het Bernard Verbeeten Instituut. Met behulp van videoconferencing zijn beide centra met elkaar verbonden, zodat op beide locaties artsen aan de bespreking kunnen deelnemen. De besprekingen worden goed bezocht. Als consulent zijn altijd internist-oncologen, radiologen, pathologen en radiotherapeut-oncologen aanwezig, naast de gynaecologen met oncologie als aandachtsgebied en de oncologisch gynaecologen. Een groot voordeel van de videoconferencing is dat patiënten wekelijks worden besproken in aanwezigheid van de consulenten en de meest ervaren gynaecologen uit de regio, samen met collega s van andere disciplines. Op deze manier wordt kennis over diagnose en behandeling gebundeld en verder ontwikkeld. Rollen en rechten Alle betrokken gynaecologen hebben toegang tot die patiëntgegevens in ROGY waarbij zij als behandelaar rechtstreeks zijn betrokken. In de meeste gevallen beperkt zich dat tot patiënten van het eigen ziekenhuis. De gynaecologisch oncologen (zes in de regio) kunnen vanwege hun
Page 3 of 6 consulentfunctie over alle patiëntgegevens beschikken. Daarnaast hebben de pathologen en radiologen die als consulent aan de regionale bespreking deelnemen inzagerecht. De radiotherapeut-oncologen en internist-oncologen hebben toegang tot het systeem indien een patiënt radiotherapie of chemotherapie krijgt. Die toegang betreft de gegevens over behandeling en follow-up van patiënten waar zij direct mee te maken hebben. Arts-assistenten die in de behandeling participeren, krijgen voor de duur van hun oncologiestage een wachtwoord. Het IKZ heeft het beheer over het systeem, regelt de toekenning van het recht van toegang en de uitgifte van wachtwoorden. De verschillende taken en rechten zijn vastgelegd in een reglement en voldoen aan de geldende privacywetgeving. Voorbeeld van de invoer van de diagnose cervixcarcinoom Mogelijkheden Het IKZ geeft trainingen aan alle betrokkenen. Door het gebruikersvriendelijke karakter van het registratiesysteem is maar een korte leercurve nodig. Het is mogelijk om in ROGY op een vrij eenvoudige manier verschillende overzichtslijsten samen te stellen, bijvoorbeeld patiënten per behandelaar, per oncologisch gynaecoloog, per ziekenhuis, per diagnose of behandeling. De gynaecologen kunnen in het systeem opzoeken hoeveel patiënten zij hebben geopereerd en zien welke diagnoses zij hebben gesteld. De radiologen en pathologen hebben inzagerecht, maar maken daar niet vaak gebruik van. Zij ontvangen vanuit het systeem een agenda, zodat zij kunnen zien welke patiënten worden besproken. Gegevens kunnen vanuit ROGY naar een Excel-file worden geëxporteerd voor verdere analyse. Die
Page 4 of 6 data kunnen ook worden geïmporteerd in een statistisch programma als SPSS of SAS. De gegevens worden ook gebruikt voor het jaarverslag, dat in overleg met de gynaecologen door een IKZ-onderzoeker wordt opgesteld. Dit is een verslag voor de hele regio, maar elk ziekenhuis krijgt een deelverslag voor het eigen jaarverslag. Behalve modules over de diverse gynaecologische maligniteiten bestaat er sinds 1 januari 2008 een module om patiënten met een al dan niet geobjectiveerde erfelijke belasting te registreren. ROGY voldoet aan de minimumeisen die door de landelijke Werkgroep Oncologische Gynaecologie (WOG) worden gesteld aan een registratieprogramma voor oncologie. Daarbij gaat het met name om beschikbaarheid van gegevens voor jaarverslagen, visitatie en accreditatie, follow-up en wetenschappelijk onderzoek. Met ROGY is het papieren patiëntendossier nog niet verdwenen. Het zal in de toekomst hopelijk wel de functie van elektronisch patiëntendossier krijgen als het ministerie van VWS verder is met de ontwikkeling van het EPD. Alleen de tweede en derde lijn hebben nu toegang tot het systeem. Behandelaars in de eerste lijn krijgen een uitdraai van de bespreking en een brief. Beter zicht In drie jaar (2006-2008) zijn ongeveer 1550 diagnosen ingevoerd. Door deze grote hoeveelheid gegevens wordt wetenschappelijk onderzoek mogelijk. Zo kon in 2007, dankzij ROGY, vlot een gedetailleerde analyse van de behandeling van het ovariumcarcinoom worden gemaakt.3 ROGY geeft niet alleen meer inzicht in patiëntenaantallen en patiëntenstromen, maar ook in de toepassing van richtlijnen binnen de verschillende ziekenhuizen. Die verschillen vormen aanleiding tot discussie binnen de regionale werkgroep en tot initiatief om de behandeling