TOPOS-NIEUWSBRIEF Maastricht, september 2013. Beste allemaal, Attentie: Nieuwe locatie De TOPOS-bijeenkomsten op de maandagavonden vinden vanaf nu plaats bij de Jan van Eyck Academie te Maastricht. We beschikken daar over een nog betere locatie en nog betere voorzieningen. Dus even noteren: Jan van Eyck Academie, Academieplein 1, 6211 KM Maastricht. In deze Nieuwsbrief aandacht voor de komende activiteiten van TOPOS, te weten: TOPOS bijeenkomst maandagavond 09 september over Publieke gebouwen als motoren voor stedelijke ontwikkeling TOPOS Excursie 28 september 2013 naar Genk en Eisden (B) o.l.v. Nico Nelissen en Will Köhlen TOPOS publicatie Op zoek naar de hemel op aarde; stadsidealen door de eeuwen heen TOPOS Jaarprogramma 2013 Lezing maandagavond 09 september 2013 De gemeente Maastricht onderzoekt de mogelijkheid om een aantal cultuurinstellingen uit de stad te verplaatsen naar het gebied nabij het Bassin en het voormalig Sphinx-terrein. Deze instellingen worden aangetrokken om als motor te fungeren bij de stedelijke ontwikkeling in dit gebied. Na diverse tijdelijke initiatieven (zoals Out of Storage in de Timmerfabriek en het Sphinxpark van Marres Projects) zal Filmhuis Lumière in 2014 waarschijnlijk de eerste 1
cultuurinstelling zijn die een vast onderkomen krijgt in de Timmerfabriek aan het Bassin. Een klustering van cultuurinstellingen vindt momenteel ook in veel andere steden plaats. In Amsterdam bijvoorbeeld zien we een concentratie ontstaan van cultuur en publieke gebouwen rond de IJ-oevers. In Rotterdam is een Museumkwartier ontstaan. Maar is het klusteren van cultuurinstellingen wel zo verstandig? Welke wonden laat het vertrek van cultuurinstellingen achter in het sociaaleconomisch (en fysieke) weefsel van de stad? En in welke mate profiteren de cultuurinstellingen daadwerkelijk van elkaars fysieke nabijheid? Sprekers: Prof. ir. Maurits de Hoog, hoogleraar stedebouwkundig ontwerpen stad en regio aan de TU Delft en stedebouwkundige voor de gemeente Amsterdam Discussie: Met een aantal geselecteerde personen van binnen en buiten Maastricht en met de zaal Wie is Prof. ir. Maurits de Hoog? Practice TU Delft URBANISM de Hoog - Ontwerp + Onderzoek planning department Amsterdam Specialism Urban designer and urban explorer in large scale transformation processes: Y-banks Amsterdam, Zuidplaspolder, Province of South-Holland, Qualityteam Ruimte voor de Rivier PUBLICATIONS Nieuwe Ritmes van de stad, metropoolvorming in Amsterdam, i.s.m. Rick Vermeulen, uitgeverij Thoth, Bussum 2009. Lange Lijnen Amsterdam Nieuw-West, uitgeverij De Driehoek, Amsterdam 2007. Op koers, stedelijke ontwikkeling van Amsterdam 1994-2006, samenstelling Maurits de Hoog, Jan de Waal, OGA-dRO, Amsterdam 2006. 4 x Amsterdam, ontwerpen aan de stad, uitgeverij Thoth, Bussum 2005. Schöner wohnen! 3 jaar De Hoog ontwerp + onderzoek uitgave in eigen beheer 1996, inclusief Nieuwe plantypen de tuinstad voorbij, Sun Belt verstedelijking van de kustvlakte en Volgende ronde: intensivering. Strategisch ontwerp Moerwijk, uitgeverij 010, Rotterdam 1990. Wolstad in ombouw, de inzet van het stadsvormonderzoek bij de herstructurering van de oude stad in Tilburg, boekhandel Gianotten Tilburg/Delft University Press 1986; in samenwerking met Sjoerd Cusveller en Rein Geurtsen. Ontwerpen aan de Zuidplaspolder 2003-2006, driehoek RZG Zuidplas, Provincie Zuid-Holland, Den 2
Haag 2006; in samenwerking met Frank van Pelt, Helmut Thoele en Walter de Vries. Boogie Woogie, essay tbv. evaluatie Parkstad naar 2015, stedelijke vernieuwing Westelijke Tuinsteden Amsterdam, Bureau Parkstad, Amsterdam 2005. Naar een toekomstagenda voor de SADC, in samenwerking met Dirk Sijmons, H+N+S landschapsarchitecten, Utrecht 2004. Panorama Noord, toekomstvisie Amsterdam-Noord, stadsdeel Amsterdam-Noord, Amsterdam 2001. Perspectieven Amsteloevers, verkenning herinrichting openbare ruimte rond de Amstel van het Rokin tot het Kalfje, in samenwerking met Saline Verhoeven/1:1, Bobbink & Monchen, Eker & Schaap landschapsarchitecten en Philip Spangenberg/Urban Matters, Gemeente Amsterdam 1999. Laagland Rapportage werkgroep Herontwerp HMD, stichting Het Metropolitane Debat, Delft 1998, in samenwerking met Dirk Sijmons en San Verschuren. Metropoolvergelijking in: Groen Hart? Groene Metropool! Oproep tot een actieplan; H+N+S in opdracht van ANWB en WNF-Nederland, Utrecht 1995. Toekomstverkenning Eindhoven-Helmond, over de stads- en landschapsontwikkeling in het stedelijk knooppunt; Studiereeks Bouwen aan een levend landschap no. 25, Informatie- en kenniscentrum NBLF, Wageningen 1993, in samenwerking met Eric Luiten, H+N+S landschaparchitecten. Stadslandschap, een veelkleurig palet in: Architectuur in Nederland, Teleac 1993. Koersen tussen stad en landschap, Voorbeeldplan 4de Nota RO, provincie Zuid-Holland 1993 ism Ellen Marcusse en Leo Pols. Een typologie van luchthavens in: Integrale milieueffectrapportage Schiphol 1993. Lobben en flanken revisited, de naoorlogse uitbreidingstraditie RPD 1992. Archipel 1, 2, 3 verslag studieproject IJmeer, uitgaven in eigen beheer, Villanova, Rotterdam 1987-88. Stedebouw in de jaren 80 RPD studierapport 37, Den Haag 1984, in samenwerking met Mirik Jung en Rudy Stroink. De Pijp, een morfologische studie met een accent op het stadsontwerp, 1982 in: Stad, object van bewerking, TU-Delft 1984-89; in samenwerking met Kees Thielen. Een plein aan de Rotte, stadsvernieuwing in Rotterdam, augustus 1980 in: Stad, object van bewerking, TU-Delft 1984-89; in samenwerking met Rein Geurtsen. Nieuwe Scheepskamelen, Ontwerponderzoek naar een nieuwe relatie tussen Amsterdam en Almere, Urban Planning International, april 2009. Meebewegen met de dynamiek in: SRO 01/2009, themanummer Transformatie. Stadsontwikkeling Amsterdam op een keerpunt in: 40 jaar Rooilijn, UvA, Amsterdam 2007. Wereldstad in de uitverkoop, herontwikkeling Lijnbaan moet aan de andere kant beginnen in: Stadscahiers no.2, juni 2007. A Tale of Two Cities in: Leon Deben, Willem Salet, Marie Thérèse van Thoor (eds): Cultural Heritage and the Future of the Historic Inner city of Amsterdam, Aksant, Amsterdam 2004. Valleistad in: Carmen Aalbers, Jos Jonkhof (red): Planning on principle S2N, the strategy of the Two Networks revisited, Aeneas, Boxtel 2003. De lange weg van Gooiland naar Ganzenhoef, actuele ontwerpkwaliteiten van een versleten ideologie in: Blauwe Kamer 2001-6, in samenwerking met Eric van der Kooij. De verhouding tussen tijd en kwaliteit, plannen voor Leidsche Rijn en IJburg in: jaarboek Stedebouw en Landschapsarchitectuur 97-99, Thoth, Bussum 2000; in samenwerking met Alexandra Misch. Een land met onbegrensde mogelijkheden in: Stedebouw & Ruimtelijke Ordening 1999-6, NIROV. Leve de stad! Ontwerpverkenning binnen de stedelijke contouren in: ROM-magazine no. 1-2, Den Haag 1997. Programma s voor de regio in: Zover het oog reikt, ontwerpend sturen aan de stad, Polis, podium 3