te verbeteren. Dit heeft onder andere geleid tot een regionale aanvulling op de VIKC-richtlijn Epitheliaal ovariumcarcinoom. Het ROGY-systeem leidt ook tot verbetering van de behandeling. De IKZ-regio heeft twee radiotherapeutische instituten en maakt voor de oncologie gebruik van consulenten van verschillende academische centra. Lokale verschillen tussen ziekenhuizen én van academische centra in de wijze van toepassing van radiotherapie bij het endometriumcarcinoom werden zichtbaar en beter bespreekbaar. De discussie leidde uiteindelijk tot consensus en zelfs tot aanvulling van de landelijke richtlijnen. Ook draagt het registratiesysteem eraan bij dat de gynaecologen beter zicht hebben op de followup van de patiënt en zo nodig actie ondernemen. Positief oordeel In onze IKZ-regio zijn de betrokken artsen positief over het gebruik van ROGY. Het heeft geleid tot systematische samenwerking en afstemming op het terrein van de gynaecologische oncologie. Centraal daarbij staat de wekelijkse patiëntbespreking waarbij alle behandelaars en consulenten uit de regio fysiek of via videoconferencing aanwezig zijn. De onlinetoegang tot de relevante patiëntgegevens, opgeslagen in het ROGY-systeem, is daarbij cruciaal geweest. Wij menen dat deze werkwijze bijdraagt aan het realiseren van een verbeterde ketenzorg rond de patiënt. Vanuit het samenwerkingsverband bestaat er overzicht van het behandelingstraject dat zo nodig tijdig kan worden bijgestuurd met een geactualiseerd behandelplan als resultaat. Op termijn biedt ROGY gedetailleerde data voor wetenschappelijk onderzoek. Er worden meer onderwerpen geregistreerd dan in de algemene kankerregistratie, waardoor meer analyses
Page 5 of 6 mogelijk zijn. Ook bestaat de mogelijkheid van onderlinge vergelijking van beide registraties. D. Boll, oncologisch gynaecoloog OOG-IKZ, Catharina-ziekenhuis Eindhoven en TweeSteden ziekenhuis Tilburg (per 1 augustus) R.H.M. Hermans, K.G.G. Keijser, H.W.H.M van der Putten, M.C. Vos, oncologisch gynaecologen OOG-IKZ werkzaam in Catharina-ziekenhuis Eindhoven en TweeSteden ziekenhuis/elisabeth Ziekenhuis Tilburg; R.F.P.M. Kruitwagen, tot mei 2008 werkzaam in OOG-IKZ, thans hoogleraar oncologische gynaecologie azm Maastricht; A.J.M. van den Eijnden-van Raaij, directeur Integraal Kankercentrum Zuid (IKZ); M.C.H.J. van Eenbergen, hoofd communicatie en informatisering Integraal Kankercentrum Zuid (IKZ) Correspondentieadres: dorry-boll@catharina-ziekenhuis.nl; c.c.: redactie@medischcontact.nl Geen belangenverstrengeling gemeld. Samenvatting - Aangescherpte regelgeving vanuit de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) leidde in de regio van het Integraal Kankercentrum Zuid (IKZ) tot een formeel samenwerkingsverband: Organisatie Oncologische Gynaecologie (OOG-IKZ). - Met ROGY, een webbased registratieprogramma, kan de regionale bespreking goed worden geregistreerd en ondersteund, waardoor de ketenzorg rondom de patiënt met gynaecologische kanker is verbeterd. - Het programma voldoet aan eisen van registratie en ondersteuning van de regionale besprekingen. Inmiddels zijn er 1550 diagnosen ingevoerd. Vergeleken met de standaard Kankerregistratie zijn er maar weinig diagnosen ten onrechte niet geregistreerd. - Nevendoelen als jaarverslagen en wetenschappelijk onderzoek zijn eveneens gerealiseerd. Referenties 1. IGZ, Zorgketen voor kankerpatiënten moet verbeteren. Onderzoek naar de kwaliteit van de oncologische zorgketen voor patiënten die worden behandeld met radiotherapie. Den Haag, maart 2009. 2. Deelnemende ziekenhuizen zijn: VieCuri Medisch Centrum te Venlo; Jeroen Bosch Ziekenhuis te s-hertogenbosch; Anna Ziekenhuis te Geldrop; Elkerliek Ziekenhuis te Helmond; Maxima Medisch Centrum te Eindhoven/Veldhoven; Amphia Ziekenhuis te Breda en de centrumziekenhuizen Catharina-ziekenhuis te Eindhoven en TweeSteden ziekenhuis/st. Elisabeth Ziekenhuis/Dr. Bernard Verbeeten Instituut te Tilburg. 3. Heintz APM, c.s. Concentratie loont, Medisch Contact 2008; 19: 800. PDF van dit artikel Medisch Contact Dossier: EPD afdrukken doorsturen Er zijn nog geen reacties bij dit bericht. Ziet u geen reactieformulier? Dan dient u eerst in te loggen. Geef uw reactie Naam*
Page 6 of 6 Plaatsnaam E-mailadres* Uw reactie* Nog 4000 tekens over Toelichting: uw naam (en woonplaats) worden bij plaatsing van uw reactie getoond. Uw e-mailadres wordt niet getoond.