voor stedebouwkunde/uitgeverij Thoth, Bussum 1995. Atlas tweemaandelijkse rubriek in Blauwe Kamer/Profiel jaargangen 94 en 95. Contouren van de nieuwe stadsuitleg, studie naar de planinzetten van acht Vinexlocaties in: de Architect 1994-7/8, in samenwerking met Alies Rommerts. De stedebouwkundige discipline in: De periferie centraal, Stimuleringsfonds 1994. De Alexanderpolder in de Randstad in: De Alexanderpolder, waar de stad verder gaat, AIR-Thoth, Rotterdam-Bussum 1993. The challenge of urban design in: Housing after Napoleon, New use for an old site in Amsterdam, Arcam pocket no.3, Amsterdam 1992. De vorm van de stad, object van onderzoek en ontwerp in: Architectonische kwaliteit als opdracht voor openbaar bestuur, NAi, Rotterdam 1991. Alle dagen feest in: DWL-terrein Rotterdam, van waterfabriek tot woonwijk, 010, Rotterdam 1991. Stadsas domineert andere plannen in: de Architect, maart 1989. Residentiële projecten, de heerser als smaakbepaler in: Items 20, juni 1989. Verstedelijking in Landschappen, Villanova onderzoekt nieuwe aanpak in: themanummer Landschap, themanummer 40 de Architect 1989. Veelheid en fragmentatie, stadsas in regionaal perspectief, in: Oase 24 1989. Randstad in: themanummer Randstad, themanummer 36 de Architect 1987. Amsterdam als stedelijk bouwwerk, analyse van een methode in: Oase 11 1986; in samenwerking met Rudy Stroink. Stad in Stolling in: Stedebouw in Rotterdam, Van Gennep, Amsterdam-Rotterdam 1981, in samenwerking met Rein Geurtsen. Het programma luidt als volgt: Datum: 09 september 2013 Plaats: Jan van Eyck Academie Maastricht Tijd: 20.00-22.30 uur 19.30 Binnenlopen 20.00 Welkom door de voorzitter van TOPOS 20.05 Toelichting op thema door Peter de Ronde 20.15 Lezing door Prof. ir. Maurits de Hoog, docent Regional and Metropolitan Design TU Delft en Dienst Ruimtelijke Ordening gemeente Amsterdam 21.00 Pauze 21.20 Discussie o.l.v. Nico Nelissen met een aantal geselecteerde personen en met de zaal Excursie Genk en Eisden (B) Op zaterdag 28 september 2013 wordt door TOPOS een excursie naar Genk en Eisden (B) georganiseerd. Sponsoren en Vrienden van TOPOS mogen gratis aan deze excursie deelnemen. Aanmelding verplicht. Meld u aan bij: n.nelissen@xs4all.nl Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar. Kosten voor niet-sponsoren en niet-vrienden Euro 25,=. Het programma ziet er in grote lijnen als volgt uit: 09.00 Vertrek per touringcar vanaf Centraal Station Maastricht 10.00 Aankomst centrum Genk 4
Wandeling door het centrum van Genk met toelichting door de Belgische architect Alfredo di Gregorio op centrumplannen en realisaties Bezoek aan Winterslag en Waterschei met toelichting van Alfredo di Gregorio, René Daniëls en Ger Rosier (C-mine in Winterslag en Waterschei-mine: reconversie, herbestemming industrieel erfgoed en nieuwbouw) 13.30 Gezamenlijke lunch in Eisden 15.00 Bezoek De Tuinwijk (voorbeeld Garden City) met toelichting door Jan Kohlbacher 17.00 Vertrek naar Maastricht 18.00 Aankomst Maastricht Nieuw boek van Prof. dr. Nico Nelissen Op zoek naar de hemel op aarde Stadsidealen door de eeuwen heen Binnenkort verschijnt van de hand van onze voorzitter, Prof. dr. Nico Nelissen, het boek: Op zoek naar de hemel op aarde. Het boek geeft een fascinerend overzicht van stadsidealen door de eeuwen heen. In totaal komen 75 stadsidealen aan de orde: vanaf de Antieke Oudheid, Middeleeuwen, Renaissance, Barok, Classicisme tot en met de 19 de en 20 ste eeuw. Fameuze idealen als die van Hippodamus van Milete, Diocletianus, Augustinus, Thomas More, Campanella, Lodewijk XIV, Ledoux, Robert Owen, Fourier, Haussmann, Cerdà, Ebenezer Howard, Berlage, Tony Garnier, Walter Gropius, Frank Lloyd Wright, Auguste Perret, Le Corbusier, Jo Coenen, Santiago Calatrava en vele andere komen aan de orde. Ze worden beschreven, kritisch geanalyseerd en van persoonlijk commentaar voorzien. Het boek is rijk geïllustreerd door uniek fotomateriaal van de auteur. De mogelijkheid bestaat om vooraf in te tekenen op dit rijk geïllustreerde en actuele boek (252 pagina s) en wel tegen een sterk gereduceerde prijs. Het boek gaat Euro 45,= kosten in de boekhandel, maar bij voorintekening kunt u het boek tegen de vriendenprijs van Euro 20,= ontvangen (exclusief verzendkosten). Het boek zal over enkele weken verschijnen en zal op een speciale bijeenkomst op dinsdag 10 december in Maastricht worden gepresenteerd. Voor deze bijeenkomst krijgt u t.z.t. een uitnodiging. 5
In verband met het vaststellen van de oplage zouden wij graag van u willen weten of u van dit aanbod gebruik wilt maken. Het boek is een uitstekend gelegenheidsgeschenk voor uw vrienden en relaties (Sinterklaas en Kerstmis komen er binnenkort al weer aan!). Indien u 10 of meer exemplaren bestelt, dan wordt uw naam opgenomen op de lijst van personen en instanties die de uitgave van het boek mogelijk hebben gemaakt. Graag in uw antwoord aangeven hoe u vermeld wilt worden en naar welk adres de boeken gestuurd moeten worden. De opbrengst van het boek komt ten goede aan TOPOS, architectuurcentrum Maastricht. Wilt u zo vriendelijk zijn om ons z.s.m. te berichten of u van dit aanbod gebruik wilt maken en hoeveel exemplaren van het boek wij voor u moeten reserveren tegen de genoemde vriendenprijs. Bestelling Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Wil graag.. exemplaren bestellen van het boek Op zoek naar de hemel op aarde; stadsidealen door de eeuwen heen voor de speciale prijs van Euro 20,= (exclusief verzendkosten). Indien u 10 of meer exemplaren bestelt, dan hieronder aangeven hoe u vermeld wilt worden.. Graag uw bestelling emailen aan: n.nelissen@xs4all.nl Goed nieuws voor (potentiële) TOPOS sponsoren. Let op: TOPOS heeft de ANBIstatus!!! De Belastingdienst heeft TOPOS per 01 januari 2013 aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Dit betekent dat het bedrag dat u sponsort aan TOPOS fiscaal aftrekbaar is (zelfs voor een hoger dan het gesponsorde bedrag). Uw belastingadviseur weet hier het fijne van! Voor nieuwe sponsoren een reden te meer om zich bij TOPOS als sponsor aan te melden. Neem contact op met n.nelissen@xs4all.nl TOPOS website Voor alle informatie over TOPOS (Agenda, Jaarprogramma 2013, Jaarverslag 2012, Sponsoren, Vrienden en allerlei andere wetenswaardigheden) zie: www.toposmaastricht.nl TOPOS Jaarprogramma 2013 Het onderstaande overzicht informeert u over data, onderwerpen en plek waar de TOPOSbijeenkomsten plaatsvinden. A. Lezingenreeks: In (her)ontwikkeling B. Raakvlakken C. Stadsanalyse in de Euregio D. Architectuur en literatuur 6
E. Kunsttour Maastricht F. Dag van de Architectuur G. Excursie Genk en Eisden (B) A. LEZINGENREEKS: IN (HER)ONTWIKKELING Plaats: Coffeelovers De Annex, Plein 1992 Maastricht Tijd: 20.00 uur 07 januari 2013 Samen ontwikkelen: collectief particulier opdrachtgeverschap 04 februari 2013 Nieuwe ontwikkelingen in de woningmarkt: een reddingsplan 04 maart 2013 Evenementenarchitectuur: een vervolg geven aan ontwikkelingen 08 april 2013 Nieuwe ontwikkelingen bij aanbestedingen 06 mei 2013 Zelfontwikkeling 03 juni 2013 Verduurzaming als vliegwiel voor vastgoedontwikkeling 09 september 2013 Publieke gebouwen als motoren voor stedelijke ontwikkeling 07 oktober 2013 De Sloophamer: De grenzen van herontwikkeling 04 november 2013 Drielandenpark: grensoverschrijdende landschapsontwikkeling 02 december 2013 Mobiliteit: de sleutel voor Euregionale ontwikkeling? B. RAAKVLAKKEN (nadere informatie volgt) Plaats: Nai, Boschstraat 9, Maastricht. Tijd: 20.00 uur. Iris van Herpen (modeontwerpster): Iris van Herpen heeft verschillende malen samengewerkt met architecten (Benthem-Crouwel / UNStudio). Crimson, Architectural Historians (architectuurcritici en historici): bekend van onder andere kritiek op nieuwe plannen voor centrum van Rotterdam (Lijnbaan) en WIMBY. Studio Schneemann (verantwoord productontwerper): is bekend door een serie gebruiksvoorwerken gemaakt van gerecyclede, in Kenia op het strand gespoelde teenslippers. Paul Mijksenaar (graficus en signalisatie-ontwerper): is onder andere bekend van het ontwerp voor de signalisatie op luchthaven Schiphol. Adriaan Beukers (hoogleraar compositive materials): haalt veel van inspiratie voor het ontwikkelen van nieuwe, duurzame materialen uit de natuur. Jos Stuyfzand (directeur Philips Ambient Experience Design): hoofdontwerpen bij Philips, verantwoordelijk voor het ontwerpen van atmosferen en apparaten die deze atmosferen kunnen creëren. Laurent Ney (architect, constructeur): bekend geworden met het dak van het Scheepvaart Museum in Amsterdam. Heeft de onlangs opgeleverde brug in Riemst (B) in de buurt van Maastricht ontworpen, als ook de nieuwe, tweede stadsbrug van Nijmegen (NL). Bas Princen (architectuurfotograaf): is als fotograaf niet zo zeer geïnteresseerd in het tonen van architectonische projecten, als wel in het illustreren van ruimtelijke fenomenen. Mark Pimlott (kunstenaar, theoreticus): is als docent verbonden aan de leerstoel Interiors, Buildings and Cities in Delft. Onderzoekt in zijn werk de relatie tussen privé en publiek. Jan Rothuis (graficus): bekend van de Zachte Atlas van Amsterdam, een serie observaties van het stadsleven in Amsterdam. 7
C. STADSANALYSE IN DE EUREGIO (Cursus is verschoven naar 2014) De volgende vijf Euregionale steden zullen worden bezocht en behandeld: Maastricht (NL) door Rein Geurtsen (of Peter de Ronde, c.q. Carlos Apers) Aachen (D) door Jürgen von Brandt (of Prof. Curdes WRTH) Heerlen (NL) door Ton van Mastrigt Luik (B) door Pierre Frankignoul (UdL) Hasselt/Genk (B) door Alfredo de Gregorio De cursus kost Euro 250,=. Belangstellenden kunnen zich melden bij n.nelissen@xs4all.nl. Bij voldoende belangstelling (minimaal 10 personen, maximaal 25) zal de cursus worden verzorgd in de maanden mei, juni, september en oktober 2013. De namen van de docenten zijn voorlopig. D. CURSUS: ARCHITECTUUR EN HEDENDAAGSE LITERATUUR (IN SAMENWERKING MET CENTRE CERAMIQUE) Docent: Prof. dr. Nico Nelissen Plaats: Centre Céramique, Plein 1992 Maastricht, Tijd: 10.45-12.45 uur. Kosten: Euro 50,=. E. KUNSTTOUR MAASTRICHT (IN SAMENWERKING MET ART2CONNECT) Pinksterweekend 17, 18, 19 en 20 mei 2013 Onderwerp: Valt er nog iets te lachen in de architectuur? Humor en architectuur. De coördinatie van dit programmadeel is in handen van het bestuurslid Will Köhlen. F. DAG VAN DE ARCHITECTUUR 2013 In 2013 vindt de Dag van de Architectuur plaats in het weekend van 22 en 23 juni 2012. Het centrale thema is 24 uur architectuur: gebouwen die 24 uur in gebruik zijn. De organisatie gebeurt samen met de Kring Zuid-Limburg van de BNA en de gemeente Maastricht. De coördinatie van dit programmadeel is in handen van het bestuurslid Jos Kramer. G. EXCURSIE GENK EN EISDEN (B) Op zaterdag 28 september 2013 vindt een excursie naar Genk en Eisden (B) plaats. Sponsoren en Vrienden van TOPOS mogen gratis aan deze excursie deelnemen.aanmelden bij: n.nelissen@xs4all.nl TOPOS-lezingen erkend als bij- en nascholing voor architecten, stedenbouwkundigen, tuin- en landschapsarchitecten en interieurarchitecten Door SBA (Stichting Bureau Architectenregister) zijn onze TOPOS-lezingen erkend als passende bij- en nascholing voor architecten, stedenbouwers, landschapsarchitecten en interieurarchitecten. Iedere lezing telt voor 2 uren; dus als u alle lezingen volgt, voldoet u aan de kwantitatieve en kwalitatieve eisen gesteld aan de bij- en nascholing. U moet zelf registreren welke lezingen u bijwoont en verder moet u vanaf 1 januari 2011 verplicht uw opdrachtgevers informeren over wat u aan bij- en nascholing hebt gedaan. Een reden te meer om naar de TOPOS-lezingen te komen! Sponsor of vriend van TOPOS? Wilt u sponsor worden van TOPOS, vraag dan naar de voorwaarden bij n.nelissen@xs4all.nl. Wij zorgen voor gerichte publiciteit onder een voor u uiterst relevante doelgroep! Vanaf nu worden in onze Nieuwsbrieven ook de namen vermeld van de Vrienden van TOPOS (zie onderaan de Nieuwsbrief). Bent u nog geen vriend van TOPOS, maak dan Euro 25,= over op 67.39.64.167 van Stichting TOPOS o.v.v. Vriend 2013. TOPOS is vooral voor u bedoeld! 8
Meld u aan voor de Nieuwsbrief bij: n.nelissen@xs4all.nl. Sponsoren De activiteiten van TOPOS worden mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van: Hoofdsponsoren Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie Gemeente Maastricht Intram BV, Kerkrade Mosa Architecten aan de Maas Maastricht Rotterdam Sponsoren SATIJNplus Architecten Born Architectenbureau Jo van de Staay Maastricht 9
Coenegracht Kromwijk Architectuur Stedenbouw Landschap Maastricht inex Architecten Maastricht Frencken Scholl Architecten Maastricht N Architecten humblé/martens, architectuur en stedelijk ontwerp Continu, Detachering en Werving & Selectie 10
BAM Schakel & Schrale - vestiging Roermond Camille Oostwegel ChâteauHotels & -Restaurants Woonpunt Bouwfonds Ontwikkeling Limburg 3W New Development element a 11
Huiswerk Architecten Meier + Moor AGS Architekten & Planners B.V. Van Neerbos, bouwmaterialen groep, p/a Fregatweg 48 6222 NZ Maastricht Bremen Bouwadviseurs Bouwbedrijf Lemmens Maastricht / Valkenburg AMA GROUP ASSOCIATED ARCHITECTS BV 12
Website TOPOS Onze website www.toposmaastricht.nl is aangepast. U kunt er alle informatie vinden over bestuur en organisatie van TOPOS, over de activiteiten: lezingen, raakvlakken, excursies en bijzondere bijeenkomsten. Neem eens een kijkje op onze vernieuwde website! Berichten voor de Nieuwsbrief Berichten voor de Nieuwsbrief toesturen aan n.nelissen@xs4all.nl De redactie houdt zich het recht voor om bijdragen te plaatsen en/of in te korten. Maastricht, september 2013. De voorzitter van het Bestuur, Prof. dr. Nico Nelissen De voorzitter van de Programmaraad, Ir. ing. Bas van der Pol 13